ANNAFRYCZKOWSKA:

Trafiona zatopiona:

G RAS SHOPPER.

Utopce pod wodą siedzą, chlip, chlap, chlup!

Utopcepod wodą siedzą, oj rety, rety!

Dobrym ludziom pomagają, chlip, chlap, chlup,

Złych ludzi pod wodę wciągają, łoj, rety, rety!

Stara piosenka ludowa

- Nicsię nie wydarzyło.

Przepraszam.

Idziemy do domu.

Szef koreańskiego Kościoła Nadchodzących Dniw 1992 do tłumu wyznawców,gdyzapowiadanyprzez niego koniec świata nie nastąpił.

Po nocnym napadzie szału, kiedy pokonała wszelkie tamy i rozlała się szeroko po Powiślu, zwiedzając miejsca, których nigdy nie widziała, oglądającprzetwory w słoikach i rowery w piwnicach, kaszei soki w sklepach spożywczych, rozbebeszone łóżkaw mieszkaniach na dolnych piętrach, teraz wyraźniesię wyciszyła.

Słońce leniwie grzało, aWisła parowała,zostawiając cuchnącą obrączkę na wszystkim, czymsię bawiła w nocy i nad ranem.

Budynki warszawskiego Powiślastały po trzecie piętro w wodzie.

BESIjA

Zupełnie nie wyglądała na bohaterkę powieści,gdy stała w kolejce do kasy w spożywczym, bujającsię z nudów na stopach, a szerokie nogawki jej starychdżinsów falowały przy łydkach.

Stała iczekała cierpliwie, aż ponura kasjerka zoczamikrzywo obwiedzionymikredką, wychowana jeszczew Społem,policzy, ile się należy za kartofle w plastikowej siatce(dwakilo), jogurty, chleb, masło, mleko, a potem podniesie oczy ku sufitowi, że znowu ktoś nie ma drobnych.

Besia uśmiechnęła się przepraszająco,a kiedy już wyszła przed sklep, zatrzymała się i spojrzała w niebo, poczym zamknęłaoczy.

Słońce prześwitywałoróżowoprzez powieki i grzało twarzjak dłoń jej pierwszegochłopaka.

Po tej chwili słabości Besia, pozbywszy się w domusiat z jedzeniem,wsiadła raźno do metra, by pojechaćpokolejnezakupy.

Tym razem planowała wybrać dzieciom ciuchynawakacje.

Sobie nicraczej niechciałakupować, przecież wszystko miała, zresztą dokądmiałaby wtym chodzić?

Chybana te zakupy właśnie.

Besia wyszła z wagonu metra i ruszyła szybkimkrokiem,ale i tak kolejni rozpędzeniwarszawiacy (bow tym mieście się biegało, nie chodziło) trącali ją ramionami, teczkami, brzuchami, plecakami,dłońmi,torsamiw marszobiegu ku ruchomym schodom, mającym wywieźćich na powierzchnię wprost ku stęsknionym dłoniom rozdawaczy ulotek.

Besiaodtrąciłabokami wyciągnięte, spoconedłonie nieszczęśnikówpo sześćzłotych za godzinę,.

12

obustronny szpaler.

Denerwowali ją, choć na ogółbrała jedną czy dwie karteczki, ale tu musiałaby.

raz.

dwa..

dwanaście?

Trzynaście?

Za dużo.

Dlaczego tę,a nie tamtą?

To już raczejżadną.

W przejściu podziemnym pod hotelemForum,czyjak ontam się teraz nazywał, czuć było serem żółtym,obecnie raczej czarnym, bo spalonym.

Besia starałasię nie oddychać, patrząc bez zatrzymywania na wystawy podziemnych sklepików z brzydkimiswetrami,brzydkimi butami, ładnymi gazetami o pięknychrzeczach sprzedawanymi przez kioskarkę, która takwzdychała, że aż podnosiła się o parę centymetrówokładka "Twojego Stylu", w tym miesiącu niepokrytego folią.

Czteryoddechy starczyły Besi nacałe przejściepodziemne, piąty wzięładopiero na schodach dogóry.

Taki byłby bilans tej wędrówki, gdyby nie liczyć twarzyczerwonej od upału iwstrzymywania oddechuoraz brudnych sandałów, bo ktoś w biegu nadepnąłjejna stopę.

Myślała orozmiarach ubranek dziecięcych,które zaraz miała wybierać.

Nastusia chyba 134,a Malwina - 110, to się tak szybko zmieniało.

Cóż,najwyżej zwróci.

Ani jednej myśli nie poświęciła natomiast swojemu mężowi, któremu kiedyśślubowała,a który teraz siedział w swoim szpitalui zapewne ratował ludzi lubteż obwieszczałim złe nowiny.

Jeślizaś chodzi o Besię i wszechświat, zauważała obecnietylko tłum naokoło i zapachżółtego sera.

Tyle miałaterazw głowie, w duszy, tylemiała ze swojego człowieczeństwa pochłoniętego myślami o zakupach,takmarnowała życie.

13

Od lat każdy dzień zdawałsię Besi osobnąksiążką, z własnym początkiem, który nadawałtreść reszcie, z własną kulminacją i własnym zakończeniem.

Jej biblioteczka dni wyglądała od parulat mało kusząco, zdecydowanie nudniej nawet odHarlequina.

Zdecydowała, że ten dzień mógłby nosić tytuł Zakupy i wizyta koleżanki z dawnej pracy.

Początek pod znakiemnabywania produktówspożywczych, mało emocjonujący, jeśli nieliczyć potyczek o jak najdłuższą datę ważności na serze i jogurtach.

Książkadniadzisiejszego opowiadała następnie o wyprawiedo Smyka, gdzie Besia zastanawiałasię, czy opłaca się wydawaćtakie góry pieniędzyna ubrania, które i tak zarazbędąza małe.

Jej niegdyś całkiem sprawny umysł główkował,szacowałi przeliczał, analizowałi przewidywał, cały skupionywokół, a może wzdłuż, spodni dziecięcych rozmiar134.

To zupełnietyle, ile wynosiło jej IQ, gdy je sobiebadała ostatnio,to znaczy w pracy.

Teraz - czuła -jej IQ było znacznie mniejsze, skromniejsze, boi teżniespecjalnie używane.

A niby kiedy?

Podczasrachunków wsklepie czy zebrań w szkole?

Tyle żeprzepisy pamiętała, więc nie musiała zaglądać doksiążki kucharskiej.

Besianie miała jeszcze pewności co do centralnegopunktu tego dnia, bo nie było nim na pewnopłacenie za ciuchy aniwychodzenie ze Smyka, ani nawetczłapanie ulicą z ciężkimi torbami do metra.

Coś jąjeszczedzisiaj musiało czekać,pokrzepiała się tąmyślą, starając się nieumrzeć z nudów podczas jazdy,boznowu nie wzięła nic do czytania.

Gapiła się więc.

14

tylko na czerń za oknami i dyskretnie na pasażerów,na monitory na ścianach wagonu, które wyświetlałykompletnie niedotyczące jej wiadomości, jak na przykład o problemach w rządzie, o majątku Kościoła czyo powodzi na warszawskim Powiślu.

Na Powiśle miałazupełnie nie po drodze,sama nie pamiętała, kiedybyła tam ostatni raz.

Żałowała oczywiście tychludzi,którym zalałodomy, ale i taknie znała tam nikogo,więc tylko przemknęła jej przez głowę obawa, czy tapowódź aby nie powiększykorków w Warszawie.

Napewno powiększy, zdecydowała, bo przecież każdazmiana w czymkolwiek powodowała jeszcze większe zakorkowanie miasta.

Besia obiecała sobie jeździćwszędzie wyłącznie metrem iewentualnie tramwajami, ajej obietnicy wtórował potworny wizg kół wagonumetra po szynach.

Wyglądało na to, że wobecmonotonii jej dzisiejszych zajęć kulminacją tego dniabędzie wizyta dawnej koleżanki z pracy, która miałado niej interes.

Besia, nieświadoma,że ten dzieńma się potoczyć zgoła inaczej, szybciutko zmierzaław głąb króliczejnory, gdzie czekałają niespodzianka.

-

Otwierając drzwi mieszkania, usłyszałaprzeraźliwy dźwięk telefonu.

Kto terazdzwonina stacjonarny?

Odebrała i po chwili zyskała pewność: tak, tobędzie kulminacja.

Bo właśnieprzez telefon dalijejznać ze szpitala, żedoktora Tomka tam niema, choćmiał od rana operować.

Gdzie on się podziewa?

Bojego komórka nie odpowiada.

Besia wytłumaczyła, że

15

jej mąż przecież byłna nocnym dyżurze, więc od rana powinien trwać na posterunku.

Wtedy głos sekretarkiumilkł,po czym zacząłociekać współczującą słodyczą, gdy kobietaoznajmiła, że według jej grańka doktor Tomek nie miał tej nocy dyżuru.

Wyszedł wczorajwieczorem z pracy i więcej go nie widzieli.

O nie, pomyślała Besia, to nie byłow stylujejmęża,absolutnie.

Nie wrócić na noc do domu?

Alejego komórka potwierdziła,że abonent jest poza zasięgiem.

Tak, na pewno pojechał do tej prywatnej przychodnido Radomia, gdzie dorabiał,został tam dłużej i zanocował!

I nie musi jej głupiababa współczuć, jakbycoś się stało, jakby mążoszukiwał i prowadził drugieżycie.

Besia złożyła ciężkie zakupy w przedpokoju, ale nieodrywała metek, nie wyrzucała paragonów - w razie czego zwróci ciuchy, będzie na życie.

Gorzej, że w przychodni radomskiej jej mężaw tymtygodniu nie widziano,nie było go nawet w grafiku.

Besia nie miała zamiaruwierzyć, żecoś okrutnegomogło zakłócić ich codzienność,więc nie dopuszczając do siebie myśli, że stało się coś nieodwracalnego,robiła to, coby robiła normalnie.

Zdjęła buty, umyłaręce i twarz.

Poszłado dużego pokoju, gdzie wrzuciła zabawki do dużej wiklinowej skrzyni.

Posłałałóżka (tylko połowa w ich małżeńskim była dzisiajużywana).

Przejechała odkurzaczem mieszkanie.

Ten telefon musiał być jakąś pomyłką, tak, Besia byłatego pewna.

Limit nieszczęść na ich rodzinę już sięwyczerpał, więc nie przyjmowała do wiadomości,żemąż - dajmyna to - dostał zawału serca napoboczu.

16

drogi.

Nie i nie, nie będzie nawet rozważać takiej opcji.

Tomek żyje i robi coś zupełnie niewinnego.

Mógłnaprzykład.

No, mógł szykować jakąś niespodziankęi pojechać po prezent dla niej, a że trochę mu zeszło,więc spóźnił się do pracy, a komórki nie odbiera, bosię wyładowała.

Co za bzdura, jakaniespodzianka.

Dla niej?

Oddwóch przynajmniej lat żadnych niespodzianek jejnie robił, może pozapóźniejszym powrotem z pracy.

Jakakolwiek była przyczyna jego nieobecności, tragiczna czy sentymentalna, w tej chwili najbardziej bolało ją, że stała się zupełniebezradna,gdyż nie wydębiła od niego czterech kluczowych w życiu cyfr, czylipinu do konta.

Co tam pinzresztą, przecież Tomekkartę do bankomatu też miał przy sobie.

- Tak, mam to w planach na ten tydzień,upoważnię ciędo mojegokonta- odpowiadał zawsze zgodniei jeszcze kiwał głową, żeby było uroczyściej.

Zadowolona, że ma to w planach, nawet nie protestowałana słowa: "moje konto", choć przecież powinien mówić "nasze".

Ale na planach się kończyło.

Więctakjakby nie majuż pieniędzy.

Żadnych.

Zaco utrzyma dzieci?

A nadodatek zrobiła takie absurdalnie drogie zakupy w Smyku zaostatnie banknotyz szuflady.

Jakie pieniądze?

Czy to ważne w chwili, kiedy zaginął jej mąż?

Oczywiście, że tak, najważniejsze, gdy się jest niezarobkującą gospodynią domową i ma się do utrzymania dwójkę dzieci, nawet jeśli są one niejadkami.

Gdzie on jest?

17

Ktokolwiekwidział, ktokolwiek wie.

Dzwonek do drzwi.

A więc wróciłeś, kochany, jakto dobrze, niech będzie jak było,nie musi być lepiej i pin do konta przestaje byćproblemem, i życie biegnie jak biegło!

Besiapędziła dodrzwi, sama niewiedząc,czy naniegokrzyczeć, czy przywitać go z radością, ale aż kipiałagłupią nadzieją, jakby była jakąśgąską, a nie kobietąw latach.

Otworzyła.

Na wysokościoczu - nic.

Nieco poniżej natknęła sięna wyfiokowanego, wylakierowanegopudla, czyli fryzurkę pani wzrostu siedzącegopsa, która bodła ją swym wydatnym biustem i jakimśskoroszytem.

W tymsamym momencie zadzwoniłtelefon, więcBesia poderwała się w jego kierunku jakdźgnięta szydłem.

Po chwili zatrzymała się jednak, bowszak nie powinna zostawiać obcejosoby na proguotwartych drzwi.

Wykonała więc pospieszniezapraszający gest i nieczekając, aż pudel wejdzie, pognała do środka, do telefonu.

Damski głos.

Nie Tomek.

Nieporywacz.

Teściowa.

Pani z fryzurą pudla usiadła boczkiemna kanapie,złożywszynogi jak Stanisława Ryster, iprzypatrywałasię to pokojowi, to Besi, która mówiącdo telefonu, usiłowała nie zdradzić za dużo obcej osobie.

Teściowejteż nie.

Teściowa:

- Jestem właśnie w mięsnym.

Besia czekała naciąg dalszy,ale tu - zdaje się -miała być jejreakcja.

Tylko jaka?

- Aha - odważyła się. Wystarczyło.

- I zastanawiam się, ile polędwicy na kotlety ku-

pić - kontynuowała teściowa. - Ładna jest, świeża.

Przyjdziecie na obiad w niedzielę?

Co Besia miała powiedzieć? Że jej mąż zniknął

i prawdopodobnie nie żyje? Że kotlety tak, ale na

stypę być może?

- Ja bym jutro dała odpowiedź - wyjąkała nie-

śmiało. Teściowa nienawidziła takiego jąkania.

- Jakie jutro, kochana, ja właśnie teraz jestem

w mięsnym. Poczekam jeszcze chwilę, a ty złap

Tomka, bo mi nie odpowiada na komórkę, i uzgod-

nijcie coś.

- Eeee - powiedziała Besia. Irytacja teściowej na-

rastała.

Besia zaczęła się tłumaczyć. I to był błąd.

- Jak to, nie wiesz, gdzie jest twój mąż? Ja zawsze

wiedziałam, gdzie jest mój - padły pierwsze słowa.

Hmm.

- Komórka nie odpowiada? A w pracy? Skąd ostatni

raz dzwonił? Co mówił, jak wychodził z domu? W co

był ubrany i co miał ze sobą?

Istna Miss Marple. Powinna jeszcze spytać, czy

wziął ze sobą paszport.

- Mamo, ja później zadzwonię - odważyła się Bę-

sia. - Kup te kotlety, do niedzieli się przecież znajdzie,

no nie?

Odłożyła słuchawkę.

Teraz powinna się zająć delikatnym spławia-

niem damy z lokami, ale w zamian opadła na fotel,

by tępo gapić się w ścianę, gdzie usiłowała wyczytać

potwierdzenie, że jej mąż jednak nie zginął w tragicz-

nym wypadku.

Pudel rzucił z kanapy:

- Kto?

- Teściowa - odpowiedziała Besia odruchowo.

- Musi pani więcej życzliwości wkładać w te roz-

mowy, ja aż stąd słyszałam, jaka pani zirytowana.

- Słucham?! - miała ochotę krzyknąć Besia, ale

matka - nie wiedzieć czemu - zdążyła jej wpoić przed

śmiercią szacunek dla starszych osób, więc zmilczała.

- A poza tym słyszałam rozmowę. Pomogę pani.

Mąż zaginął? W pracy go nie ma?

Besia pokiwała głową.

- Pomódlmy się zatem, za niego, za państwa zwią-

zek, jedna dziesiątka różańca czyni cuda.

- Nie teraz, nie mam czasu, naprawdę, przepraszam.

- Na modlitwę zawsze jest czas, nie ma ważniej-

szych rzeczy nad modlitwę, nad Pana Boga.

Pani wyjęła różaniec, a Besia komórkę, ale znowu

usłyszała, że abonent znajduje się poza zasięgiem albo

ma wyłączony telefon.

...iowocżywotatwojegojezus - mamrotała kobieta.

Besia miała wątpliwości, czy jeśli Pan Bóg postano-

wił pozbawić ją męża, to modlitwą wskóra się odwró-

cenie wyroku. Zresztą kim ona jest, by ingerować w bo-

skie decyzje? Ale przecież kołaczcie, a otworzą wam,

więc może rzeczywiście powinna poprosić, podlizać

się, przypomnieć o sobie, odmówić coś. To ja, Besia,

Panie Boże, pamiętasz mnie? To ja, posłuszna i dobra

parafianka, co tydzień w kościele, z córkami ubra-

nymi w odświętne kiecki. A że teraz nie odmawiam

20

tego różańca, to dlatego, że mi trochę głupio, tak nakanapie, przy tej pani, a poza tym powinnam gdzieśpodzwonić, poszukać, Panie Boże, prawda?

Pudlica dalejszeptała, obrzucając ją nieżyczliwymspojrzeniem,że się nie przyłącza.

Ciekawe, czy te niekończące się dziesiątki nie nużąPana Boga.

Ale może kobieta ma lepszewejścia niżBesia.

Koniec dziesiątki, zawieszenie głosu, odłożenieróżańca, ulga Besi.

- Przepraszam, że przerywam, ale z jakiego powodu mam przyjemność paniągościć?

- odważyła sięodezwać Besia.

Coza barokowa składnia, jakby nie można było poprostuspytać: Po co pani przyszła?

Paninie chciała zawracać głowy Besi w takim momencie, ale w końcu dała z siebie wydusić, że została obdarzona misją zainkasowaniapieniędzy na nowy dachw kościele (ze wszystkimi upoważnieniami od proboszcza i całą garścią błogosławieństw i świętych obrazkóww zamian za; najniższa wpłata od dziesięciu złotych,wdowi grosz taki - pani miała przygotowaną pełnowartościową gadkę marketingową z cytatami z Biblii).

Jaki wdowi, zirytowała się Besia.

Czyto jakiś znak,to słowo?

Na wszelki wypadek zapłaciłaby aktywistce parafialnej,dałabynawet dużo,byprzebłagać najwyższą instancję, kłopot był jedynie taki, że Besia pozakupach niemiała jużprawie gotówki,a mężowskiekonto było dla niej zamknięte.

W tej sytuacji niemogła sobie zatem pozwolić na sponsorowanie żadnegokościelnego dachu.

Chybaże ją tampotem ugoszcząpod tymdachem i utrzymają wraz z dziećmi.

21

Różaniec (taki mały pierścioneczek na palcu aktywistki) znowuzaszemrał, pudel znowu wzniósł oczyku niebu, Besia znowu poczuła się nieswojo.

Małejwiary, bo w końcu każda pora, każda sytuacja powinna być dobra namodlitwę.

Na szczęścietelefon znowu zaczął dzwonić.

Tyle razy prosiła męża o kupienie aparatu z wyświetlaczem,jak dobrzebyłoby móc zobaczyć, czy toTomek, czyteściowa, czy też komisariat zawiadamiao znalezieniuzwłok.

No ico zaponiżenie, żemusiała prosić mężao kupienie aparatu, że nie mogła samago sobie kupić.

- Telefon dzwoni, apani udaje, że nie słyszy?

A jakto mąż?

Albo ktoś po pomoc dzwoni?

- wyrwało się pudelkowatej pani, co pozwalało przypuszczać, że kolejna dziesiątkazostała zaliczona.

- Ja sama potrzebuję pomocy - nie wiedzieć czemuzwierzyła sięBesia.

-No właśnie - zabrzmiała uroczyście wysłanniczka proboszcza.

- Może więc to Pan Jezus kogośdobrego do pani skierował, z dobrą myślą, z pocieszeniem?

Nie można PanaJezusa pomocy odrzucać -wygłaszała z tym samym zaśpiewem,z którym niektórzy księża głoszą kazania.

Mieszając do wszystkiego Pana Jezusa,można sobie życie doskonale skomplikować, pomyślała Besia,już ona wiedziała otym najlepiej.

Telefon znowu zadzwonił.

Pudel spojrzał na nią groźnie, a Besia poszłaodebrać.

- Chciałam ci jeszcze powiedzieć,że w małżeństwie trzeba się starać, nie odpuszczać - wygłosiła.

22

przez słuchawkę bez bawienia się we wstępy teściowa.

-Zawsze być tak atrakcyjną jak na początku.

Przecieżkiedyś była z ciebie całkiem ładna dziewczyna.

Besia milczała,bo nie miała pojęcia, czemu jest pouczana.

Teraz, gdy zaginął jej mąż.

Ale nim zebrałamyśli, teściowa odessała się i kontynuowała:

- Jachętnie z dziećmi zostanę, jak będziesz chciałaiść do fryzjera.

Nigdy o nic nie prosisz, a tutakie wyprzedaże były, nawet myślałam, czy ci bluzki nie kupić.

Jakiejś kolorowej.

Ale tobie się nigdy nic nie podoba.

- Ja.

-Przypomnij sobie, jak to było z futrem.

Besia pamiętała.

Ale nie był to teraz jejgłównyproblem.

- Myśli mama, że on kogoś ma?

- wydukała Besia.

Cisza.

- Mamo, czymama wie, gdzie on jest?

Cisza.

- To kończę, bomuszępodzwonićdo innych.

Możektoś coświe - zapowiedziałaBesia.

- Chyba nie będziesz tego rozgłaszać?

-Czego?

- Że nie wrócił na noc.

Taksię zdarza w małżeństwie.

Besia, musisz walczyć o niego, o rodzinę, ja ci pomogę.

Co onamiała zrobić?

No co?

Cóż, wynikaz tego, żeTomek żyje.

W cudzymłóżku.

Nie można było tego wyraźniej powiedzieć.

Całasię trzęsłaze słuchawką w ręku.

- Halo?

- nawoływała teściowa.

-Besia, będziedobrze, ja ci pomogę.

- Gdzie on jest?

23

- Mnie on się nie opowiada.

Powiedziane jest:

opuścisz matkę ojca i staniesz się jednym ciałemz żoną, czy jakoś tak.

W każdym razie to z tobą onteraz częściej rozmawia niżze mną, więc ty powinnaświedzieć więcej niż ja.

Czyżby w głosieteściowej pojawił się żal?

Besianiemiała siły tegoroztrząsać, a że nie mogła wydobyćz siebie głosu, odłożyła słuchawkę.

Telefon prawie odrazu zadzwonił ponownie, ale odwróciła się od niego.

Pudel wlepiał wnią zatroskane spojrzenie.

Z nikim nie będzieteraz rozmawiać.

Nie miałasiły sprostaćtakiej rzeczywistości, w której teściowauważała, że to przez nią, Besię, Tomek skoczył w bok.

Przez nią.

No bo przez kogo miał skoczyć?

Dziecibyły w porządku, chociaż je trochę rozpuszczała.

Wyglądało na to, że znowu nawaliław dziedzinie"żona".

I jakoś musi sobiesama ztym poradzić.

Nie, nie, teściowa nie wiedziała nic na pewno, tomusiały być spekulacje.

Besia nie była w stanie uwierzyć, że jej mąż uprawiał seks z obcą kobietą.

Teściowanie możetego wiedzieć, boprzecież nie powiedzielijeji niepowiedzą o tym, co sięu nich w rodziniestało dwa lata temu.

No dobrze, może siedział z inną,rozmawiał, może się nawet przytulali.

Ale seksu byćnie mogło, była pewna, miała nadzieję.

Może sobiepo prostu poszedł i tyle.

Poszedł, bo miał dość.

Besi,tego jej rozwleczenia,niezorganizowania, frustracji.

W trzęsących się, nagle spoconych dłoniach niebyław stanie utrzymać słuchawki.

Podniosła się i spojrzałana siebie w lustrze, przywtórze kolejnegodzwonka telefonu.

No i co mu się dziwić, że miał dosyć?

24

Różaniecszemrał za jej plecami, ale tak jakby wędrował po pokoju.

- Proszę pani.

- odezwała siękobietaz parafi.

- Pani już mi da spokój.

Nie mam na to głowy.

Innym razem- iuczyniła gest, który niedwuznaczniekierowałpudla w kierunku wyjścia.

Kobieta nieoczekiwanie popisała się wrażliwością i ruszyła dodrzwi,odwróciła się tam jednak, jakby jeszcze chciała cośpowiedzieć, ale po pauzie zrezygnowała i wyszła.

A Besia wzięła się za obieranie warzyw do zupy,wciąż niepewna, dla ilu osób gotuje.

Tylko dla siebieidladzieci?

Czy Tomekjednak się pojawi?

Niech tam,obierze tyle co zwykle.

Czułaulgę, że on żyje,że niebędzie pogrzebu i wszystkich ponurychrzeczy dookoła.

O innych ponurościach otaczającychseparacjęi rozwód wolała na razie niemyśleć.

Nagle jednak zrobiło jej się szkoda czasu, tychparu minut na obraniejeszcze kilku marchewek, jeszcze pietruszki, jeszcze kawałka selera.

W końcu mążdostał już od niej dziesięć lat, które zmiął i się nimipodtarł,bo poszedł i nie wrócił.

Ito według teściowejodszedł do jakiejśbaby.

Tychparu minut już mu nie odda.

Co za drań, mógł dać znać, czy jeszcze się pokaże.

W ichdomu, w jejżyciu.

A dzieciom co powie?

Żetata gdzie?

A niechtam, sięgnęła po kolejną pietruszkę, najwyżej sięzupę zamrozi, a terazwolałabyjeszcze mieć nadzieję, że jej mąż wróci i będzie przynajmniej tak, jakbyło.

Kurde, ta codzienność,która tak strasznie ciążyłajej jeszcze rano, teraz wydała jej się rajem utraconym.

26

Jak Tomek to sobie teraz wyobraża?

Cojej powie?

Czy masię sama domyślić?

Niemógł zrobićtego mniej boleśnie?

X-)(

Wytarłajuż nawet zlew dosucha, żeby kropliniebyło widać, jedna z bardziejabsurdalnych czynnościświata, którą uprawiałatylko wtedy, gdy chciała byćwzorową panią domu.

Już sama nie wiedziała, jak jest naprawdę, a cogorsza, nie wiedziała, co sama by wolała.

Nie żyje?

Zdradził?

Zdradził, przecież teściowa podała to jakopewnik.

Besia zastanawiałasię jednak, czy teściowama jakąś konkretną wiedzę na temattejzdrady, czytylko spekuluje, przyglądając się ich pożyciu co tydzień podczas obiadu.

Raczejto drugie, upewniała sięBesia, gorączkowoprzeglądając ich małżeńską przeszłość jak skarpetkinie do pary.

Nie, niemożliwe, żeby spał z inną, tegoBesia była pewna jak niczego innego.

Niemożliwe.

Oddwóch lat nie spał z żadną.

Tego też była pewna.

Z niąna pewno nie.

Takie mieli ostatnio dziwaczne małżeństwo.

Nikomu się tym nie chwalili, raz powiedziała dalszejkoleżance, ale ta, mimo że gorąca katoliczka, krzyczała, że ciemnogród, potem na niądziwnie popatrywałaprzy okazjach towarzyskich.

Opowiadała innym?

Pewnie tak, w końcu historyjka była smakowita.

W każdym razieBesi nikt nie zagadywał na ten temat.

Idobrze,bo kto by mógł zrozumieć tę mieszaninę.

26

t

poczucia winy i strachu przed Bożym gniewem, skoronawet katolicy nie umieli?

Przez tęich małżeńską woltę Besia iTomek nieoczekiwanieznaleźli się na uboczu wszechświata,wyłączeni z całego nurtu kultury i sztuki, rozmówi żartów, plotek i zwierzeń.

Stanęli gdzieś na mieliźnie, a seksualne wody cywilizacji opływałyich, nawetnie muskając.

Bardzo seksualne - dopiero teraz to doniej docierało.

Cóż, nie można powiedzieć, żeby nowasytuacjanie miała plusów.

Nieoczekiwanie okazało się, żerobią niemałe oszczędności, gdy nie wydawała pieniędzy na seksowną bieliznę, na seksowne obcasy, naseksowne zapachy, na seksowne fryzury, na seksownenic.

Wyglądała sobie spokojnie na przerośniętą, aseptyczną harcerkę w cywilu, której nie podnieca JohnnyDepp ani pośladki młodzieńców, a potrzebę bliskościzaspokajała, przytulając się do męża lub dzieci.

Nie miała pojęcia, że tak sięto skończy, gdy dziesięć lat temu pierwszy raz się z nim kochała, gdy razemzamieszkali, gdy jej się oświadczył, pewien, żechce z nią być już po kilku miesiącach znajomości.

Oboje byli pewni, że to jest to, i dopiero gdy Besiazaczęła w myślach przymierzaćbiałą suknię i welon,Tomek zaznaczył tonem informacyjnym:

- Z kościoła to nic niebędzie, bo ja, rozumiesz, jestem po rozwodzie.

Niezdążył jej tego powiedzieć przez tyle miesięcyznajomości?

- To nic ważnego, kochanie - powiedział lekkimtonem.

27

- Nieważne, że miałeś żonę?

A dzieci?

- Studenckawpadka, ale chciałem być w porządku.

Parę dni po ślubie poroniła, parę tygodni potem wróciła do rodziców, to nie miało sensu.

- Widujesz ją?

-Ostatni raz po sprawie rozwodowej, oddaliśmysobie płyty.

Nawet się nie kłóciliśmy, nic nas nie łączyło, tylko ta ciąża.

- I ślub.

-Ale był rozwód, jestem wolny.

- Ale nie w Kościele, nie rozumiesz?

W Kościelenadal maszżonę!

Nie była pewna, czy zaangażowałaby siętak bardzo,gdyby od razu wiedziała, żeTomek jest rozwiedziony,bo - tak myślała - katolickie wychowanietrzymaw karbachnawet najbardziejromantyczne porywy.

Tomek twierdził, żenic nie ukrywał, po prostu się niezgadało wcześniej, bo o czymtu gadać, nic istotnego.

Dla niego może nie, ale dla niej tak, przecieżKościół jednakszanował tamten związeki tamtenuważał za prawowity, bo zawarty przed ołtarzem, natomiast kilkunastu lat życia Besi z Tomkiem nie zaliczał.

Albo może raczej zaliczał do życia wgrzechu,z którego się trzeba było spowiadać, a i tak nie byłoszansy na rozgrzeszenie.

Z Besią Tomek mógł wziąć ślubtylko w urzędzie,nad czymjej matka pewnieby ubolewała.

Besia jednak miałanadzieję, że patrząc na wszystkoz góry,matka zyskała większy dystans dotychspraw.

Chyba że w niebie indoktrynują wiernychjeszcze mocniej.

SzczątkowarodzinaBesi - ciotki.

28

jakieś - dopytywały, kiedy kościelny, ale w końcuprzestały.

- Żyjecie w związku niesakramentalnym- marudził ksiądz po kolędzie.

- Panu Bogu nie maprawa sięto podobać.

- Ma ksiądz z niebem linię specjalną?

- pokpiwałTomek.

- Ta linia specjalnanazywasię przykazania boskie - odpowiedział z wyrzutem ksiądz.

- Co noc łamiecie szóste przykazanie.

Besiaskuliła się wtedy nakrześle, a Tomekodpowiedział, że co noc kocha swoją żonę, a z tego, comu wiadomo, to Bóg jest miłością.

Besia była wtedydumnaz ognia w jego oczach, a wieczorem czuła, żetakamiłośćnie możebyć grzechem,gdy wodziła palcami po jego plecach chropowatych od pieprzyków,wąchała jego włosy i wiedziała, że to z nim chce byćdo końca życia.

Grzech?

Nie tutaj,nie w ich łóżku.

Księdza po kolędzie już Tomekdodomu nie wpuścił, a Besiaczuła się trochę nieswojo, gdy zawszew dzieńzapowiedzianej księżowskiej wizyty zabierał ją zdziećmi na lody czydo kina.

I słusznie, żesię czuła nieswojo, bo okazało się,że wszystkie ichnieobecności zostałyzanotowane w wielkiej księdzenieba, a w każdym razie w wielkiej księdze parafi.

- Nie może pani zostać chrzestną matką - powiedział twardo proboszcz, gdy poszła do kancelarii parafialnej po zaświadczenie.

-Ale koleżanka właśniemnie prosiła.

- Złego wyborudokonała.

-Jak to?

29

- Matką chrzestną powinna być osoba, którajest wzorem przyjaźni z Bogiem.

Żeby mogła dawaćdziecku przykład.

Ależ ona się przyjaźniłaz Bogiem, starała się przynajmniej.

Nieusnęła, zanim się niepomodliła, miałanadzieję, że Bóg wybaczyjej modlitwę należąco, w każdymrazie wstawiała się za ich rodzinę iresztęświata.

Co tydzieńpojawiała się w kościele, na mszy dla dzieci, i prowadzała tam córki.

Tomka tylko nie mogła namówić, aleprzecież próbowała.

W Wigilię iWielki Piątek pościła,przykazańprzestrzegała, i kościelnych, i boskich, i miłości, poza jednym - wiedziała, żewedług Kościoła, sypiając ze swoim poślubionym tylko przedurzędnikiemmężem,permanentnie łamie to szóste, "Nie cudzołóż".

Właśnie dlatego nie chodziła do spowiedzi.

- A co ja mam tu napisane?

- ciągnął kościelnyurzędnik.

-Od kilkulat nie przyjmuje pani księdzapo kolędzie.

Taknie robiądobrzy katolicy.

- Nie chciałam konfliktu, to decyzja mojegomęża, on.

-Hmm,męża.

Przed Kościołem nie jesteście mężemi żoną.

Nie łączy was sakrament.

Sakramentłączy go z hmmm, mam, z Joanną Dobrowolską.

W tejsytuacji,proszę pani, Kościół nie zezwala na byciechrzestną matką.

Ale bolało.

- Może to moment, proszę pani, by jeszcze coś naprawić?

-Co naprawić?

Mam się rozstać z mężem?

Wtedybędzie ksiądz zadowolony?

- Nie, nie mogę się rozpłakać, powtarzała sobie.

30

- Nie chodzi o moje zadowolenie, chodzi o przestrzeganie bożych reguł.

-Nie powie mi ksiądz, że Bóg chciałby, żebyśmyrozwalili rodzinę.

Dzieci mają nie miećojca?

- Ale po co tak dramatycznie?

Chodzi o to, żebydzieci miały ojca i matkę, którzy mogą przystępowaćdo sakramentu.

Kościół w swojej mądrości przewidział takiesytuacje.

Może panibyć pełnoprawnączłonkinią parafialnej wspólnoty, a zatem i chrzestnąmatką, pod jednym warunkiem.

Oczekiwała cudu albo pielgrzymki nakolanachdo Lichenia, ale prawdaokazała się banalna, żeby niepowiedzieć głupia.

Kluczyk był tam, gdzie wszystkiekluczyki tego świata.

W seksie.

Besia powróci w pełnina łono Kościoła, jeśli będzie żyła wcnocie, celibacie,czy jak tam toksiądz nazwał,czyli nie będzie siękochać z mężem.

Wtedyzyska nawet moralne prawo,by - poraz pierwszy od ich ślubu -iść do komunii.

Taką zmianęcharakteru związku można ślubować.

przed ołtarzem.

Potembędą mogli oczywiście nadalmieszkać razem, nawetspaćrazem,jeślipotrafią torobić bez seksu, jak brat z siostrą.

- Choć pary w naszej parafii, które ślubowały czystość, jednak oddzieliły sypialnie -zaznaczył ksiądz,a Besia zastanowiłasię, skąd onto wie - żeby złegonie kusić, żeby nie siać zgorszenia wśród gości.

Bou nas w parafii jest takich par już sześć.

- Niemożliwe!

Niesprawiedliwe!

- myślała, wracając wtedy do domui nawet Tomkowi o tymnie powiedziała, bo i tak źle się wypowiadał o kościelnych zwyczajach,więc nie chciałago dodatkowo podkręcać.

Na

31

mszy w niedzielę stała zbuntowana przed ołtarzem,zaciskałaz gniewu zębyi nicnie mówiła, nawet Ojczenasz, choć tę modlitwę lubiła najbardziej.

Zła była na PanaBoga, ale jeszczebardziej wściekała się na Tomka, że co wieczórchce siękochać, nieważne,późno, zmęczeni, odwracał się do niej ztymfiluternym uśmiechem i leniwielub mniej leniwiezaczynał ją całować.

Jakby nagle odzyskała wzrok,zobaczyła nieuleczalnąmonotonię tegowszystkiego,usta, kark, piersi, niżej, potem te śmieszne ruchy,ten etaplubiłprzedłużać, bijąc sobie tylko znanerekordy.

Nie angażowała się, patrzyła, jakby oglądała film, nawet nie erotyczny, lecz instruktażowy.

Wytrzymywała jednak wszystko, by dotrwać do końcowego momentu, gdy się mogli do siebie przytulić,a zaspokojony Tomek gładził ją po włosach i mówił,że kocha.

Czuła w każdym razie, że ona jużprzestała grzeszyć, bo i co toza grzech, skoro nie ma z niego przyjemności.

Nastusia zachorowała dwai pół roku temu.

- To kara - powiedziała Besia.

- Kara boża, Tomek, jak myślisz, co Pan Bóg ma na myśli, powodując,że ty, chirurgonkolog, masz dziecko z guzem?

- Beśka, co to za bzdury!

Dzieci chorują wróżnychrodzinach.

To siępo prostu zdarza.

Nie za karę, poprostu.

Jakwygrana wlotto.

Przypadek.

- Nie ma przypadków, sam tak kiedyś mówiłeś.

32

- Wtedy chciałem cię poderwać, dziewczyny lubiątakie gadki - próbował się śmiać, żeby jeszcze przezchwilę było normalnie.

Nastusia bawiłasię w drugimpokoju i mogli udawać, że nic się nie dzieje.

Mógł się jednak z tego śmiać, ale Besia wiedziała swoje: to Bóg ich napomina, zabunt przeciwKościołowi i jego prawom, za jej zaciśnięte usta, gdysłuchała księżowskich napomnień, za nieodmawianieOjcze nasz na mszy, za siedzenie na lodach w centrumhandlowym, podczas gdy ksiądz po kolędzie dzwoniłdo ich drzwi.

Za małżeństwo nieuświęcone ważnymślubem.

Zanieobjęty obrączką seks.

A wieczorem,gdy Tomekwtulił się w nią i zacząłsiękochać,przerażony tym, że wkrótce może nadejśćkoniec czteroosobowej rodziny, koniec małej dziewczynki, ona jak zwykleskierowała myśli w inne rejony.

Po prostu trzeba to wytrzymać,powtarzałasobie, jemu ulży, a ona będziemiała spokój.

Zamiastspokoju jednak napłynęła do niej mocna myśl:TOGRZECH!

Znowu grzeszymy!

Czuła całą sobą, że z każdym Tomkowym ruchem wjej środku znowu występują przeciw Bogui jego prawom.

Wytrzymała jeszczedwa pchnięcia,w strasznympoczuciu winy, i nie czekając, aż onskończy, wypchnęła go.

Zasapanemu, zaskoczonemu,zdenerwowanemu powiedziała, co jejksiądz zasugerował kiedyś w parafi, a co teraz do niej wróciło.

- Besia!

- zagryzł wargi.

-Wiem, żesię martwiszo Nastusię, ale nowotworów się nieleczy brakiem seksu.

Takie chorobysię zdarzają i w rodzinach połączonych kościelnym węzłem, tłumaczył, a medycyna umie sobie z nimi radzić,gdy zostają w porę wykryte,więc nie ma obawy,nie na próżnojest lekarzem i toświetnymlekarzem.

Ale ani tego, aninastępnego wieczorunie próbował już sięz nią kochać, a ionanie inicjowała zbliżeń.

Na wszelki wypadek.

Jego pewność siebie stopniowo gasła w miarę napływania kolejnych niekorzystnychwyników badańNastusi, aż w końcu Besia i w jego oczach zauważyłazwątpienie.

Dopiero wtedy przeraziła sięnaprawdę.

Dobrze, że przynajmniej druga córka jest zdrowa,myślała, przytulając kurczowo młodszą,Malwinkę,ale nie znajdowała ukojenia, bojuż wiedziała, jakie towszystko jest kruche.

Tomek nie protestował więcej i w końcu ślubowali tę czystość przed ołtarzem, jak chciał ksiądz(i Pan Bóg, miała nadzieję), w którąś sobotę wpustymkościele.

Uroczysta ceremonia była groteskowąparodią ślubu kościelnego, co podkreślały nawet ichstroje - jej beżowa garsonka i jegogarnitur.

Besiapowtarzała słowa księdza, trzymając Tomka za rękę,ale nie umiała się skupić, bo przez cały czas myślałao Nastusi, która leżała w szpitalu, biała jak jej poduszka i strasznie maleńka wtym łóżku.

Zostawiliz nią teściową, zadziwioną, co też oni chcą robićw sobotę przed południem, kiedy dziecko chore, a drugiez sąsiadką siedzi w domu.

Nie mieli jednak zamiaruWtajemniczaćjejw ich tajne układy zPanem Bogiem.

Wrócili dodomu lżejsi o ciężar grzechu, co Besiaczuła bardzo mocno.

Nie rozdzielili sypialni, bo i jakw tym niewielkim mieszkaniu, ale spali, nie dotykając.

się, czasem przytuleni, ale tylko górnymi połowamiciała.

Takaseksualnie jak kiedyś po trzecim stosunkutej samej nocy.

Bardzo dawno.

Od tamtej pory już jej niełapał za pośladki, zapiersi, a jeśli całował, to tylko w policzek.

Czasami.

Jeśli rozmawiali, to oNastusi lub o Malwince, jeśli robili cośrazem, toszukali wInternecie wieścio nowych terapiach.

Na inne akcje nie było nastroju.

Skupili się nawalce o starszą córkę, raz w domu, razw szpitalu, i nawychowywaniu, trochę nieuważnym,młodszej.

Besia kompletnie przestała czuć potrzebękochania się, jeszcze niedawno obawiała się, żebędzie jej tego brakowało, no bo jak to, do końca życia?

Nic, ani razu?

Aleteraz umiała się tylko przytulać,a właściwie wtulać, szukając pociechy w ciepłym cieleTomka.

Przygarniał ją rękami, uważnie omijając okolicejej piersi, i taktrwali nocami obok siebie, udającjednoprzed drugim, że już śpią.

Ofiara zatem niebyła takuciążliwa, jak się obawiała.

- Ciąży ci to?

- spytałakiedyś.

- Co?

- spytał Tomek zaskoczony.

- No.

Że się nie kochamy.

- Wogóle o tym nie myślę - powiedziałzaskoczony.

-Ja też nie - wyznała - i dlatego się martwię.

- Beśka, zwariowałaś?

Jak trudno było przekazaćte przeczucia.

Chodziłojej o to, że ofiara jest za mało dotkliwa, by coś zmienićw Boskim myśleniu oich rodzinie.

Ale zanim zdążyłazwątpić w sens tego, co zrobili, Nastusi się poprawiło.

To Besięuskrzydliło - udałosię im uratować córkę,choć Tomek uparcie twierdził, żeto skutek operacjii zastosowanej przezniego terapii.

Ale Besia wiedziałaswoje: PanBógprzestał się na nichgniewać.

W euforiiprzytuliła się do Tomka z całejsiły, jak dawniej.

Jego ciało od razu zareagowało.

Odsunęła sięwięc,pocałowała go wpoliczek, a potempokręciła głową.

Nie. Brakseksu do końca życia jest małą cenąza życiei zdrowie ich córki.

Nastusia wróciła do domu, a choroba przypominałao sobie tylkobadaniami co trzymiesiące.

Besia nie mogłasięna małą napatrzeć.

Uratowałają.

Bóg jednak istnieje,przypatruje się temu, co robią, umie napomnieć,tak po ojcowsku.

O seksie, a raczej o jego braku, jużwięcej zTomkiemnie rozmawiali.

No może razczydwa razy coś bąknęła na ten temat, ale nie ciągnął tematu, włączał telewizor albo szedł zrobić herbatę czynalać wina.

Nie wiedziała, jak mu się przeżywatencelibat, celibat, który ślubowali do końca życia, jej, jegoalbo jego byłej żony.

Który musieli utrzymywać,boprzesądnie myślała, że jak nie, to Nastusi wróci choroba, już Pan Bóg nadtym czuwa.

Nareszcie dostałarozgrzeszenie podczas spowiedzi,choćjej zdaniemksiądz się za długo upewniał, czy na pewno nie łamiąślubowania.

Podczas mszy mogła przystąpić do komunii, po raz pierwszy od wielu lat, i poczuła coś w rodzaju pełni.

Gdzieś na dnie jednak smakującejgoryczą.

Widziała, że onsię spełnia w pracy i nigdy, ale to, nigdy niemiewa już erekcji, gdy się rano do siebietulą.

Wypracowalisobie zestaw gestów dookazywania uczuć,dotykali swoichrąk,twarzy, głów,pleców,.

36

samychaseksualnych miejsc.

Przestał dotykać jejkarku, bo najwyraźniej pamiętał, że to ją rozbrajai podnieca.

Ona też mu już nie siadałana kolana,choć ostatnio tak przytyła, że już by tego nie zaryzykowała również ze względów praktycznych.

Kiedybyło zimno, wkładała w łóżku chłodne stopy międzyjego łydki.

Z kochanka stał się termoforem.

Czy - rozważała czysto teoretycznie - jeśli jegokościelna żona umrze, aonisię pobiorą przed ołtarzem,będziejeszcze, po tej dwuletniej przerwie, umiałakochać się ze swoim mężem?

Teraz, gdy takdobitniewbiła sobie w głowę,że seks to grzech iśmierć?

Teraz,gdy ustawili sobie zupełnieinaczej życie, gdy do sypialni szli najpóźniej jak to możliwe, gdy w łóżkukażdy czytał własną książkę, odgradzając się kołdrą,gdyTomek wziął sobie dodatkową fuchę w prywatnejprzychodni w Radomiu, tak że nie widywała go przeddwudziestą, a i potem czytał podręczniki, analizowałprzypadki.

Obcy, kochany człowiek.

Rzadko już nawet patrzyła na niego, ukradkiem najwyżej, dlategodopiero po dłuższym czasie zauważyła, że jej mąż łysiejena czubku głowy.

Brakowało jej dotknięcia jegonagich,chropowatych od pieprzyków pleców, alerzadko gowidywałabez ubrania, bez piżamy.

W ogóle go rzadko widywała.

-Wracajwcześniej do domu - prosiła.

- Brak namciebie.

Nam, nie mnie.

- Chciałbym, ale przecież wiesz.

Nie chcę, żebywam czegośbrakowało.

Wam, nietobie.

Więc tylko zaciskała wargi i wiedli swoje oddzielneżycia.

Koło jej ust pojawiły siędwie bardzo wyraźnekreski.

Stempelek wieku, choćprzecieżjeszczeniedawno nie wyglądała naswoje lata.

Teraz już nie wyglądała na żadne lata, bezwiekowajak wszystkie gospodynie domowe, nawet już nie pamiętała, ile ich ma, wydawałobysię, że jeszcze takniedawno mówiła dwadzieścia pięć, z dumą iwiarą,żenigdy nie będzie miaławięcej, ale przecieżminęło, wskoczyła do następnej szufladki, samanie wiedziałakiedy.

Z długiejlisty funkcji,które uważała, że kobietapowinna pełnićw domu, na której to liście ńgurowałai matka, i wychowawczyni, i kucharka,i organizatorka, i kaowiec,Besia zatem dwa latatemu wykreśliłakochankę.

Niosło to za sobą wiele konsekwencji, naprzykład nie musiała już w ukryciu dokonywać depilacji i makijażu,natomiast mogła (a nawet powinnabyła) ukazywać się mężowi z tłustymi włosami, w porozciąganej piżamie, bezkształtnym polarze.

To byłoobjawem miłości,bo go nie kusiła, lecz działała narzecz białości ich małżeństwa.

Teściowa szybkozauważyła, że Besia przestałao siebie dbać, wypominała jej rozciągnięte podkoszulki i luźne dżinsy, bezpłciowefryzury i figurę coraz bardziej przypominającą walec, wieszczyła i straszyła, rzucała aluzjami, żeTomek w końcu wybierzesobie inną.

Wykrakała.

Dziwnym trafem teściowej kompletnie nie interesowałykreacje Tomka, które od czasu choroby Nastusi.

38

również oscylowały w stronę bezpiecznej bezpłciowości.

Nie, to mężczyźnie groziłypokusy.

Kobietamiałaje natomiast kreować, więcdlatego teściowa starałasię Besię wystylizować.

Z braku innychwzorców, naobraz i podobieństwoswoje.

Na przykład za pomocąfutra.

Teraz, w upały,trudno było nawet myśleć o tychcholernych karakułach i norkach.

Ale to zdarzyłosię zimą, po którymś z obiadów u teściowej.

Po deserze matka jej męża zaprosiła ją konfidencjonalnym szeptem do obitego boazerią przedpokoju i otworzyłaprzed Besią przepastne szafy, w których tłoczyły siękreacje z ostatnich czterdziestu lat, zgodnie z zasadą:

nigdy nic nie wyrzucać.

Pogrzebała chwilę, po czymwyjęła czarno-brązowe długie futro.

Nałożyła je, postawiła kołnierz i zaczęła przeginać się wdzięcznieprzedlustrem wprzedpokoju.

- Ładnie mi?

-Tak - powiedziała Besia, bo i co miała powiedzieć.

- Tojaci to futro dam - ipauza.

Czekała na oklaski?

- Mamo,aleprzecież tobie tak w nim do twarzy -zaprotestowała Besia, wcale nie grzecznościowo.

-Wiem, ale ja mam jeszcze dwa:drugie norkii lisy.

A tobie przyda się coś seksownego.

To karakułkiśliczne, atu kołnierz znorek, dotknij sama, jakie mięciutkie.

Besia wstrzymała oddech iposłusznie dotknęła.

Znaczy udała, żedotyka.

Nie znosiła futer, mdliło jąod tego śliskiego dotyku.

- Przymierz - nalegała teściowa.

39

- Dzięki, no i w ogóle, tylko że ja mam kurtkę,którą lubię.

-To też polubisz, gwarantuję.

Nonie krępuj się, todla mnie żadenkłopot.

Jak ci się będziedobrzenosić,to potem i lisy dostaniesz.

Srebrne.

- Ale mamo,tam gdzie chodzę, to moja kurtka

wystarcza.

- Kochana, będę szczera.

Chodzi właśnieo to, byśz tej kurtkizrezygnowała.

Byś się ubrała w futro, butyna obcasach, byś stała się dla mężczyzny pokusą.

- Dla mężczyzny?

-Dla Tomka.

- Tylko że ja nieprzepadam za futrami.

-Co ty opowiadasz!

Sama powiedziałaś, że ładne.

- No.

Jednym pasuje, a innym nie.

- Przymierz natychmiast.

Nieszczęsnekarakuły wylądowały na ramionachBesi.

Niedobrze jej się zrobiło od zapachu naftaliny.

Bała się spojrzeć w lustro.

- Otwórzoczy - zachęcała teściowa.

Było tak, jak Besia przypuszczała.

W tym futrzejuż ostatecznie zmieniłasię w starszą panią.

- Do tego jeszcze kapelusz iwreszcie będziesz elegancka - teściowa postanowiła ją wystylizować dokońca.

- Jest twoje.

Tomek lubi futra.

Tyle lat po ślubie, ale ciągle trzeba się starać, walczyć, zabiegać, żebyzwiązektrwał.

Wiem, comówię.

Besia szukała ratunku u Tomka, ale on nie słuchał.

Albo udawał, że nie słyszy.

- Zima już się kończy, może w przyszłym roku wezmę.

- grała na zwłokę przy teściowej.

40

- A co tam, jak za ciepło, można nosić rozpięte, takniedbale zarzucone.

Jataknosiłam, i panowie wteatrze wszyscy się zamną oglądali.

- Mamo, ja niechcę.

Nigdy go nie założę.

Widać w jej głosie było tyle uporu, że teściowa

przestała nalegać.

Obraziłasię.

Pożegnała się bardzo

chłodno.

Potem jeszcze do Tomka dzwoniła, żeBesia uparta

jak osioł, żeradnie słucha, że nie chce zadbać o siebie

i co on nato.

-Mogłaśwziąć tego karakuła,co ci zależało?

-powiedział, kiedy odłożył słuchawkę.

Mogłaby oczywiście wziąć, dla świętego spokoju.

Sama nie wiedziała, dlaczego się tak uparła.

Alenadalnie uważała, że bycie dobrąsynową polega na grzecznym noszeniu fragmentów martwych owczych embrionów na ramionach.

Bycie dobrą żoną tak,byćmoże.

W każdym raziedobra żona, przy wszystkichswoich zaletach, powinna być również seksowna.

Ale nie Besia, już nie.

Dzięki temu, że Besia nie była seksowna, Nastusiawyzdrowiała.

Wyniki badań były świetne i wyglądało na to, że będzie mogła zapomnieć o chorobie, jakwiele innychdzieci z tegooddziału.

Innym rodzinomudało się chyba uratować dzieci bez tak dramatycznych ofiar, chociażco Besia mogła wiedzieć o cudzychofiarach.

Zastanawiała się, comógłby zrobić rozczarowanyPan Bóg,gdyby zobaczył, że Tomek złamałteraz ichślubowanie ijednak przespał się z jakąś babą?

Nie

41

z Besią, z inną?

Czy spowodowałbynawrót chorobydziecka, ich wspólnego w końcu, czy karałby równieżBesię, która przecież była w porządku?

Czyteż napomniałby Tomka jakoś inaczej?

Nie, Tomek nie ryzykowałby życia ich dziecka,była prawie pewna, miała nadzieję.

Raczej leży gdzieśchory, nieprzytomny, po wylewie.

Na tyle niesprawny,że nie może sam wystukać jej numeru.

Czy istniejetaka praktyka, że ze szpitali dzwonią do domu, by zawiadomić, że trafił tamczłonek rodziny?

Nie sądziła, doprawdy, by to robili, przy tych brakach kadrowych.

Podzwoni więc sama, sprawdzi.

Kochany, gdziejesteś?

-ROZDZIAŁ 2.

Otworzyła oczy.

Słońce zza okna prawie ją oślepiło, więc dopiero po chwili zauważyła na jasnym tleszyby ciemną sylwetkę, jakby wyciętą z czarnego papieru, rozczochrane włosy, duży nos.

Facet wyglądałprzez okno,o ile Agata mogła dojrzeć pod światło.

Co za głupia sytuacja i najlepiej niech sięsama rozwiąże.

Agata postanowiła więcpoudawać, że jeszcześpi.

Doczeka wyjścia mężczyzny schowanaw norzepościeli, gorącej i wilgotnej,wynurzysię, dopiero gdybędzie sama, nieinaczej.

Wtedy sprawdzi,dlaczegoogłuchła, dlaczego po raz pierwszy odkąd tu mieszkanie dociera do niej łomot z Wisłostrady, którąnieustająco suną tiry i osobowe, w tę i we w tę, tuż zaoknem jej kawalerki.

Ale nie, jednak coś usłyszała.

- Niech pani tylko na to spojrzy - powiedziałmężczyzna.

Udawanie, żeśpi, straciło sens, więc wstała z łóżka.

Zauważyła, że spała w bluzce i staniku, w majtkach,ale bezspódnicy,nie pamiętała zupełnie, żeby ją zsiebie zdejmowała, więc okryła się szybko,rzucając facetowi podejrzliwe spojrzenie.

Pocieszałją tylko fakt, żenieprzeszli naty.

Posłusznie spojrzała ze swego siódmegopiętra, bowychowano ją tak, że zawsze słuchała mężczyzn, którzy byliod niej starsi.

Niebo rozpalone, blok naprzeciwko stał jak zawsze, tylkona dole działo sięcoś innego niż wczoraj.

Terazi ona zobaczyła:zieleń trawnika została zastąpiona przez szaroburą, błyszczącą.

46

w słońcu substancję, płynną i falującą.

Zniknęły rodzynki psich kup,pojawiły się wzorki z liści i stateczkiz torebek po chipsach.

Woda opanowała podwórko,zakryła połamaneławki, kosz na śmieci oraz piaskownicę,do której od dawna nie chciało wejść żadnedziecko.

Drzewa łapały oddech szczytami koron, przyktórych cumowały kolejneżeglujące plastiki.

Powódź.

Wisła wylała,jak od paru dni ostrzeganow telewizji.

Naprawiano wały,przeczyszczano studzienki ściekowe, ale widać Opatrzność miała inneplanyco do dzielnicy Powiśle i trasy szybkiego ruchuza oknem, która dopiero dzisiaj stała się godna nazwyWisłostrada, bo właśnie tamtędy Wisła toczyła brunatne wody nakrapiane śmieciami.

Wyspa Agatyw morzu świata stałasię prawdziwąwyspą.

I to nie bezludną,oj nie,bo facet,który spędził tunoc, raczej prędko stądnie wyjdzie.

Mieszkanie naglewydało sięjeszcze ciaśniejsze.

Pomknęła do łazienki,aon wrócił do okna.

- I po samochodzie - wygłosił tonemżałobnika.

Faktycznie, nawet dachu nie było widać.

W sedesie stała brązowa, nieprzezroczysta ciecz,jak tapod blokiem.

I podobnie pachniała.

Agata odruchowo spuściła wodę, w sekundępóźniej wiedząc,że po raz drugi jużtego nie zrobi,chyba że będziespłukiwać sedes Kroplą Podkarpacia.

Jednospłukanie - złotówka, jakbynie liczyć, jeśli zużyje połowębutelki.

Odkręciła kran.

Nic.

Boże, a czego się spodziewaław czasie powodzi?

Mogławczoraj napuścić wody do

47

wanny, jakradzono w telewizji, ale kompletnie niewierzyław zapowiadaną katastrofę, bo jak to, w mieście?

Takierzeczy mogązdarzyć się na wsi, nie tutaj.

To jak nieprawdziwy sen, koszmar, któryjednakwnika do jawy wonią wypełniającą powietrze powręby.

Wlała do kubka trochę wody mineralnej, zadowolona, że jednak ją kupiła.

Tylepłacić zacoś, czegonawsi są pełnestudnie, bzdurakompletna.

Miała tejbzdury całą zgrzewkę, co za szczęście.

Umyła zęby.

Zmoczyła gąbkę,wyszorowała całeciało.

Od razu lepiej.

Kiedyś do mycia całego ciaławystarczała jej blaszana miska letniej wody.

Tego sięnie zapomina.

W pokoju facet wywalał właśnie zawartośćswojego nesesera napościel.

-Gdzie ja wsadziłem tękomórkę?

- miotałsię.

-Przecież oni pomyślą, że jestem niepoważny.

Ja niemogę być tu, gdymambyć tam!

Podniosła słuchawkętelefonu stacjonarnego.

Cisza, a jakże, tylko wodę słychać.

Nagle zrozumiał:

- Pewnie zostawiłem ją w samochodzie - zagryzłwargi.

- A pani gdzie ma swoją?

Cóż,wieczorem zawsze zapominała ją naładować,a potem od rana łapała kurczowo moc tam, gdzie znalazła kontakt - w domu, w pracy na zapleczu - w popłochu, by niezgasła.

Niech on się wścieka, to w końcu jego sprawy, onazajmiesię tym, co powinna zrobić.

Spełni obowiązek niechętnej gospodyni przy nieproszonym gościu,.

48

którego z powodu szaleństwa Wisły trudno się chybabędzie pozbyć szybko z domu.

Agata zajrzała do ciemnej iciepłej lodówki.

Nie,nie było tamsmalcu ani swojskiej kiełbasy, jak kiedyś, u matki.

W ciasnej lodówce Agaty obok jogurtustały ananasy w otwartejpuszce (łyknęła syropu i ażsię wzdrygnęła, tak smakował metalem), a obok nichspoczywał pieczony kurczak.

Ten miejski w niczymnieprzypominał żylastych wiejskich stworzeń, jakiepamiętała z dzieciństwa.

Ichjedzeniebyło zmaganiem się z materią, natomiast tentutaj koleżka byłobły, gładki, miękki, bez smaku, mimo że posypanyczymśzielonym, brązowym i czerwonym.

Przyprawąbarbekju prawdopodobnie, nadającą aromat grillabezgrilla, kolejny wymysł mieszczuchów nieposiadającychogródka.

Włączyła czajnik.

Woda jednaknic a nic nie robiła się cieplejsza.

O idiotko, przecieżnie ma prądu.

Gazu też nie, a tak chętnie napiłaby siękawy, głowa łupała ją od napięcia.

Nic to, nakryła jak trzeba, jak wypada kobieciez rana, zastawiła stół tym, czym miała, przepraszając, że ma tylko tyle.

Uważała, że towcale niemało,jak na polowe warunki, ale nie wypadało tego podkreślać, w końcu jej mama też zawszeprzepraszałagości za skromne przyjęcie, choćby stół uginał się odpotraw.

Wszystkosięzmarnujez braku prądu, trzebato szybko jeść, zachęciła Agata,bo według zasad jejmatkinie wypadało również mówić gościom, że podane jedzenie jest dobre.

Tymczasem mężczyzna nieoczekiwanieodmówił posiłku.

Nigdy nie jada o tej porze, wytłumaczył,

49

ale może jej potowarzyszyć.

Milcząci wpatrując sięw ścianę.

Brr.

Cisza peszyła ją niemożliwie, ale nie potrafiła rozpocząć rozmowy, bo nie wiedziała, o czymmieliby dziś jeszcze gadać.

Bosy mężczyzna wkoszuliw paski i dżinsach, których - miała nadzieję -niezdejmował odwczoraj, nieogolonyi trochęnieswójusiadł bokiemprzy stole.

Nie patrzył nanią, i takjakbyna coś czekał.

Chodziło pewnie o to, że powinna byćmiła, okazać mu wdzięczność, uśmiechnąć się, porozmawiać.

Powinna też zjeśćtegokuraka, bo za parę godzin będzie jeszcze bardziej niejadalny, ale jakoś jej niekusił, choć przecież niemiała nic wustach od wczoraj.

Dom, który chroniła jak własną norę, z wnęką kuchenną w pokoju, z oknemna południe jak szyba piekarnika, towszystko uległo inwazjimężczyzny, októrym wiedziała tylkotyle, że jest lekarzem i nie powinien tu przebywać o tej porze, choć - no cóż, wczorajwieczorem chyba się przydał.

TOMEK

Mało kuszące było to panieńskie minimieszkanko, nie bardzo miałnawet gdzie usiąść,jeśli nieliczyć dwóch niewygodnych zydelków w kuchni.

Dziewczyna miała i fotel, ale właśnie, sprzątając pospiesznie, zwaliła na niego stertę ciuchów, wśród nichszarawy stanik o dużych miseczkach, negatywachpiersi, które wczoraj oglądał.

W tym mieszkaniubyło obcoi niewygodnie, dowłasnego domu ciągnęło go jednak jeszcze mniej.

Pewnie dlatego znowu zgodził się na dyżur.

Szykowałsię wczorajna przerywaną zgonami pacjentów nocna niewygodnym tapczanie w pokoju lekarskim, alekolega nieoczekiwanie poprosił go o zamianę.

Tomekmiał wziąć jego sobotni dyżur, bo kolegę zaproszonona jakieś chrzciny czywesele.

Nie wnikał, bo byłomu wszystko jedno, najchętniej by wziąłobie noce.

A skoro Besia nie spodziewała się go wczoraj, mógłiśćdokąd chciał.

ZresztąBesia i dzieci doskonale radziły sobiebezniego.

Dziewczynki popierwszym entuzjazmie i powitalnych pocałunkach żeglowały w kierunku swegopokoju, gdzie zajmowały się tajemniczymi dziecięcymisprawami, w których był zbędny, a nawet przeszkadzał.

A on, zamiast próbowaćje zagadywaćczy udawać, żeinteresuje go czesanieróżowych koników, wolał patrzeć na nie, jak spały (szczerze mówiąc, ostatnimi czasy najczęściej widywał je właśnie wtedy).

Stałoparty o drzwi i wpatrywał się w zarumienione policzki, różowe pięty wystające spodkołdry, wsłuchiwałw dziecięce posapywanie.

Nastusia -bywało -nawetgadała przez sen, słuchał tego, ale nic nierozumiał,wydawała z siebie dziecięce bełkoty, a czasem dziwnygruby głos, jakby coś w nią weszło, coś, czegonieznał.

Wtedy uciekał z sypialni dziewczynek.

Potem, rano,wydobywały z siebie już mniej przerażający, ale równie onieśmielający dziewczęcyszczebiocik.

Upewniałsię jeszcze, że są zadowolone, i musnąwszy przedtemustami dwa różowe policzki, znikał zarabiać na ichbeztroskę.

51

I tyle miał z tego ojcostwa.

Natomiast Besia, zrobiwszy sobie koczekzwiązanygumką i założywszy okulary na nos, wieczorami, gdywracał, coś szyła albo siekała, popatrującna hinduskifilm - miała całą kolekcję tych dziwnych płyt DVD.

Czasem - żeby gowciągnąć wakcję - streszczałamu to, cosię już na ekranie wydarzyło.

Niekiedy teżopowiadała,co się wydarzyło u niej, w ciągu dnia, copowiedzieli w szkole u dzieci, co u wspólnych znajomych, tym samym tonem, z tym samym narracyjnymzaśpiewem, także wszystko musię mieszało.

Dziwiłogo, że żona tyle emocji wkłada wsprawy niewarte,bysię nimi przejmować.

Tak naprawdę ważnebyło tylkojedno: życie.

I drugie: śmierć.

Awłaściwie jej odpędzanie, jak najdłużej się da.

Reszta to marnowanie czasu.

Pukaniedo drzwi, cud jakiś, czyżby przyszli jąoswobodzić od lokatora doktora?

Zamiast nadzieipoczuła jednak nieoczekiwany strach.

Otwierać czy nie?

Nowa osoba oznaczała zakłócenie kruchej nierównowagi, którąosiągnęli.

Doktor podszedł do drzwi,patrząc na nią pytająco, ale nie miała pojęcia, co muodpowiedzieć.

Kobieta, która wtargnęła, była zgrzana izdeterminowana.

Mówiła zdecydowanie za głośno, prawiekrzyczała, że na dole powódź, a jejna górze zabrakłowody,że dziecko, że śniadanie, że pożyczyć, że oddawodę po powodzi.

To jest,kurde, logika.

Po powodzi.

Oczy kobiety chodziły od Agaty do doktora, oddoktora do Agaty, jakby wiedziała, że ten mężczyznaznalazł się tu w złym miejscu oraz w złym czasie.

- Mamy jakąśwodę?

- doktor spytał prostodusznieAgatę, a onanie wiedziała, jak mu dać znać, żebyna ten temat milczał.

- Nie mampojęcia.

Sprawdzimy i zajrzymy dopani.

- Ale czy można by już?

- nalegało histeryczniebabsko.

-Już sprawdzić.

Przepraszam, ale jak najszybciej.

To może ja poczekam,aż państwo sprawdzą.

Agata zajrzała więc do wnęki kuchennej, postukała dla porządku drzwiczkami szafek, popatrzyła naledwo napoczętą zgrzewkę i wróciładoprzedpokoju.

- Co za pech!

Anikropelki -oznajmiła.

- To przepraszam - i kobietaposzła.

Wtedy i on wszedł dokuchni.

Zobaczył zgrzewkęw niedomkniętej szafce.

Niedowierzająco spojrzał naAgatę.

Wzruszyła ramionami, bo i co było tu mówić.

Że trzeba dbać przedewszystkim o siebie, bo inaczejkto o nas zadba?

Chwycił butelkę i wyszedł, nie pa-,trząc na Agatę.

Zrobiłojej się trochę głupio.

Nie zdążyłapoczuć ulgi, że wreszcie jest sama,kiedy znowu się pojawił.

- Nawet nie doszedłem zwodą do tej kobiety.

Napiętrze koczuje mnóstwo ludzi.

Niech pani się ubierze.

Trzeba pomóc.

Ale co ona mogła zrobić?

Jak pomóc, na Boga,w tym potopie,który ich dotknął?

Brać po jednym naplecy ipłynąć w kierunku suchego lądu?

253

Dopiął najwyższy guzik koszuli.

- Muszę się dodzwonić do pracy, do szpitala, możektoś mi pożyczy jakąś czynną komórkę.

Wyszedł.

Ulga.

Gdzie go nie było, kiedynoc spędzał u niej?

Czyktośna niego czekał poprzedniego wieczoru?

Pustemieszkanie, kot, a może żona?

Co on sobie myślał,kiedy tu u niej zostawał?

O rany, znowu wrócił, by zaszeleścić czymś wewnęce kuchennej.

Skoczyła tamzaraz, ale zdążyłatylkozobaczyć, jak znowu zamykająsię zanim drzwiwejściowe.

Z szafkizniknęła drugabutelka wody mineralnej.

Czy on, kurde, zwariował?

Wybiegła za nim naklatkę schodową,żeby wyrwać muswoje butelki.

Czynić dobro- tak, ale dlaczego jej kosztem?

Dwazłote piechotąnie chodzi, dwa złote razy sześć tymbardziej, zresztą przydźwigała to sama,i co, teraz wyschną tu na wióry, otoczeni brudną wodą po trzeciepiętro.

Korytarzew bloku byłydługawe,rozciągałysięw dwie strony, jak w pociągu,tylko szersze.

I jak w pociąguw godzinach szczytu przejśćsię nimi nie dało,bo ludzi stłoczyło się więcej niżu niej w parafii namszy na jedenastą.

Doktor mignął jej gdzieś daleko,z prawej, więc zaczęłasię przepychaćmiędzy koczującymi, przeskakując przez nich.

Kłębili się pod ścianamina pospiesznie zebranych betach, walczyli o lepszemiejsca.

Zawołałaby go, nie miała jednak pojęcia,jak mu na imię, a krzyk "Doktorze Czerniawski" wydawał jej się niena miejscu.

Weszła wyżej.

Na schodach kałuża moczu i małegówienko.

Kot?

Człowiek?

Zaraz tu będzie meksyk,bo gdzie niby mają sikać?

Miałanadzieję, że niedługozabiorą ich jakimiś pontonami czy innymi helikopterami, trudno żeby się tu kłębili wszyscy, hodując jakąś epidemię.

Gdzie on się podział, on i jej woda, nalitość!

- Panisiętak nie przepycha,po nogach nie depcze - zwróciła jej uwagę kobieta z wałkiem z seledynowej gąbki, który chyba zapomniała wyjąć z grzywki.

Mama Agaty miałatakie same wałki, tylko różowe.

Jakiś chudy nastolatek w okularach pociągnął ją zarękaw.

- Twój facet poleciał wyżej.

-Nie mam faceta - odruchowo.

I: - Skąd wiesz,który to mój facet?

- pozastanowieniu.

Młody wzruszył ramionami.

Kobieta z wałkiem patrzyła naAgatę z nieżyczliwąminą.

Gonić doktora?

Chyba nie ma sensu.

Agataodwróciła się na pięcie i poszła z powrotem do swojegomieszkania.

Jak mogła je zostawićotwarte, wiejskiejakieś przyzwyczajenia, tam już na pewno doktorwyniósł całą wodę, a teraz tłumy zabierają kolejnerzeczy, jej pozostanie na pociechę ananas pachnącypuszką i lodówką.

Głupia, głupia i beztroska, jak zwykle.

Nacisnęła klamkę.

Zamknięte?

Sprawdziła numer na drzwiach.

Siedemdziesiąt cztery, zgadzasię, tu mieszkaod dwóch lat.

Nacisnęła jeszcze raz.

Zapukała.

55

- To ja,Agata, niech pan mnie wpuści!

Szuranie za drzwiami.

- To ja!

-Co za ja?

- rozległ się głos za drzwiami.

Kobiecy.

W wizjerzeukazało się oko.

-Proszę otworzyć - jęknęła Agata.

- Co pani tamrobi?

To moje mieszkanie.

- Tamtenpan prosił nikomu nie otwierać.

-Ale ja tu mieszkam!

- Tamten pan mnie wpuściłi kazał zamknąć.

Apani nie znam.

- Jakmożna się tak rządzićw cudzym domu!

-Pani nie krzyczy,bo dziecko śpi.

A jamiałampilnować,to pilnuję.

- A on?

Dokąd poszedł?

- Ja tam nie wiem.

Jak mógłjej to zrobić?

Najpierw woda, teraz mieszkanie?

Dobroczyńca pieprzony.

Kopnęła w drzwi,z bezradnej wściekłości.

Raz i drugi.

- Zwariowała pani?

Dziecko śpi, mówię!

- rozdarła się baba za drzwiami.

I - jak na zawołanie- zawyło również dziecko.

-Pani już się uspokoi- jęknęła spod ściany jakaśpani w trudnymwieku.

- I tak hałas straszny.

Obejrzała się.

Wszyscy patrzyli na nią nieżyczliwie.

- Ale tomoje mieszkanie.

Zero wsparcia.

Wyglądało na to, że nikt jej niewspółczuje.

Jakiś bysio, rozwalony pod ścianą, zaglądał jej podbluzkę.

Z trudem dała parę krokówdo tyłu,obciągnęła koszulkę na piersiach.

Oparłabysię ocoś, ale.

56

miejscapod ścianami były zajęte.

Znowu przeszłakawałek, ale to na nic, nigdzie nie było ani kawałkawolnej przestrzeni.

Staławięc na środku, chwiejącsięna piętach, czekając na doktora, licząc,że zaraz wróci.

Jak mu było na cholerne imię?

Nagle zobaczyła wolny skrawek podłogi.

Niemożliwe!

A jednak.

To ten chudy nastolatek w okularach przesunął się kawałek, udostępniając jej jakieś dwadzieścia centymetrów kwadratowych.

Cóż.

w tym tłumie dobre i to.

Szybko siadła, żebyniezdążył się rozmyślić, dopiero potem podziękowała.

Udami iramionami dotykała osób poobu stronach.

Nic przyjemnego,nigdy, a w takiej duchocie jeszczemniej.

Po prawej jakaś pani.

Po lewejtenże małolat.

Chłopczyna kiwał się lekkodo przodu i do tyłu, zadowolony z siebie, chudaszyja, przemądrzała gęba,pryszcze, spocone włosy, okulary.

Przypatrywał się jejwzrokiem badacza.

Wzruszyła ramionami.

- Pani mnie nie stuka tym łokciem - rozkazałakobieta z drugiej strony i zaśmierdziała spod pachy.

-Przysuń się domnie -zaproponowałmałolat.

Z ust pachniało mu kawą, z policzków - tonikiemna pryszcze.

Jakośsię ulokowała.

Oparli się o siebie i błyskawicznienazetknięciu ich ciał zrobiło sięmokro.

- Możemy się odizolować moją bluzą - zaproponował małolat.

- Chudyjestem.

- Widzę.

-Chudy, tak na mnie mówią.

57

- Agata - bąknęła zza zamkniętych powiek, którymiodgrodziła się od wszystkiego.

Chudy wyciągnął zkieszeni szmatkępachnącąsilnąchemią, więc Agata zasłoniła sobie nos górą koszulki.

Czułasię, jakbynurkowała w wiejskim drewnianym kiblu z dziurą, tak samo wilgotnei odrażającebyło powietrze wokół niej.

Takie wonie potrafiłyu nich na wsi stać w powietrzu nawet i parę dni, kiedysąsiadwylał szambo napole.

Bo wylewał,i oni też lali,było taniej niż zamawiaćszambiarkę, no i nawóz zadarmo, choć pani im w szkole na biologii mówiła, żetak się robić nie powinno, że ścieki wodę gruntowązakażają, rzekę, że upraw nie powinno się nawozićludzkim nawozem, bo zarazki, pasożyty.

- Jajo mędrsze odkury- wyśmiałają matka zateopowieści i klepnęła potyłku packą na muchy.

Agatastarała się więcchodzić do kibelka z dziurą, żebyjaknajmniej szambo napełniać, żeby jak najrzadziej ojciec z braćmi wywoził je na pole.

Matka chwaliła, żeAgata takaoszczędna, żenie zginie.

I to się sprawdziło: nie zginęła.

Na razie.

WTO/

Ciągle miał wrażenie,że olejek herbaciany niedokońca chroni go przed zarazkami.

Jego zapach jednakkrzepił, Chudy wdychałgo z przyjemnością, jako alternatywę tego, co dookoła.

Czasem wydawało mu się, że słyszyludzkie myśli.

W dwunastopiętrowym bloku wszystko napierało na.

58

niego z sufitu, ścian, podłogi, skłębione emocje pokonywały barierę betonu, powietrza, skóry, kości, by przebić się do mózgu, tam porozpychać, rozgościć i zostać.

Niektóre myśli były tak głupie,że nie wierzył, że mogąsię lęgnąć w ludzkim mózgu, to może ściany myślały,żelbetowe legary.

Dziś jednak, siedząc na blokowymkorytarzu, słyszał głupigwar głosów, normalną mowę,jeszcze ostrzejszą i bardziej żenującą niż myślowy bigos, który przedtem dochodził do niego przez ściany.

Nie miał już siły, zadużo ludzi, za dużo emocjikłębiło się tuna metrze sześciennym.

A poza tym zadużozarazków unosiło się wpowietrzu.

Znowu podniósł do nosa chusteczkęnasączoną olejkiem.

Zresztąmiał nadzieję, że trochę się na te zarazki jużuodpornił.

W końcu przesiedział na korytarzu całerano, raznawet palec polizał, żeby wyhodować w sobieprzeciwciała.

Orany, uświadomił sobienagle, przecieżkomary nie dezynfekują kłujekmiędzy ukąszeniami,a cięły jak wściekłe, nie wybierając.

Rozejrzał się podejrzliwie: czy ktoś tu wyglądałna chorego?

Niestetywszyscy.

Dzięki komarom zaraz zawrzez nimi braterstwo krwi.

Nie miał jednak serca pozbawiać owadówżycia,opędzał się od nich tylko.

Tak,pójdzie sobie stądzaraz, do swojego ponurego mieszkania.

Ale dopiero za chwilę, bo bliskikontakt z tą dziewczyną, Agatą,był całkiem miły.

Jejmyśli płynęły do niegowzburzone, aleniewyraźne.

Siedziałaobok, z zamkniętymi oczami,i udawała, żejej nie ma.

Ale i jemu było trudno się wyluzować.

Przerażałogo, ile rzeczy sąsiedzi uznali za niezbędne do życia.

Kawałki klatki schodowej zmieniły się w minimieszkania, ludzie oddzielali się pudłami, kocami,kołdrami, psami, składanymi stolikami.

Krążyły butelki,sprzyjając integracji,kolejne usta dopadały tej samejwilgotnej szyjki, kolejna głowa przechylała się do tyłu,kolejny gulgot,domniemany, bo przecież nie było gosłychać.

Ćwierkały radia na baterie, przy nich gromadziły się chętneuszy, by się dowiedzieć, kiedy ewakuacja,albo przynajmniej kiedy obiad, kiedy jakąśżywność dowiozą.

Chociaż Chudy nie wiedział,poco im byłby ten obiad, tyle jedzenia nabrali ze sobą,jakby zamiast ratować życie, postanowili uratowaćwnętrza lodówek.

I komputery, laptopy, telewizorybardzo duże,okryte kocami pod ścianami i chronione bardziej niżdzieci.

Mikrofalówki.

Ekspres dokawy, szkoda, że bez prądu nieużyteczny.

Ktoś wziąłdwie książki,a dzieciak gameboya, w którego pikał,nie słuchając uwag matki, że jak się bateria wyczerpie, to co będzie robił w tej powodzi.

Telefony, dzwonili bez przerwy.

Ubrania.

Pudła z czymś na pewnobardzo przydatnym, cowystawało spod pokrywki.

Misie,małpki, papużki, kotki,na szczęściepluszowe.

Żywe psy, koty, myszki, świnki morskie i chomiki,jak oszalałe biegające w swoich kółkach.

Chłopczykz elektronicznym pianinkiem,szybko znienawidzonyprzez cały korytarz.

Po co ludzie ratowali aż tyle, głowił się Chudy, on na ich miejscu skorzystałbyz okazjii pozwolił zatonąć całej tejmasie przedmiotów, któramusiała ich przecież wypychać z mieszkań.

Sam, gdy przenosił siędo pani Zuzy, przyniósłtylko tylerzeczy, ile się zmieściło w niebieskiej torbie.

60

z Ikei, która zawsze służyła mu do przewożenia większych ciężarów.

Do dziś nie wszystko z niejwyjął,chyba więc przesadził w ocenie, ile mu trzeba.

Żałowałtrochę, że falapowodzi nie doszła dojego piętra,by zatopić zbierane latami bibeloty jego gospodyni.

Wypłukałaby je przez okna, by odżeglowałygdzieśdo ciepłychkrajów (choć chwilowo wątpił, by istniałjakikolwiek kraj cieplejszy niż Warszawa w czerwcu).

Pamiętał, że jego mama teżkochała rzeczy, uwielbiała mieć pełne szafy.

Przed wyjściem zdomu przymierzała parę zestawów strojów,a potem siedziaław staniku i majtkach, smutna, że wewszystkim źle,bardzoźle wygląda.

Musiała również miećpełną lodówkę, do której wpychała kolejne zakupy, cieszącsię, żenareszcie w sklepach wszystko jest, ale przecież najwygodniej mieć zapasy w domu, pod ręką.

Brzydko pachniało w tej lodówce, stwierdzał, aleprzecież jej tego nie mówił.

Raz musię wyrwało,przeklęta dziecięca szczerość, to sięobraziła.

A obrażona mama zaraz zaczynała dużo mówić.

Wyrzekała,że ona dba o niego, orodzinę, jest dobrą gospodynią, dobrąmatką, przecież nie możesz zaprzeczyć,synu, nadawała zełzami w oczach.

A poza tym, gdyona była dzieckiem, nigdy takdobrzenie miała, aonwybrzydza.

Milczał więc, wstrzymywał oddech, gdyzdarzało mu się otworzyć lodówkę, a otwierał ją, bywyjąć lodowatą wodę lublodowate mleko i zamieniaćswoje wnętrzew skostniały, kryształowy, lodowy pałac z odrobiną płynu na dole.

Na zakupy zawsze go brała ze sobą,bo z kimby go zostawiła?

Dorosła pani i mały chudy

61

chłopiec obchodzili stoliki Rosjan sprzedającychprawie wszystko.

Ta wielość po latach kryzysowejposuchy bardzo mamę fascynowała, Chudego natomiastprzerażała.

Towłaśnie na ruskichbazarkachmama odkryła, żeuwielbia kupować.

Na takie hobbynie miała szansy w ponurych czasach kryzysu latosiemdziesiątych, ale teraz już zyskała świadomośćkonsumencką, więc w zgodzie ze swoją nową pasją tu nabywała zapalarkę dogazu wkolorze czerwono-białym, tu okazyjnie trzy sweterki akrylowew żywych kolorach, tu solniczkę w kształcie piłkinożnej.

Przykładała do Chudego dżinsy marmurki,które ledwo wczoraj przybyły z Turcji, przykładałaje dokładnie, bo przy stoliku nie było jak przymierzyć, i zarazpłaciła, niech będzie modny i eleganckiza nieduże pieniądze.

Na kolejnympolowym łóżkuwynajdywała koszulkę, możetrochę dziewczęcą, alewyglądał w niej ślicznie, tak twierdziła, gdy ją przysuwałado twarzy syna.

Dopiero w domu odkrywaładziurki podobiema pachami i potem, oglądającserial W labiryncie, zszywałai zszywała, ale te labiryntowe szwy pruły się od razu, gdy gwałtowniej podniósł ręce.

Mama więcwzdychała i zaraz kupowałamu nową koszulkę, z barankiem, której nienawidził,bo zwierzę miało wielkie, bezradne, przerażone oczy,wktóre miał ochotęnapluć, ale tylko rozmazywał nanich ślinę palcem, aż bluzka sztywniała.

Spodenki wysypywałysię z szafy, mamy spódnice nowe i stare wisiałynie tylko w szafie, alei nakanapie przy telewizorze, na regale, na klamkach, czygdziekolwiek, gdzie mierzyłaje i zdjęła.

Na wieszaku.

62

przy lustrze wieszała te za małe, żeby ją motywowałydo odchudzania, więc kiedy pochłaniała ciasteczka,patrzyła w inną stronę.

Egzystowaliwśród porozkładanych ciuchów oraz innych kupowanych co sobotana ruskim bazarkugadżetów, mających przez swojąnowość ostatecznie zmienić i odświeżyć ich życie.

Nowy dzban na kwiaty miał wprowadzić, wraz z bukietem, wiosnę do domu i życia; trenażer do brzucha miał spowodować, że cofną się do czasów, gdymama miała talię osy; a nowy budzik buczący bożonarodzeniową amerykańską kolędę (ale pomysłowi ciChińczycy) miał nadać ich życiu bardziej światowywymiar.

Chudy wolał,żeby w jego pokoju te pomysłymamy się niepojawiały,ale itak tam wkońcu trańały, jednak dopiero wtedy, gdytraciły walornowości,albo wszelki walor, jak popsuty budzik (w wolnejchwili zaniosę do zegarmistrza - obiecywała mama).

Nieużywany nigdy trenażer przeprowadził się z salonu w okolice łóżka Chudego, gdy mieli przyjść goście.

Z czasem,przykryty kapą,też od ruskich, awansował do roli nory.

Chudy wstawił tam sobie chińskąlampkę grzybek, któraszybko wypaliław kapie dziurę.

Mama kazała odstawić lampkę, ale zostało mu po niejsztywne,okrągłe okienko w czarnej ramce.

Ciekawe,coteraz zrobiła z tą kapą.

Pewnie wcisnęłają gdzieś napawlacz, do szafy,szuflady, powiększając kolekcję podhasłem "Jeszcze się przyda" i mottem "Nic się u mnienie może zmarnować" oraz przepowiednią "Jeszczemi będziesz za to wdzięczny".

Lata później, kiedy otworzyli Arkadię, największe centrum handlowe wEuropie Środkowej, Chudy

63

pojechał tam z panią Zuzą trzema autobusami, bo dojazd dla osób bez samochodów był marny.

Włóczylisię, jak poegzotycznym mieście, pełnymprzedziwnych krajobrazów i maszerujących tłumów, aż łydkii oczybolały od nadmiaruwyboru.

Kupowali naprzecenach i promocjach to to, to tamto.

W końcustanęli zdezorientowani przy stoisku z lodami w dziesiątkach kolorowych foremek.

Gapili się na nie przezszybkę przezdwadzieścia minut, rozważając niezliczone możliwości, aż zdezorientowani zdecydowalisię na to samo, co zawsze kupowali w spożywczymu nich na rogu:smak waniliowy,truskawkowy i czekoladowy.

Lody zArkadiinie smakowały wcale dużolepiej niż tamteze spożywczaka.

Kiedywreszcie wsiedli w autobus do domu, musieliszybko zniego wysiąść, bo Chudego zemdliło.

Opierał się ościanę przystanku i zwracałswoje trójkolorowe lody.

Torby zzakupami z Arkadii stanęły w przedpokoju, ale wcalejuż nie cieszyły swoją zawartością.

Obojebali się tamzajrzeć,by odkryć,że wcale imniepotrzebna zaparzaczka do herbaty w kształcie domeczku ani nożyk do cytryn z rączką w kształcie kawałka cytryny, w promocji za jedyne 6.

99 zł.

Po parudniach pani Zuza rozpakowała torby i zaczęła walczyć, by nowe nabytki wpasowały się wich codziennąrutynę, ale Chudy odmówiłudziału.

64

Tyle osób,ale nikogo z nich nie widziała wcześniej.

Jak to możliwe, że przemykała przez te półtora rokukorytarzami, nie widując tych wszystkich twarzy,włosów, pleców, rąk, psów, kotów i dzieci, mieszkających tak blisko niej?

Znowucoś szczekało, coś warczało, cośpłakało,tyle dźwięków, usiłowała się skupićna tym, coobok, żeby nie martwić się oswoje mieszkanie, zajmowane teraz przez bliżej jej nieznaną kobietę z dzieckiem.

Co ona tam robi, naBoga?

Rozwalasięna jejłóżku?

A może sprawdza zawartość lodówki?

Niech chociaż zje tego kuraka, dobrze by było.

A możejednak uszanowała, że niejest u siebie i bawidziecko, mówi do niego cienkim głosikiem, niemającczasu zaglądać do szafek, liczyć czystych parmajteki zeschłych piętek chleba w szufladzie w kuchni?

Odkąd Agata tu zamieszkała,cieszyłasię, że małokto ją widuje, nikt nie wie, kiedywstaje, w czym wychodzi ikto do niej przychodzi.

Nie,tak naprawdęnikt do niej nie przychodził, razjeden pojawił się dostawca pizzy.

Anonimowość wielkiego miasta, anonimowość wielkiego bloku.

Agata cieszyła się, że jestprawie niewidzialna.

No i przez powódź raj się skończył.

Na korytarzupełnym lokatorów z niższych pięter byławidoczna,jak w pierwszymrzędzie na sumie.

Znała dobrze tespojrzenia, znudów przesuwającesię po wszystkim,zatrzymujące się nad tym co odmienne, ładniejszelubbrzydsze, dziwniejsze lub modniejsze.

Miałaochotęschować się za pudłem z telewizorem, wniknąć

65

w ścianę jak wielkibąbel cementu,niech tylko niepatrzą.

Zakryłaoczydłońmi.

Chudy zaniepokoił się.

- Cośsię stało?

Jak ci ciasno, to się trochę posunę.

Wzruszyła ramionami.

I spytała:

- Hmm, nie wiesz, gdzie tu jest jakaś toaleta?

-Słucham?

- W sensie: gdziemożna sięwysikać, żeby nikt niepatrzył?

Przypatrzyłsię jej.

- Może coś by się znalazło.

Wstali.

Ich miejsce błyskawicznie zniknęło podkłębowiskiem ludzkich nóg, pośladków,bambetli,jakby go nigdy nie było.

Brnęli z Chudym długimi korytarzami.

Psy szczekały na koty,dzieci na psy, matki na dzieci, a wszyscyna tych, którzy usiłowali przejść, przeskakując między tonami rzeczy.

Miała ochotę komuś przywalić,choćby temu dzieciakowi,cowymierzył jej kopniaka,gdy delikatnie przesuwała się nad jego nóżkamiobutymi w coś pancernego.

Powstrzymywała się siłą, żeby nie narazićsię na samosąd ze stronylicznie zgromadzonych tu matek, mełłatylko przekleństwa między zaciśniętymi wargami.

- Chudy?

Daleko jeszcze?

Oparł się w końcu o jakieś drzwi i zaczął szukaćklucza w kieszeni obwisłych dżinsów.

To było dwupokojowemieszkanko ześlepą kuchnią, wyglądałojak wyjęte ze sklepu meblowegowewczesnych latach dziewięćdziesiątych.

Zmiejskiegosklepu, w którym była razz mamą w Siedlcach, a nie.

66

z coponiedziałkowego bazaru w Maciejowicach, gdziew meble zaopatrywali się jej rodzice, dumni, że stać ichna tak zwany wypoczynek, regał i bibeloty na regale.

Tu nikogo nie raził kilim na ścianie z napisem30 lat Hortexu ani zegarz figurką Maryi wśród plastikowego kwiecia, ze stopami depczącymi napis"Pamiątkaz Częstochowy".

Rodzice mielitaki sam, podpisany jednak jako"Pamiątka z Lichenia".

I barometr do kompletu,z niebieskookimblondynem Panem Jezusem, mamaprzywiozła go z jednodniowej pielgrzymki autokarowej do największejświątyni w Polsce.

Zakanapą, częściowo opróżniona, leżała wielkaniebieskatorba z Ikei i zupełnie tu nie pasowała.

- To twoje mieszkanie?

-Pani Zuzy.

- To co tu robisz?

-Zostawiłami klucze.

- A gdzie ona jest?

-Daleko.

- Mogę?

Skinął głową.

Zniknęła w toalecie malowanej naolejno, z podłogą z lastryko.

Pani Zuza nie była chybaosobą, której przeszkadzałyby żółknące olejne lamperie na ścianach.

To już nawet oni, na wsi, mieli w nowym domu lepszą łazienkę, z kafelkami.

Jakdobrze, żemożnamieć cały kibelek dla siebie, a nie sikać ukradkiem na półpiętrze, podkasawszydyskretnie spódnicę, odchylając brzeg majtek, naco już się szykowała, wyrzucona z mieszkania przezdoktorka- dobroczyńcę.

67

W wannie połyskiwała niebiesko woda.

Ktoś okazał się zapobiegliwy.

PaniZuza czy Chudy?

Czy bardzo będzie się gniewał, jeśli odleje sobie kubeczek,żeby umyćręce?

Nie,zdecydowała.

Nie będzie się gniewał.

Nawetnie zauważy.

Nabrała wody do zszarzałego kubka do zębówozdobionego poprzecieraną kalkomanią z makami,i obmyła sobie ręce, polewając najpierwjedną,potem drugą.

Takimimokrymi przetarła twarz słonąjak plasterek boczku.

I tak samo czerwoną, z białymismugami.

Dobrze, że tylko Chudy ogląda ją w tym stanie.

Wyszła.

- Jak masztaką kwaterę, to poco siedzisz na korytarzu?

Jakbynie usłyszał, bo odwrócił się i wszedłdokuchni.

Wrócił z termosemi filiżanką.

- Kawy?

Nie wierzyła własnym uszom.

Chłopak otworzył termos i napełniłfiliżankę.

Trochę się przelało na stół.

Pochylił się i zlizał.

Łyknęła.

Ciepła, gorzka, bez mleka.

No nareszcie,krew zaczyna krążyć w żyłach.

- Dlaczego jesteś dla mnietaki miły?

- spytałapodejrzliwie.

Obrzucił ją przeciągłym spojrzeniem.

Po czymwpatrzył się w termos.

Przyjrzała mu się uważnie.

Głupotą byłosiedzeniew mieszkaniu z samotnym facetem.

No nie, jakim facetem, Chudy był małolat i tyle.

68

- Ile ty właściwie masz lat?

-Dwadzieścia trzy - odpowiedział, nie podnoszącwzroku.

Nie wyglądałna tylew tych drucianych okularkach, choć teraz wydawał jej się trochę starszy niżna początku.

Czytała w jakiejś gazecie, że ludzie najbardziej ufają osobom w okularach,mundurach lubz dzieckiem.

Ona jednak wiedziała, że na takim zaufaniu czasem można się bardzo naciąć.

Na języku czuła ciąglesmak kawy.

A jeśli coś w niej rozpuścił?

- zaniepokoiła się.

-Boże, dwadzieścia sześć lat, a ciągle taka nierozsądna.

Głupia,po prostu głupia.

Wstała i podeszła do drzwi.

Nawetsię nie ruszył.

Ale przecież zlizał ze stołu to,co się rozlało.

Więcmoże jednak z tą kawą wszystko w porządku?

- Trudno,jak chcesz, idź już - powiedział.

- Naprawdę wolisz siedzieć nakorytarzu niż tutaj?

Nadal nie patrzył na nią, ale było mu wyraźnieprzykro.

- Chcesz,żebym została?

Wzruszył ramionami.

Śmiesznydzieciak.

Dwadzieścia trzy lata, akurat.

Ona by mu dała góra osiemnaście.

Widziała kiedyś film, w którym takiwłaśnie dzieciak okazał się seryjnym mordercą.

Tamten też nikomu niepatrzyłw oczy.

- Mieszkasztu czy tylko dała ci klucze, żebyśkwiatki podlewał?

Rozejrzała się, ale na parapetach nie było ani półkwiatka.

69

- Pani Zuza niecenikwiatków doniczkowych, odkiedy wytłumaczyłem jej, że są źródłem zarazków.

Konkretnie toksycznych grzybów.

- Oszalałeś, gdyby takbyło, wszyscy by odtegoumierali.

-A skąd wiesz, od czego umierają?

Świr, jak nic.

Powinna stąd wyjść.

Zaraz trzebabędzie iśćczuwać pod drzwiami do własnego mieszkania, które zajęła baba z dzieckiem, czuwać i czekać nadoktora o czułym sercu, który zapomniał, że kawalerka pod numerem siedemdziesiąt cztery nie należydo niego.

Uch, jak gorąco.

Nie chciało jej sięznowu oglądać tłumów nako,rytarzu.

- Jeszcze kawy?

-spytał, jakby czytał wmyślach,?

i ponownie napełnił jej ńliżankę, a resztę dopił wprostf; z termosu.

Znaczy że nic tam podejrzanego nie ma.

Zawróciła od drzwii znowu siadła nafotelu.

Lepiej się czuł przy ludziach pulchnych, więc bardzo mu się podobał brzuszek Agaty.

Okrągły, miłowyglądał znad paska od spódnicy, spod koszulki.

Przytulny, wyglądał namiękki.

Brązowy.

Ciekawe,czy leżałagdzieś na trawie,opalała nabasenie, czy teżmordowała go wsolarium.

Raz dał się zamknąć w takiejkabinie, ale nie umiałsię położyć na łóżku opalającym, bo wyglądało jak.

70

trumna.

Przez dziesięć minut, za które zapłacił, kręciłsię po tej małej powierzchni i oglądał, badał, dziwiłsię, że wszystko pachnie wanilią, aż otworzył saszetkęz kremem do opalania, którą dostał przy wejściu i jużwiedział, skąd ten zapach.

Po dziesięciu minutachłóżko zapiszczało,zgasła niebieskawa poświata, a onczułsię dziwnie, że tak perwersyjnie zmarnował dziesięć złotych.

Agata siedziała teraz w ulubionym fotelu pani Zuzy.

Chudyzmartwił się, żedotyka tapicerki niemal gołymtyłkiem (bo spódnica jej się podwinęła, gdysiadała)i chłonieintymnościami zarazki wżarte w fotel.

Od razu zachciało mu się kasłać, więcżeby nie dopuścić doataku kaszlu,przełknął ślinę.

- Głodny jesteś?

- spytała.

Ludzie zawsze takpytają,kiedy sami chcą cośzjeść, tegojuż się nauczył.

Nie, nie czułgłodu, choć nie jadł dzisiaj nic naśniadanie.

Niejadłśniadania również wczoraji przedwczoraj, ale wtedy wylądował w knajpce w śródmieściu, gdzie sączył czarną kawę, zapijał wodą i wdychałcudze papierosy oraz czytał gazetęna drewnianymstelażu i czuł się dorosły.

Dziś wody prawienie pił,i teraz bawiło go uczucie, że jelita wysychają i zlepiająsię ze sobąw szorstką tasiemkę,przez którą trudnobędzie cokolwiekprzepchnąć.

Ale jedzenia miał pełne szafki.

Wypełniła je paniZuza,która sobie obiecała, że jużnigdy nikomu nieda sięzmusić do zrobienia pierogów, gdy spojrzała napółkiw samie spożywczym zapełnione jedzenieminstant.

71

- Dodaj wrzątku i gotowe - cieszyła się jak dzieckoi siorbała zupę Gorący kubekz grzankami, którew magiczny sposób wcale nie rozmiękały.

Szybko przystosowała siędozdecydowanychsmaków chińskich zupek, makaronu wsosie bologneseczypuree ziemniaczanego z cebulką i boczkiem.

Któregoś dnia uroczyście wyrzuciła do zsypu obieraczki do warzyw, któryto faktświętowali wieczorem, popijając barszcz z proszku Moc warzyw.

Potempozbyłasię lodówki.

- Mało mam już czasu - powtarzała - za mało,by pichcićgodzinami, podczas gdy w spożywczym sąpełne półki tego dwuminutowego jedzenia.

Chudy dzielniejej sekundował.

On też miał małoczasu.

Reszta świata nadal marnowała setkigodzinw sklepach spożywczych,w knajpach; przez całyokres przedświętami tymi czy tamtymipogrążała sięw zakupach, kolejkach, krzykach, przepychankach,macaniu karpi, w gotowaniu, galaretowaniu, pieczeniu i woniach, mieszając i próbując.

O ileżbardziej higieniczne były styropianowe kubki,z których z panią Zuzą łowili poskręcanyw papilotymakaron.

I zmywać ich nie trzeba było, wyrzucałosię je, unikając nurzania dłoni wtłustych mydlinachzpływającymi włóknami mięsa i wodorostami kapusty.

Dobrali się z panią Zuzą jak w korcu maku.

I nigdy,aletonigdy nie powiedziała mu, że jestza chudy.

- Dałbym ci coś do jedzenia, ale bez wrzątku nieda rady - wyjaśnił Agacie.

- Ostatnionie inwestowaliśmy w puszki, tylko w proszki.

72

- Nie, ja nie dlatego.

To jachciałam ciebie poczęstować, mam coś w lodówce - omiatała spojrzeniemmieszkanie.

- To znaczy chyba mam, bo nie wiem,czy minie wyjedli.

Ale mogłabym ci się odwdzięczyćza kawę.

Mówiąc o jedzeniu, wizytowała spojrzeniem jegochude, białe ciało.

Kiedy tak patrzyław napięciu,drgał jej brzuszekpod przykusą bluzką.

Nawet się nie wahał, od razupodszedł do niej i dotknął go,musiał sprawdzić, czyjest w dotyku aż tak galaretowaty, jak na to wygląda.

Był jednaklepki i gorący, nic przyjemnego w sumie.

A dziewczyna podskoczyła jak oparzona, chociażto ona sama parzyła.

AW

Wyprostowałasię, napięławszystkie mięśnie,wstała.

Chudy cofnął się o dwa kroki.

Tłum zadrzwiami przetaczał się, stukał, pokrzykiwał, przecież nie mogło jejsię nic stać w obecnościtylu ludzi.

Nieważne, że byli za drzwiami, usłyszeliby jej krzyk.

- Muszę iść.

Żeby dojść do drzwi,musiałaby go wyminąć.

Trochę siębała, bo Chudy patrzyłna nią dziwnie.

Nieoczekiwanie wyciągnąłrękę i dotknąłjej ramienia.

Było tak duszno i gorąco, że wilgoć jej ciała przesiąkła błyskawicznie przez koszulkę.

- Aż mokra jesteś,niesamowite.

To pot?

- zapytał.

73

Nie wierzyła własnym oczom.

Wąchał dłoń, którąjej dotykał.

Dość tego.

Wyminęła go zdecydowanie,podeszła do drzwi, położyła dłoń na klamce.

- Nie gorącoci w tych skarpetkach?

- spytał nagle.

- A co tocię obchodzi?

-Boto dziwnie wygląda.

Wzruszyła ramionami.

- Tylko pytam.

-Dziękiza kawę - i wyszła.

Po kawie głowabolała ją dużo mniej.

Na pewno siędostanie do swojej kawalerki, może niechbaba wygrzebie w torebceAgaty dowód, obejrzy zdjęcie, porównai wtedybędzie ją mogła wpuścić.

O, niech ja dorwę doktorka, zżymała się Agata,pana tego dobroczynnego, który chodzi po świecie,pomaga innym, a jej komplikuje życie.

Oniech ja godorwę, ta myślpopychała jąprzez korytarze pełney ludzi, aż do swoich drzwi z numerem siedemdziesiątp cztery, w które zapukała bez szczególnej nadziei.

Drzwi jednak się otwarły.

- Witam, zastanawiałem się, gdzie pani zniknęła -uśmiechnął się do niejpandoktor.

- Udałomi siędodzwonić do pracy,ktoś kompletnie bezinteresownie pożyczył mi komórkę, naprawdę mapani bardzoprzyzwoitych sąsiadów.

Cała wściekłość jej opadła, był naprawdę rozbrajający z tym chłopięcym uśmiechem na zmęczonejtwarzy.

- Pani siada - zachęciła jąkobieta z niemowlęciem, klepiąc dłonią w kanapę, na której spoczywała.

- Panteż.

74

Doktor faktycznie siadł, jednak, wbrew zachętombaby, na kuchennym taborecie, i grzebał w swoim neseserze, który tym razem rozłożył na stole.

Kobietawstała, podeszłado kuchni.

Otworzyła szafkę, wyjęłaszklankę, widać, że czuje się swobodnie.

- Pani też sięnapije?

-spytała Agatę.

- Nie, dziękuję - odpowiedziała odruchowo.

Karmiąca rządziła się tu już jak u siebie wdomu, więcAgata nie wchodziła dalej, stałaoparta ofutrynę i patrzyła nato, cosię dzieje wjej domu.

Kobieta nalała sobie szklankęi wygulgotałacałą.

Sapnęła, otarła ustawierzchem dłoni.

- Jak się karmipiersią, strasznie chce się pić - sapnęła.

- Sama pani kiedyś zobaczy.

Agata widziała to już parę razy, ale nie miałazamiaru wyznawać tego babie.

Miała nadzieję, żeOpatrzność oszczędzi jej wyciągania piersi w towarzystwie.

Ale baby to wcale nie krępowało, co więcej,czuła się tu chyba najlepiej z nich wszystkich, nawetpodeszła do półki w przedpokoju i przeczesała włosyszczotką Agaty, robiąc do lustra minę MałgorzatyKożuchowskiej.

Wtedy naszczęściezapłakałodziecko, co błyskawicznie przywołało ją do porządku.

Pomknęła ku płaczącemu, zadarła luźną bluzkę, opuściła stanik iwsadziła wielką brodawkę w maleńkieusteczka.

Doktor,nieporuszony, trwał w lekturze jakiś wydruków,które wyciągnął znesesera.

Agata przyglądała siętej parodii szczęśliwejrodziny zgrupowanej w jejmieszkaniu i myślałacorazintensywniej, że chybanie lubi ciężaru piersi, rozbujanego widoku, bezwstydubrązowych brodawek.

75

Tęskniła za czasami, gdyjako ostatnia w klasie pozostała płaska, więc jako jedynamogła swobodnie biegać na WF-ie.

To, co karmiąca wystawiała co chwilanawierzch, zdecydowanie jejsię nie podobało.

Tak,wcale się nie bała, żemoże mieć raka piersi.

Niechtną,bo to z przodui tak jej się na nic nie przyda.

Ta dziewuchanajchętniej by mnie wypchnęła zadrzwi, niechętnataka, opryskliwa, nawet nie siądzie,tylko stoiw przedpokoju, jakby chciała się już ze mnążegnać.

Onie, moja panno, nie damsię wyrzucić,może kiedyśsię dowiesz, żez dzieckiem nie jest łatwo, a jeszcze z takim dzieckiem, co przecież jeszczenawet nie powinno się go wynosić z mieszkania, bo zamalutkie.

O rany, jaki upał.

Nie, niejest łatwo z takim dzieckiem, co bez przerwy wyje, z byle powodu budzi się, pręży, fika i cierpi.

Nie wiedziała, skąd te kolki, przecież nie jadła chybanic takiego, co bymu mogło zaszkodzić, już tylkobułka z szynką bez masła i ryż,nawet nie ziemniaki, takie nic, aż bez przerwy było jej słabo, więcnaprawdę nie umiała zgadnąć, gdzie popełnia błąd.

Alefakt był: Leonekprawie co wieczór cierpiał nabrzuszek.

Nie, moja pani, nie obchodzi mnie, że niechcesz mi pomóc.

Mojedziecko ma teraz spać i basta,bo wieczorem znowu będzie cierpiećna kolkę.

Ma spać w spokoju, bez ludziprzechodzących nadnim, siusiających obok.

Ma spać,żebym i ja mogła

76

pospać, raz do syta, albo chociaż trochę, na chwilę.

Jak jeszcze nie miałam dziecka, czas zatrzymywał się co wieczór i czekał do rana, aż się wyśpię, a teraz, jakLeonek tak ciągle płacze, to czas płynie bez przerwy,jak ta woda za oknem.

Dzień od nocy nie różni sięniczym, bo ciągle, bez przerwy chce misięspać, nawetnatej twojejkanapieze skłębioną pościeląw rogu.

Mogłabyś czasem zmienić obleczenie.

Moja mamaco tydzień zmieniała, ledwo się człowiekzdążył przyzwyczaić, a już nowa powłoczka szeleściła twardopod policzkiem, więc co tydzień torzeczywiście możeprzesada, ale co dwa, trzy najrzadziej.

Ja tak robię,a ponieważ mi sięnie chce do magla biegać,to pościelz korykupiłam, nawet prasować nie trzeba.

Tylko żeciebiepewnie nie miał ktonauczyć porządku, wystarczy popatrzeć na to mieszkanie.

Flądra z ciebie,a znalazłaś takiego fajnego chłopa.

Gdzie tusprawiedliwość?

Od razu widać, że elegancki, buty założył,mimo że jest w mieszkaniu.

Na początku sięzdziwiła tymi butami, ale potemsobie przypomniała, co czytała w "Chwili dla ciebie".

Tam pisali, że jak sięma gości, to trzeba butyzakładać, a nie w laczkach chodzić, bo to nieelegancko.

Widać od razu,że ten jako gościa ją traktuje.

No i wodą poczęstował.

Fajny jest ten chłop,utwierdzałasięw przekonaniu, a ta dziewucha niejestgo warta.

Gładkie maręce, jakby co dzień smarował kremem, ktogo tam wie, może i smaruje, jejmąż wżyciu by tego nie zrobił, co ja, baba jestem, bywyrzekał, jakby bycie babą było bardziejwstydliweniż bycie chłopem.

77

I co, dziewuszyno?

Siedzę sobie tutaj, na twoimłóżku, karmię swojedziecko i wyobrażam sobie życiez twoimmężczyzną.

I co mi zrobisz?

Spojrzała na babę.

Siedziała zdzieckiem na kolanach.

Rzuciła jej wojownicze spojrzenie podtytułem:

ja się stąd nie ruszę, bo mam dziecko.

Jedna z zasad wpojonych jej wdzieciństwie: nigdynie atakować lochy z małymi, to grozi śmiercią lubkalectwem.

A już nigdy nie atakować lochy w mieście,to na pewno.

Agatawidziała, że matki w mieście są inne niż matki na wsi.

Te wiejskie podrzucałydziecko, komu się da, wiedziały,że bez problemu wychowa się prawie samo, w piachu przy płocie, przybabciach, sąsiadkach, przy starszymrodzeństwie,nawet skorzysta na tym, bo nauczy się sztuki przetrwania.

Matki z Warszawy były spięte, ciągle naczatach przy piaskownicy, gubiły w biegu japonki,gdy któryś gnojek przewróciłsię na asfalcie.

Na wsikazałyby poślinić dzieciakowi otarcie i przestać sięmazać;w mieścierozhisteryzowane krzyczały głośniej niż płaczący bachor: biedaku, trzeba to zdezynfekować, czy któraś z pań nie ma wody utlenionej, jużlecimy do domku.

Dobrze, że przynajmniej dziecko karmiącej chwilowo milczało, pomlaskiwało tylko z cicha, wiszącu piersi.

78

TOMEK

Nie czuł się komfortowo, siedząc bezczynniew mieszkaniu swojej pacjentki, której imienia nadalnie umiał sobie przypomnieć.

Stała przy drzwiach,jakby czekała, aż zostanie sama.

Czuł się jednakjeszcze gorzej, kiedy chodził dziś blokowymi korytarzami,pełnymiludzkiego nieszczęścia.

Nie mógłzaprosić tu wszystkich, więcwybrał najbardziej potrzebującą - jego zdaniem - osobę.

Najbardziej potrzebującą po pierwsze ze względu na niemowlę,niech doczeka ewakuacji w ludzkich warunkach, podrugie - karmiąca też mu nie najlepiej wyglądała,blada, z oczami podkrążonymi tak, jakby nie spała odporodu.

Tu mogła się przynajmniej położyć.

Nieznosiłbyć bezradny, a co mógł zaradzić za pomocącudzej wody, cudzego mieszkania iwłasnegouśmiechu?

Mógłby udzielić podstawowej pomocy lekarskiej, o czym uprzedził mężczyznę, który koczował przy mieszkaniusiedemdziesiąt cztery - miał walić w drzwi i wzywać go, gdyby ktoś zasłabł, czy diabliwiedzą, co tu kogo może czekać.

Tomek martwił siętylko, że ani lekarstw tu niema, aninawet słuchawek.

Rany boskie, do kogo tu jeszczezadzwonić, żebygo stąd wydostali?

Facet na korytarzu zniesie jedenczy dwa telefony więcej.

Co prawda, pożyczając mupoprzednio komórkę, sarkał cicho, ale Tomek przekonał go, że i dla jego dobra organizuje ewakuację,przecież wszyscynatym skorzystają.

No i stało się to, co przewidywał.

Karmiąca odsunęłanagle niemowlę odpiersi, opuściłaje na łóżko

-79

i sama osunęła się na poduszki, blada, niemal zielona.

Tomek od razu poczuł się potrzebny i zmobilizowany.

Rzucił tekst,który czytał, zerwał się z kuchennegozydla.

Karmiąca była przytomna, ale na krawędziomdlenia.

- Jak siępani czuje?

-W głowie mi się kręci.

- Wyjmę poduszkęspod głowy, głowa musi byćnisko, i nogi potrzymam dogóry, niech krew napłynie domózgu.

-Ale janie wiem, czymam bieliznę czystą - wyszeptała karmiąca.

- Proszę się tymnie martwić.

Karmiącym czasemzdarza się zasłabnąć, zwłaszcza w upale.

Przynieś łyżeczkę cukru - poprosił właścicielkęmieszkania.

- Nie słodzę - dziewczyna nawet sięnie ruszyła.

-Czekolada, miód, cukierek, łyżka dżemu.

Cokolwiek zcukrem- głos mu stwardniał, więcmłoda wpadła do wnęki kuchennej jak smagniętabatem.

Wróciła zkuchni z puszką ananasa, jogurtem i łyżeczką.

Poprzednio tymsamym zastawiła stół, gdyzachęcała go dojedzenia śniadania.

- Może być?

- spytała.

Adrenalina przywróciła go do pionu.

Przeraziło goto: odzyskiwałpoczuciesensu, gdy ktoś obok cierpiał.

Gdy nie mógł pomagać, czuł się jak puste naczynie.

Podsunął karmiącej pod nogi wałek i dwiepoduszki, po czym otworzył jogurt, nabrał trochę i wsunął jej łyżeczkę doust.

- No jakto tak, będziemnie pan karmić?

- jęknęła.

80

- To jaklekarstwo.

Proszę nie wstawać, bo znowusię pani słabo zrobi.

No, proszęotworzyć usta - drugałyżeczka jogurtu została zjedzona.

- Bo, kochana, jak się dzieciaka karmi, to trzebajeść regularnie - kobieta poza kolorami na twarzy szybko odzyskała również głos.

- A ja dziś nicw ustach nie miałam.

Pansamdokończy ten jogurt,ja nie mogę za dużo nabiału, bo mały mapotem kolki.

Najbardziej mu służy, jak jemmięso.

- Mam jeszcze kurczaka - powiedziała dziewczyna i wyszła do kuchni, by powrócićz kolejnymtalerzem.

Karmiąca z entuzjazmemwylizywała kostki,mlaszcząci oblizując palce,które wytarłapotemmokrą chustką do czyszczenia niemowlęcych tyłków.

Dziewczyna patrzyła na nią szeroko otwartymioczami.

Jednak dobre z niejdziecko, choć miał wątpliwości, gdy tak obrzydliwie zachowała się z tąwodą.

Ale sięzrehabilitowała: samanie zjadła, a dała potrzebującej.

Musiała być głodna, nie tknęłaprzecieżw ogóletego śniadania, do którego tak go namawiała.

Cóż, jego żołądek upomnisię o swoje pewnie w okolicach południa,jak co dzień.

Właśnie teraz, na czczo,byłyjego najlepsze godziny, kiedy z pustymbrzuchem i lekką głową myślało mu się najlepiej.

W szpitalu przeznaczał ten czas na trudnych pacjentów, zawikłane operacje.

Jak strasznie żałował,że nie możesię stąd wydostać.

A przecież mógłby pomóc jednej,a przy sprawnej obsadzie bloku operacyjnego -nawet dwóm osobom.

Aż go stopy swędziały, tak bardzo chciał stąd wyjść i zacząć robić coś pożytecznego.

Nerwica stóp, mówiły pielęgniarki,gdy niesionymisją biegał poszpitalnymkorytarzu.

Ewakuację z zatopionych bloków mieli przeprowadzić dopieropo południu, a może nawet jutro, różneplotki niosły się po korytarzu, i żaden nerwowy telefon do wysoko postawionego byłego pacjenta, żadenargument, nie były w stanie wcześniej ruszyć w ruchwojskowej biurokratycznej machiny.

Karmiąca najwidoczniej czuła się jużdobrze, boz wdzięcznościdała dziewczynie soczystego całusa, podrodze do kuchni, dokąd odnosiła kości po kurczaku.

Dziewczyna, wcale nie ukradkiem,otarła policzek.

Znowu wróciła do tej swojej miny, z którą wyglądała, jakby miałaza chwilę zaatakować z flanki.

Zastanawiał się,ile trzeba jej dać uwagi i opieki, żebypoczuła siępewniej.

Już wczoraj, kiedy weszła do jego gabinetu, miałwrażenie, że postawą obronną wyprzedzazłe wiadomości.

Gdy dowiedziała się, że on zarazpobierze jejpróbki tkanki zpiersi, by wysłać je do badania, spytała tylko,jak większość pacjentóww tej sytuacji:

- Czy to rak?

Tłumaczył, że jeszczenicniewiadomo, że w jejwieku takie przypadki nowotworu złośliwego są rzadkością, ale że trzeba poczekać na wyniki biopsji.

- Cały tydzień mam czekać?

- zatroskała się,jakkażdy w jej sytuacji.

Odpowiedział,że ma rację, żeto długo, ale laboratorium stara się jak może.

I wtedy przełamałaschemat.

Na ogół kobiety w takiej sytuacji prosiły gorączkowo o zapewnienia,że.

82

to na pewno nie rak, a nawet jeśli, to że nie trzebabędzie obcinać całej piersi.

Natomiast ta dziewczyna(chyba w końcupoprosi, by przypomniała mu,jak mana imię, chociaż im dłużej tego nie robi, tym pytanie staje się trudniejsze), wyprostowała się, podniosłagłowę, przez twarz przemknął jej nawet triumfalnyuśmieszek.

- To za tydzień będzie już wiadomo na pewno, żejestem chora?

- spytała, a on ciągle miał wrażenie, żedzieje się tu coś dziwnego.

Nie przedłużałarozmowy,zaraz wstała iszybko opuściła gabinet, zadowolona,jakby wygrała w ruletkę.

Chciał wyjść za nią, dowiedzieć się, o co tak naprawdę chodzi, ale zrezygnował: kolejka czekała.

Zresztą nibydlaczegomiałbysię zajmowaćw szczególny sposób akurat tą dziewczyną?

Codziennie przecież przyjmował dziesiątkiosób, więc nieracjonalne byłoby skupianie się właśniena tej jednej pacjentce z podejrzeniem raka piersi.

Przecież nigdy nie poddawał sięwzruszeniom, którew pracy chirurga onkologa stanowiły niepotrzebnybalast.

To tak,jak operować z cudzym plecakiemna ramionach, tłumaczył studentom na praktykach.

Ciąży i ogranicza ruchy.

Starałsię wyłączać emocje,gdy dostawał wyniki badań, i gdy potem rozmawiałz pacjentami o diagnozie, propozycji leczeniai rokowaniach.

Prowadziłchłodną, racjonalną rozmowę,nawet śmierć zamieniała sięw jego ustach w procentwyleczeń.

Zawsze zaokrąglałgo w górę, a co to komuszkodzi?

Lubił,gdy pacjenci pod wpływem jegoopanowania sami się opanowywali, szok mijał,dopytywali się albo nie chcieliznać szczegółów, w każdym

83

razie, choć załamani, przenosili się z niepewnej krainyemocji na obiektywny ląd danych liczbowych.

Zdarzały się oczywiście płacze, pytania "Dlaczegoja?

" albo "To niemożliwe!

Czy jest pan pewien?

".Nie miał ochoty się wto angażować, takie rozpaczeosłabiały go,zresztą niemiałczasu na prowadzeniepsychoterapii, wolał prowadzićskalpel.

Zaraz więcwychodził z gabinetu, wzywał pielęgniarkę, która jużwiedziała, że ma szybko opróżnić gabinet dla następnych pacjentów.

Kiedy wyszedł wreszciez przychodni, podwieczór, znowuzauważył tę dziewczynę.

Stała sztywnojak stojak na kroplówkę.

Terazwyglądała dużo mniejradośnie.

Podszedł do niej, zagadał, ale nie reagowała,bo wpadła w jakiś stupor, na oko patologiczny.

Co robić?

Powinien wezwać pielęgniarkę, tak byłoby najlepiej.

Zanim jednak zdążył wyciągnąćkomórkę, żebyzadzwonić dopokoju sióstr, dziewczyna rozbeczałasię,a jemu ulżyło, po raz pierwszy mu ulżyło, gdy pacjentka się rozpłakała, bo to oznaczało,że nareszciereaguje normalnie.

Z ulgą odwoził ją do domu.

Atamsię dowiedział, że dziewczyna mieszka sama i nikt doniejdziś nieprzyjdzie.

Poczuł,że nie może zostawićjej samej z tym szlochem, stuporem i pytaniami, których nawet nie próbował uprzedzićw gabinecie, takzaskoczyła go jej dziwna reakcja.

Spała potem głębokopo prochach,które jej dał nauspokojenie, napewno bez snów, bo teleki wyprawiały człowieka na parę godzin w czarną jamę spaniabez żadnych marzeń.

Spała na boku, skulona, czasemtylkowzdychała.

84

On, popatrując na nią, siedział na fotelu przyoknie.

Powinien właściwie wyjść, kiedy tylko usnęła,ale jeszcze czekał, by sprawdzić, czy wszystko w porządku.

Nie chciało mu sięspać, od lat wystarczałymu trzy - cztery godziny snu, więc trwałw ciemnympokoju, zastanawiając się, czy by sobie przedwyjściem z tego mieszkania nie zrobić kawy.

Po tymlepiej by mu się prowadziło samochód, no i - kiedywróci do siebie- niemusiałby się od razu kłaść obokposapującej Besi w wyciągniętym podkoszulku,tylkojeszcze wszedłby na serwisy medyczne w Internecie,żeby przeczytać, co nowego.

I kiedy tak sięzbierałdowłączeniaczajnika wkawalerce śpiącej dziewczyny,usnął.

Chyba ukołysała go nadciągająca Wisła, ululał go jejchlupot na ulicy, pod blokiem.

Obudziłygo dopierokrzyki za drzwiami.

Zdziwił się, co takci ludzie krzyczą wśrodku nocy.

Odruchowo spojrzał, czy pacjentka dalej śpi,tak właśnie o niejmyślał,pacjentka, na szczęście spała mocno, ciągle natymsamymboku.

Nie przeszkadzały jej trzaski aniwrzaski na klatce schodowej, co się dziwić, potychlekach, które jej dał.

No,czas się zbierać, pomyślałi spojrzał przez okno.

Ciemność, latarnie nie działały, światła w oknach pogasły, tylkoksiężyc odwalałswoją szychtę, odbijając się w tym, co nagle zaczęłowzbierać u dołu, pod blokiem, w tym, co migotało,przelewało się, szumiało.

Koniec świata, pomyślałz ulgą.

85

Pacjentka znowu stała w progu nastroszonajaksowa iprzypatrywała się karmiącej.

Coś chyba miałanie takz termoregulacją, mimo upału ciągle w skarpetkach, ale wyraźnie wolała nie poruszać tego tematu, co umiał uszanować.

Choć nie znaczy, że go to

nie intrygowało.

Ładna była ta dziewczyna, gdyby zetrzeć jej ztwarzytę wrogość na pokaz.

Pociągająca chyba nawet,gdyby jeszcze kiedykolwiek potrafiłogo pociągać jakieś ciało.

Ale Besia skutecznie go tego oduczyła.

Rozdział 3.

-Besia

Stała i bujała się na stopach przy oknie.

MożeTomek jest już wniebie, myślała.

A może w cudzymłóżku albo mieszkaniu.

Tak czy siak, wygląda na to,że z nią już nie będzie.

Besia starałasię wycisnąć z siebie parę łez,wtedy może kamień ugniatający jej sercestraciłby trochę na wadze, ale nie wychodziło.

Widaćprzypisany jej na życie limitwypłakała podczas choroby Nastusi.

Najbardziej się bałanieodwracalnego.

Że Tomeksparaliżowany męczy się w samochodzie na poboczu.

Że nieprzytomny leży wszpitalu jako NN, bo obrobili go z portfela, więc nie wiedzą, jak się nazywa.

Żesztywnieje w szpitalnej chłodni, a pracownicy niemają głowy, by zadzwonićz wieścią o jegośmierci.

Dysponowała zbyt małą liczbą danych,by wynajdywać inne,mniej tragiczne pomysły na temat przyczyny zniknięcia męża.

Ostatnio niewiele mówił jejo swoich zajęciach, wogóle niewiele mówił,prawienie rozmawiali, jakbyszpara powstała między nimiwskutek braku seksu rozszerzyła się w przepaść.

Niesłyszeli własnych głosów,poza:

- O której wrócisz?

-Cona obiad?

- Trzeba zapłacić za mieszkanie.

Nie miała pojęcia, kim on jest poza domem.

W domu było ich kilku - ten nieprzytomny, poranny,którego reanimowała kawą, podawała śniadanie i koszulę - pachnącą, uprasowaną, aby doprowadzić godo stanu, w którym można go było wypchnąć na.

90

klatkę schodową.

Tak jak wczoraj, kiedy pożegnałasię z nim jakimś niedbałym "To pa", krzykniętymz kuchni, znad śniadania.

"Pa", odpowiedział z progu,tak nijako, zwyczajnie, a przecież możliwe, że ta kretyńska wymiana słówek okazała się ostatnią międzynimi.

Besiaodtwarzała sobie tę scenkę w głowie, doszukującsię sensów, większegociepła w głosie, jego,swoim,ale nie wychodziło jej dorabianie prywatnejlegendy.

Jakby żegnała sublokatora, jasny gwint.

Fakt, od czasutamtego ślubowania w kościele,gdy się zobowiązali,że nie będą żyć w grzechu,musieli znaleźćnowąformułę na bycie razem.

Miłość zestrony Besiobjawiała sięwięc zupą na stole i czystąbielizną,z jego strony - tym, że starał się zarabiać nadomjak najwięcej i czasem przepchał w zlewie jakieśkolanko.

Ale tosamo mógłjej zapewnić etat i hydraulik,a jemu- płatna pomoc domowa.

Czy będzie umiała bez niego żyć?

Bez niego, nie bezjego pieniędzyi pomocy w wymianie spłuczki?

Bezniego, łysiejącego Tomka, niegdyś wesołego i otwartego, teraz milczącego, w domu zawsze pochylonegonad podręcznikiem lub czasopismem medycznym, ażmu się od tego plecy zaokrągliły?

Pewnie będzie potrafiła, przecież jego nieobecność, a ostatnio wiecznie był nieobecny, nie czyniław jej życiu dojmującejwyrwy.

To raczej jego obecnośćbywała nieoczekiwanym bonusem, bez którego nauczyłasię obywać.

Bonusem albo i ciężarem, bo gdy miewał dyżury,bywało jej lżej.

I prasowanie koszuli odpadało,i gotowanie "dorosłego" obiadu, sama mogła przecież zjeść

91

kanapkę, i staranie się, by być dla niego miłą, trzebabyło pobyć, pogawędzić, zachęcić dzieci, żebypobyłyz ojcem.

A gdy go nie było,to popołożeniu dzieci mogła na trzy godziny zanurzyć się po uszy w nierealnejrzeczywistości hinduskiego filmu.

Miała wrażenie, że jej mąż bardzosię stara, bysprowadzić siebie wyłącznie do roli żywiciela rodziny,by wszelkie emocje, jakie niegdyś czuł przy niej czydziecinnych łóżkach, teraz wyrażać głównie zarabianiem coraz większych sum.

Jegonieobecność wichżyciuspowodowałaby tyle, że Besia musiałaby w trybienagłym poszukać pracy, mogłaby mieć w ich małżeńskimłożu tylko jedną poduszkę i musiałaby nauczyć się wreszcie sama prowadzić samochód.

I samarozmawiaćz tym upierdliwym sąsiadem, który takgłośno w nocysłucha muzyki.

I chyba tyle właśnie zostało z ich uczucia.

Aprzecież gdy dziesięć lat temu Besia zobaczyła gopo raz pierwszy, wiedziała: to ten.

To moja druga połowa,nie mam już zamiaru więcej szukać.

Wciśniętaobokdwóch koleżanekw niewygodny, czerwony, pluszowy fotel Sali Kongresowej skupiała się na scenie,gdzie pojawił się Ravi Shankhar zzespołem.

Krzesłaz jej lewejstrony stały puste.

Po paru minutach siadło tam paru kolesiów, ten najbliżej niej pachniał czystością, mydłem.

Miłe zapachy, ale już nie lubiłategofaceta.

Jak można spóźniać się nakoncert?

I to takikoncert?

Cud,że ich jeszczewpuścili.

Ich fotele graniczyły jak dwa sąsiednie państwa.

Dotknął kolanem jej kolana, siadając szeroko, po męsku.

Odebrała to jako akt agresji i podjęła walkę.

Nie.

92

cofnęła nogi, jeszcze czego, oczekiwał, że kobieta mazsunąć kolana za każdym razem, gdy mężczyzna potrzebuje miejsca?

Wtedy to on cofnął nogę i spojrzał na nią.

Wysunęłabuntowniczo brodę, gapiącsięna scenę i rozkraczyłasię jeszcze bardziej.

Jego kolano wróciłona miejsceprzy jej nodze.

Ze sceny słyszała hinduskie plumkanie, na doleczuła ciepło jego uda.

Potem także ramienia, gdy chłopak położyłrękę na oparciu dzielącymichfotele.

Już się nierozpychał,wyglądało nato, żechce być z nią.

Przerwa.

Światło.

Drgnęli, ale nie odsunęli ani ramion, ani ud.

Jego znajomiwychodzili nakorytarz.

- Idziesz?

- spytali go.

Odmów, odmów - błagała go w myślach.

- Raczej nie.

Ale przynieście mi colę - poprosił.

Miłygłos, ciepły, śmiesznie wymawiał "r", mogłaby go słuchać do końca życia.

- Kupcie mi wody - poprosiła koleżanki.

Zostali sami w rzędzie.

Dopiero wtedyodwróciłasię do niego.

On już na nią patrzył.

Trochęsiębała, żebędzie szpetny.

W pierwszej chwili zauważyła tylko jego oczy, prawieczarne, głęboko osadzone, potemtwarz, szczupłą,z ogromnym nosem, mocnym podbródkiem.

Z miejsca zapomniała o wszystkich, którzy byli przedtemw jej życiu.

Aże na teobłędne oczy spadała mu rozczochrana grzywka, odruchowo odgarnęła ją ręką,zupełnie jakby już byli razem.

Zawstydziła się,a onsię do niej uśmiechnął.

- Zobacz, wracają.

93

Jej kumpelki wchodziły do sali.

A ona z chłopakiem wymknęli siębokami, do kuluarów.

Pustoszały,bo właśnie kończyła się przerwa.

Nawet nie było jejszkoda straconego koncertu, bo tak bardzo byłaciekawa, co stanie się między nimi.

Złapałją za rękę i pobiegli na górę schodami.

Wepchnąłją na drugi balkon,do czyjejś loży.

Niewchodzilidalej,zaszyli się w zakurzonych kotarach,muzykabrzmiała tu ciszej niż na dole.

Miała wrażenie, że dotarła doportu.

Zapach kurzu odtamtej poryzawsze jej się kojarzył erotycznie.

Zdołałjej rozpiąćbluzkę.

Wsunęła mu rękę pod koszulę.

Gdy koncertsię skończył, tłum porwał ich w przeciwnestrony.

Szukała go jak oszalała, dopadła gdzieśpod ścianą,schowali się w toalecie, potem na balkonie,umykali przedsprzątaczkami.

Około północy Sala Kongresowa ucichła.

Zerwali kotaręznad drzwi loży,leżeli na niej w egipskichciemnościach.

W chwili jej pierwszegoz nim orgazmu,spytała go, jak ma na imię.

Potem włamałsię do bufetui przyniósł jej słone paluszki, aona bardzo się bała, sama,otulona zakurzonym pluszem, w martwej Kongresowej.

Kiedy wrócił, kochali się znowu, rozgniatając paluszki,a jego oddech pachniał solą.

Drugiej randki nie było.

Bo on następnego dniawynajął mieszkanie i wprowadzili się doniego.

Niewychodzili z łóżka.

Wziął urlop, ona też.

Nie jedli, pilitylko kawę.

Poznawali się.

W przerwach rozmawiali.

Gdy musiał wyjechać, zostawiłjej swoją używaną koszulkę.

Spała, wtulając w nią twarz.

Teraz, dziesięć lat później, wspięła się na drabinęi sięgnęła na pawlacz.

Tak, koszulka nadal tam była,.

94

miękka jakwtedy, ale już bez zapachu.

Przytuliła ją,ale nie czułanic.

Poza dojmującym smutkiem.

K-

Dzwonek do drzwi.

Spojrzałana zegarek.

O cholera!

Na tę godzinę zapowiadała się Anka!

Besiamiałają wesprzeć w pracach nad bilansem.

Zawsze sobiepomagały,jeszcze w czasach, kiedy razem pracowały.

Ale teraz nie, nie, zupełnie nie ma do tego głowy.

Dzwonek ponaglał.

I znowu.

Anka nigdy łatwo nieodpuszczała.

Kiedyś były w tym podobne.

Boże drogi, toniepoważne.

Jużdawno wyrosła z wieku, kiedy wypadało jej stać pod drzwiami,wstrzymywać oddech i udawać, że jej nie maw domu.

Otworzyła, przywołując natwarz powitalnyuśmiech.

- Kurde, ledwo dojechałam przeztę pieprzoną powódź- Anka zawsze zaczynała od progu.

- Pół miasta pływa, drugie pół miasta stoi.

Szczęściara jesteś,że nigdzie nie musisz chodzić.

- Muszę chodzić.

Na przykład zaraz idędo przedszkola.

- Oj, mamuśka ty moja, mamuśka.

Besiawchodziła wrolę.

Udało jej sięnawetuśmiechnąć, co przypominało nalepianie wesołegoplakatuna ponurym słupie ogłoszeniowym.

Ankaciągnęła:

- Myślałam, że eksploduję w tym samochodzie,klima mi wysiadła.

Besia, a tak w ogóle, tonie wyglądasz najlepiej.

95

Co ją to wszystko mogło obchodzić, teraz, gdy ważyły się sprawy życia i śmierci jejmęża?

Ale wieloletninawyk zadziałał: rzuciła okiemdo lustra, podniosłarękęi poprawiła dawno niefarbowane włosy.

Co tojest, że człowiek bardziej boi się krytyki swojego wyglądu, niż krytyki swojego umysłu?

Pewnie dlatego,że nawet taka Anka lepiej zna jej twarz niż ona sama.

Ania skanowała Besię spojrzeniem.

- Nie masz innej bluzki?

-A co?

Przeszkadza ci?

- nastroszyła się Besia.

- Źle wygląda.

I masz dziurę podpachą - Besiaszybko opuściła rękę.

-Kobieto, kiedyś byłaśnajlepiejubraną dziewczyną w biurze!

Kiedyś sięz tobą przyjaźniłam, ty płytka lasko, pomyślała Besia, ale powiedziała tylko: - Wiesz, jak tojestprzy dzieciach.

- Ale co tytu masz do roboty?

Mąż na ciebie zarabia, ty masz tylko sprzątać i pachnieć.

Przynajmniejmasz coś z tego lata, bo ja to tylkoz samochodu dobiura i z powrotem.

No, co tam u ciebie?

No, chyba jeszcze między biurem asamochodemzdążyłaś do fryzjera, pomyślała Besia.

Fryzura byłaewidentnie świeża,a Ania wyglądała w niejjak cośpomiędzy Marilyn Monroe a Brigitte Bardot - niewyraźny ideał blondynki, który kołacze się na dniekażdego męskiego serca.

- U mnie?

Tak jakoś.

Wiosenne smuteczki.

-Impuls, żeby się zwierzyć, pojawiłsię tylko nachwilęi czym prędzejzniknął.

- A czym ty sięmożesz martwić?

- pocieszała ją"ieumiejętnie Ania.

-Ja natomiast ledwo wyrabiam,.

96

prawie łóżka nie oglądam.

Terazteż jestemna konferencji - mrugnęła do Besi, a ta uznała za właściwesię uśmiechnąć.

- Jakoś nie umieją się beze mnieobejść.

Domomentu, aż zajdzieszw ciążę, pomyślałaBesia.

- Dałabyś radę na jutro z tym bilansem?

- przeszłado meritum koleżanka.

- Do niedzieli.

- Do tego czasu na pewno się do,wie, co z Tomkiem.

Lepsza najgorsza pewność.

- Niechbędzie.

-Anka, miałabyś trochę.

- Miało być: trochęwolnej kasy, ale Anka już śmignęła do przedpokoju.

- O kurde, właśnie mi się skończyła konferencja!

Może i lepiej.

- Nic ci nie powiedzą, jak wrócisz z konferencjiz nowąfryzurą?

-Ale ja wcale nie wrócę z nową.

Najwięcej pracywymaga utrzymanie idealnego status quo.

- Ankamachnęła blond grzywą i odpłynęła kuważniejszymzadaniom.

A Besia mogła przestać się uśmiechać.

Zaraz miała odebrać dzieciz przedszkola i szkoły.

Co one z tego ojca miały?

Za tomatki miały ażnadto.

Co z nich wyrośnie, jeśli wydaje im się, że tatato osoba, która zawsze w pracy, a mama - zawszew domu?

Takie same matki?

Takiesame żony?

ROZDZIAŁ 397

A ona?

Czego chciała?

Miaławszystko, jakmówiłaAnka.

Do roboty chodzić nie musiała, wcale a wcale,tylko ugotować, posprzątać, poodkurzać, poprać, pokupować, powychowywać.

A potem cały czasdla siebie.

Tylko leżeć i pachnieć.

Jaki czas dla siebie?

Ta cholerna Ania nie wiedziała, że niebyło żadnegoczasu wolnego, był tylkokradziony,bo w końcu w domu, przy dzieciach, zawszeznalazło się coś do zrobienia.

Besia siłą powstrzymywała się, by nie krzyczeć na męża,że rozrzuca krawaty czy skarpetki, w końcu nie miałaprawa, myślała, przecież to onzarabia, przynosi i umożliwia,a ona tylko ma utrzymywać domową machinę w ruchu, więc nie warto było popisywać się małostkowością, szlachetniej było w ciszy zgarniać naręcza tychskarpet rzucone byle gdzie i wrzucać do pralki, poczym wieszać, a gdy wyschną - kompletować w pary,i na koniec układać w odpowiednich szufladach.

Nierozpraszała więc gderaniem zakorzenionych przeświadczeń męża, który w wiekutrzydziestusześciulat nadal wierzył, że brudne naczynia roztańczonymrządkiemwmaszerują do zmywarki.

Milczała na tentemat, w końcuto on zarobił na zmywarkę.

Zresztąna co dzień walczył o ludzkie życie, więc jak mu tu zawracać głowę głupimi garami?

Usiłowała sobie teraz przypomnieć, jak to jest być Anką, jak to było być Besią, czyli kobietą pracującązawodowo po dwanaście godzin na dobę, ale tamtenokres jej życia wydawał jej się odległy jak Nibylandia.

Wtedy miała IQ, pracę,pieniądze i niepokoje egzystencjalne.

Tęsknoty imarzenia.

Dziś jej IQ znaczyło

98

o tyle, o ile mogły je odziedziczyć dzieci.

Chowałaniepokoje egzystencjalne pod uklepywane co ranopoduszki na łóżkach i marzyła, by dzieci były zdrowe,przede wszystkim zdrowe, i coś osiągnęły, by mążbył zdrowy i zadowolony, by osiągał coraz więcej.

Tęskniła za tym, by choć raz po sobie sprzątnęli, a gdyna chwilę zatrzymała się przy oknie ze skarpetkamiw ręku, bała się nawet zastanawiać, dlaczegostała siętaką żałosną postacią.

Nie miała pojęcia,kogo o topytać, może autora ostatniej rewolucji w jej życiu.

PanaBoga,który - jak sama nazwa wskazuje - napewnonie jest kobietą,więcmiała prawiepewność, że niezrozumie, o co jejchodzi.

Ale przecież tegonie eksplikowała, nie, co zasłowa, eksplikowała, mówi się: wyjaśniała.

Tokiedyśużywała wyszukanych słów ze słownika wyrazów obcych, teraz wybierała tylko te zrozumiałe i konkretne,stosując je do dzieci, do mam w piaskownicy,do pańw sklepie,do pań w przedszkolu.

Całymi dniami obracała się w świecie bez mężczyzn, wświecie krzątaniny, gdzie był czas tylko na proste komunikaty, bezdziwaczenia, bo ciąglebyło coś do roboty, po kimśsprzątnąć,komuś uprać, ugotować.

Kiedy ona się tak zmieniła,spokorniała, wyorkajakiegoś przekształciła, który skarpeteczki do koszyczka znosi, a potem merda ogonkiem, zadowolony,podkłada łebek podpieszczotę, a jak panzlekceważy, niezrażony, układa się u pańskich stóp,grzywką macha.

No, grzywki nie miała.

Wiedziała, kiedy się zmieniła.

99

Wkrótce potem, gdy wróciła do domu z szampanem, żeby świętować, cała wskowronkach, a Tomekpopatrzył nanią jakiśkrzywy, że nie lubi szampana,że po co takie wydatki.

A przecież wtedy rzadko bywał z niej niezadowolony,podczas tych pierwszychmiesięcy po ślubie, gdy każdą niezgodność charakterów wygładzał namiętny seks.

- Awansowałam!

Będę więcej zarabiać!

- emocjonowała się, alewcale goto nie rozchmurzyło, przeciwnie.

- Będziesz później wracać - zmarszczyłsię.

-Jeszcze ci zaszkodzi.

- Ciąża to nie choroba - śmiała się z niego, lekarza, który przecież powinien wiedziećtakie rzeczy.

Idalej chodziła do pracy, uwielbiała to, opiekowała siękolejnym projektem, choć już nie dopinała garsonki,a rosnący brzuch z dzieckiem w środku powinienjąprzygważdżać, ale kiedy już się nawymiotowaław pierwszych miesiącach, dostała takiego pałeru, żeniosło ją przez życie.

Z awansu i podwyżki jednak się wycofano.

-Poczekamy, aż wrócisz z macierzyńskiego - tłumaczył jej szef.

- Zrozum, odpuść trochę - tłumaczyła Ania.

Nie umiała zrozumieć.

Robiła to, co zawsze.

Lepiejniż zawsze.

Jedyną różnicą było rosnące jestestwow odmętach jejpłynów owodniowych.

Więcejo noweistnienie.

Mniej otrochę forsy, trochęwładzy.

Nagle jej zaczął dolegać i ciężar, i spuchnięte nogi.

Bolały jąplecy.

Zmalała o siedem centymetrów, schodząc z obcasów, a w tych płaskich butach wyglądała.

jeszcze mniej profesjonalnie, jeszcze mniej poważnie.

W rozmowach znią w pracy nie było jużinnychtematów niż brzuch.

-Zmęczona pani -zauważyła ginekolog.

- Możejednak przestanie się pani bronić przed zwolnieniem?

Broniła się jednak, choćprzykolejnym projekcienie robiła nic.

Chciała, ale po prostu nie uwzględnili brzuchatki.

Mało tego, nawet nie powiadomilio terminie zebrania.

Doturlała się doporodu, udającpaprotkę.

Kiedyś chciała zacząć rodzić za biurkiem,aktywna zawodowo do ostatniej chwili, a zaraz poporodzie wrócić z dzieckiem w leżaczku na kółkach,by podokańczać rozpoczęte sprawy, ale nie miała rozpoczętych spraw.

- Moja.

Moja.

Moje - zachwycał się Tomek niąiNastusią, zanim rozdzieliło ich wspólneżycie.

Od tamtej pory cudze kariery toczyły się obok niej,osmalając jądymem z rur wydechowych,a ona z odkurzaczem,a potem obieraczką w dłoni, czyściła umywalki, obcując ze strukturą proszku orazmleczka doczyszczenia, grzebiąc w nim palcami, by poczuć ziarnistą strukturę, a potem ubolewać nad szorstkościąi czerwienią skóry, nie potrafiła się jednak wyzbyćtych przyzwyczajeń.

Mieszkała i żyła w raju, tak uważały te, które musiały zasuwać na dwaetaty - w pracyi wdomu, oraz teściowa,więc Besia nie czepiała sięmęża, żeza późno wrócił, że nabałaganił.

Kiedyś,owszem, kiedy jeszczepracowała zawodowo, bywało,że wieszała mu skarpetki na klamce, wkopywała marynarkę do pokoju z szafą, suszyła głowę,że zostawiłbrudnenaczynia na podłodzeprzy kanapie, wściekała

101

się za jedzenie bez talerza, słowem - bawiła sięz zapałem w esesmana życia domowego, tyle że dla niejtonie byłazabawa, leczwalka osprawiedliwy podział.

- Przepracowujesię - straszyła teściowa, spoglądając na Besię, jak jej sięwydawało -znacząco.

-W domu przynajmniej daj mu odpocząć.

- Ale jateż pracuję -odpierała Besia, kiedy jeszczemiała pracę.

- I też chcę w domu odpocząć.

Teraz teargumenty straciły siłę rażenia, bojuż niechodziła do pracy.

Ale wcale nie odpoczywała.

A jużna pewnonie w domu.

Bo czasem, z poczuciem winy,wymykała się do kosmetyczki, jeśli coś oszczędziłaz koszyczkowego.

Mogła się wtedy ułożyćna czystym - miałanadzieję - ręczniku w pachnącym gabinecie, być ugniataną i smarowaną, relaksując się nasposób luksusowy, co by się jej prawie udawało przezgodzinę, gdyby nie palące poczucie winy,gdzieś tamw środku: on się zarzyna, by ona miała raj; ona sięturelaksuje, a w szafkach nieposprzątane.

Zrezygnowała więc z kosmetyczki, zrezygnowałaz perfum, w końcujego pieniądze trzebabyłowydawać dla dobra rodziny, a nie dla własnego kaprysu,więcwydawała na jedzenie,ubranka dzieci, mydłaipowidła, anie na odpoczywanie, pachnienie iwyglądanie.

Nie na swoje książki, swoje gazety.

Gazetymiałaza darmo wInternecie, książki za darmo w bibliotece.

Była uciśniona?

Bzdura.

Była oszczędna i nie wydawała nagłupoty jego pieniędzy, które jejdawał doręki czy wkładał do szuflady.

Samapilnowała,żebylepić pierogi, a nie kupować gotowe, i to jeszcze w tymdrogim sklepie, o zgrozo.

102

Wieczorempilnowała seksu, żeby był.

Wtedy, gdygo jeszcze uprawiali.

Robiłato w ramach zapłaty zaraj, czyli czas, spokój, finanse.

To był jejcowieczornyobowiązek, należał się mężowi jak obiad na stolei czysta koszula.

A potemjuż i tego nie było.

Nie miała cierpliwości czekać naautobus,szłatedwa przystanki szybkim krokiem, a lipy pachniałyrozrzutnie.

Wdowa?

Porzucona żona?

Uwierała ją taniepewność jakdrzazga wbita w skarpetkę.

Co to za baba może być?

Która by sięzgodziła nabycie z nim bez seksu?

Ale w sumie dlaczego nie?

Bez seksu można sobiedoskonaleporadzić, wiedziała o tym najlepiej, a faceta dobrze mieć w domu (tak mówią przynajmniej,bo akurat o tym wiedziała coraz mniej).

Czy Besia zna tękobietę, do której odszedł jej mąż?

Któraś z tychjego wylaszczonych pacjentek,w kostiumie i butach na szpilkach?

A może sąsiadka jakaś?

Pani z poczty?

Ekspedientka?

Koleżanka z dzieciństwa?

Młoda?

Stara?

Pewnie lekarka, bo on od lat niemiał innych zainteresowań niżmedycyna.

A może z nią jednakśpi, podeptał wszystkie ustalenia, ślubowania, zabezpieczenia i jest muwszystkojedno?

Albo nie wierzy w to, co tak długo mu tłumaczyła, o napominaniu przez Boga?

Możenie boi sięboskiej kary,która jużraz odbiła sięna ich starszejcórce?

Nie, niemożliwe.

On po prostu w tę karęnigdy

nie wierzył, a na kościelne ślubowanie zgodził siętylko dla świętego spokoju.

Alegdy pobiegła po Nastusiędo szkoły, trochęwcześniej, małanawet niezdążyła się pobawićw świetlicy, od razu wpatrzyła się w nią, czy nie widać oznakchoroby.

Bledsza może?

Spocona?

Oczy podkrążone?

- Mamo, nie bądź taka zaopiekowana - zaprotestowała dziewczynka.

- Nie jestem chora.

Szła, milcząc, za to Malwina, którą zgarnęłyz przedszkola, nawijała bez przerwy.

- Mamo, ja niewiem, czy zrealizują się moje marzenia.

-Na pewno.

Trzeba w to tylko mocno wierzyć -

odpowiedziała machinalnie Besia,jak szkoleniowiec

Amwaya.

- No tak, alenie wiem, czy masz rację, bo ja marzę,

żebybyć koniem.

Hmmm.

Głupiozrobiło się Besi, teraz nie wiedziała, jak wybrnąć.

- Sama wiem, że toniemożliwe.

Ja tylko bym takchciała - i Malwina zaczęła łkać.

- Takie krótkie życie, atyjechcesz spędzić na marzeniach o byciu kim innym?

Ja tamlubię cię taka,

jaką jesteś.

- Mamusiu kochana, ale dlaczego marzenia się niespełniają?

- łkała Malwina.

-To po co Pan Bógje wymyślił?

No właśnie, poco?

- Żebyś mogła sobie popłakać, idiotko - podsumowała Nastka.

- Mamo, przestań ją wychowywać,ja jestem głodna!

104

W domu od razu rzuciła tornister na kanapę, jakco dzień, i jak co dzień Besia zwróciła jej uwagę:

-Zabierajmi tostąd, botarzasz gow szkole popodłodze, ciekawe, jakich brudów nałapał.

Ale robiła to kompletnie odruchowo, grzejąc zupę,półobecna, bo drugąpołową towarzyszyła swemumężowi, gdzieś w niebycie, w niebie, w innej dzielnicy, w innym łóżku.

x-

Album ważył zkilogram.

- Ta chuda pani obok taty to kto?

- spytałaMalwina, dziobiąc przybrudzonym plasteliną pazurkiempostać w welonie.

-Ja.

- Przecież ty maszczerwone włosy?

Przynajmniejna końcu.

- Wtedy miałam czarne.

-Pięknąmiałaś suknię.

Mogę ją przymierzyć?

A co jejszkodziło, ona i tak się w nią nie zmieści.

Malwina w białej sukni Besi wyglądała jak elfik,Galadriela z szatą wlokącą się po podłodze.

Z pokojudzieci wyszła czujnie Nastka.

Obrzuciłasiostrę zazdrosnym spojrzeniem i postanowiła wyrwać swój kawałek tortu, ale dużo sprytniejniż wojując o ślubną suknię matki.

Przewróciła paręstronw albumie.

- To ja?

- spytała Besię zasadniczym tonem i wtuliła się w nią.

- Tak, w godzinępo urodzeniu.

- A wcześniej?

-Nikt nie miał głowy, żeby robić ci zdjęcia.

Ja płakałam.

Tatuś płakał.

- Cóż,przykro mi słyszeć, że smuciliście się z powodu mojego urodzenia.

-No co ty, Nastka.

Zewzruszenia.

Spojrzałam naciebie na moimbrzuchu, ty na mnie, i odrazu cię pokochałam.

Nastka przytuliła się do niej łapczywie.

Malwinawypychałasobie przed lustrem brzuch ślubnej suknipluszakami i chodziła przegięta po domu, w pluszowej ciąży mnogiej.

Cholerne zakurzone pluszaki pachniały jak zakurzoneportiery w Kongresowej, dziesięć lat temu.

- Posprzątajcie ten bałagan- rozdarłasię nagleBesia, a dziewczynki spojrzały na niązaskoczone.

HM- Posiedzi pani z nimi, telewizję poogląda, niechsię nie biją, tu chleb, kanapki można zrobić,pani teżniech się poczęstuje, dziękuję, że się panizgodziłaprzyjść.

- A gdzie tam ja będęsiedzieć, ja nielubię siedzieć - zaznaczyła sąsiadka, ale wbrewswoim deklaracjom już się rozsiadała na kanapie, już chwytała pilota.

- Pani spokojnie wychodzi, ja się dziećmizajmę.

Jedź, sąsiadko, gdzie trzeba,załatwiaj.

Może citrochę posprzątać czy jak?

Ja tu z dziećmi posprzątam, ważne, żeby od małegodziewczynki uczyły sięporządku.

- Dlaczego tylko dziewczynki?

- chciałazaprotestować Besia, ale darowała sobie dyskusję z oczywistościami.

Zresztą właśnie jechała, by znaleźć tego,

który i tak nigdy nie sprzątał.

- I naczynia wymyję -mówiła sąsiadka, obrzucając spojrzeniemzlew, który po obiedzie dziewczynek znowu zdążył się napełnić, bo Besia, zajętaswymi zmartwieniami, nie wstawiła garów od razudo zmywarki.

Przekleństwo otwartej kuchni!

Besia,chcąc nie chcąc, usłyszała w głosie sąsiadki tonprzygany.

Budził się w niej bunt, o tyle idiotyczny,że przecież dobra byładla niej ta kobieta i wyświadczała jej grzeczność, więc Besia nie powinnapyskować, tylko czuć wdzięczność.

Ale pod cienkąpowłoką wdzięczności czaiła się irytacja podsycana pewnością,że gdy tylko wyjdzie, to zawartośćjej szafekkuchennychzostanie przez sąsiadkędokładnie przejrzana i zanalizowana.

Obytylko nieskomentowana - modliłasię Besia do kuchennego

boga, zakładając buty.

- Pani się trochę przyczesze może - doradziła

życzliwie sąsiadka, a Besia zapragnęła ją udusić.

- Głodna jestem - wrzasnęłatym razem Malwina

isiadła za stołem.

Zawsze musiała "w nie wmuszać posiłki, ale akurat

dzisiaj zamieniłysię w nienasycone piranie.

- A obiadu to chyba pani dla nich nie ma?

Toracuchyzrobię albo co- zastanowiłasię sąsiadka.

- Zupa jest.

-A co to za obiad?

-wydziwiała sąsiadka.

- Ja

toproszę pani robiłam tak: co drugi dzień kotlety

107

smażyłam, a co drugi gotowałam zupę.

To co dzień

miałamdwa dania.

Besia, nie czekając do deseru,znikła za drzwiami.

- No imasz- pierwsze słowa teściowej.

- Nie wrócił jeszcze?

Telefonu nieodbiera?

Besia tylko pokręciła głową, już wiedziała, po co tu

przyjechała.

Po to, żeby ją ktoś przytulił do dużego,macierzyńskiego biustu, pogłaskał po włosach i powiedział, że wszystko będzie dobrze.

Teściowa przecież zapowiedziała uroczyście, kiedy

się poznały:

- Zawsze chciałammieć córkę.

Wiem, że niedawno straciłaś mamę.

Nie mówię, że ci ją zastąpię.

Ale bądźmy sobie bliskie.

Jasię będę o tostarać.

To były mądresłowa, najwłaściwsze w tamtej sytuacji.

No i faktycznie: teściowa starała się.

Chwaliła, ganiła,obrzucałaprezentami.

Odwiedzała.

Proponowała pomoc.

I przede wszystkim doradzała.

Besia uważnie słuchała tych porad.

Im więcej ich słyszała, tym gorzej było jej na świecie.

Boi dla teściowejbyło ewidentne, że żadna zBesi matka, żadna gospodyni domowa, żona też taka sobie.

A Besiamyślała, żejaksię postara, to będzie w tym dobra.

Albo przynajmniej ukryjeswoją niekompetencję.

Ale widać się nie udało.

Czasem poczucie winy z tego powodu niemal jej

się ulewało, tworząc pulsujące kałuże na podłodze.

Starała sięnie zwracać na to uwagi, buntowała się po.

108

cichu przeciw tym radom i robiła, jak jej było wygodniej.

W ramach tej partyzantki zabierała dziecina obiaddo baru mlecznego, gdy nie zdążyła nic ugotowaćprzed spacerem (już słyszała teściową, narzekającą, żeza drogo i że rozwali im żołądki).

Ulegałaim, kiedynie chciały zakładać szalików (zaziębiąsię, musiszbyć mądrzejsza od dzieci, ty jesteś matką) i niezmuszała,gdy nie wyrażały chęci zjedzenia kolacji (dziecipowinny jadać regularnie).

Ubierała córkę w spodnie(nauczy się brzydko ruszać), ale wszystkie tebuntyprzeciw zasadom propagowanym przezspołeczeństwo, a wyrażanym przez teściową, przeprowadzałaze straszną niepewnością.

Odkurzaławspomnienia z dzieciństwa, tam szukając wzorców,ale świat się bardzo zmienił od tamtego czasu,a ona nie miała drogowskazów, jak sięwnim teraz poruszać.

Była odmieńcem, nieudolniezmierzającympo śladach matki, na tyle, na ile ją pamiętała.

Nieżywi jednak nie mają racji, a żywi dzwonią, wpadają, patrzą, kręcą w zadziwieniu głową i tłumaczą:

- Oczywiście, zrobisz jak chcesz, ty jesteś matką,ale ja, kiedyTomek był mały, zawsze robiłam tak.

Besia chciałazasłużyćna łaskawe słowo, więcprzed wizytą teściowej uładzała domdo upadłego.

- O której ty wstałaś?

- nie mógł się nadziwićTomek, gdy budził się o siódmejrano w sobotę, by sięnapić wody, i widział ją w samymśrodku wielkiegowymiatania kurzu zewsząd.

Nie odpowiadała, o której, nie chcąc zwracaćjego uwagi, żetak wiele brakuje

109

jej do ideału.

A kiedy przychodziła teściowa i takod razu - swoim zwyczajem - chwytała za szczotkęi śmietniczkę.

- Przy dzieciach chyba nie masz czasu sprzątać,prawda?

- ćwierkała empatycznie.

-Ja cię rozumiem.

Ale zaraz zrobimy tu porządek, i ty się lepiej poczujesz, i dziewczynki sięwdrożą.

Tomek patrzył na matkę, kiwał głowąi cieszył się,że kobietyjego życia rozumieją się tak wspaniale,Besia natomiast wymykała się do łazienki, gdzie popijała kranówą relanium.

Przecież teściowa chcedobrze, tłumaczyła sobie, i czuła się coraz bardziej nieadekwatnie.

Teraz teżtak się czuła.

- A mówiłam,zadbaj o siebie?

- drążyła właśnieteściowa.

-Tak ostatnio wyglądałaś, że on nawet naciebie nie patrzył.

Wygląd, wygląd to podstawa, onisą wzrokowcami,wiemcoś o tym, dlatego zawsze fryzura, cera, manikiur, pedikiur, ciuch.

Tak ma być.

Tak,obowiązek kobiecy główny, pozautrzymywaniem machiny domowej w ruchu, a dzieci w schludności i bezruchu, główny obowiązek to: być kuszącą,wyglądać, obiecywać ispełniać, by mąż nie zechciałchodzić na boki.

Z tego odwiecznego porządku Besiasię wyłamała za pomocą swego niechlujnego podkoszulka.

Przełknęła jednak komentarz, bo chciała dowiedzieć się czegośo Tomku.

- Kiedy on się z mamą kontaktował po razostatni?

Teściowa zadumała się.

- A bo on tam dzwoni do mnie?

Odkądjesteścierazem, prawie się nieodzywa.

A jak ja dzwonię, to on.

zawsze wpracy i w pracy, nie ma czasu rozmawiać.

Nie malitościdla siebie,bo chcewas utrzymać na poziomie.

I ten ton wyrzutu w głosie, jakby chciała powiedzieć: to ty nie masz dla niego litości.

-Kiedy doniego mamadzwoniła?

- A czy ja mówię, że dzwoniłam?

Pojechałam doszpitala, przedwczoraj, bo nie odbierałtelefonów,chciałam mu kolację na dyżur zawieźć, bo kto mu zawiezie.

Ale już wyszedł, chociaż przecież mówił,że ma dyżur.

Zawiesiła dziwnie głos, umknęła spojrzeniem za okno.

- Wiesz coś, prawda?

- jęknęła zdesperowanaBesia.

-Powiedz mi wreszcie!

- Miałam ci nie mówić, kochana,bo po co ci tawiadomość, ale ja ich widziałam.

Wczorajw samochodzie,z jakąś młodą dziewczyną.

Odjeżdżali spodkliniki.

Tylko mi mignął.

Bum! Stało się.

Besia ciągle nie do końca rozumiała, co usłyszała.

Potrząsnęła głową.

- Odjeżdżałz dziewczyną?

Po pracy?

Ale dokąd?

Helena spojrzała na nią ze współczuciem.

A do Besi z nagłą jasnością dotarło, że Tomek porzucił to, co przez lata klecili, i podążyłw jakieś nowemiejsca.

Onazostałaz tyłu, jak zostawała w domu,gdy szedł co rano do pracy.

- Nie mogłaśmi od razupowiedzieć?

Zamartwiałam się, że coś mu się stało.

- Myślałam, że zaraz wróci, więcpo co jątrzyć?

Ale jeśli przez tyleczasu komórki odemnie nie odbiera, musiało go nieźlewziąć.

111

Dzięki, mamo, pewnie by mniej bolało, gdybyśwbiła mi tępy widelecw brzuch i obróciła.

Boli, ażbrakuje tchu.

Besia dawno już tyle nie czuła.

Oddychać, koniecznieoddychać, cóż z tego, żew rytm stukającej jej w głowie frazy "Kobieta zdradzona, kobieta zdradzona".

No, oddech, oddech, zdradzona.

Niety pierwsza i nie ty ostatnia, oddychać.

Nie musiała sięspecjalnie wysilać,by go zrozumieć.

Jej samej własna postać wydawała się tak dalecenużąca, że miała ochotę opuścić swoje ciało i udać sięgdzieśdaleko, wysoko, spojrzeć na siebie z góry, a potem szybko przenieść wzrok na kogoś ciekawszego.

Na szczęście Tomek żyje,co oszczędzi jej wizytyw kostnicy.

Tylko że wybrał inne życie.

Bez niej.

- Myślałam, że będę ci musiała dać na uspokojenie, a ty, najwyraźniej, wcale się tym wszystkim nieprzejęłaś - teściowa wahała się między ulgą a rozczarowaniem.

- Twarda jesteś, Besiu.

To i lepiej.

Tylkodzieciom nic nie mów, broń Boże.

- Coś im będę musiała powiedzieć, przecież zauważą, że ojca nie ma.

To możeprawda byłabynajlepsza?

Czyste cięcie?

- Cięcia to już zostaw Tomkowi.

-To co mam im powiedzieć?

- Że tata wyjechał może?

Na kongres?

- Wkońcu i tak zauważą, że ten kongres trwa zadługo.

Mam go osłaniać kłamstwami, podczas gdy onnie zrobił nic, żebyto byłomniej brutalne.

Helena zacisnęłausta.

- Możejeszcze wróci?

Daj mu szansę.

112

-Jaka była ta dziewczyna?

- wbrew sobie dopytywała Besia.

-Zna jąmama?

- Mignęła mi tylko.

Długie włosy, opalona, młoda.

Nie, nie znam jej.

Aleja nie znam tych jego koleżanek.

- To ktoś ze szpitala?

-Niewiem,mówiłam już.

Nie wiem.

Boli mnie, żemnie, matce, niczego nie powiedział.

Jak tak można?

- Mnie bardziej boli, zapewniam cię.

A teraz pójdępokłamać dziewczynkom.

- Zawalcz o niego, masz atuty w ręku.

Zawalcz,chcesz, dam ciadres fryzjera.

I taką bluzeczkę jeszczeci dzisiaj kupiłam, by ci pasowała, masz tutaj - i wcisnęła Besi do rąk reklamówkę.

- Jakiemam atuty?

-Dwa.

Nastusię i Malwinkę.

Besia zamilkła.

- Zdejmij tę koszulkę - odezwała się nieoczekiwanie teściowa.

Planowała dodatkową wiwisekcję?

- Słucham?

-I załóż tę nową.

Wtej masz dziurę pod pachą.

Besiaudawała, że nie słyszy.

Cholera, ręce jej siętrzęsły.

- Helena,pożycz miparę złotych.

-A konkretnie co masz na myśli?

- Konkretnie to mam zerogotówki.

Mina Heleny była mało pozytywna.

- BoTomek nie dał mi dostępu do konta.

Nieufnośćna twarzy Heleny.

A bujaj się.

Ty i twój syn.

Besia wiedziała, że samasiędała w to wrobić.

Od lat nie zarabiała, jakby zapomniała, że bez własnych pieniędzy człowiekjest

113

niczym.

Ciekawe, za co dożyjedo momentu, gdy sądzasądzi alimenty.

Ona i dzieci.

Trzeba będzie coś znaleźć czy jak?

- Cóż, to do widzenia - obróciła się na pięcie iwyszła, nie celebrując zwyczajowych całusków- jedencmok w powietrze pachnące perfumami obok prawego policzka teściowej, drugi w powietrze obok lewego, trzeci obok prawego.

Z ulgą opuściła mieszkanie, gdzie do reszty zawaliło się jej życie, izbiegała poschodach, tupiąc jak Fred Astaire.

Ta ta tam, ta ta tam.

Jakaś starsza pani wypadła zza drzwi z wrzaskiem:

- Ja was za to tupanie do straży miejskiej.

- stanęła,wpatrując się w Besię.

-Myślałam, że to cikretyni z siódmego.

- Ja nie z siódmego.

Po prostukretynka.

I zbiegała, tupiąc dalej, asynkopy sypały się spodjejpodeszewjak kaskady.

Musiała ufać intuicji swojego syna, chybabył jakiśpowód tego wszystkiego.

No bo dlaczego nie dał własnej żonie dostępu do konta?

Fakt,Besia niebyłaspecjalnie gospodarna, może oto chodziło.

Pewnie tak.

Starła ze stołu, który to jużraz tego dnia.

Noi dzięki temulśnił jaklustro.

Nagle ogarnął ją wstyd, jak mrowienie, które wędrowało od stóp coraz wyżej, ażwypełzło na jej policzki czerwonymi plamami.

Jak to się stało, że wypuściła potrzebującąze swojegodomu, porzuconą matkę.

dwojga jejwnuków?

Taki to jej katolicyzm?

Irytującoobca ta synowa i nie słucha nigdy dobrych rad, alenie, ona, Helena, nie pozwoli, by dzieci były głodne.

Przecież ma w domu trzystazłotych, a i na niedzielęjezaprosi, a potemjeszcze da jedzenie do domu.

Jak mogła nie posłuchać prośby Besi!

Nieważne,co Tomeko tym myślał,ale onaniezostawi bez opieki kobietyz jego dziećmi, krwi z jej krwi.

Helena wsunęła stopy w pantofle, potrwało todłuższą chwilę,pieniądzezwinęła starannie iwsadziła do kieszonki torebki, zasunęła suwak.

Niby samiswoiw tym bloku, ale strzeżonego.

No tak, Besia niewzięła nawetbluzki, którą jej kupiła.

Helena wsadziłareklamówkę z bluzką do torebki.

Zamknęła mieszkanie tylkonajeden zamek, bo się przecież spieszyła,i mając nadzieję, że ten pośpiech się na niej nie zemści.

Poszła jak najszybszym krokiem do windy, wolałaby pobiec, ale z tymi kolanami przecieżbiegać niebędzie.

Winda ze stęknięciem połknęła ją i wyplułana dole.

Helena ostrożnie wyszła z bloku,nie lubiłatych stromych schodów.

Rozejrzała się.

Besia nie mogła jeszczeodejść daleko.

Och, jak dobrze być dalekowidzem na starość!

Jejsynowa skręcaławłaśnie za pawilon, żałosna w sumie postać, źle ubrana i dziwnie chodzi, dlaczego tekobiety tak się teraz oszpecają?

Ale to narazie nieważne.

- Besia!

Za słabo, tchu jej brakowało i gardło nie chciałosłuchać.

- Besia!

Ale Besia już zdążyła zniknąć za pawilonem.

Helena usiłowała zmusić swojestopy, by szybciej odrywały się od ziemi i stawały w nowych miejscach, alebyły ciężkie, jakby szewc wszył jej ołów w pantofle.

Suwaławięc tylkojak najszybciej, ale kiedy zasapanadotarła za pawilon, Besi jużnie było widać.

BESia

To i lepiej, że Helena nie dała jej kasy.

Po co pieniądze, z których znowu trzeba się tłumaczyć?

Wiecznekontrole w domu, jak ubrałam siebie i dzieci, czymje karmiłam,jak posprzątałam,jak wpasowuję sięw kierat, jak spisuję się jakokobieta, matka, już nieżona.

Po co mi to?

Zatych parę złotych?

Zarobię.

Jakoś.

I nikt nie będzie miał prawa mnie kontrolować.

Chyba że sąsiadka.

Będzie musiała iść do pracy.

Nawetnie wiedziała,jak się za to zabrać, po takiej przerwie, przecież takapraca, prawdziwa praca, wniczym nie przypominalogistyki zakupów i menedżmentu lodówki.

Będzie musiała zostawićdom samopas, dzieci pewnie też.

Na klucz na szyi za wcześnie, jakaś opiekunkapewnie, sąsiadka może, wścibska istota, przecież nieHelena, nie po tym, co dzisiaj między nimizaszło.

A ona, Besia, wyjdzie wtedy z domu na cały dzień, zostawi domową machinę, jużnie będzie panować naddietą dzieci,nad liczbą zjedzonych przez nie marchewek, nad tym, co robią po szkole i przedszkolu orazco oglądają w telewizji.

Zda się na przypadkowość.

116

korkówkomunikacyjnych, może trochę mniejszych,gdy powódź się skończy, i zmienność godzin powrotudo domu.

Mąż będzie żył swoim życiem, gdzieś tam,daleko ioddzielnie od nich, toakurat żadna zmiana,a dzieci - też coraz bardziej oddzielne od niej.

Wyglądało na to, że drążek kontrolnynagle wyrwałjej się z rąk i okręcając siędookoła, wali ją po rękach,po brzuchu, po nerkach.

Przystanęła,wyprostowała się, spojrzała woczyswojemu odbiciu w szybie wystawowej.

Kiedy twarzzastygła jejw tymzrzędliwymgrymasie?

Spróbowałarozluźnićusta,ale nie puszczały, jakby odlat nie zmywała ściągającej maseczki kosmetycznej.

Stanęła i pocierała bruzdy kołonosa, pionowe zmarszczki międzybrwiami.

Kto jejtaką maskę nałożył?

Oj, kto, kto.

Sama sobie to zrobiła.

Samawybrała,małżeństwo, macierzyństwo, siedzenie w domu, niktjej nie zmuszał.

Tak zdecydowała, i tę decyzję podejmowała wciąż nanowo, co dzień, cogodzina, nastawiając budzik dziesięć minut wcześniej, by naszykować wszystkim śniadanie i jeszcze ogarnąć się, by niewidzieli jej takiej rozmamłanej.

Podejmowała decyzję każdym jajkiem wsadzanym dorondelkai każdym pociągnięciem obieraczki.

Wzbudzała wsobiewdzięczność za możliwość takiego życia, gdy brałaz szuflady kolejne setki, nie buntując się, że nadal nieznapinu do konta Tomka, starała się za to być zadowolona i zadowalać.

Dusiła w sobie tę małodusznąmyśl, że ma tylkojedno życie, które właśnie przetrąca naobsługętrzechosób, ajuż zwłaszcza nie wyrażała jej w rozmowach

117

z koleżankami, bozaraz padłoby pytanie takie jak to,któreczęstosłyszałaod Ani: "Aczego ci brakuje?

".

No czego?

I nie wiedziałaby, co odpowiedzieć.

Kiedywieczorem leżaław łóżku, zastanawiała się,zczym danego dnia nawaliła(mycie lodówki, zapomniała zadzwonić do dentystki dziewczyneki przyszyć Tomkowi guzik do płaszcza).

Myśli wzbierałyjak woda.

Wokółniej zbierałysię kałużepełne poczucia winy, żenie sprostała, że nie docenia, że tęskni,a samanie wie, za czym, nabierały wody, wypełniałysię po brzegi ipowiększały, aż czasemśniło jej się,żepodsiąka materac łóżka, więc bała się odwrócić nabrzuch, by nie paść twarzą w tę wodę, w te mydliny, tepomyje i się do reszty nie utopić.

- Wstrętnaegoistka!

- powtarzała sobie.

-Ty samolubie, zapominasz, nie spisujesz się, a tu mążsiępoświęca, ludziratuje, zarabia i wkłada do szuflady,a pacjenci go błogosławią.

Dziewczynki przecież potrzebują matki, obecności, ciepłego posiłku, życzliwości, sprawdzenia lekcjii dbania o ich zęby,zdrowiei stroje, a ty ciągle o czymśzapominasz, a poza tymnie chce cisię gotować dwóch dań na obiad, piec ciasta,a zamiastsłuchać, co małe opowiadają po powrocie zeszkoły, przedszkola, myślisz ojakiś kretyńskichkałużach.

Obrzydzenie do samej siebie zabarwiało na brudnobrązowy kolor wodę podciekającą pod łóżko,a wtedy marzyła, że możezdarzy się cudi ktoś jąuratuje.

Że nadlecibiały helikopteri spuści drabinkęsznurową, po której Besia lekko wespniesię do góry,.

118

daleko odpoczucia winy i bezsensu nigdy nie dośćdobrej codziennej krzątaniny.

Zniknie, zapomnąo niej i będzie wolna.

Tak sobieroiła o ratunku,ale przecież nie wypadało myśleć o ucieczce, tym bardziej że sama niewiedziała, dokąd miałaby uciekać.

Wiedziała za to, żedokądkolwiek by trafiła tym helikopterem, poczuciewiny nie opuściłoby jej do końca życia.

Czułaby sięwinna, że nie tkwi tam,gdzie powinna, by tworzyćpełną rodzinę,by dbać o męża i o dzieci.

No bo czego niby jej brak?

Czego?

Ptasiego mlekachyba, powtarzała sobie, czasem w domu, czasem nazakupach, ażdziwniena nią patrzyli inni klienci.

Tyegoistko, otrząśnij się i doceń, co masz.

Doceń i nie myśl o tejpowodzi, która co wieczórpokrywacię razem z łóżkiem, z głową.

Czyżby i Tomek czuł, że tonie,kiedy spał obokniej?

No towłaśnie wyszedł na brzeg nowej wyspy.

'ROZDZIAŁ

4.

/QW

Tęskniła za wanną pełną zimnej wody w mieszkaniu Chudego.

Do samego Chudego jednak nie tęskniła, dziwny dzieciak i tyle.

Sama nie wiedziała, coo tym myśleć.

Nibynie czuła w jego obecności zagrożenia, ale musiałaprzyznać, że zachowywał się jakrasowy zboczeniec.

Dotykaćjej brzucha?

Wąchać jejpot?

Na pierwszy rzut okawyglądał bezbronnie i niewinnie, ale ona wiedziała swoje:ci faceci są wszyscytacy sami.

Doktor gapiłsię na nią badawczo.

Była coraz bardziej pewna, że pod osłoną tych niby uspokajającychpastylek wykorzystał ją w nocy na swój sposób, by cośmieć z tego całego pocieszania.

Bo przecieżnikt nic za darmo nie robi.

Badała parę minut temuw łaziencepalcem, czy nictam nie zaszło, ale nie miała pojęcia, po czym miałabystwierdzić,że coś zaszło.

Nic jej nie szczypało ani niebolało, ale wtakim raziejaki miałby interes w uspokajaniu jej przez pół nocy?

I siedzeniuw jej mieszkaniu do rana?

Męczyły ją tepytania, męczyło ją jego niewytłumaczalne zachowanie, więc wzięła go za ramię,wyprowadziła do wnęki kuchennej, jak najdalej od uszu kobietyz piersiami (która oczywiście musiała to skomentować: - W ogóle się nie krępujcie, ja nie słucham).

- Dlaczegozostał tu pan u mnie?

Całą noc?

- Słucham?

-Jaki miał pan wtyminteres?

- Niepotrzebnie zostałem?

122

Przypatrzyła mu się.

Wielkie, czarne oczy doktorawyglądały kompletnie niewinnie.

Tym gorzej, bo nieufała ludziom o niewinnym wyglądzie.

Jejdziadekmiałoczy błękitne jakjasne dżinsy, ogromne, siwewąsy i miłą, godną zaufania twarz.

Temu wyglądowizawdzięczał, że dwa razy po kolei został sołtysem,a w każdej procesji szedł zaraz za księdzem ze sztandarem Rolników Podlaskich Wsi Maryi oraz wizerunkiem czwartej osoby Trójcy Świętej odzianą w błękity,trzymającą bukiet kwiatów wyhaftowanych złotą nicią.

Dziadek uśmiechał się wtedy do księdzai do PanaBoga, zaciskał dłonie na drzewcu sztandaru, a Agatynawet niezauważał, bo zawsze patrzył wyżej.

Nienawidziła tego sztandaru,procesji i księdza.

NienawidziłanawetPana Boga, kiedy dziadek kroczył triumfalnie w pierwszym rzędzie i nawet sięniepotknął ani go piorunżaden nie trafił.

Nienawidziła,ale - dziwna sprawa- trochębyła z niego dumna, żejest taki ważny, anawet, jeśli nie liczyć księdza, najważniejszy.

Dumna była, że noszą to samo nazwisko i że taka znaczna osoba jestojcemjej ojca.

A takw ogóle to najbardziej chciała, bydziadek,kroczącztym sztandarem, dostał jakiejś nagłejchoroby, przewrócił się, wywalił sztandar,zatrzymał pochód,zawstydził księdza i spowodował wielkiezamieszanie.

Tymi myślami karmiła się przez całą procesję, a jejspojrzenie bywało wtedy wyjątkowo uduchowione.

Ksiądz na religii chwalił potem:

- Agatka,tylko potobie jednej widać, że idącwprocesji, się modlisz.

Chichotała wtedy w duchu, bezkarna igrzeszna.

123

TOMEK

Znał ten wyraz twarzy: gdzie się pchasz ze swojąśmieszną pomocą.

A przecież był pewien, że ciężko byjejbyło samej poradzić sobie bezleków z taką histerią.

Dziewczyna jednak nie musitego wiedzieć, a jemuniepotrzebna jej wdzięcznośći uznanie.

Małostkoweprzyzwyczajenia.

Zrobił, co uważał za stosowne, żebybyć zesobą w zgodzie i tyle.

Po co mu jej "dziękuję"?

Miał jednak dość jej podejrzliwych spojrzeń.

Wynieść sięstąd,gdzie marnuje czas, życie, umiejętności.

Dzisiaj był rozpisany do dwóch operacji, więcco się dzieje z jego pacjentami?

Cholernawyspa, chyba szalupę przyjdzie zbudować i wiosłowaćdłońmi chirurga w tej pełnej drobnoustrojów wodzie.

Cholerna wyspa i głupia, nieufnadziewczyna, z którą nawet nie bardzo ma jaksię rozstać.

AW

Doktorek patrzył na nią, jakby była soczewką,jakby przez nią wpatrywał się w coś ważniejszego.

W roli soczewki czuła się nieswojo,choć i bezpieczniej zarazem.

Fakt,nie zachowywałasię typowo.

Ale jej skromnym zdaniemon również zachowywałsię co najmniej dziwacznie.

Nobo odkąd to chirurdzy onkolodzyzajmują się pocieszaniem rozhisteryzowanych pacjentek w ich domach?

Co on, życiaprywatnego,rodziny nie ma?

Teraz też - zamknięty.

124

w sobie,nieswój.

Poczucie winy, jak nic.

Straszliwepodejrzenie zamieniało się w pewność.

Tak, wykorzystał ją, kiedy była nieprzytomna.

A potempowódź uwięziła jejpozornego dobroczyńcę, a naprawdę gwałciciela, w jednej, osiemnastometrowejklatce z ofiarą.

Wobecności dwóch świadków, jeśliliczyć dzieciaka.

- Spał pan ze mnątej nocy, doktorze?

- spytałagowreszcie.

Spojrzał na nią, jakby go nagle obudziła.

Powtórzyłapytanie.

Przestraszony?

A jednak.

TOMEK

Zdębiał.

I śmiać mu się zachciało.

On tu uprawiajudymizm praktyczny, a ona w zamian podejrzewagoo gwałt.

Fakt, niejeden jego kolega byłby zachwycony sytuacją, w jakiej znalazł się tej nocy.

Sam na samz dwudziestoparolatką, która wymaga pocieszenia.

Niejednego nie odstręczyłaby nawet świadomość,żejest pacjentką.

Ale on nie umiał spojrzeć na nią jakna obiekt seksualny.

Obiektywnie widział, że ma całkiem atrakcyjneciało, doświadczenie podpowiadałomu też, że jej małym, sterczącym piersiom nic złegosię tym razem nie stanie.

Podobały musię jej głębokie, brązowe oczy, choć odstraszał go jejwyraz twarzy.

Co za dziewucha, non stop ponura i najeżona.

A wdodatku wciągaw tobagienko i jego.

Dziewczyna drżała cała od niewypowiedzianychemocji.

Tomek nachylił się dojejucha i szepnął w sam

środek:

- Nie spałem z tobą.

Możesz się uspokoić: nie spałem.

Jesteśmojąpacjentką,nie kochanką.

Baba karmiąca najwyraźniej miała dobry słuch,bo obrzuciła badawczym spojrzeniem okolice jegorozporka.

Miał dosyć.

Iść stąd, iść, tam, gdziemożnabyć użytecznym, czynić dobro, przywracać wzroki wskrzeszać prawie umarłych.

Stopy go znowuswędziały, czuł to często, gdy posiedział chwilę w domu,we własnym domu oczywiście.

Iść icośrobić, coś pożytecznego.

Wyjrzał przez okno i nagle zapragnął wykonaćpółokrągły skok w brunatną toń.

Uwierzyła mu,pewnie dlatego, że tak straszniewyglądał na winnego.

Miała przed sobą załamanegoczłowieka, a nie zdobywcę.

Choć trudnobyło uwierzyć, że po prostu chciał jej pomóc, zaopiekować się.

Nikt nic za darmo nie robi, mogła to stwierdzić napodstawie doświadczenia swych dwudziestu sześciulat, życia nawsi i nietak dawnej przeprowadzki doWarszawy.

Stałprzyoknie i ukrywał przed niątwarz.

To dobrze, bo inaczej ona musiałaby ukrywać twarz przednim.

Było jej trochę głupio.

Nie,tak naprawdę byłojej bardzo głupio.

Raz w życiu trafiła na naprawdę.

126

dobrego,ludzkiego lekarza i musiała go obrazić kretyńskim posądzeniem.

Rozemocjonowana karmiąca usiłowała zrozumieć, o co chodzi.

Oczy biegały jej jak nameczu ping-ponga: od Agatydo doktorka, od doktorka do Agaty.

- Bluzkę sobie pani mlekiem zalała - zemściła sięAgata.

Babsko nie odpowiedziało, przyglądając się badawczo i bezwstydniejej twarzy, jakby dzielił ją odniej ekran telewizora.

Agata miała dość bycia postacią w serialu.

Pójdziesobie tam, gdzie nikt na nią nie będzie patrzeć.

Jużjednak w przedpokojuzrozumiała, jak bardzo sięmyli.

Nikt?

Ledwo dała radę otworzyć drzwi, przyciśnięte ludzkimi plecami.

Jeszcze jej tambrakuje,naprawdę.

Wiedziała, że nikt jej tam nie chce w tejgęstwie, alenie mogła siedzieć w ciasnymmieszkaniu z doktorem, którego przed chwilą skrzywdziłanieładnym posądzeniem.

Więc stałapodścianą naklatce schodowej i marzyła,że rodzi się jeszcze raz.

Gdzieindziej, w innej rodzinie, zdrowa,mądra, normalna, z wyczuciem doludzi i z wyczuciem sytuacji,wiedząca, co i kiedy możnapowiedzieć oraz ufającatym, którym zaufać można.

Oparła się o ścianę.

Skoronie mogła urodzić się ponownie, chciałaby wniknąćw mur, wtopić się w niegoi stać się z nim jednym, niewyraźny zarys twarzy jakwzór zacieku na tynku, patrzyłaby,słuchała, ale nicnie czuła, nie myślała.

Tyle by jej wystarczyło z życia.

Słyszałaby, jak ludzie szepczą na korytarzu o pontonach,o ratunku, onoclegach i darmowych posiłkach

127

wszkole podstawowej, jak z nadzieją zbierają bety porozkładane dookoła siebie, w oczekiwaniu wyglądająprzez korytarzowe okno z jedną myślą: zabierzcie nasstąd.

Wtedy nie miałaby tego straszliwego poczuciawiny, że tak obrzydliwie obraziłaosobę, która chciałajej pomóc.

Ludziegadali i tworzylinowe więzi.

Plotkowali.

W windzie stałpodobno zamknięty jakiś facet, przynajmniejma gdzie usiąść, pomyślała,na parterze jedenkot nauczył się pływać,choć wszyscy myśleli, żesię utopi.

Komuś zaginęła babcia, ktoś pytał, czy staruszka uczyła się pływać razemz kotem, ktośparskałśmiechem, ktoś kogoś strofował.

Ten dziwaczny Chudy siedziałpod ścianą i wykrzywiał się strasznie, jakby robił coś wymagającegowiele wysiłku.

Wolała się nie domyślać, co tomożebyć.

Zauważył ją.

- Co robisz?

-Jakwidać - odpowiedziała.

Przesunął się, żebymiała gdzie usiąść.

Na korytarzu dżentelmen,w domuzboczeniec.

- Co się tak krzywisz?

- spytała.

- Słucham ludzkich myśli.

-Co?

- Naprawdę słyszę.

Ty na przykład.

Tobieteraztrochę ulżyło.

Miałaś problem igo rozwiązałaś.

Małyproblem, bo teduże ciągle tu masz - wskazał ręką najej czoło.

Też sobie wymyślił.

- Wszyscytu mają problem.

Ten sam.

Zalało nas.

128

- To tylko dodatek.

Żebyś miała pojęcie, czym ciludzie żyją.

- A tymasz pojęcie?

-Nie wierzysz?

Sprawdź.

- No to o czym myśli na przykład.

- rozejrzałasię - na przykład tamta pani?

-wskazała mu postaćubraną w czarną spódnicę nałożoną na różową, falbianiastą koszulę nocną.

Kobieta patrzyła na mężczyznę siedzącego obok, któryoparł głowęna rękachi usiłował spać.

Chudy skrzywił się, zamknął oczy, sapnął i zamarł.

Dopiero po dłuższejchwili przemówił monotonnym,drewnianym głosem:

- Kiedynapełniałam wczoraj wodą kolejne pojemniki w łazience i kuchni, ty co chwilauciekałeś doubikacji, żeby pisać esemesy do kochanki.

Wiem, żeją masz, nie jestem ślepa, aledawałam ciczas, żebyśochłonął.

W nocy musieliśmy się szybko spakować,ale ty cały czas szukałeś swojego telefonu.

Nie wiesz,że to ja cigo schowałam.

Wiem, teraz sięmartwisz, żeona nie ma od ciebie żadnych wieści.

Mam nadzieję,że nie pożyczysz komórkiodemnie.

Nie, chyba nie,maszjeszcze trochę przyzwoitości.

Takibyłeś dumny,że nie zapomniałeś zabrać z domu szkatułki z biżuterią.

Już ci nie chciałam mówić, że najcenniejszerzeczyzaszyłam w poduszce na kanapie, mam nadzieję, żepoducha leży tam do tej pory, przecież ta woda niezaszkodzi złotym pierścionkom.

Agacie chciało się śmiać.

- Naprawdę myślisz, że słyszysz to wszystko?

Chudy?

W takim razie musisz mieć w głowiestraszny hałas.

129

- Mam, niestety.

Wiesz, jaki czasem jestem tym

zmęczony?

- Na to na pewno sąpastylki.

-A po co mi pastylki?

To jestcałkiem ciekawe.

Niechcesz spytać, co słyszę od ciebie?

Nie, na tonie miała najmniejszej ochoty.

Korytarzem przepychała się kobieta w czapce nabakier i opasce na oku,jaku jednookiegopirata.

Wszyscy się usuwali, byleby tylko donich nie zagadała.

Agata nie mogła oderwać odniej wzroku: byłajedyną osobą, która patrzyła na jednooką.

- My się znamy?

- spytała kobieta.

-Nigdy tupaninie widziałam.

Natomiast Agata widywała ją często.

Pani dyrdającaprzechylonymtruchcikiem,zawsze dziwnieskrzywiona, zawsze w ruchu, co parę dni obwieszałaidiotycznymi ogłoszeniami klatkę schodową.

"CzyTWOJE DZIECKO ucieka się wieczorem do AniołaStróża?

", "Skandaliczne porządkiw życiu i ucieczkado poukładanej śmierci", "Módlmy się za poległychw Powstaniu, Powązki, kwatera.

","Módlmy sięo Powstanie świetlicyosiedlowej".

Wszystkie plakatywypisane starannym, kaligraficznym pismem na białych kartkachz bloku rysunkowego.

- Nie.

Nie znamysię.

- Toco pani tu robi w tę powódź?

Agata wzruszyła ramionami.

Ludzie pod ścianami śmiali się z tej głupiej rozmowy, choć starali sięto robić dyskretnie, by kobieta nie przeniosła zainteresowania nanich.

Agataz plamy na ścianie stałasię nagle bohaterką widowiska.

130

rozrywkowego.

Wściekało ją, że wszyscy gapią się nanią, i wściekało ją również, że ją te spojrzenia bolą.

Jednooka na szczęście podyrdaładalej, ludzieusuwali się przed nią jakMorze Czerwone przedMojżeszem.

Agata skorzystała z okazji, że powstałoprzejście iruszyła zawariatką nagle opustoszałąścieżką.

Szły gęsiego po korytarzu, po schodach, pometalowej drabince na ostatnim piętrze, aż stanęły naniemal płynnej z gorąca papie dachu.

Z gorącej duchoty - jak w parowarze - trafiły napatelnię.

Po dachu łaziły gołębie, więcej - nikogo.

Czerńpod nogami aż parzyła przezbuty i skarpetki, i silnie pachniała smołą, co akurat Agata bardzo lubiła.

W domu nawsi dach kryty papą mieli naszopie.

Jakomała dziewczynka chowała się na nim, kiedy w maleńkim domu pełnym ludzizatęskniłaza samotnością.

Od tyłu rosły leszczyny, więc lekkowychylającsięz dachu, możnabyło nazbierać garść orzechów,które potem gniotłosię podeszwą,wkładało do ust,przegryzało i godzinami obracało językiem, co naprawdę wystarczało zamiast obiadu.

Jednooka, dziwnie blisko skraju dachu, wypatrywałaczegoś w burej wodzie na dole.

Mimo że wariatka, rozsądnie przyniosła ze sobą coś pod tyłek.

Rozłożyła koc, siadła.

- Wiem, lepszyod koca byłby materac dmuchany - zaznaczyła - bo co zrobimy,jak woda podejdzie wyżej?

Pacnęładłonią obok siebie, żeby Agata siadła.

Dzisiaj wszystkie napotkane przez Agatę kobiety

pokazywały, gdziema usiąść,czuła się z tym nieswojo, choćmoże to był ogólnokobiecygest, któregoona z różnych powodów się nie nauczyła.

- Mój narzeczony miał wysoką chmurę włosównad czołem- odezwała się wariatka.

- Brylantynyużywał itak piętrzył pięknie te pukle.

Wysoki był.

Umarł gdzieś tutaj,na Powiślu, podczas Powstania.

Szukam grobudo dzisiaj.

Jaś opowiadałmi, jakumarł, Jaś to byłjego przyjaciel, ze szkoły, nie uwierzysz, jaki teraz łysy!

Umarł, bo dostałw brzuch, mójAntek, wszystko mu wypłynęło.

Jaś nie wiedział,jakmu pomóc, więc siedział takobok i wołał na sanitariuszki, ale żadnej nie było, zresztą co one mogłybytam zrobić, tezłote dziewczynyzeswoimi plastramii gazikami.

Antoś umarł i pochowali go w którymśpodwórku, Jaś niepamiętał,w którym.

Po wojnie tyleich schodziliśmy, patrzyliśmy na wszystkie ekshumacje, ale w żadnych zwłokach nie poznałam mojegoAntoniego, mojego pięknego Antoniego z lokami nadczołem.

Mówiłam więc do Jasia: on w takim razieżyje, ale Jaś mówił: flaki muwyleciały na bruk, leżałyobok, nie mógł przeżyć, umarł przy mnie, sammuoczy zamykałem, więc jest gdzieś tutaj.

Myślę sobieteraz, że Antoś może być wszędzie, może nawet podnaszym blokiem, możetu leży, patrzy nanas z dołu,zaglądanam pod spódnice,mój dowcipniś kochany.

Zginął, broniąc sztandaru, co zapiękny gest, samagohaftowałam nitkami wyprutymi ze swetrów, takipięknysztandar, miał byćz Maryją, ale niemiałamniebieskiego, więc tylko napisy i kotwiczkapowstańcza, o taka.

132

Narysowałaczubkiem buta w rozpuszczonej smolepowstańczą kotwiczkę.

- Wiesz co?

- Wariatka nachyliła siędo uchaAgaty.

-Głupie, że bronił kawałkamateriału, że dlaszmaty oddał życie.

Odsunęła sięi ciągnęła już głośno:

- Jakie Antośmiał piękne włosy nad czołem, takąfalę.

Częstodotykałam tych włosów, miałam potempalce całe w brylantynie.

Wycierałam je wspódnicę, znalazłam ją w szafie po powstaniu, pachniałaAntonim.

Umarł dla Polski.

A ty,dziewczyno, kochaszPolskę?

Agaty nigdy nikt o takie rzeczy niepytał.

Zresztą,coza idiotycznepytania, na tym dachu,naprawdę,jakbyPolska była tu najważniejsza.

- Ja też ci nie powiem, czy kocham - powiedziaławariatka.

- Nie powiem ci.

Agata miała dosyć głupot jednookiej wariatki,upału.

Ręceprzyczepiły się jejdo smoły, którą był wysmarowany dach.

Gorącem nie przejmowały się tylkokaraluchy, które w bezpiecznej od nich odległościgrzały plecki, udając rodzynki.

Zaraz jej pęknie głowa.

Samanie wiedziała, dokądma iść.

- Przyjdziesz do mnie w gości?

- jak na zamówienie odezwała się jednooka.

-Herbatyci zrobię,mocna herbata najlepsza na upał, wiesz?

- A gdzie pani mieszka?

-Górnośląska jeden mieszkania trzynaście.

To było pierwsze piętro, teraz pod wodą.

Agatawyobraziłasobie, jak wzorem Muminkównurkują

133

w zatopionym mieszkaniu poczajnik, herbatę, ciastkaw próżniowym opakowaniu, jak pływają wposzukiwaniu słodkiej wody tam, gdzie rozpuścił się cukier,jak chmury mąki, ławice kaszy znaczą obecność kredensu, jak zatopione ubrania pływają po pokoju, wyglądając jak wzdęte zwłoki.

Nie, ubrania toną od razu,co za bzdury.

Swojądrogą, czy taka wariatkamieszka sama?

- Mieszka pani sama?

-Z mamą.

Zawsze chciała, żebym została nauczycielką.

-I co?

- I zostałam.

-Super.

- Rozejrzyj się,nie płynie gdzie mój Antoś?

Poznasz go po biało-czerwonej opasce.

- Ile ma panilat?

-A nailewyglądam?

Nadziewięćdziesiąt, pomyślałaAgata, i nie możeszmieszkać z mamą, nie w tym wieku.

- Chodź, poopalamy się.

Ja zawsze miałam ciemnącerę, taka czekoladka.

No, wyciągnij się na kocu.

Ja tuczęsto przychodzę.

- Nie lubię słońca.

Pójdę już.

- Zostań, warto, zobacz, jakie piękne jezioromamy.

I dzień piękny.

Zaraz mój Antoś do nas dołączy, po opasce go poznamy, ipotych włosachnadczołem.

Chodź, popatrzymy.

Po co on tego sztandarubronił, po co ginął, drugi bymmu przecież wyhaftowała.

Zrobię mu sztandar z piękną NajświętsząPanienką wbłękitnym płaszczu.

Choć dziśto może.

134

jej być w płaszczu trochę za gorąco.

A jakby i tensztandar chcieli zabrać, to przecież znowu mogę zrobić nowy.

Nie ma się o co bić, prawda?

Agata wsuwałasiędo mieszkania ukradkiem,wstydliwie, jak pies,któregozbili, bo zagryzł kuręi boi się, że znowu za to oberwie.

Karmiąca pogrążonabyła na szczęście w kontakcieze swojąpijawką, a doktor nic nie powiedział, spojrzałtylko życzliwie, jakby wszystko rozumiał.

Siedziałw fotelu, stosy jej ciuchów odwiesił na oparcie.

Opadłana taboret obok niegoi nagle zapragnęła położyć mugłowę nakolanach, żeby ją pogłaskałpo włosach,a ona by się wtedy nareszcie poczuła bezpiecznie.

- Przepraszam - powiedziała.

-W porządku -odrzekł, a Agatapoczuła, żeznowu ma czym oddychać.

TOMEK

Wróciła spocona, skruszona, czerwona na twarzy, bardziej nawet od nich, zgrzanych siedzeniemw dusznym mieszkaniu, wktórymwyraźnie pachniałozsiadłym mlekiem.

Od razupo przebaczeniu twarz jej sięwygładziła,wydawało się nawet, że jest bliskauśmiechu.

Zupełnie inna dziewczyna, namoment wyluzowana,jakby zdjął jej żelaznąmaskę.

Dopieroterazpoczuł,

135

że poprzedniego wieczoru dobrze zrobił, że tu z niąprzyszedł i został.

Jak dobry lekarz.

To dziękiniemunie bała się, nie zamartwiała,spała.

Nagle wstała i poszła do łazienki, nawet drzwi niezamknęła.

Dziwne, choć po zastanowieniu doszedłdowniosku, że pewnie byłoby jej za ciemno, gdybyzamknęła.

Długo jej nie było, ale nie dochodziłystamtąd żadne dźwięki.

Może chcebyć sama po prostu, tłumaczył sobie,jednakto go niepokoiło.

Wstałi zajrzał dyskretnie przez szparęw drzwiach.

Odetchnął z ulgą.

Siedziała na brzegu wanny, wyprostowana.

Nie patrzyłana niego.

Ma tam wejść czy zostawić ją samą?

Nagle skonstatował z zadziwieniem, że dawno jużnie przejmował się tak czyimiś nastrojami.

Dziewczyna spojrzałana niego, nawet się wychyliła w jego kierunku, jakby coś chciała powiedzieć.

W łaziencenie było zbyt przyjemnie,w sensie zapachów, jakie biły zodpływów, ale trochę chłodniejniż wpokoju, tak się przynajmniejna początku wydawało.

No, może półstopnia mniej, stwierdził pochwili.

Zamknął sedes i usiadł na desce.

- A co będziecietam po ciemku siedzieć?

- ryknęła życzliwie karmiąca.

-My też się ze starym wygłupiamy czasem na pan i pani!

- próbowałajeszcze,ale nikt jej nie odpowiedział.

W tych ciemnościach niebył tego pewien do końca,ale nagle wydałomu się, że dziewczyna uśmiechnęłasię do niego, po raz pierwszy chyba.

Wpatrzył się w jejtwarz, ledwowidoczną wpółmroku.

Tak, białe zęby,cóż,że spode łba.

136

- Ale pan nabroił.

-Ja?

- Pan ją tu sprowadził - szepnęła.

-Maszdo mnie o to żal?

Popatrzyła na niego poważnie, jej twarz znowujakby przywdziała okiennice antywłamaniowe.

- Mam.

Bo to moje mieszkanie.

- Chciałem pomóc.

-Niby tak.

Ale wszystkim się nie pomoże.

Zresztą,co potakiej pomocy - jednym lepiej, a innym gorzej.

- Przepraszam.

Nawet nie spytałem.

- No właśnie.

Zamilkła.

Teraz ona mu się uważnie przyjrzała.

- No dobra, zgodamiędzy nami - wyciągnęła doniego dłoń, którą uścisnął zcałą powagą.

Ciepła, sucha i twarda, jakbyspracowana.

- Tomek.

-Agata.

- Pracy dziś niemasz?

Nie musisz do nikogodzwonić?

- E,taka praca.

Na godziny.

Poprostu jedna nieobsadzona kasa w McDonaldzie.

- Studiujesz?

-Zaocznie.

-Co?

- Marketing i zarządzanie.

-Interesujecię to?

Wzruszyła ramionami.

Były okrągłe, mocne i opalone.

Uznał, że w ogóle wygląda miło ibudzi zaufanie,mimo tej swojej nastroszonejminy, patrzenia spodgrzywki.

I tegowzruszania ramionami co chwila.

137

Już nabierała powietrza, żeby powiedzieć mu cośo swoich studiach, kiedy tuż za drzwiami łazienkiusłyszała ciężki oddech karmiącej.

Oddech, a późniejciszę,jakbybaba wstrzymała powietrze,żeby lepiejsłyszeć.

- Kurde,ciężko gadać, gdy tamta słucha.

Baba odsunęła się od drzwi.

- A skąd!

- wrzasnęła z pokoju.

-Gadajcie sobieswobodnie!

- Nienawidzę takich wścibskich plotkar - powiedziała głośno, specjalnie, żeby tamta ją słyszała.

-Jesteś ze wsi?

Nie powiedziałbym.

- A jak wygląda ktoś ze wsi?

- zirytowała się.

-Pan pewnie z Warszawy?

- Nie umiała mówić doniego naty.

- No tak.

-To z takim trudno się dogadać.

- Naprawdę tak myślisz?

Tak, ona ludzistąd zupełnie nie rozumiała.

Pewniedlatego Warszawa wydawała jej się taka dziwna.

Dlaczego?

Bo po pierwsze: mogła umrzeć w swoimmałym mieszkanku i niktby tego nie zauważył.

Mogła też umrzećw supermarkecie, opaść nieżywana koszykz kółkami i - była tego pewna -zwrócilibyuwagę na jej zwłoki dopiero przy wieczornym sprzątaniu.

To było straszne, ale jednocześnie fascynujące.

Przy tylu osobach dookoła można byćtak doskonaleniewidoczną.

W ciągu czterdziestu minut, jakieprzeznaczała na dojazd do pracy,spotykała więcej.

138

ludzi niżna wsi przez cały miesiąc, chyba że akuratbył odpust.

Tłumy otaczałyją od rana do wieczora,w nocyteż, w końcu w tym bloku mieszkało dużowięcej osób niż w jej wsi, gdzie było tylko czterdzieści dziewięć numerów.

Przezte tłumy jej problemy sięrozmywały, nie byłyjuż takie ważne i podstawowe,stawały się jednymiz tysiąca, z miliona.

Jej istnienielub nieistnienie, jej dobrelub złe życie, jejpraca lub jejbrak nic nie znaczyły w skali całej Warszawy, wielkiejjak kosmos.

Znajome z pracy ciągnęły ją czasem wieczoremdojakiejś knajpy, ale wydawało jej się głupie wydawaniesześciu złotych naszklankę wody, nawet gdyby miałapoprzestać tylko na wodzie.

Albo cola.

Za osiem złotych mogła mieć z supermarketu dwa litry, a tu niecała szklanka, tylko za przyjemność siedzenia w zadymionej sali, gdzie nikt na nikogo nie zwracał uwagi,adziewuchy gadały o czymś, o czym jej się nawet niechciało myśleć.

Idiotyczne było to łażenie do knajp.

A przecież robilito tutajwszyscy, przez conaprawdę byłotrudnoo wolny stolik.

Nie wychodziła z zadziwienia, patrząc,jak klienci wyrzucają tyle jedzenia w McDonaldzie, w którym pracowała.

Czasem z całego Happy Mealawyjmowali tylko hamburgera i zabawkę dla dziecka.

Szokowałają możliwość zamawiania pizzy natelefon, gdy nie chce się wychodzić z mieszkania.

Zdumiewały ją ceny, przedziwne wydawało jej siępłacenie całychosiemnastu złotych za placek drożdżowy z keczupem i serem, matka by zrobiła takisam zacztery złote, jeszcze by dorzuciła kiełbasę.

Ale

139

Agata w końcuzasmakowała w nowych smakach,anajbardziej w magii - dzwonisz, a za półgodziny-masz.

Pierwszy raz widziała to u koleżanki z pracy, najakiejśimprezie.

Zaproszono wtedy wszystkiedziewczynyz pracy.

Kiedy zgłodniały, przywieźli pizzęw białym pudełku, gorącym od spodu.

A gdyjuż sięnajadły, ich gospodyni wyrzuciła resztępańskim gestem, tego sięnieodgrzewa, wyjaśniła.

Nawsi by pies zjadł albo świnia.

Takiesztucznebyło życie tutaj.

Agata raz sobiepozwoliła na pizzę do domu, gdy miała urodziny.

Płakała prawie, taki miała pełny brzuch, ale zjadłacałą.

Ona była ze wsi, u niej nie mogło się zmarnować.

Ale przecieżnie będzie opowiadać temu nieszczęsnemu lekarzowi o tym, że boli ją wyrzucanie jedzeniado śmieci.

TOMEK

- Zobaczcie tutaj!

- dobiegł ich nagle krzyk z pokoju.

Matka karmiąca(- Bożena jestem - padło jużkilka razy, ale Tomeknie mógłsię zdobyć na pokonanie tego dystansu) pokazywałacoś zaoknem.

A tam,na jeziorze brudnej wody śmierdzącej zaszczurzonąpiwnicą kołysał się ponton, a na nim ojciecz dwójkąprzeszczęśliwychdzieci.

- Znam ich z placyku - powiedziała karmiąca.

Ten facetbardzo jest za dziećmi.

Aleim sprawił ra.

140

dość.

Tylko że brudna ta woda, a oni nawet się potemnie opłuczą.

Do dziecipłynął pies, którywłaśnie wydostał sięz klatki przez okno.

- Pełnia szczęścia - stwierdził Tomek.

-Jak jużwyszliście, to mogę skorzystać z toalety?

- spytała karmiąca.

Dzieci na pontonie za oknemwiosłowały rączkamii nóżkami, zadowolone z życia.

Mokrypies dyszał,leżąc obok nich.

Wakacje.

Zazdrościła im tego wyluzowania.

Dziecko matki karmiącej spało rozpłaszczonena kanapie.

Ten widok nie budził wniej żadnegorozczulenia.

Przeciwnie, czuła wobec takich bachorów coś w rodzaju irytacji.

Dziecko składałosię z otworów wymagających nieustannej obsługi -mycia, karmienia, zatykania smoczkiem.

I jeszcze tedźwięki.

Pukanie dodrzwi.

Zesztywniała, na szczęście byłtu ktoś, ktosię umiał zachowywaćnormalnie: babaod niemowlęcia.

Pukał jakiś społecznik z informacją,żena piętrze utworzono bank jedzeniai picia, więcjeśli mają coś do oddania, to oni chętnie.

- A skorzystać też można?

- od razu zareagowałakarmiąca przez szparę w drzwiach, szerzej najwidoczniej niedawało rady otworzyć.

- A jak trzeba, to można.

141

- Bo ja dzieckokarmię - babinazaraz wysunęłaprzed siebie małego.

-E, mleka to raczej niemamy.

- Mleko to ja mam swoje, kochany - wskazałaz dumąwezbrane balony, aż się społecznik spłoszyłi wycofał.

A karmiąca zdzieckiem pod pachązarazruszyłaza nim.

Wdrzwiach się zawahała, odwróciła,spojrzała na Agatę.

- Ale panimnietu wpuści z powrotem?

Widaćz twarzy Agaty łatwobyło odczytać myśli,bokarmiąca uśmiechnęła się sprytnie:

- Na wszelki wypadek małego zostawię.

Jakby płakał, pobawi go pani?

-Nie.

Ale wybiegi.

Wrzeszczący zakładnik, na litość.

- Przewijać też nie będę.

Niech go pani zabiera -upierała się Agata.

- Bądźczłowiekiem, dziewczyno, tam jest brudnoi ciasno,od razu się rozryczy.

Przecież musimy sobiepomagać.

- Nie umiem się zajmować dziećmi ityle - skłamała Agata, wychowawczyni trzech młodszych braci.

-To gdzieś ty się uchowała tyle czasu?

Jakby płakał, wziąć go trzeba na ręce, główkę przytrzymaći pobujać.

Możnamu pokazać cośza oknem.

- Szambonajlepiej.

-Ponton jeszcze lepiej- karmiąca spojrzała na niąz wyrzutem.

- Wrócę jak najprędzej.

Liczę, że nie jestpani potworem.

- A dlaczego jego pani nie prosi?

- Agata machnęłaręką w stronę doktora.

142

- Faceta?

Iwyszła, obrzucając Agatę karcącym spojrzeniem.

Bożena przeciskała się przez tłum ku stołowi, gdziespołecznik rozdawał jakieś obrzydlistwa do jedzenia.

Kurak i jogurt podtrzymały jej siły uciekające odnieustannegokarmienia, ale zjadłaby jakąśkanapkęz szynką czy co.

A najchętniejgęsty gulaszz kaszą.

Uwielbiała takie tłuste żarcie w upał.

Nie, musiprzestać o tym myśleć.

Szła pierwszy raz oddawna bez kuli u nogi.

Jakmiło być samej!

Nie, przecież nie wolno tak myślećo kochanym maleńkim Leonku.

Kula u nogi,też coś, jak ona może!

Toprzecież dobrze, że już nigdy nie będzie tak naprawdęsama.

Nawet gdy nie ma ze sobą dziecka.

Przecież jejciało ciąglejeszcze pamiętało ciążę, a zwłaszcza poród.

Jak się skupiła, to wracał trud parcia, a jak sięskupiłajeszcze bardziej, to i wspomnienie tego straszliwegobólu, choć tego akurat wolała nie pamiętać.

Dzieckozmieniłocałe jej życie,głównie jej życie, bo przecieżnie męża, któryw tym zamieszaniu zpowodu koleki; Leonka czasemlądowałw nocy na kanapie w dużymSpokoju, i gdyby nie to, pewnie nawet by nie zauważył, że mają dziecko.

To jej ciało zgąbczało,to jej piersiurosły do wielkości kanistrów, tojej brzuch opadł jakprzekłuty balon.

Nawet teraz nie mogła zapomnieć,kim jest -przede wszystkim matką, bo właśnie piersi

143

trysnęłymlekiem i mokra plama szykowała się, bywypełznąć nabluzkę.

Ona sika mlekiem, więcLeonzaraz się obudzi głodny, tak to działało, jakby nadal łączyła ich pępowina.

Ciekawe,czy zajmie się tamłoda jej Leonkiem?

Trudno, niech małypopłaczechwilę, ona na razie musiałasięo siebie zatroszczyć,by mogła troszczyć się o niego.

Nie chciała mdleć poraz drugi, nie w tych warunkach.

Choćten doktor takmiło się nią zajmował.

Rozmarzyła się.

Ziewnęła.

- Pomoże pani kroić?

- spytał ktoś.

-Kanapkirobię.

- Chętnie, ale dzieckozostawiłam w mieszkaniu,niemowlę.

-To niech paniwraca rzeczywiście.

- Wodę macie?

-Z tymnajgorzej.

Trochę było, ale to najszybciejidzie.

Powiempani po cichu, że niektórzy siedzą natych butelkach,nie piją, a od nas biorą jeszcze nazapas.

A przecieżtu potrzebujący siedzą,nic dziśw ustach nie mieli.

- Jakąś policję obywatelską trzeba zrobić, porządek zaprowadzić, rzeczy równorozdzielić, spragnionychnapoić.

- ktośochoczo dołączył do narzekania.

- Macie kanapki z szynką?

- przerwała, bo nieprzyszła tu, by słuchać cudzegozrzędzenia.

- Pani weźmie.

-Zielona trochę ta wędlinka.

- Pani, darowanemukoniowi.

-Panie,wiem przecież, co się dziwićw tym upale.

Wszystko się zje.

A pieluch jakiś nie macie?

Kończąmi się.

144

- Z tym gorzej, ale ogłosimy.

- I wrzasnął: - Maktoś wolne pieluchy?

Ale zero reakcjina korytarzu.

- To może podpaski?

- podsunęła nieśmiało.

Ale i tego nikt nie podjął, bo i temat być może zadelikatny na takie krzyki.

Nie szkodzi, poszuka w łazienceu dziewczyny.

AWA

Fajniej było bez babykarmiącej.

Agata miałaochotę wyciągnąć się na łóżku obok dziecka, którena szczęście spało.

Marzyła, by poleżeć i dać ulgęplecom, ciągle spiętym, oraz bolącym nie wiadomodlaczego łydkom.

Płucom na pewno by nie ulżyła, bopowietrze przypominało zsiadłe mleko,krępowała jąteż możliwość, że kiedy doktor zobaczy ją leżącą, weźmie to za zachętę, prowokację, Bóg raczy wiedzieć, zaco może wziąć, w każdym razie uznała, że nie wypada leżeć w obecności obcego mężczyzny.

Siadławięc tylko na kanapie, wyciągnęła przed siebie nogiw pomarańczowych skarpetkachi starała się wyluzować.

Tak, może lepiej, że przez większość czasu towarzyszy im ta baba, w sumieby się chyba wstydziłabyćtu sama z lekarzem, zwłaszcza że pojawiały siędziwacznechęci, żeby położyć mugłowę na kolana,popłakać sobie, i przez łzy opowiedzieć mu wszystko,żebyzrozumiał,poradził i wybawił, amen.

Siedział obok, na fotelu, gapił się wokno imilczał,na szczęście.

Ona teżnic nie mówiła.

Nie potrafiła

145

gadać, by gadać.

A zwłaszcza nie potrafiła gadać o sobie.

Wiedziałaby, żenudna byłaby ta opowieść, nudnagadka wiejskiej dziewuchy stojącej codziennie za kasąwMcDonaldzie, która miała nudneżycie, w którymw dodatku wielu rzeczy nie była pewna,a innychz kolei nie rozumiała.

Tak w każdym razie stwierdził ksiądz na spowiedzi: -Musiałaś to źle zrozumieć - skwitował jejniezborne jąkanie i na jakiś czas przyjęła tę prawdę.

Właściwie trwałabyprzy niej do dzisiaj,gdyby nieniepokój, którego nie potrafiłasię pozbyć, gdyby niejej silne poczucie, że dzieje się, działo, coś niewłaściwego.

Ale może rzeczywiście Agatabredzi, jak twierdziłksiądz, może przesadza, jak twierdziła matka, którejrazpróbowała wytłumaczyć, dlaczegonie lubisobotnich wieczorów.

Może i nie warto nawet tego słuchać,jak nie posłuchał jej ojciec, kiedy poszła do niego z interwencją.

Nawet na nią niespojrzał, więc po dwóchzdaniach Agataściszyła głos, a wpołowietrzeciegozamilkła.

Nie zareagował.

Słyszał cokolwiek?

Ojciec zresztą w ogóle byłwycofany.

Chodził i zarabiał (bo pola już dawno nie uprawiali, nie opłacałosię), a po powrocie z roboty, inaczej niż matka, siadał od razu na kanapie i włączał telewizor.

Potem sięciężko podnosił (wszystkie ruchymiał ciężkie) iprzenosił do stołu,gdzie w ramach tworzenia więzi rodzinnych chwalił jedzenie:

- Dobra zupa - po zupie.

-Nie mato jak kotlet ze swojskiego świniaka - podrugim daniu.

146

Gdy zaspokoił pierwszy głód, przenosił spojrzeniena dzieci.

- Jak tam w szkole?

-pytał pokolei, groźnym na zapas głosem.

Odpowiadali, w krótkichżołnierskich słowach, pokornym, też na zapas, głosem.

- Klasówka z matmy, oceny będą w czwartek, panipytała z geografii, plusa dostałem.

Za pałę byłaniełaska, toteż starali się nie przyznawać, nie sypali sięwzajemnie.

Wkońcuojciec i taknie chodził na zebrania,a mama zwykle ich kryła.

Jakoś się udawało.

Dziećmi, które jeszczenie byływ szkole, ojciec interesował się, tylko gdy nie były cicho.

Wtedy grzmiałi kazał milczeć, po czym zmywał głowę osobieodpowiedzialnejza opiekę, którą najczęściej była Agata.

A ona nie wiedziała, jak wytłumaczyć ojcu, żebracinie zawsze udaje się uciszyć.

Chyba żesię ich uciszyna zawsze.

Ale mimo wszystko ojciecraczej nie tomiałna myśli.

Zmywaniempo pochwalonym obiedzie ojciecnie interesował się wcale, nawet nie pytał, kto siętym zajmie.

To był zupełnie nieważny babskiproblem, niegodny, by sobie nim głowę zaprzątać.

Kiedy się najadł, znowu zapadał przed telewizoralbo szedł pod sklep zchłopami pogadać,popijając piwo.

Jedno, góra dwa.

Matka go zato chwaliłaprzed dziećmi,że inni piją, a tatatakidobry i umiesię ograniczyć.

Nie interesował się pozaszkolnym życiemdzieci,dla niego nie istniałyproblemy, że ktoś nienawidzidziadka, choć go powinien kochać, że jest pełen niepokoju, gdy przychodzi sobotni wieczór, albo że ktoś

147

jest wiecznie niewyspany, bo rodzice produkują brataza bratem, a potem każą się nimi opiekować.

Ojciec, producent pięciu zdań dziennie, dbał opotomstwo tylko w letniewieczory.

Dbał onie na tyle,żeby przerwać pogaduszki z innymi gospodarzamipod zamkniętym już sklepem czy na ławeczce podlipką sąsiada.

Gdy docierałdo domu, obmywał w zlewie packę na muchy (jedyna sytuacja, kiedy ojcieczbliżałsię do kuchennego zlewu),żeby - jak mawiał -ścian nie pobrudzić(jedyna sytuacja, kiedyojciecmyślał oczystości mieszkania).

Po czym unosiłpackęiwalił w pierwszą muchę,opalającąsię spokojnie na suficie w świetle żarówki.

Inne się unosiły i bzyczałyniespokojnie, po czym znowu siadały, czarne kropyna białym suficie,a ojciec znowu unosił śmiercionośne narzędzie zplastiku.

Co wieczór całe kwadransepoświęcał na tędaremną robotę, którą mógł wykonaćgłupi muchozol w pięć minut.

Zresztą może nietroska nim kierowała, nie miłośćdo dzieci, miłość to przecież takie niemęskie słowo,może po prostulubił polować,ścigać sięz naturą i wygrywać, tak jak niektórzy lubią łowić ryby.

Zresztą,zdaniem Agaty, w polowaniu na muchy było więcejadrenaliny niż w moczeniu kijka nad rzeczką.

Agata przyzwyczaiła sięjednak chować te myśliw sobie.

Koleżankom też o nich nie mówiła.

Z niminie należało gadać o męskich i niemęskich słowach,żeby brońBożenie uznały,że jest dziwna.

Znimi należało gadać o chłopakach,temacie nudnym jak jejbracia, których stanowczo miaładość.

Była dziwna.

Aleumiała to ukryć.

148

Koleżanki podśmiewały się z kolegów, zaczepiały,stroiły się.

Agata nie, to znaczyo tyle, o ile, spełniającswój obowiązek, by nie odstawać od reszty.

No i nie odstawała, nadszedłnawet czas, że zaczął się na niągapić w autobusieszkolnym pewien Januszek z klasywyżej, ze wsi dalej.

Namszy też stawał tak, żeby jąwidzieć i popatrywał co chwila.

- Uśmiechnij się do niego, jedź z naminazabawę,powiemymu, to też przyjedzie - zachęcały koleżanki.

Ale zwodziłaje, że akurat on jej się nie podoba.

NieJanuszek.

- To kto?

- dopytywały, wiecznie gotowe, by aranżować intrygi i randki.

Ale milczała tajemniczo alboopowiadała o Bradzie Pitcie.

Ale Brad był daleko, a Januszek tuż obok,bo tymczasem zaczął siadać przy niejw autobusie szkolnym.

Koleżaneczkichętnie ustępowały mu miejsca, chichoczącjak nakręcane zabawki, a Januszek dotykał jejciepłym udem i ciepłym ramieniem, oraz co chwilaodchrząkiwał, jakby chciał jej coś powiedzieć.

Agataodsuwała się jak mogła ioddzielała od niego torbązksiążkami,co brał pewnie nie za odmowę, tylkodziewczęce droczenie się i tymchętniejatakował ramieniem, zadowolony, że dziewczyna w ogóle reagujena jego zabiegi.

Januszek po sześciu miesiącach z jej uciekającymiudami, z torbą, którą Agata takwpychała międzynich, że chłopakniemal spadał z siedzenia, zrezygnował.

Zaraz też dosiadł się do Andżeliki Michalak,która grzecznie zachichotała, aswoją torbę odstawiłana podłogę autobusu,jak trzeba.

I dobrze.

Agacie

149

ulżyło, kiedy pozbyła sięciężaru cielęcego spojrzeniaJanuszka, które kursowało między jej twarzą i jej piersiami, niezależnie od tego, jak ofiarnie się garbiła, byje ukryć.

Na stopy na szczęście nie patrzył.

Dziewczyny tak czy siak uznały, że Agata jestdziwna, bo nie potrafiły wydobyć,który jej się podoba, skoro Januszek nie.

A Brad Pitt, wiadomo, podobał siękażdej, ale trzebamyśleć realistycznie.

Nazabawie, naktórą Agata wreszcie z nimi poszła,by nie byćuważana za dziwaczkę, poprosił jądo tańcajakiś pryszczaty wąsacz, odrażającyjuż z wyglądu, alewytrzymałabydreptaniew rytmie dwa na jeden przezcałą piosenkę, gdyby nie zaczął wodzić dłońmi po jejplecach, w jego pojęciu kusząco.

Starała się dotrwać dokońca utworu, ignorując te zabiegi.

Próbowała myślećo czymś przyjemnym,jak chleb ze swojską kiełbasą,który miała nadzieję zjeść przed snem,albo o czymśneutralnym, jak na przykład ten Brad Pitt, ale gdy orkiestra po raz kolejny ryknęła refren, zamiast kończyćtę mękę,poczuła, że dłużej nie wytrzyma.

Wyrwałasię wąsatemu amantowi i wybiegła na zewnątrz, żebysię wyrzygać,a potem chciałajuż wracać do domu,jakkolwiek, nawet piechotą, nie czekając na dziewczyny, ale ten namół wyszedł za nią igdy skończyławymiotować,objął ją, jakby przez czas dreptania przypiosence stała się jego własnością.

Zanim zdołała siępowstrzymać, obrzygałamu buty.

Rozeszła się plotka,że jest wciąży.

Nie urodziła.

Rozeszła się plotka, żeusunęła.

Z jaką ulgą opuściła to mrowisko.

)(

Mieli do niej o to żal wszyscy, chociaż z tym testamentem to był dziadka pomysł i wykonanie, ale całyczas oczekiwali, że Agata da im to pole w uprawę,odda, przepisze, sfinansuje rodzicom wykończeniedomu z pustaka, który jej nieodmiennie kojarzył się z więzieniem.

Każdy czegośodniej chciał.

Tymczasemona w tajemnicy sprzedała ziemię podziadku jakiemuś facetowi zWarszawy,bo płacił prawie po warszawsku.

Sprzedała bez wiedzy rodziny, w końcu byłapełnoletnia, dopiero jak tamten facet z geodetąprzyjechał, dowiedzieli sięo wszystkim.

Od tamtejporymatka patrzyła na nią z wyrzutem i rozczarowaniem.

Takpo prawdzie wkrótce potemmatka niemiałajuż okazji do tych spojrzeń.

Agata, gdy tylko poczułapieniądze za dziadkowe polaw ręku, od razu kupiłaosiemnaście metrów z wnęką kuchenną, najtańsze mieszkanie,jakie w tym momencie udało jej sięw Warszawieznaleźć, a potem od razu poszła na studia.

Płatne, bona zwykłe chyba by nie zdała, w każdym razie niechciała tego sprawdzać.

Do domu dzwoniła rzadko, na przykład wtedy,gdy akurat wmieście skosili trawniki i pachniało sianokosami.

Dusza jej się wtedy ściskała, a od zapachuzżętej trawy pojawiała tęsknota.

Wykręcałanumer dodomu i słuchała głosów rodziny,czasemnawet nic niemówiła, odkładała po kilku halo i kto mówi.

Bywało też, że kiedy odebrali, witała się, pytała,co u nich,ale zamiast łyku wiejskiego powietrza dostawała rozkazy.

Przyjedź na obiad ztym twoim kawalerem, zachęcała matka, przecież wiem, że masz

151

kawalera, na pewnomasz,teraz już nie takie czasy,że ja nie wiem, że wy ze sobą mieszkacie, no bo po coci było to mieszkanie, ale jak tu przyjedziecie, położęwas osobno, po bożemu, a co już tam w Warszawierobicienie chcę wiedzieć, tak tonikt się nie dowie,zgorszenia nie będzie.

Warszawiak czy ze wsi?

Ile lat?

Gdzie pracuje?

Dużozarabia?

Pochwal się nim, pochwal.

Przystojny?

Postawny?

A twój Januszek pije zesmutku, że nie wracasz, niezaprosili go nawet na wesele do Kowalewskich,on już nigdzie nie chodzi, odkiedy Andżelika go puściła w trąbę,bo pił.

Matka nie chciała słuchać, że Agata nie ma faceta,bo każda myślo tym,że miałby ją dotykać jakiś mężczyzna, powoduje, że robi jej się niedobrze.

Ale gdy tylko Agata zaczynałamówić o tym matce,ta zmieniała temat, kończyła, pozdrawiała i nie wykosztuj się, córko,i pod jaki numerdo ciebie dzwonić,na co zmieniała tematAgata, itak sobiezmieniały temat jeszcze przez parę minut,obiejednakowo rozczarowane rozmową.

- Pozdrów tego swojego kawalera - kończyłamatka, jakby byłagłucha.

AAgata zamykała drzwi kawalerkinawszystkiezamki,zasłaniała okna i przysięgała sobie po razkolejny, że tam jużnigdy nie wróci, ani, kurde, nigdy niezadzwoni.

Mieszkanie na Powiślubyło wszystkim, co miałai nawet jeślinie lubiła siebie, lubiłato swoje schowanko.

Wybrała je sobie sama, jak najmniejpodobnedo wsiowych wnętrz, zapłaciła za nie tym, co dostałapo dziadku, i choć nie chciałapamiętać, skąd się.

152

wzięło, to błogosławiła je, bo było dowodem, że zapuściła korzenie w mieście i nigdy, ale to nigdy niewróci do czarnych pięt i palców u stóp, szorowanychtak dokładnie w sobotni wieczór.

O nie, lepiej już być popychadłem wMcDonaldzie,kiedy co wieczór włosy śmierdząfrytkami, lepiejsterczeć na tychstudiach,któreokazywałysię corazmniej znaczącąpozycją w życiorysie, lepsza ciasnakawalerka na siódmym piętrze, niech tam i z karaluchami, niż przechodnie pokoje i zapach sparzonychziemniaków z ospą owsianą szykowanych co wieczórdla świń.

Albo niż strojenie wmaju kapliczki przeddomem idiotycznymi wstążeczkami i plastikowymikwiatami czy święcenie pól i msza w kapliczce, w czasie gdy w telewizji leciałjej ulubionyserial.

Ale musisz być na mszy, bo co ludzie powiedzą.

Nie: co Bóg powie.

Ludzie.

Zresztą msza w kościeleraz wtygodniu też była całkiem jak serial.

I to niez tychulubionych, o nie.

Ksiądz jakw teledysku przebiegał przez tewszystkie nudne mszalne fragmenty, i moja wina, i chwałanawysokości,i oto słowopańskie, aż wkońcu docierał do momentu, kiedy postanawiał jednak przepuścić dłużyznę - rozpierał sięłokciami na kazalnicyi zaczynałmówić, a jego głos potężniałaż do krzyku.

I znowu zmieniał się w prawie szept, by za kilka zdańurosnąć w kolejny ryk.

Ludzie wychodzili z kościoła naładowanitymkrzykiem i tylko patrzyli, komu daćw mordę, aleprzecież pod kościołem nie uchodziło, więcszli z tymrozjątrzonym gniewem do domu, gdzie zawsze się

153

ktoś do bicia znalazł.

W najgorszymrazie pies, żemordę piłuje.

Dzieci, że hałasują.

Mąż, żeniezgułai pracę znowu stracił.

Żona, że nie dość szybko obiadpodaje i kura twarda.

Bo co niedzielę jakaś kura traciła życie, chyba żeakurat życie na ołtarzugastronomii oddała świnialubzostały uszczuplone zwłoki cielaka, które czekaływ zamrażarce na pochówek wich żołądkach.

Adomięsa surówka z marchewki.

Mizeria.

Ziemniakidługo obierane i przegotowane.

Mlaskanie rodziców.

Rozglądanie się rodzeństwa, kiedy by tu prysnąćodstołu.

Rozglądanie się ojca, na kim by tu wyładowaćsłuszny gniew, zasiany jeszcze w kościele.

Rozglądaniesię matki,czywszystkim smakuje i czy tymrazemmoże nie wybuchnieawantura.

Ściśnięty brzuchAgaty z tego napięcia, cosię stanie.

Kura rosnącaw ustach.

Dziadek z marsową miną przyspawaną naniedzielnie do twarzy.

Bo dziadekzaczął się uśmiechać, dopiero gdy postradał zmysły.

Ale też nie do niej, raczej w niebo.

Albow piekło.

IHHt

Siedzenie w ciszy z doktoremnie było trudne.

Możebardziej uważała na swoje ruchy, gesty, ale generalnieczuła się z nim bezpiecznie.

Że jakby co,zadba nietylko o karmiącą, ale i o nią.

Poprostu: będzie czuwałi zainterweniuje.

Dobrze, że to onjest jejlekarzem.

Żeto onza tydzień, gdy przyjdą wyniki biopsji,zakomunikuje jej nowinę.

Dobrą?

Złą?

A tak właściwie - która.

154

byłabydla niej dobra?

Trochę jeszcze skacowana potych pastylkach, nie mogła uwierzyć, że wczoraj, gdydoktor stwierdził, że kulka rosnąca w jej piersi możebyć nowotworem, wśród tłumu różnych uczuć poczuła przede wszystkim ulgę.

Pewnie dlatego nie modliła się owybawienie.

Noi pewnie również dlatego, że nie uważała,by Pan Bógsłuchał tego,co ona mówi.

W końcu tyle osób jęczałou niego ibłagało, dlaczego akurat miałby zwrócićuwagę właśnie na nią.

Na nią,któraśmiertelnie nudziła się w kościele, która nienawidziła księdza i któramiała nadzieję,że dziadek przewróci się ze swoimsztandarem w czasie procesji.

Nanią, której nawet rodzice niesłuchali, to co dopiero Pan Bóg.

Nie, nie modliła się, ale przecież gdzieśtamw środku miała nadzieję, że PanBóg słyszy, co onamyśli, że ma świadomość co dojejpragnień.

Liczyła,że załatwi jej zniebios, by nie musiała wracać nawieś, zaglądać w stare kąty,patrzeć w oczy fotografiidziadka na ścianie.

Naprawdę chciała zachorować?

Cóż, podczas wizyty w przychodnionkologicznej wiadomość o rakuwydała jej się wybawieniem.

Tak,niech się stanie,wtedy z czystym sercem zajmie się sobą, prześlenawieś wyniki badań i niktz rodziny ani sąsiadów niebędzie psioczył, że nie wraca, by zająć się matką.

Nieobecna usprawiedliwiona.

Jeszcze jej będą współczuć, stanie się tematem plotek,sąsiadki będą się zastanawiać, czy Agacieodejmą pierś, czy jedną, czydwie, i czy wtakim razie ona jeszczekiedykolwiekznajdzie chłopa, czyją kto zechce taką wybrakowaną.

155

Jedną pierś?

To byłoby okropne.

Obrzydliwa nierównowaga, z jednej strony chłopak, z drugiej baba.

Nie, jeśli już, to obie, czyściutko, płasko, żeby u nikogo nie wzbudzałapożądania, żeby jej piersi nigdynie zamieniły się w żyłkowane balony, jak to obserwowała u tej karmiącej, która zostawiła jej swoje dzieckoi poszła Bóg raczy wiedzieć gdzie.

Dziecko naszczęście spało, jedyna chyba niespocona osoba wtym pokoju, w tym bloku.

Spało,posapywało iruszałowargamiprzez sen, jakby znowussało.

TOMIK

Udawał, że na niąnie patrzy, ale widział kątem oka,że Agata siedzi sztywno na łóżku.

Bała się wyciągnąć obok niemowlęcia?

Możei lepiej, byłby kłopot,jakby się obudziło.

Miałagrube kości, mocne nogi,mocne ręce.

Na szerokiej klatce piersiowej małe piersi,które wczoraj widział bez stanika.

Jedną, tę z guzkiem, wczoraj nakłułgrubą igłą, by pobraćmateriałdo biopsji.

Czy potrafiłby się z nią kochać, gdyby zechciała?

Czypamiętałby kolejność działań,ruchów?

Bo instynkt chyba zatracił, ochotę chyba też.

Nie, nie byłbyw stanie.

Tyleczasu starał się, by kobiece ciało niewywoływało w nim pożądania, że wreszcie mu sięudało.

Już nie tylko coraz bardziej bezpłciowa Besianie poruszaław nim nic, alei żadna innakobieta.

Na piersi patrzył wyłącznie jak na obiekt do badania.

156

Reszta ciała?

Cóż, pełniła swoje funkcje.

I niestety teżmogła zrakowacieć.

Cieszył się, że zdążył spłodzićdwójkę dzieci, teraz już by nie dał rady.

Zresztąnawetby nie chciał przyczyniaćsię do mnożenia kolejnychpacjentów onkologii.

Czy Besia tam kiedyś trafi, najego oddział?

A on sam?

Ciało było takie nietrwałe,nie potrafił go kochać, już nie.

Dziewczyna westchnęła, otarła pot z czoła, zostawiając na nim szarą smugę.

- Gdzie się tak opaliłaś?

Na tejtwojej wsi?

- spytałnagle.

Drgnęła zaskoczona.

- Nie.

Nie jeżdżę tam.

Jużtaką mam cerę.

- Czoło sobie ubrudziłaś.

Spojrzała na swoje dłonie.

- O rany,zupełnie jakbym od młócki odeszła-w jej słowach byławiejska melodia.

Wzięła butelkę wody i kawałek papierowego ręcznika.

Zmoczyła go oszczędnie i usiłowała przetrzećsobie czoło.

Nie trafiław smugę.

Podszedł, wziął odniejręcznik i starł plamę.

Zamknęła oczy, jak pies,gdy sięgo drapie pod brodą.

Zawstydziła go,to nie miała być pieszczota.

Dziewczyna miała kompletniebezbronną twarz.

Drzwi się raptownie otwarły i do środka wtargnęłamatka karmiąca, opowiadając swe przygody, potemszybko zaczęła się uciszać, że ona tak krzyczy, a tuLeonek śpi jak aniołek.

Byłapewna, że już płacze, boto pora karmienia.

I czy bardzo państwu dokuczał,i że jeśli ona przeszkodziła, to ich jeszcze zostawi natrochę, ona rozumie, że paraczasem musi się spotkać

157

sam na sam.

Nakoniec rubaszny rechot.

Tomek poczuł się jak nastolatekprzyłapany przez matkę naobściskiwaniu się w krzakach.

A twarz Agaty znowuprzyoblekła się w ponurą maskę.

Ta miałagadane, zupełnie jak jej matka, jak babyna wsi, gdy się do matki, dobabki schodziły, pod płotem stałyi dziamgały, jedna drugiej nie słuchając,opowiadając swoje życie.

Agata jako dziewczynkastałazafascynowana, słuchała, naile sposobów możechłop męczyć, na ilesposobów trwałą można robić, naile sposobówradzić sobie można ze schabem rozmrażanym na obiad, na ile sposobów można obgadać nieobecne sąsiadki.

Uwielbiałapodsłuchiwać te damskiegadki, choć matka ją przepędzała,gdy dochodziło donajciekawszego.

Agata umiała poznać ten moment,bo wtedypaniezniżały głos i co jakiś czas wybuchaływłaśnie takim samym śmiechem, jak przed chwiląkarmiąca.

Agatado dziśnie nauczyła się prowadzićrozmowy w tensposób.

Wyjechała stamtąd, zanimdorosła do wieku, gdytakim gadaniem można byłodać znać: Cześć, kobiety,jestemtaka jak wy.

Zresztą ona była inna.

Za często jej się wydawało,że gadaniem kazi ciszę,stan bądźco bądź idealny.

Matka z ciszą walczyła, jak nie gadała,to śpiewała,alboprzynajmniejgarnkami trzaskała, do wtóruradiu i telewizorowi,zawsze, mimo największychoszczędności, włączonymna półgłośno, niech buczy.

158

TOMEK

- Już sama nie wiem, czy tu bardziej gorąco, czyna tej klatce schodowej - ciągnęła matka karmiąca.

Podeszła do lustra.

- Ja też taka spocona jak i wy, alekto nie jest spocony w tym upale.

Dziewczyno!

- ryknęła nagle.

Agata drgnęła.

- Dziewczyno, po co cite skarpety?

- kontynuowała matka karmiąca.

-Gorąco niemożliwe, a ty spocona, to dlaczego skarpet nieściągasz.

Zapomniałaśpewnie ztego wszystkiego,co?

Nie martw się, mniesię czasem zdarza.

Siadaj tui ściągaj.

No, siadaj!

Agata w ogóle nie reagowała.

Sprawiała wrażenie,jakby nie słyszała ani słowa.

Podeszła do drzwi.

- Idę sięprzejść - powiedziała tylko.

-A, wiem, ja teżsię wstydzę, jak czasem pedikiuru nie zrobię, ale my tusami swoi, już prawie jakrodzina, mną się nie przejmuj, nie takie rzeczy już widziałam.

- ciągnęła niezrażona karmiąca,ale dziewczyny już nie było.

Stał niezdecydowany -iść za nią?

Zostać?

Rozdział 5.

BESIA

Niezadowolona z siebie i swojego życia potrafiła sięzbuntować tylko raz, gdy dzieci zażądały kupna psa,a mąż się zgodził.

Wtedy tylko zdobyła sięna bunt,buncikwłaściwie, cicho i rozsądniemówiąc, że tak,oczywiście, piesjest cennym elementem rozwojudziecka, ale jak już to dziecko będzie mogło go samowyprowadzać, czyli za pięć lat, tłumaczyła.

Liczyła, żedo tej pory sprawa rozejdzie się po kościach, bo nieumiała uwierzyć, że do gronaosób wymagających odniej karmienia i opieki miałbyprzybyćjeszcze jakiśzwierzak.

No, na razie zjej niemrawo płynącego stateczkuubył jeden potrzebujący.

Bez uprzedzenia.

Była zato na Tomka wściekła: tak się nie robi po tylu latachzwiązku.

Tak się po prostu nie robi.

Nierobisiętego,o czymona sama nie miała odwagi myśleć.

Tak, bo gdzieś pod powierzchnią świadomościczaiła się czasem ta myśl.

Musiała to przyznać: bywało, że i ona marzyła o nowym początku.

Nieoczekiwanie poczuła, że lżej jej się stawiakroki,jakby wyrzucała warzywa z dźwiganych siat, po jednym, do całkowitego opróżnienia toreb.

Powietrzeuskrzydlało ją, wypełniało T-shirta, wchodząc dziurąpod pachą, i pieszczotliwie omiatało jej ciało, jakwoda w ciepłym jeziorze.

Kurde, zapomniała, jak bardzo lubiła się kiedyś kąpać nago, a teraz powietrze dotykało jej skóry jak woda w zalewie w Zalesiu,unosiłoją do góry, muskało brzuch i ramiona, napotykającjednak na swej drodzecałkiem niemałą przeszkodę.

162

Drażniłoją to, więc wsadziła ręce pod obszerną koszulkę, zdjęła stanik i wsadziła go do torby.

O nareszcie!

Jakby się wyrwała z ciasnejuprzęży.

Była za duża do tegostanika, dlatego tak cisnął.

Zdziwiła się, że zrozumiała to dopiero teraz.

Przecieżjuż od dawna, kiedy czasem spojrzała w lustro, wydawała się sobie taka ogromna, że zasłaniała wszystko,co miała za plecami.

A jednak, mimoże takawielka,na ogół czuła się niewidzialna.

Teściowa patrzyła nanią jak napowietrze, przez które widać byłotylko kurzw kątach, niepoprasowane koszulki dziecii przepracowanie Tomka.

A dziewczynki taksamo, z nosamiw komiksach lubz oczami w ekranie telewizora jadły śniadania, obiady, biorąc, co impodstawiała podnosy.

Tomek całowałją automatycznie, wczoło lubpoliczek, nieuważnie zjadał, co mupodała, i szedł doważniejszych spraw- a to czasopismo fachowe, a tokonferencja, a to obejrzeć pacjenta wieczorem, pooperacji.

Pośród tych wszystkich osób ona jednabyłaniewidzialna, unosząc się totu,to tam.

To nadkuchenką, to nadszafką z majtkami, to nad powierzchnią zatapiającej rzeczywistość wody.

Czerwiec, zaraz zaczynały sięwakacje.

Nie miałapojęcia, czy starczy jej na wyjazddla ich trójki, pewnie nie, w nowych warunkach.

Może chociaż wybiorąsię na wieś, do jakiegoś taniego gospodarstwaagroturystycznego, pod namiot?

Wbrew tej niepewnościczułaradość, jak dawno temu, gdy jako dziewczynkazaczynała wakacjei mogła wyrzucić do śmietnikazłachane zeszyty, a za nimi tenisówki z dziurą napalcu, pomazane podręczniki i za mały stylonowy

168

fartuszekz przyszarzałym kołnierzykiem.

Pozbywałasię wtedy wszystkiego, co niepotrzebne izużyte, conieprzyjemne i pachnie przymusem, apotem czekałana niewiadomą, którą były całe dwa wolne miesiące.

Nowe życie, tak jakby.

Gorzej czylepiej, tego jeszczenie wiedziała, ale na pewno inaczej.

Z tyłu głowy kołatała jej niewielka wątpliwość,żeniemożliwe, by w monogamicznym, bezrozwodowym od dwóch tysięcy lat boskimświecie, z rozstaniamałżeńskiej pary miało wyniknąć coś dobrego.

Aledlaczegoczuła cholerną wolność?

Jakby otwierały sięnowe drzwi, które wydawały jej się zabite gwoździamina głucho?

Coś się zmieni, powtarzała sobie, dziękując sąsiadce, kiedy już wróciła dodomu, przytulając najedzone jak bąki dziewczynki, które wcale nie pytałyo tatę,kąpiąc je ikładąc dołóżka, rysując im kciukiemkrzyżyki na czółkach.

Wyglądało to jak co wieczór,ale wiedziała przecież, uświadamiała sobiepowoli, żewszystko się zmieniło.

I nie chodziło tylko o to, że zamiast dostępu do konta dostanie alimenty.

Malwinka już sapała miarowo, więc Besia wsunęła się podciepłą kołdrę Nastki i przytuliła się doniej.

Młoda po chwili już spała, z fałdką brzucha Besiw kleszczachpalców.

A po kolejnej chwili zasnęłai Besia.

Śniło jej się, że lata.

Obudził jądzwonek.

Telefon?

Ktoś się dobija dodrzwi?

Nieprzytomna, obijając się o meble, poszła.

otworzyć, z nadzieją i ulgą, ale i obawą, że jednak wrócił.

Jednak zamiast małżeńskiejawantury, rzeczywistośćzafundowała jej małe deja vu.

Za drzwiami stała aktywistka parafialna z fryzurą pudla.

- Dobry wieczór i niech będzie pochwalonyJezusChrystus.

Dziwnie pani wygląda.

- Spałam.

Która godzina?

- Dwudziesta.

Musiała pani być naprawdę wykończona.

- Ja naprawdęnie mam na razie pieniędzy, paniwybaczy.

-Nie o to chodzi Ja do pani przyszłam prywatnie.

Chciałam powiedzieć,że razem z koleżankamiz kółka, wie pani,różańcowego, odmawiałyśmy dziśmodlitwę w intencji pani męża.

- Dziękuję.

-A co, wie pani już coś?

- Wiem, żeżyje.

Modlitwa zadziałała.

- Nie "zadziałała", tylko "Pan Bóg zechciał wysłuchać".

Tak bym to ujęła.

Tyle tylkochciałampanipowiedzieć.

Że nie jest pani sama.

Proszęo tympamiętać.

Dobranoc.

No właśnie była sama.

Iwielkie cholerne dobrze.

Poza tym skoro panie z kółka różańcowego byłytak skuteczne, to powinny przyjmować zamówieniana wymodlenie różnych ważnych rzeczy.

Spółdzielnia"Różaniec" zaprasza.

- Dobranoc.

I bardzo dziękuję.

-Besia kompletniewbrewsobie cmoknęła starszą panią w policzekpachnącypudrem Miraculum.

Pudlica spojrzała na niąnagle zwilgotniałymioczami.

I poszła.

165

Besia zamknęła za niądrzwi i oparła się o nie.

Ludzie bywają dobrzy, ją to też wzruszało.

Cholera,przecież niebędziepłakać!

Znowu dzwonek.

Znowu pudlica.

- A jakby trzeba było dzieci popilnować, to ja

mogę.

- Dziękuję - powiedziała Besia.

- Być może będęmusiała skorzystać.

- Niech siępani nie waha.

Nie, nie chodzi o pieniądze.

Po prostu musimy sobie pomagać, prawda?

- Ma pani świętą rację.

Poszła.

Znowu dzwonek.

Wyglądało na to, że gorliwa parafianka postanowiła znią zamieszkać.

Ale nie, tym razem za drzwiami stała teściowa.

O nie, pomyślała Besia.

O nie!

- Co to za kobieta?

- spytałamatka jej męża, oglądając się za schodzącą po schodach aktywistką parafialną.

- Sąsiadka - odparła Besia.

-Dzwoniłamdociebie bez przerwy, aleniktnieodpowiadał- matka jej męża zaczęła od wymówek.

- Spałam - i chybaw jej głosie wcale nie było życzliwości, bo teściowa zaczęła się tłumaczyć.

-Wiem, że nie w porę przyszłam.

Ale martwiłamsię, że coś się dzieje.

- Coby się miało dziać?

- zdenerwowała sięBesia.

-Mąż mnie zostawił.

Zaczynam nowe życie.

Tyle.

Wiedziała, że powinna zaprosić starszą panią dośrodka, alenie, nie miała ochoty.

166

Teściowa wyciągnęła z torebki kopertę i wręczyłają Besi.

- Przepraszam, że ci nie dałam od razu,kiedyprosiłaś.

To nie było dobre.

Ja..

- chwila ciszy.

Chybazrezygnowała ztego, co chciała powiedzieć.

- Na razie przyniosłam tyle, ale jestem do twojej dyspozycji,zanim staniesz na nogi.

Pomyślała chwilę i dodała:

- Potem oczywiścieteż.

Besia przyjrzała się jej uważnie.

Teściowa spróbowałasię do niej uśmiechnąć.

Po chwili nawet wyciągnęła rękę,jakby chciała Besię przytulić, alewtedy na schodach rozległy się szybkie, głośne kroki i na klatkę wpadła Ania.

- Cześć, Beśka.

Dzień dobry pani - to do teściowej.

Ręka teściowej opadła.

- Widzę, że masz gościa.

Nie będę przeszkadzać.

Dobranoc.

Besia stała z kopertą w ręku.

Teściowa powoli schodziła po schodach.

- Dzięki - powiedziała Besia i uśmiechnęła siędo pleców teściowej.

Była jej wdzięczna podwójnie.

Za troskę(jednak!

) i za to, że szybko poszła.

Dzięki,mamo!

Wydmuchała nos, nie ruszając się z przedpokoju.

Liczyła, że i Anię uda się szybko spławić.

- Nawet niezajrzałam do tego bilansu, sorry - zaznaczyła od razu, jednakniezrażona Anka weszła domieszkania, rzuciła torbę pod wieszak, z ulgą zsunęła oficjalne pantofle i wyraźnie postanowiła się rozgościć.

-Ja niepo bilans - wytłumaczyła.

- W południewyglądałaś tak dziwnie, smutnajakaś, a ja zagadałam

167

cię swoimi sprawami.

Cosię dzieje?

Ty już się w ogólenie czeszesz?

Besia przeciągnęła dłonią po roztarganej fryzurze.

- Spałam już.

-O dwudziestej idziesz dowyra?

Aja dopiero wyszłam zpracy.

Ty to masz.

dobrze.

Tak pewnie chciała dokończyć, ale powstrzymała się.

Zamiast tego powiedziała:

- Martwiłam się o ciebie.

Siadły za stołem w kuchni.

Na środku stał dużytalerz z racuchami usmażonymi przez sąsiadkę.

Aniaod razu chwyciła jeden i wpakowała do ust.

- Tomekma dyżur?

- spytała z pełnymi ustami.

Besia wzruszyła ramionami, bowcale nie było

łatworozmawiać na ten temat.

Co ma Tomek?

Być

może orgazm, ot co.

- A,to o niego chodzi.

- Anka przełknęła racucha.

Nie sięgała po następny.

- A kiedyśwszystkie ci gotak zazdrościłyśmy.

- Teraz już nie?

- uśmiechnęła się smutno Besia.

- No po prostukażda zauważyła, że jest nieuleczalnie monogamiczny.

-Takmyślisz?

- Besia uśmiechnęła się jeszczesmutniej.

- Nie chcesz chyba powiedzieć, że cię zdradza.

-Nie,nie chcę powiedzieć.

Ale i tak się domyśliłaś.

Wczoraj nie wrócił na noc.

Dziś, jak widać, też.

I niedał znaku życia.

Komórki nie odbiera.

A teściowa widziała go, jak pod kliniką zabrał do swojego samochodu jakąś młodą, opaloną laskę.

168

- Nawet nie zadzwonił, żeby coś ściemnić?

Nie w jego stylu.

A jak sięostatnio zachowywał?

Nienaturalnie wesoły, pobudzony?

Dawał ci nieoczekiwane prezenty?

- Takie są oznaki zdrady?

-Na ogół.

- Kurde, wychodzi, że dostać prezent to źle, bozdradza, a nie dostać też źle, bo olewa.

To mój raczejjednak olewał.

- Wracał późno?

Nie mogłaś go zlokalizować, bonie odbierał komórki, a potem oddzwaniał,tłumacząc się gęsto?

- Dwa pierwsze- tak.

Ale się nie tłumaczył.

- Namój nos - nie zdradzał.

-A ta dziewczyna?

- Beśka, to tak naprawdę mógł być ktokolwiek.

Naprzykładpielęgniarka,którąpodwoził do domu.

- To gdzie on jest teraz?

No gdzie?

Ania głaskałają poplecach.

I toona wzięła na siebie ciężar kolejnego wydzwanianiapo szpitalach i policjach.

Wszyscy byli zdenerwowani, przepracowani, ludzie słabliz upału i jeszczeta powódź.

Jeden szpital nie odpowiadał, pewnie zalany.

Znowuokazało się,że jeśli Tomek stracił zdrowie lub życie, to poza Warszawą.

Albo na zatopionymterenie.

Choćco miałby tam robić?

- A w jego rzeczach nie znalazłaś nic dziwnego?

-Janie zaglądam do jegorzeczy.

- A dlaczego?

Kobieta zawszepowinna trzymaćrękę napulsie.

- Ania, daj mi spokój.

Wiesz,ile ja dzisiaj słyszałam

zdań zaczynających się od "kobietapowinna"?

Jakbym stosowała wszystkie, tobym nie miała czasutyłka sobie podetrzeć.

- Kobieta powinna raczej używać bidetu - zaznaczyła Ania i puściła do Besi oko.

- No, prowadź mniedo jego biurka.

)(

- Powiem ci tyle: jeśli nie ma w pracyjakiegoślepszego biurka, to strasznynudziarz z niego wychodzi.

Praca, praca, nauka.

Zaciekawiło mnie tylkoto -i pokazała Besi kartkę z powielokroć napisanymzdaniem: Nie jestem Bogiem.

Nie jestem Bogiem.

Niejestem Bogiem.

- Nie jest.

Nie da się ukryć.

Aleskoromusi to sobie utrwalić, znaczy żema wątpliwości.

I tubym się jużzaniepokoiła.

Beśka, co otym myślisz?

- Myślę, że mieszkam z nim od dziesięciu lati w ogóle go nie znam.

-Tak podobno wyglądamałżeństwo - stwierdziłaAnia i nie był to żart.

- Bloga jakiegoś nie pisze?

- Nie sądzę, bo kiedy?

Jak myślisz, wybrał nowe

życie?

- Besia, to się okaże.

Ale pamiętaj: mąż rzecz nabyta,a przyjaciółkę ma się zawsze.

Zawsze.

Śpię dzisiaj u ciebie.

Rozdział 6.

Na dachu było tym razem chłodniej niż w mieszkaniu, bo słońce trochę odpuściło z grzaniem.

Upałpozostałw środku, natomiast z dachu zwiewał gośladowy wieczorny zefirek.

Zwabione tym siedziałyi leżały tuteraz tłumy lokatorów.

Papa teżjuż nieparzyła,tylko zwyczajnie grzała, całe szczęście, boAgata znowunie miała nic do podłożenia pod tyłek.

Doktor najpierw trochę się kręcił, rozpytywało ewakuację, aż wreszcie siadł koło niej, bez słowa,tylko wzdychając i przebierając niespokojnie nogami,jak pies, któremu się śni, że biega.

Miło jej było, że wyszedł za nią, zostawiając rozgadaną karmiącą ze swoją kijanką.

Była wdzięczna, żeprzypilnował, żeby zamknęła drzwi kluczem, żepomagał brnąć przez tłum iwdrapać się na dach.

Jakimś cudem udało im się znaleźć miejsce za kominem, w miaręodosobnione.

Wydawało się idealnedo czasu, gdy odkryli, że tuż obok, za załomem muru,kocha się jakaśpara.

Agata sama nie wiedziała, czybardziej krępowało to ją czy doktorka.

Ale oboje solidarnie udawali, że tegonie słyszą.

Że też ludziom sięchce.

W takich warunkach.

- Że też ludziom się chce - doktorek dopiero poparuminutach przestał udawać, że nie słyszy tegopostękiwania, jakby i on czytał jej myśli.

Parawreszcie skończyła, potem jeszcze chwilamlaskania pocałunków, w końcu pochrapywaniezmęczonych kochanków.

Znała te rytmy z domu,z pokoju rodziców, i dziś nawet zaczęły jąśmieszyć.

174

- Nie weźmie pan tego do siebie, jeśli się położę?

Plecymnie bolą jak pożniwach.

Leżeli obok siebie, nie dotykając się,patrzącw niebo, które nabierało powoli przedziwnych kolorów.

Ciemne bloki, pełgające płomienie świeczekw niektórych oknach, gdzieniegdzie również na dachu, ciemniejąca woda, aż po horyzont.

- Cieszę się, że to pan jest moim lekarzem, wiepan?

- wyrwało jej się nagle, choć tak naprawdęwolałaby siędo niegoprzytulić, a potem mógłbyjuż jązaadoptować.

TOMEK

Poczuł sięwyróżniony.

Ale miała rację.

Jeśli miałachorować, najlepiej, żeby to on się niązajął.

Jak swojącórką.

Jaksetkami innych, którzy mu zaufali, alboktórzy zostali jego pacjentamiprzez przypadek, przezplan operacji.

Wiedział, że to właśnie dzięki niemumają szansę na wygraną.

Kiedy stałw salioperacyjnej, nawet nie czuł bólunóg, drżenia rąk, napięcia kręgosłupa, był jak maszyna, jak anioł, wymagał tylko, by z jednego chrząknięcia, zniecierpliwionego ruchu ręki instrumentariuszka odczytała, jakie podać narzędzie.

Szóstymzmysłem wyczuwał, ile ciała oddzielić skalpelem,a ile zostawić, bynie było zagrożenia,że wróg dokona ponownej inwazji.

Instrumentariuszki się zmieniały, niektóre wyjeżdżały zagranicę, te nowe musiał przyuczać od nowa, by rozumiały znaczenie jego

175

chrząknięć.

Często też, patrząc nabalet, jakiego dokonywał w kwartecie: on, skalpel,rak i nieświadomeciało pacjenta, zagapiały się, zamyślały, wpatrzonejak w akcję serialu Chirurdzy.

Więc warczał na nie,przywoływał do porządku, tu każdy miał swoją ściśle określoną rolę, a one miały reagować na jego najmniejsze drgnięcie, jakpartnerka w tangu, o ile wiedział cokolwiek o tangu.

Improwizowaćmiał prawotylko on.

Działo się jak chciał.

Po jego operacjach było najmniej wznów, komplikacji, zgonów.

Już w domu, popracy, uwielbiał bawić się procentami,porównując jez wynikami kolegów.

Nawetnie bardzo musiał się starać, by zapomnieć, że to nie procenty, lecz ludzie, ichtragedie, odjęte piersii nogi, ich kulawe życie, skopanemałżeństwa,żony w depresji, ich przerzuty i śmierciw bólach, w hospicjach,w szpitalach, w domach.

Dlaniegobyły toszachy z losem, szachy, gdzie wiele zależało od jego maestrii, szybkości decyzji, odwagiw myśleniu.

Bywało, że nie potrafił zrozumieć, skądsię biorą nawroty czykomplikacje, niekiedy tylkomiał pewność, że osekundę nawaliła instrumentariuszka albo sprzęt.

Wtedy wściekałsię na zawodnośćludzi i maszyn, ale rozumiał.

Gdy jednak operacjaszła mu jak z płatka, a zaparęmiesięcy pacjent wracałz przerzutami, Tomek odbierał to jako osobistą klęskę, jako kastrację ludzkiej mocy,wiedzy, zdolności,połączonych bezbłędnie w jegoosobie.

Ostatnio zepsuł się sterylizator,przed drugą, trzecią i czwartą planowaną operacją.

Dziewczyny cośchciały łatać w maszynie, na tymczasem, bo przecież.

176

plan operacji jest święty, ale Tomek zapowiedział, żena takim sprzęcie nie będzie pracował.

Wezwał goprofesori skarcił, pacjenci też mieli pretensje, żeoperacje przełożone.

Sam nie wiedział, czy podkopywaćich wiarę w szpital, opowiadając o zepsutym sterylizatorze.

Niech będzie, że to on jest winny, nie musząwiedzieć, że być może uratował im życie lub przynajmniej wątroby przed wirusem żółtaczki wszczepiennej.

Bo WZW typu Bbardziej się bał niż HIV,któregowirus był nietrwały jak pył na skrzydłach motyla.

Alenajgorszebyły nieudane operacje.

Te, podczasktórych w samym środku zabiegu psuły się maszyny,pacjencizaczynali nagle i nieoczekiwaniekrwawić,guzy wyglądałyinaczej niż na USG, bo były większe, a ich macki sięgały daleko w głąb ciała.

Czasemciął, mając wrażenie, że tylko przysparzacierpieńpacjentowi, a rak i tak sobie poradzi.

Czuł się wtedyniemocny, niedołęga kompletny, miał tego aż za dużowcodziennym życiu, na bloku operacyjnym przyzwyczaił się być bogiem.

Bogiem.

I niech tak zostanie.

Czuła, że coraz bardziejjej nie ma, że zmartwienia- o zdrowie, o życie, o matkę, o mieszkanie,o pracę - spływają z niej naciepły dach, bywsiąknąćw papę, jak kiedyś, na wsi, na dachu szopki.

- Ciemno jak u nas na wsi, wie pan?

- odezwałasię.

Ciemność była takprzyjazna, że aż chciało sięcoś powiedzieć.

- To znaczy parę lat temu unasdwie

177

latarnie postawili, ale przedtem, jak nie było księżyca,a gwiazdy zasłonięte, zachmurami, i sąsiedzi już pogasili światła, była w powietrzu taka ciemność, jakby ktozawiesiłprzed twarzą czarny koc.

A tu w mieście nigdynie jest ciemno.

Dopiero dzisiaj, kiedy prąd wysiadł.

Kurczę, już dawnonie wydała z siebie tylusłów.

- Nie tęsknisz za wsią?

-Nie - odpowiedziała odruchowo.

- Może czasem.

Jak w Warszawie koszą trawę i leży zżęta na trawnikach, wtedy pachnie jak u mnie na wsi,w czerwcu.

Sianokosami - uśmiechnęła się.

- Ile z tym sianemdo stodoły się robactwa wszelkiego nazwozi.

Nigdynie lubiłam spać w sianie, zawsze coś po mnie łaziło.

Skórki, bałam się, że doucha jakiś wejdzie.

Ale moibracia lubilispać w stodole.

- Dużo masz tych braci?

-Czterech.

- Jesteś najmłodsza?

-Druga, po Waldku, najstarszym.

Nieoczekiwanie zapragnęła pojechać do siebie.

Do siebie?

Dawno tak niemyślała o rodzinnej wsi.

Czerwiec, tam na pewno zaczynają kwitnąć lipy,jaktutaj.

Szła parę dni temu Alejami Jerozolimskimi,śmieszyła ją ta kościelna nazwa, a lipy pachniały, jaku nich przed domem, jak ich lipka, pod którą zawszesiadywał dziadek.

- U nas lipy po jednej kwitną, po kolei.

Naszapierwsza,potem usąsiada,i tak dalej, idzie przez całąwieś.

Tu w Warszawie jestinaczej - wtychAlejach

Jerozolimskich.

- To tam rosną lipy?

178

- A co innego?

W Alejach wszystkie lipy "kwitnąrazem.

Ipszczołytu nie brzęczą,ale i tak fajnie.

A w zeszły piątek.

Zamilkła.

To było naprawdę idiotyczne.

- Co w zeszły piątek?

- wydawał się zainteresowany.

- Nic, nic.

-Jak nie chcesz, to nie mów.

Oj, dobrze, już mu powie.

- Bo kiedy faceci piją tu piwo podsklepem i otwierają butelkę o butelkę.

Czuć wtedy piwem, bo zawszetrochę się przecież wyleje.

To wsumie taki sobiezapach, nic ładnego.

Ale wtedyprzypomina mi sięojciec.

Głupie, co?

Latem, po pracy, stał z chłopamipod sklepem i też tak otwierali butelki, bo im się niechciało do sklepowej chodzić po otwieracz.

Potemwracał do domu ijuż z daleka pachniał tym piwem.

- Dużo pił?

-Nie bardzo,nieo to chodzi,tylko że teraz jakośmi się przypomina.

- Twój tata?

-No.

- Tęsknisz za nim?

-No co pan.

- Dlaczego?

Miał rację, wsumie powinno się chyba tęsknić zaojcem,kiedy go się nie widziało tyleczasu.

Aleonanic,jakby ojciec był kimś kompletnie obcym.

Nomoże nie kompletnie,ale jakbybył jakimś wujkiemczy stryjkiem, który czasem zje razem z namiobiad,ale nigdy się znimnie rozmawia o niczym ważnym.

179

Myślała, że wszyscy ojcowie są tacy, chłodni i dalecy, jeszcze dobrze,jak niepijąi nie biją.

Ale kiedyposzła doliceum iprzypatrzyła się rodzinom koleżanek, stwierdziła, że nie wszyscy.

Jeden nawet chodziłna wywiadówki.

- Nie byłam pewna, czywie, do której klasy chodzę.

O stopnie pytał, to tak.

Ale jak się czuję -nigdy.

Kiedyś jak wszedł do kuchni, to płakałam.

- Dlaczego?

-Oj, nieważne, już nie pamiętam.

- Cozrobił?

-Od razu wyszedł, jakby nie chciał wiedzieć, o comi chodzi.

A pan co by wtedy zrobił?

-Ja?

- Ma pan dzieci?

Co by pan zrobił,jakby które płakało?

Samo w kuchni?

TOMEK

W sumienie był pewien, co by zrobił.

Do dziewczynek zawszebiegłaBesia, z tymi swoimi przytuleniami,pocieszeniami, chusteczkami.

Nie miał szansysię dopchać, nawetgdyby wiedział, co robić.

Czy jest dobrym ojcem?

Dziewczynki rzadko gowidują, ale w której są klasieto przecież wie.

Nastusiazdała do drugiej.

Mała w przedszkolu.

Co jeszcze może o nich powiedzieć?

Żesą śliczne, wesołe,że ciągle się kłócą i wtedy Besia na nie krzyczy.

Żesłodko wyglądają, gdyśpią.

W zeszłe wakacje nauczył je pływać pieskiem.

Klocki z nimi ustawiał,czasem,

180

w niedzielę, kiedy czuł, że powinien z nimi pobyć.

Wtedy mu cośopowiadały, alenie orientował sięw ich szkolnych ani przedszkolnych intrygach, więcwpuszczał jednym uchem, wypuszczał drugim.

- To co by pan zrobił?

-Nosbymwytarł,pocieszył.

- Przytulił?

-No..

wiesz, od tego jest moja żona.

Ja to raczej.

Konkretne akcjei tyle.

Ja dbam,żeby one się mogłybezpiecznie przytulać, rozumiesz?

Zgrabnie z tego wybrnął.

Tak mu się przynajmniejwydawało.

- Nie rozumiem - przyszpiliła go do muru Agata.

-No, dzięki mnienie martwią się o finanse.

- Aha - była wyraźnie rozczarowana.

-Myślisz, żeto nieważne?

- Ważne.

Ale ojciec jest nie po to.

Może raczej nietylko po to.

- A po co?

-Żeby chronił, jak dzieje się krzywda.

Tak myślę.

A on, czy chronił swoje dzieci?

Tak,ochroniłswoją córkę chorą na raka.

Wiedział też, że zabiłbyw obronie swojego dziecka.

Jeśliby zobaczył, żektoś wyrządzaim krzywdę.

Gdyby akurat nie byłw pracy.

Leżałana dachu i nie miała pojęcia, dlaczego jestcoraz bardziej zła.

Na doktorka?

Nie, bez sensu.

- Myśli pan, że to brzydkogniewać się na własnąrodzinę?

-Ja wiem?

Czasem można.

- Ale się nie powinno, sama wiem - drążyła.

- Niesą ładne takie uczucia.

- Ja wiem?

A czy wszystkie uczucia muszą byćładne?

- Z tych nieładnych trzeba sięspowiadać.

Gniewtogrzech główny - głupio się czuła, tłumacząc mu takie oczywistości.

- Naprawdę siętym przejmujesz?

Co grzech, a conie grzech?

- Apan nie?

Jego żona sięprzejmowała grzechami.

Wystarczy.

- Dlaczego jesteś zła narodzinę?

-Bo mnie zmuszają, żebym przyjechała - głos jejstwardniał.

- Chcą, żebyś wróciła?

Na wieś, do gospodarstwa?

- Nie na zawsze.

Chyba.

- Z wizytą?

-Z opieką - wyraźnie ciężko jej byłoo tym mówić.

-Matka jest chora.

- Na co?

-Mówili, że biodro złamała.

- Szyjkękości biodrowej?

-No, coś takiego.

Leży.

Trzeba jej jedzenie podawać, basen, myć ją w łóżku.

Przytomna,kojarzywszystko, więc ichpogania.

Oj, ona to umie.

182

- Powinna iść na operację.

Wszczepić endoprotezę.

Chyba że ma przeciwwskazania.

-Oj, nie wiem, nie gadałam długo, bo od razubracia powiedzieli, że mam przyjechać i chodzić kołomatki.

Że matka o mnie pyta.

I że na wsi jużgadają,że mnie nie ma.

- A ty nie chcesz jechać?

-Zła Agata, wstrętne dziewuszysko,nie chce sięstarą matką zająćw potrzebie.

Panteż tako mnie myśli?

- ciągnęła.

-Bo ja tak myślę, jakby kto pytał.

Skuliłasię.

- Bo nie jest ze mnie dobry człowiek.

Niechcęichwcaleoglądać.

Ani braci, ani ojca, ani.

- przełknęłaślinę - matki.

- Wie pan, prawie się modliłam, żebym tam niemusiała jechać, na tę moją wieś.

Znaczy modliłabymsię, gdybym wiedziała, że mnie ktotam na górze słucha.

I proszę - prezent z nieba.

Rak.

- Raka jeszcze nie stwierdziłem.

Na razie tojedna z możliwych diagnoz.

Mało prawdopodobnaw twoim wieku.

- Aleja nawet chcę być chora, wie pan?

Wtedy niemusiałabym tam jechać, ale nikt by niepowiedział,że zła ze mnie córka.

Nikt by od chorej nie wymagał.

A takto gdymatka chora, to przecież córkapowinnasię zaopiekować, prawda?

-A nie ma się kto nią tam zająć?

183

- Nie.

No bo kto?

Tam tylko ojcieczostał ibracia.

Pewnie ciotka przychodzi, ale ona ma swoją rodzinę,to długo nie może siedzieć.

- Ojciec nie może się zająć?

Bracia?

- A gdzie tam facet umie chodzić koło chorej.

Uśmiechnął się.

- Oj sorry, pan umie, ale panu za to płacą, wiadomo.

Zresztą też takie chodzenie kołochorych toi tak pielęgniarka odwalaza pana w szpitalu.

Pan jestod ważniejszych rzeczy, nie?

Nagle odechciało jej sięo tym gadać.

Bo co onz tego rozumie?

Jak się człowiek urodziłdziewczyną,to wie, co musi robić.

Do dziśją kręgosłup pobolewałpo noszeniu usmarkanych maluchów, jej młodszychbraci.

Umiała ich utulić, więc matka chwaliła, że takaz niej wyręka.

Ojciecnie chwalił,bo cogo obchodziło,kto dzieciaka niańczy, babskasprawa.

Agata cieszyłasię, że matka chwali, ale żałowała, że nie masiostry,która pomogłaby jej w obieraniu po trzy kilo ziemniaków, w dźwiganiu garów bigosu czy lepieniu dziesiątek pierogów.

Taka siostra by razemz nią przyszywałabraciom ciągleurywające się guziki, i razem z nią bysię śmiała,że braciomręce wyrosłytylko do dłubania w nosie, bonawet po sobie naczyń do zlewu niezniosą.

Razem by wrzucały, wyjmowały i wyżymałypraniez tej pieprzonejFrani.

A było tego - bracia brudzili prześcieradła czarnymi nogami, bo nie chcieliw domunosić kapci,twierdzili, że to niemęsko.

Ciekawe, ktojej braciteraz obrabia, jak matkachora.

Kto im gotuje.

Ktoopiera.

Czyżby musieli radzić sobie sami?

184

Agata nie wyobrażała sobie, że wraca do gotowaniaobiadu, dzień w dzień na tyle osób.

Pamiętała, ile razychciała, żeby coś zostało na jutro, chociaż zupa, alezawsze garnki opróżnili, doskrobali łyżką, na drugidzień znowu miała gotowanie.

Za to u siebie,w mieście, już nigdy nic nie ugotowała.

Nie obrała ani pół kartofla.

Pieczony kurczak zesklepu i pizza.

Kanapki i mrożonki.

Smak wolności.

Jak Waldek, najstarszy, był mały, to czasemojciecgo wziął w pole, żeby się chłopak przyuczał, alepotem na polu zasadzili las, zostawiliza stodołą tylkotyle ziemi, co dla siebie na warzywa, a ojciec poszedłdo pracy w fabryce przetworów sojowych.

A jużwarzywa w ogródku, wiadomo,to kobieca sprawa.

Sianie, pielenie, opryskiwanie, zbieranie spadło namatkę i Agatę.

Waldkateż do pracy goniły, aleonpowiedział, że pielić niebędzie, wystarczy, że drwaporąbie.

Kiedy matka poszłado pracy, w warzywniaku królową została Agata.

Co dodziadka, to latem siedział na ławeczce przeddomem, azimą przystole w pokoju i waląc laską w ziemię,popędzał, żebyszybciej dawała obiad.

Tak jak głodne chłopaki przedtelewizorem.

Nie narzekała, przecież wiadomo, że dziewczynanie może siedzieć i nic nie robić.

Nawet jak telewizjęogląda, nie powinna siedzieć bezczynnie, tylko cerować, prasować alboprzynajmniej robić sobie manikiur.

- Czy panażona sama sobie robi manikiur?

- takiedelikatne zagajenie, by dowiedzieć się, czy ma żonę.

Drgnął, jakby go dźgnęła w plecy długą szpilą.

184

- Besia.

O rany - to było zupełniebez sensu, co

powiedział.

-..i'- Jaka Besia?

Moja żona.

- To sama sobie robi ten manikiur czy nie?

Wstał, zaczął się rozglądać.

- Nie.

Chyba nie.

- Jak to chyba?

-Bo nie podglądamjej w łazience -odpowiedziałnieuważnie.

- Przepraszam, muszę coś załatwić -i odszedł, przesuwając się niepewnie w ciemnościach.

Notak, coś z tążoną niewyraźnie u niego.

Dziwnyfacet.

Dziwny.

A jak sprawnie ucieka przed pytaniami.

Kolejne pytanie brzmi, czy w ogóle jeszcze tu

do niej tu wróci.

Przykrojejsię zrobiło na myśl, że mógłby nie.

Głupia Agata,głupia.

Nie umie się zachować.

Anina wsi, ani w Warszawie.

Nigdzie.

Tu nie pasuje,tambardzo by chciała nie pasować.

TOMEK

O niechto!

Besia!

Besia pewnie czeka na niegow domu,możesię już nawet martwi, jest w końcu,o rany, jest już jedenasta w nocy, normalnie od godziny - półtorej byłby już w domu, jadłby, cotamugotowała, i słuchał jednym uchem jej opowieści.

Zapomniał, żema żonę, żonę oddzieloną od niegomorzembrudnej wody i ruchomą zasłoną z koma

rów..

186

Nikt niechciał pożyczyć mu komórki.

- A może pani ma telefon?

- zagadnął szeptem kolejną osobę, do której się podsunął.

Dopiero w odległości mniejszej niż pół metra zauważył, że kobietaw dziwnym stroju przytula do siebie dwoje śpiącychdzieci.

Jej mążsiedział z boku, wpatrzony w nieboi totalnie nieobecny duchem.

- A chodzi o cośważnego?

-Inaczej bymnie prosił.

- Widziałam pana dziś na siódmym piętrze.

Pandoktor,prawda?

Komu innemu bym nie dała.

Tylkoniech pan długo nie rozmawia, bateriajuż prawie padła.

Zaraz wymacam.

Jest.

Włączę tylko.

Mąż kobiety nagle powrócił duchem na dachi wpatrzył się łakomie w komórkę, którą chwyciłTomek.

- Besia?

- Odebraładopiero po parusygnałach.

- Tomek?

Żyjesz?

- Bardzo śmieszne.

-Co to za numer?

- Jejgłos nie pachniał domem,był nowy, obcy, zadziorny, aż sięzaniepokoił.

- Nie mogędługo gadać, tylko chciałem dać znać,że coś mitu wypadło.

Będęjutro po pracy.

Miał nadzieję, że po pracy.

- Coś ci wypadło?

- ton miała zdecydowanie wojowniczy.

- No tak.

-Alemówisz, że wrócisz?

- Besia, noco ty.

-A...

- Komórka jęknęła i ucięła to, co ważnegomogła powiedziećjego żona.

187

- I pobaterii.

Padła.

Przepraszam - usprawiedliwiał się, zwracając telefon kobiecie.

Schowała gonieuważnie do torby, skupiając się raczejna obserwowaniu swojego męża.

Zaskoczyło go, że Besia była jakaś nieswoja.

Wydawała się daleka, zupełnie z nim niezwiązana.

Zastanawiał się, co to miało być, to niewypowiedziane?

Wyrzuty?

Jakieś małe "kocham cię"?

Jakieśzirytowane "Gdzie ty się podziewasz?

".

Tęsknił?

Za nią chyba nie, może było mubardziej brak domowych rytuałów, zupypomidorowej, co drugi dzień na stole, bo dzieci lubią, i jakiejśniespodzianki na drugie danie.

Ciepłego ciała poddrugą kołdrą, jej jasnej obecności.

Sapiących dziewczynek ipatrzenia nanie po zgaszeniu im światław pokoju.

- Naprawdęmyśli pan, że to się jutro skończy?

-spytała go kobietaod komórki.

To, co brałza bluzkę,było przypuszczalnie koszulą nocną, na którą założyła spódnicę.

- Mam nadzieję.

Nie mogą nas tu przecież dłużejtrzymać, prawda?

- Skoro pan tak mówi.

Ale mnie się tu zaczęło nawet podobać -rozejrzałasię po dachu.

- Nic doroboty i cała rodzinarazem - rzuciła niespokojne spojrzenie na męża.

-Wakacje.

I to nad wodą.

Aw dodatku dzieci nienudzą o frytki.

Uśmiechnął się do niej, choć i tak raczej niemogłatego zauważyć, po czym ruszył z powrotem do Agaty.

188

Wyraźniesię ucieszyła, że wrócił.

- Załatwił pan?

-Co?

- Coś.

Tak pan mówił.

Że coś musi pan załatwić.

- Załatwiłem.

-A ja myślałam, że pan uciekł.

- Dlaczego miałbymuciekać?

-Nie wie pan?

Żeby nie rozmawiać o żonie.

A tejco się stało?

Taka była milcząca, zamknięta,a teraz nagle wypytuje go o wszystko?

- Ty też chyba nie przepadasz zazwierzeniami.

-Chyba nie - lekkosię najeżyła.

Leżałai gapiła się w niebo.

On chwilę siedział,oplatając rękami kolana, ale znowu odezwał się kręgosłup,więc ostrożnie ułożył się na plecach, starając się jednak, by jej nie dotykać.

Wiedział,jaka była wrażliwana tym punkcie.

Na każdym punkcie była wrażliwa,więc trudnomu było rozluźnić się w jej obecności.

Lepiej żeby milczeli.

W domu robił to bez przerwy.

Tyle żetam miał jeszcze przed sobą komputer, atutylko dach pod sobąi gwiazdy u góry.

Agata westchnęła ciężko, a onsię zaniepokoił, żezarazzacznie mu się zwierzać.

Znowu poczuł niepokój wstopach.

Lecieć gdzieś, robić coś, a nie trwaćbezczynnie.

W mieszkaniu Agaty zostawiłprzecieżpublikację o nowotworachgłowy iszyi.

Może ją przeczytaćpo raz kolejny.

Znowuwestchnęła.

Nic z tego.

Będzie nieczuły i sięnieodezwie.

Tacy są faceci,nie powinna liczyć na nicinnego.

Jak chce pogadać, niech idzie do karmiącej.

189

- Masz jakieś zmartwienie?

- a jednak mu się wyrwało.

Odruchowo.

Oby tego nie żałował.

- Ja?

Skąd?

- odpowiedziała bez wahania.

Uff.

[.Obejdzie się bez zwierzeń.

- A dlaczego pan pyta?

A więc tak tanio się nie wymiga.

;- Bo wzdychasz.

- Taki wiejski zwyczaj -w zbywaniu rozmówcybyła lepsza od niego.

- Pannigdy nie wzdycha?

Piłeczka znowu znalazła się na jego polu.

- Odkąd cię poznałem, wydaje mi się, że masz jakiś problem.

-Niby jaki?

- Widać, że jesteś zła na świat.

-A po czym pan to poznaje?

-była jużmocnozdenerwowana.

Bez sensu, że zaczął tę gadkę.

- Sprawia ci przykrość, że o tym mówię?

-Sprawia.

Ale już za późno.

Jużpan powiedział.

Boksowanie się z kobiecymiemocjami było najgorszymzajęciem, jakiemógł sobie wymyślić na tę

noc.

- Co do tego problemu.

Takie odniosłem wrażenie.

Ale być może się mylę.

Milczałatyle czasu, że pomyślał: to jużkoniec rozmowy.

- Nie myli się pan - ile pasji wtymgłosie.

- Jestemzła.

Na świat.

Ale i pan niejestzbyt wesoły,jak zauważyłam.

Znowu błyskawiczne odbicie piłeczki.

Perspektywazwierzania sięsamemu była jeszcze gorsza niż konieczność wysłuchiwania cudzych zwierzeń.

- Nie lubię opowiadać o sobie - dodała.

- Pan lubi?

190

- Nietypowa z ciebie dziewczyna.

-To grzeczne określenie zamiast: nie jesteś normalna?

- Nie.

Chodzi mi oto, że kobiety, które znam, kochają mówić o sobie.

- Wszystkie?

-Wszystkie.

- I co, chciałby pan, żebymteż coś opowiedziała?

-Nie, wręcz przeciwnie.

Wydała z siebie jakieś nieokreślone sapnięcie, którenaprowadziło go na trop, że mógł ją urazić.

Cholera,z tą dziewczyną trzeba postępować delikatniej niżz niewybuchem.

- To nie znaczy, że mnienie interesujesz -dodałszybko.

- Przeciwnie, bardzo mnie interesujesz.

- W to akurat nie wierzę.

Poza tym moim zdaniempan nie powinien tak się mną zajmować.

- Dlaczego?

-Bo ma pan żonę.

Oj,te młode dziewczęta.

Wszystko sprowadzają dojednego.

- Ma pan czy nie ma?

-To nie ma nic do rzeczy.

Mam.

- Ale nie nosipanobrączki.

-I tak musiałbym ciągle zdejmować ją do operacji.

- Nie wrócił panwczorajna noc do domu.

-Jak widać.

- Żona nie czekała?

-Wiedziała, że mam dyżur.

- Ale pan przecieżnie miał dyżuru.

191

-Zamieniłem się.

Agata, o co ci chodzi?

Już chybarano ustaliliśmy, że nie interesuję się tobą seksualnie.

- Japanem też nie.

To zdaniego nieoczekiwanie ubodło.

- Niech panu nie będzie przykro - rozszyfrowałagobłyskawicznie.

- Mniew ogóle faceci niezbyt interesują.

Dziewczyny też nie, w każdymrazie nie w tymsensie.

- Chcesz o tym pogadać?

- To zdanie podsłuchałkiedyś u psychoterapeutki z serialu Rodzina Soprana.

Oglądali go z Besią, kiedy się na chwilę odkleiła odBollywoodu.

- Nie chcę.

- Gangster Soprano reagował bardziejwylewnie niżAgata, szczelnie zamknięta w puszce.

z nie wiadomo czym.

Jak to jest ztymi rozmowami?

Czy koniecznietrzeba sprzedać trochę samego siebie, żeby i drugaosoba się otworzyła?

Niemiał w tym doświadczenia.

Już nabierała powietrza, by znowu go przygwoździć jakimś celnym strzałem.

- Nie.

Chwileczkę.

Teraz ja - zaprotestował.

- Mówiłaś,że dlaczego nie chceszjechać do domu?

Nawetz wizytą?

Prawie słyszał, jak mocno obracają się trybikiwjejgłowie: odpowiedzieć czynie odpowiedzieć?

- Bo tylko by się na mniekrzywili,wypominali -klik, decyzja podjęta.

- Znimi rozmowy zawszeo jednym.

Opolach.

- Jakich polach?

-Moich.

Dziadekmi zapisał.

- Masz jakieś pola?

Gdzie?

- Tutaj.

Na siódmym piętrze.

Ta dziewczyna była fascynująca.

- To znaczy?

-Niechcieli, żebymje sprzedawała, woleli je rozdzielić między siebie.

Ale przecież były moje.

Moje,więc zrobiłam, co chciałam.

A jak sprzedałam, chcielipieniędzy.

Że poco mi, że i tak wyjdę za mąż, to mążna mnie zarobi, a im na rodzinę potrzebne, na dom.

Mówili jeszcze,żedziadek nastarość zgłupiał,to niemożna jego wolitraktować poważnie.

- A zgłupiał?

-Tona pewno.

Trochę.

Kiedy po lekcjach w liceum wracałado domu,nie ciągnęli jej już do kuchni ani do ogródka, gdzieznowu zapanowała matka, właśnie zwolniona z posady w sklepie, tylko sadzali przy dziadku.

Miała pilnować, żeby nie uciekał, nie przewrócił się,nie gmerał w piachu, niech zrobi dla starego cokolwiek, boto babska rzecz chorym się opiekować.

Zresztą przyAgacie dziadek wyraźnie się uspokajał.

Siedziała więc obokniego pod lipką iwkuwała angielskie słówka lub uczyła się geografii,popatrując naniego spodoka.

Wyglądałjak duże, łyse dziecko.

Nieprzypominał już siebie dawnego, wcale.

Żadnego podobieństwa z tym starcemustawiającym życie całejrodziny czy kroczącym na czele procesji w kościele.

Żadnego podobieństwa z tym władczym mężczyzną

193

z nachmurzonym czołem,mimoniewielkiego wzrostu jakimścudem patrzącym na wszystkich z góry.

Nawet oczy mu się zmieniły, ich błękitznaczniel przyblakł.

Bywało nawet, żebudził jejrozczulenie.

t Najbardziej śmieszyłoją białe, nietknięte przez słońce czoło, które ukazywało się,gdy - rzadko -zdejmo wał czapkę z daszkiem.

Kontrastowała z nim dolnapołowatwarzy, która od kilkudziesięciu lat widywałasłońce codziennie, więc była ogorzała,prawie brązowa, jakznoszone buty.

Na ogół siedziałcicho, więc miała spokój.

Tylkokiedy zbierało się nadeszcz, zaczynał przebierać nogami, żeby szybciutko przeprowadziła go spod lipkido domu, do jego pokoju(od kiedy rodzice postawilidom z pustaka, każdy miał swój pokój), gdzie od razukazał zamykać okna.

- Bo anioł wleci - tłumaczył przerażony.

Najgorliwiej, według niego, anioły szukały schronienia, gdy padało.

Siedział więc w duchocie, słuchając kropel bijących w blaszany dach, przerażony, że todobijasięstadoskrzydlaczy.

- Czemu się dziadek aniołów boi?

-A bo ja wiem, co takiemu do łba strzeli?

Wzamknięciu?

On nieprzyzwyczajony.

A i kilka może wle

cieć.

- To będzie więcej dobra w domu.

-A gówno tywiesz.

Tylko duszno się zrobi.

Lepiejdobrego nie kusić, niech zostanie, gdzie jegomiejsce - idziadek wznosił oczy ku białym krzakom,które miał nad oczami, a które w tym wypadku miałyoznaczaćniebo.

194

Nawet jącieszyło, że jest teraz taki bezradny i przerażony.

Miałza swoje, wstrętny, stary dzieciak.

Niechsię boi,niech się męczy.

A z tym testamentemstary zarządził zupełnie nieoczekiwanie, bez żadnej z jej strony zachęty.

Nikt sięnie spodziewał żadnych niespodzianek, bo od parujuż lat siedział pod lipkąi gapił się na drogę, niktgo nawet nie podejrzewał, że ma jakieś plany, i - codziwniejsze - że umie je przeprowadzić.

A tuproszę -któregoś ranka, gdy ona siedziaław szkole, a onbyłprzytomniejszy, spisał testament.

Ito jak trzeba, przydwóch świadkach, sołtysce i jej mężu.

Sołtyska odrazupowiedziała matce.

Dziadek nie komentował, boznowu zgrywał demencję i za nic nie dawał się matceprzekonać, żeby zmienić zapis.

Za to matkaco dzieńaplikowała Agacie końską dawkę gderaniny.

- Dlaczego tobie zapisał, stary łamaga.

Tobie?

Przecież to my mamy dom do wykończenia, dlaciebie też przecieżbędzie, a ziemia przydałaby sięi Waldkowi, i Radkowi, iGrześkowi, i Sebastianowi.

Mógł podzielić, alestary uparty: nie, tobie zapisał.

A nie ty go karmisz zupkami przecieranymi, tylko ja,dzień w dzień, i galoty mupiorę zasrane - wyrzekałamatka.

- A ty sobie spokojnie w szkole wtedy siedzisz.

Agata milczała, choć przecież ani w szkole nie byłospokojnie, ani ona dziadka o nicnie prosiła.

Bo poco jej techolerne pola?

Wyglądało jednak, że wystarczy poczekać, aż dziadek znowu będziemiałdobrydzień, a wtedy delikatnie go naprowadzić na zmianęzapisu.

Stary fizycznie był wniezłym stanie, więc

195

matka cierpliwie czekała na ten dobry dzień.

Ale sięnie doczekała.

TOMEK

Gdy Besia mu o czymś opowiadała, nigdy nie zadawał pytań, tylko cierpliwie czekał,aż sięwyczerpie potok jej wymowy.

Niepodsycany objawami jegozainteresowania, płynąłcoraz wolniej, aż w końcuzanikał.

Wsiąkały w podłoże opowieści o dzieciachw szkole i przedszkolu,o sąsiadce, o tym, że Besiamusiała wymieniać pomidor w warzywniaku, bo jejzgniły dali (bo chyba o to chodziło,niebył pewien,czy słuchając piąte przez dziesiąte, zrozumiał dramatyzm tej historii), że odkurzacz koniecznie trzebakupić nowy, bo ten ma już swoje lata i że w sobotęprzyjdą goście.

- Będę - tyle jeślichodzi o gości, natomiast tematyodkurzacza i pomidora lekceważył, bo wierzył, żeBesia sobie z nimi poradzi.

Potemzostawiał żonie pieniądze naprzyjęcie,a z gośćmi miło rozmawiał i serwował drinki.

Na ogół prosili go orecepty.

Onczasembłysnąłdowcipem zasłyszanym od pacjenta.

O pracynie opowiadał, goście nie lubili słuchać o onkologii,jakby się bali, że od samego gadania złapiąraka, a nainne głębokie rozmowy nie byłomiejsca wwiększymgronie.

Wnim samymteż nie było na nie miejsca.

Boo czym tu gadać?

Lepiej działać, niż ruszać szczęką.

Ale dach na bloczysku był jak teren eksterytorialny.

Słuchał.

Pytał.

Chciał zrozumieć.

Słowa Agaty.

196

nie płynęłypotokiem, jak u Besi, raczej ciurkały, jakz nieszczelnego kranu.

- Dziadek musiał ciębardzokochać, skoroto tobiewszystko zapisał.

Nie odpowiedziała, wzruszyła ramionami.

Wyraźnie było z tym coś nietak, ale nie nalegał.

Każdy maswojetajemnice.

Ona pewnie nawet więcej niż inni.

Dziwna ta dziewczyna, ale fascynująca.

W błysku światła zauważył, że na policzku błyszczy jej jakiś wąski pasek.

Płakała?

Wyciągnął do niejrękę, cofnął.

To było wbrew jego zwyczajom, angażować się w cudze emocje.

Tak, kompletnie wbrew.

Przygarnął ją dosiebie i przytulił mocno.

Leżałapoczątkowo sztywna, lekko przestraszona, po czymjej głowa opadła mu na ramię.

Czuł na piersi jej ciepłyoddech.

- Sama nie wiem, czy mnie kochał - szept popłynął z niej nieoczekiwanie, jakby naciął wrzód.

Mówiłaszybko, prawie połykając słowa.

- Potrzebowałmnie.

Nie mówiłam o tym nigdy nikomu.

Nie, tak naprawdęmówiłam raz.

Księdzu.

Wyśmiał mnie.

AW

- Dziadek mi nogi myje - wyszeptała księdzuwtedy pod samkoniec spowiedzijak największą tajemnicę.

-Na spowiedzi mi takierzeczy opowiadasz?

-ksiądz wydawałsię zniesmaczony, że Agata kazi powagę konfesjonału.

197

- A bo ja tego nie lubię - bąknęła ijuż wiedziała,że słowa po raz kolejny nie umieją oddać tego, co jejsię kłębi w środku, ale jednak spróbowała opowiedzieć wszystko, co ją niepokoiło w sobotnie wieczory.

Kiedy skończyła, ksiądz chwilę milczał,po czym odezwał sięgderliwie:

- Kolejka rośnie, dziewczyno, a ty mi o bzdurachopowiadasz.

Więcej dospowiedzi nie poszła, bo nienawiść dodziadka, ciurkająca do tej porywąskim strumyczkiem, teraz wezbrałai pędziła jak górski potok.

A nienawidzić jest grzechem, to Agata wiedziała.

Jednakprzestać nienawidzić nie umiała.

Do dziś pamiętała każdy szczegół skupionej twarzy dziadka, pochylonej nad miską.

To on zawsze szorował jej stopy, matka nie miałado tego cierpliwości,a Agata nie umiała tego zrobić wystarczająco dokładnie.

U nich na wsi szary piachwżerał się wewszystko,latem dokumentnie pokrywał zgrubiałą skórę nastopachi dłoniach.

Nie potrafiła tego doczyścić, a dokościoła przecież trzeba było mieć czyste nogi, boinaczej skarpetkido sandałów brudziły się od środka,marudziła matka.

Dziadek umiałtak złapać za stopę, że nie łachotało.

Szorował szczotką, pumeksem, znowu szczotką,spłukiwał ręką, woda spływała,pieszcząc podeszwy.

Na koniecnawet obcinał jej paznokcie, żeby nie podziurawiła białych kościelnych skarpetek.

A potem wycierał do sucha jej stopy ręcznikiem,rozłożywszy go sobiena kolanach,i trąc do sucha, ażskórajej się różowiła.

198

Dziadek teżsię różowił, tak jakby z wysiłku, cozauważyła, dopiero kiedy była już trochę starsza.

Różowiłsię, wycierając,i sapał coraz szybciej i głośniej.

Przykładałsię do wycierania, aż jejsię wydawało,że robi to za dokładnie.

Za długo.

Czuła się z tym jakoś nie bardzo.

Im była starsza, tym dziwniejsze jejsię to wydawało.

Chociaż- uspokajała samą siebie -to nictakiego w końcu,głupiajest, dziadek chcedobrze,i czysta będzie, wymyta.

Zaczęła nocować w sobotę u koleżanek, żeby dziadek darował jej to mycie, ale wtedy wymyślił myciew zwykłe dni, co latem wydawało jej się idiotyczne,bo i po co?

Tych czystych nóg starczydo porannejwyprawy do sklepu, nie dłużej.

Zresztą przezcałewakacje chodziła w gumowych klapkach z wżartymw podeszwy brudem,nogi myłao tyle o ile, nikt nawsi na to uwagi nie zwracał.

W niedzielę co innego,w parafii byłasfalt, chodniki, tam trzeba było chodzićz czystymi nogami.

Mówiła, że przecież może myć sięsama, ale matka tłumaczyła, że dorosły zrobi to dokładniej.

A ona na to czasu nie ma.

No i dziadek teżsię przy myciu upierał.

KiedyAgata zrobiła się jeszcze starsza, wynalazłnawet nową metodę czyszczenia: przeciągał namydlonym palcem między jejpalcami ustopy, aż jejsię robiłociepło, pieszczotliwie.

Za ciepło.

A potemdokładnie płukał i ochoczo brałsię do miarowegowycierania.

Zabierała mu te stopy, wyrywała, alenie dał,póki sam nie uznał, że już.

Póki nie stęknąłi nie wypuścił ich, trochę bezwładnie z ręcznika, pókiwyczerpany nie zaczął jej nagle poganiać (aprzecież

199

przedtem wcale sięnie spieszył), że tak późno, i niechAgata już idzie do łóżka, bo jutro do kościoła ma dojśćnaósmą trzydzieści i przecież ksiądz nie poczekananią jedną.

)(

Umilkła.

O kurde, ale wstyd.

Oczerniła przed obcymswoją rodzinę, w której wyrosła i sięwychowała.

Jakona śmie mówić takie rzeczy, obmawiać rodzicówi dziadka.

- Nie wiem, po co to opowiedziałam - dodała szybko.

- Przecieżdziadek nic złego nie robił,prawda?

Powinnam się cieszyć,że sięnie musiałamwstydzić brudnych nóg w kościele.

Starszy ma prawomyć dziecko, to nic złego, a dziadek do tegobył bohaterem, partyzantem,w szkole nawet wmurowalitablicę z jego nazwiskiem.

Wstyd mi, nie wiem,po copanuopowiadam o tychmoich zwidach.

- To nie zwidy, Agata.

-Takpan myśli?

- Jestem pewien.

Masz rację, to było bardzo, bardzo nie w porządku.

To się nazywa molestowanie seksualne.

- Miałam rację?

-Miałaś.

Za takie rzeczy grozi paragraf.

Miałam rację - zdziwiła się Agata.

Dziadek źlerobił i wiedział, co robi.

Poza tym Waldka,Radka,Grześka ani Sebastiana nie mył, a oni teżmieli w piątek wieczorem czarne nogi.

No iWaldkowi, Radkowi,.

200

Grześkowi ani Sebastianowi ziemi nie zapisał.

A mnietak.

Iwiem dobrze, za co.

Miałamrację, księże proboszczu, miałam rację,tato, wojowniku z packą na muchy, co mnie nawet nieumiałeś wysłuchać.

Miałam rację, mamo.

A ty prosiłaśmnie, żebym się dziadkowi nie wyrywała, i żebymnie wychodziła w sobotę wieczorem z domu, zanimdziadek mnie nie umyje.

- Matka nie reagowała, gdy jej o tym mówiłaś?

-spytał doktor.

- Raz powiedziałam.

Wstydziłam się o tym mówić.

- A ojciec?

-Onsię takimi głupotami nie zajmował.

Dzieci?

Mycie?

To nie były sprawy dlaniego.

- Ale widzieli, co dziadek robił?

-A pewnie, widzieli, musieli widzieć.

Myśmywtedy mieli jeszcze stary dom, drewniany, bez łazienki, w kącie kuchni to robił, ciągle się tam ktośkręcił.

Chciałam, żeby to przerwali, ale nie, nigdy.

- Wcale cisię nie dziwię, że nie chcesz tam jechać.

Zjego błogosławieństwem nie pojedzie tam jużnigdy.

Zupełnie nie chce widzieć,jak daleko udałojej się od nich odejść dzięki dziadkowym hektarom.

Zresztą nie była pewna, czy jej się wogóle udałoodejść.

W końcu niedaleko padajabłko od jabłoni,aona w sobie też ma trochę genów dziadka.

Poczuła się głupio, że leży przytulona do swojegolekarza na ciągle jeszcze ciepłym dachu.

Wyobraziłasobie, że ktoś na to patrzyz boku.

Co to, romans z żonatym?

Może się jeszcze pocałują?

Doktor przygarnąłją bliżej ipogłaskał po plecach.

201

- Agata - zaczął.

Panika.

Co on chce powiedzieć po tak uroczystympoczątku?

Żeby usiąść, musiała oderwać plecy od dachu.

Smoła się jednak lepiła.

Szkoda bluzki, chociaż palsześć, tendzień przyniósł dużo więcej strat niżbluzkaw czarne niespieralneplamy.

Doktorszczęśliwie milczał, choć oparł sięna łokciu i chyba na nią patrzył.

Nie mogła tego znieść.

Wstała.

Marzyła, by schować się gdzieś, za drugi kominmoże,zatrzeci.

Ale wszędzie byli ludzie.

Chciała płakać, imoże jeszcze skaleczyćsię mocno, żeby ją bolało,tu, a nie w środku.

Chciałapokaleczyć twarz,by nie wyglądać jak matka, chciała krzyczeć,bynie przypominać milczka ojca, chciała się schowaćdo pustej nory, tam owinąć kokonem z pajęczyn i wynurzyć się dopiero po stu latach.

Doktor zaczął się podnosić,najwyraźniej chciał iść za nią.

Nie, ma go dosyć.

Opowiedziała mu o sobietakie obrzydliwości, że nie chciała, żeby na nią patrzył, ani z nią rozmawiał.

W ogóle.

Na szczęścieniemusi, przecież jutro ich ewakuują, a w klinice zmieni lekarza.

Trzęsła się jeszcze,schodząc po drabince na kory'tarz, bała się, że nie trafi stopą w szczebelek, bo schodziła do ciemnych czeluści, jeszczeciemniejszych, niżna dachu.

Gęsto od ludzkich ciał, od oddechów, stąpała po cudzych stopach,torsach, poduszkach, ludziespali i drzemali, zajmując maksimum powierzchni,ledwo szła, potykającsię o cudze nogi iposłania.

Nawet niebardzo wiedziała, dokąd idzie.

202

Po co ona to wszystko wywlekała?

Zasada: pogrzebane -zapomniane doskonale się przecież sprawdzałado tej pory.

Przez parę lat chowała swoje obrzydliwewspomnienia głęboko w sobie, dzięki czemu prawienie istniały, ani dla niej, ani dla nikogo.

Mogłotakzostać.

Po co był jej ten żenujący potok wspomnień nacuchnącym smołądachu?

Poco zwierzaćsię obcemufacetowi?

Co to zmieni?

Towszystko już się stało.

Poprawiła sobiewłosy identycznym gestem jakmatka i znienawidziła sięza to do reszty.

Przesuwała się ostrożnie w tej sapiącej, chrapiącej, szepczącej, ludnej ciemności na klatce schodowej,szukając skrawka miejsca dla siebie.

- Znowu tujesteś?

-szepnął ktoś wtulony wścianę.

Potrzebowała chwili, by rozpoznać, kto pyta.

Zapachchemikaliów iżelu do włosów: Chudy.

Skąd wiedział,że to ona, wtych mrokach?

- Niemożesz spać?

- szepnął znowu.

Chyba widać, dziwaku.

- Bo ja nie mogę.

Boję się -wyznał.

- Niby czego?

- pochyliła się do niego.

- A, tak jakoś.

Szukałem cię.

- Po co?

-Gdzie będziesz spała?

Idziesz do siebie?

No nie, przecież nie wróci do mieszkania, gdzie siedzi, choć teraz pewnie leży, matka karmiąca.

Wścibskababa napewno dojrzałaby jej poruszeniei wzięłają namęki pytań.

Szybko dowiedziałabysię wszystkiego,a potem komentowałaby, dopowiadała, buntowałai analizowała, przy okazji opowiedziała sąsiadkom,żeby wszystkie ją krytykowały i nad nią się użalały, pobabsku wyciągając każdą nitkę z osnowy sytuacji.

Na koniec przyszedłby doktor.

Patrzyłby na niąciężkim, rozumiejącym, przewiercającym na wskrośspojrzeniem, i współczułby biednej wieśniaczce, a onaznowu musiałaby się wstydzić.

Z tego wszystkiego dała krok w tył i nadepnęłakomuś na stopę.

Zupełnie odruchowo powiedziała"przepraszam".

Pewnie za głośno.

206

-Pani się nie wydziera - ktoś wrzasnął - tu ludzieśpią.

- Samsię nie wydzieraj- jęknął ktoś inny.

-Ludzie,ludzie, czy wy litościnie macie?

Klęskażywiołowa, aonijeszcze gorsi.

Niż powódź jesteściegorsi i za to was Pan Bóg ukarał!

Kucnęła.

- Siadaj - szepnął Chudy izrobił jej miejsce oboksiebie.

-A pani co?

Świadek Jehowy?

- kolejny głos sąsiada,ale chyba nie do niej.

Nie, nie do niej.

- Chcesz tu zostać całą noc?

- spytała cichutkoAgata.

- Nie wiem.

Możebędzie trzeba.

- To jak nie wracasz do siebie, to może ja bym.

-ciągnęła cichutko Agata.

- ...

to ty byś się tam przespała, prawda?

-dokończył szeptem Chudy, bardzo zadowolony, że odczytałjej myśli.

- Ja Jehowa?

- oburzony głos kobiecy.

-Ja Jehowa!

Ja ci dam Jehowę!

- Ciszej,jak rany Boga, dziecko mnie się obudziło.

-Bo mnie sąsiad obraża,jakby nie wiedział, że jaco niedzielado kościoła chodzę.

- Do jakiego kościoła?

-Czego was tam uczą, w tym kościele?

Żeby ludziom nawet w nocynie dać odpocząć?

- Sąsiad, jaksam nie wiesz, czegouczą, to chybaniechodzisz - krzyknął ktoś.

-Ja to tylko żałuję,że tam was nie uczyli, żebyludziom w spaniu nie przeszkadzać - jęk ze środka

207

korytarza.

- Co za katolicy hałaśliwi, jak pragnęzdrowia.

- No,przespałabymsię tam parę godzin - szepnęła na chłopięce, gorące ucho Agata.

Chudy zbliżył pachnące głodemusta i wionął jejwe włosy:

- Możesz spaću mnie, nie ma problemu.

-Bluźnisz pan!

- wrzaskmęski.

- Śpijcie do cholery, katolik, Jehowa, nieważne,śpijcie, a przynajmniej zamilczcie.

Się człowiek chcewyspać, jak nie jadłcały dzień - jęk zinnych ust.

- Się pan niewyrażaj przydziecku,bo nie dość, żenie śpi, to jeszcze siębrzydkich rzeczy nauczy - odezwał się kobiecy głos.

-A kto tusię wyraża,kto się wyraża.

Pani jakaś jesthisteryczna- mężczyzna wymachiwał ulubioną obelgą.

Zaczął szczekać pies, Agata zdziwiła się, że odezwał się dopiero teraz.

- Ja histeryczna?

Ja?- Kobieta nie zamierzała puścić płazem obelgi.

- Grzesiu, nie słuchaj, synku, tegopana.

No śpij, śpij,szszsz.

Grześ niezrażony darł się jednak dalej.

- Dasz mi klucz?

- odważyła się Agata.

- Nie, pójdę z tobą.

Onie!

- jęknęła wduchu.

- Razem będzie nam raźniej - upierał się Chudy.

-Wiesz co, rozmyśliłam się.

Ty idź, ja zostanę tutaj.

Potem możewrócę dosiebie.

Łóżkoi tak zajęte,ale mogę się przespaćna podłodze.

- Chybasię mnie nie boisz?

- domyślił sięChudy.

Milczała dyplomatycznie.

208

- Nie bójsię.

Ja nigdy nikomu nie zrobiłem niczłego.

I nie chcę zrobić.

- Co za ludzie bez serca, bezkultury - głosy niosłysię z krańca na kraniec, Grześ wył, psy szczekały.

)HHt

W mieszkaniu Chudego od razu wymacała kolanem fotel.

Przesunęła go tak, by miałaułatwionądrogę ucieczki.

Jak mnie dotknie, od razu wychodzę,postanowiła.

Siadła izamknęła oczy, choć właściwienie musiała, bo i tak nicniebyło widać.

Chciała, żebyogarnęły ją czerń i spokój,ale za dużo w niejbuzowało pod zmęczeniem.

(mw

Próbował siedzieć w swoimmieszkaniu tego wieczoru, alenie był w stanie.

Podrywał się na każdyszelest, stukz drugiego pokoju.

To na pewno zzaściany - tłumaczył sobie, alestrach nie pozwalał muw to uwierzyć.

Teraz, w obecności Agaty, wszystkiete dźwięki stały się bardziej oswojone.

Chciałbyją tuzatrzymać nacałą noc, ale wiedział, żedziewczynaczuje się u niego nieswojo.

Niepotrzebnie dotykał jejbrzucha.

Nie powinien działać odruchowo, tylko zawsze najpierw się zastanowić, jak to może zostać odebrane - tak mu zawsze tłumaczyła pani Zuza.

Znowu wymówiłw myślach to imię.

W sąsiednimpokoju cośskrzypnęło.

209

- Agata, napiłabyśsię czegoś?

- szybko przerwałciszę.

Skrzypienie ustało.

- Pewnie!

- z entuzjazmem.

-Ale tylko jeśli i tysię napijesz - to już bardziej ostrożnie.

- Idędo kuchni - zapowiedział.

-OK, rozumiem - ale nic nie rozumiała.

Bo toprzecież wcale nie było do niej.

W pierwszym odruchuserca pomyślał, żeby jej wytłumaczyć, do kogomówi,ale sięzawahał.

Ajeśli znowu pomyśli, żejestdziwny?

Musiałby jej opowiedzieć, że jako dziecko w każdewakacje jeździł z matką na wieś.

Wynajmowalipokójz werandą, ale bez łazienki, żeby było taniej.

Pieniędzymusiało starczyć na mlekoprosto od krowypite litrami, z kożuchami, wmuszane mu przez matkęodrana do wieczora, żeby już nie był taki blady, chudy,słabowity.

Potem prawie zawsze budziłsięw środku nocy, bobardzo chciało musię siusiu.

Próbował o tym zapomnieć i znowu spać, bo nawsi, zupełnie inaczej niż w Warszawie, było ciemnociemnością wiejską i gęstą.

W nocy,kiedy pogasły jużtelewizory, jedyną latarnią był księżyc,zielonkawy,co kwadrę przyjmujący inną postać.

Chudy słuchałpochrapywania matki i z powrotem próbował wpasować się w ten rytm i spać jak ona.

Z każdym jednakoddechem pęcherz wołał: Opróżnij mnie!

Opróżnij!

Próbował go przetrzymać,bo bał się wyjść spod kołdry, pod którą - wedle zasad, które ustanowił sam zesobą - nic munie groziło zestrony ludzi ani duchów,zwłaszcza duchów.

Był bowiempewien, że w oparach.

210

czerni ożywają wszyscy zmarli mieszkańcy tegodomu - prawie ich widział, ten korowód starszychpań w wiejskich chustkach i jednego starca o lasce.

W końcu Chudy podnosiłkołdrę i wysuwał sięz łóżka, musze truchła szeleściłypod kapciami.

Podnosił rygiel, ale dojściedokibelka z dziurą byłoponadjego siły, więc tylko stawał pod ścianą domui zsuwałlekko spodnie od piżamy.

Sikał zzamkniętymi oczami, powieki były ostatnim szańcem chroniącym goprzed szturmem ludu ciemności,bowiemzimne dłonie mieszkańców mrokubyły tuż-tuż przyjego twarzy i - co gorsza - przy jego nagich pośladkach, przy nagim siusiaku, więc starał nie ruszać sięgwałtownie, żeby nie dotknąć wyciągniętych lodowatych palców.

- Odwracam się -oznajmiał duchom, tak jak teraz,kiedy zapowiedział, że idziedo kuchni.

- Odwracamsię- i powoli,powoli odwracał się, a potemwracałbiegiem do łóżka, już nawet rygla nie zasuwał, podkołdrą zagrożenie mijało, więc szybko zasypiał.

Tylko łóżko było bezpieczne, tylko tam się rozluźniał, w świecie między prześcieradłema kołdrą.

Napodstawie niepisanej umowy między sobą a śmierciąustalili, żew czasie snu go nie weźmie.

Starał się więczasypiać jak najprędzej ispać jak najdłużej, który tostan też był półśmiercią, zwłaszcza że rzadko mu sięcoś śniło.

Może jej towszystko wytłumaczyć, kiedy będziejasno.

211

Otworzył piwo.

Zapachniało jej ojcem.

Poczuła siędziwnie.

- Nie lubisz?

-Daj.

Butelkę otwierał przy niej, więcna pewno nic tamnie wrzucił.

Ciepłepiwo byłotrochę obrzydliwe,alegasiło pragnienie.

Wypiła dokładnie połowę i podałabutelkę Chudemu.

CWTV

Mimo całej sympatii do Agaty, nie był w stanie objąć wargami szyjki, na której zostały resztkijej śliny.

Protestowała, ale pozwolił jej wypić wszystko.

A potem poszedł do łazienki iwychłeptał trochę wodyz wanny,jak pies.

Agata ziewnęła.

Zmęczona.

Śpiąca.

Ale przedewszystkim poruszona.

Nawet lepiej, że jej nie widział,nie rozpraszał się na nieważne szczegóły.

- Położę się już,dobrze?

- spytała.

-Ty gdzie śpisz?

- Tutaj - wskazał na kanapę.

Skierowała się dopokoju pani Zuzy.

- Tam nie idź - zaprotestował, ale już tam weszła, szurała meblami, rozgaszczała się.

Zrobiło mu sięnieswojo,gdy słuchał tych znajomo-nieznajomych odgłosów.

- Przecież sam mówiłeś, że wyjechała.

Zdejmęjejpościel i taksięprześpię, na tapczanie po prostu.

Masz wolną poduszkę?

A przykrywać się nie muszę.

w taką pogodę.

Przecież nie będzie miała za złe, żeprzygarnąłeś potrzebującą.

- Nie wiem.

-Jak to: nie wiesz?

Będzie miała za złeczy nie?

- Chybaraczejnie.

-To zdejmuję pościel.

- Nie, nie zdejmuj!

Krzątaninaustała na chwilę.

- Ja tak specjalniezostawiłem- kontynuował.

-Napamiątkę.

Chyba byś nie chciała tam spać, jakbyśwszystko wiedziała.

Nie rozumiała.

- Bo widzisz, ona - przełknął ślinę - nie żyje.

Odgłosy znowuzamarły.

- Mówiłeś, że wyjechała!

-No to takjakby wyjechała, prawda?

Tylkoże jużniewróci.

Mam nadzieję.

Agata zamilkła, zaszurała niespokojnie stopamipo wykładzinie.

- Gdzie zmarła?

-No tutaj.

Właśnie w tamtym łóżku.

W mieszkaniu bardzo zmieniła się atmosfera, odkąd pani Zuza odeszła.

Co wieczór miał wrażenie, żetam, gdzie obecnie przebywa, jest jej smutno i nudno.

Byłpewien, że często siadaza zamkniętymi drzwiamiswojego pokoju, człapie,szeleści i czeka na niego.

Tyleże onbardzo bałsię za nią iść.

- Dawnozmarła?

- dopytywała Agata.

- Miesiąc temu.

-Myślałam, że w Warszawie wszyscy idą umieraćdo szpitala.

213

- Wolała w domu.

-To dobrze.

Dobrze, jak człowiek umrze z bliskimi.

Rodzinynie miała?

- Mnie miała.

-Byłeśprzy tym?

- Wysłała mnie do kuchni, była głodna.

Akuratzalałemgrochówkę wproszku z grzankami i niosłemjej kubek,jak zobaczyłem, że nie oddycha.

- Wieczne odpoczywanie.

-Dziwne to było.

Najważniejsze wydarzenie w życiu człowieka,a jakoś tak po cichu.

- Najważniejsze wydarzenie to sięurodzić, Chudy.

-Ale to jest równie ważne.

Tylko że przy porodziejest chyba więcej zamieszania.

- Nie wiem.

Mamazawsze rodziła w szpitalu.

Na wsi tylko umierasię w domu.

Imówię ci, że takaśmierć to błogosławieństwo boże.

Cicho.

Bez bólu.

Mój dziadektakwłaśnie umarł.

Przy dziadku aż go uderzyła czarna fala złychmyśli z jej głowy.

Był kwiecień, dwa lata temu, przyroda już się prawieobudziła, a Agata miała kupę roboty, bo kuła domatury.

Kiedy wróciła zeszkoły, dziadek siedziałpod lipką sztywny zestrachu,tak sztywny, że niebyłw stanie sam sobie czapki poprawić, więc daszek zjechał mu na oczy.

Agatawestchnęła.

Nie miała czasu,by z nim gadać lub go pocieszać, musiała się uczyć.

214

historii.

Ale dobrze, podniesie mu ten daszek trochędo góry.

Kiedy jednak przesunęła mu czapkę ispojrzaław oczy, błyskawicznie opuścił głowę.

- Nie chcę nanią patrzeć- wystękał, a z płucpachniało mu starością.

- Śmierć po mnie idzie.

Agata obejrzała się.

O costaremu mogło chodzić?

Faktycznie, po piachu kroczyła, wznosząc kurz każdym ruchem stopy, postać z białą twarzą, w której jarzyły się czarne, wielkie ślepia.

Agata i dziadek wstrzymali oddech.

Postać szła w ich kierunku.

Dziadek wpiłsię sękatą dłonią w ramię Agaty.

Potworna figurabyłacoraz bliżej.

Wyglądało, jakby nie szła, lecz sunęła nadziemią w kłębachkurzu.

Zbliżyła się do nich, i takjakby chciała przystanąć, ale nie, jednak sięnie zatrzymała, z jej ustwyszło tylkonieoczekiwane "Dzieńdobry" i poszła dalej.

Dziadek nie odpowiedział na pozdrowienie, może się bał, że gdy odpowie, okaże się tohasłem otwierającymwrota piekieł, natomiast Agatajuż wiedziała.

Śmiać jej się chciało, bo poznała i głos,i nylonowy fartuch sąsiadki z końca wsi,Ireny.

Pobiegła za nią, żeby wypytać, o co chodzi.

Irena,mimoże obandażowana, nie była wcale mniej gadatliwa niż normalnie.

- Już prawie nie boli, tylko tak ciągnie mnie skóra,dobrze, żew oczy nic się nie stało.

Dziewczyno,pamiętaj, nigdy nie odcedzajkartofli nad patelnią zkotletami!

Sześć dni w szpitalu, nie mówiła ci matka, żemnie zabrali?

Mają mi teraz zmieniać opatrunekcodwa dni,żeby się w upał nie paprało, ale nie pozwolilijeszcze zajrzeć w lusterko, może i lepiej, że męża jużmam, prawda?

Bo kto by sięna mnie teraz skusił?

215

Gdy Agata wróciła do niego,zauważyła, że zamarł,niespuszczającoka z oddalającejsię postaci, patrzyłza nią,jak znika w błękitnej mgle kurzu.

Dopiero po dłuższej chwili zaczął oddychać.

- Dziadku,to nie śmierć - chciałapowiedziećAgata, ale wstrzymywała się, jeszcze przez chwilę, bopo raz pierwszy w życiu czuła nad dziadkiem władzęichciała się nią nacieszyć.

A kiedy mu wreszcie powiedziała, kto to był, nieuwierzył.

Zakażdymrazem, gdy Irena w bandażach szła dosklepu, witała starca serdecznie.

A przecież chodziłapo zakupy codziennie.

Dziadkowi zamierał oddechjużwtedy, gdy ją w kłębach kurzuwidziałna drodze.

Gdy go mijała, zdawał się zadziwiony, że to jeszczenie koniec, że śmierć podarowała mu kolejny dzień.

Dopiero wtedy zaczynał kurczowo łapaćpowietrze.

Któregoś dniajednak zamarł i tak już został, rezygnując z następnego wdechu.

Strach go pokonał.

A Agata, zamiast jak zwykle odpowiedzieć Irenie"dzień dobry", powiedziała:

-Właśnieumarł.

Zabrali staruszka spod lipki, położyli na stole w salonie, umyli i zaprosili sąsiadów na opłakiwanie.

Agata spodziewałasię, że poczuje ulgę.

Nic z tego.

Takadobra śmierć to znakbożego błogosławieństwa,nagroda zadobre życie - mówili wszyscy, co było dlaniej ostatecznym potwierdzeniem, że myliła się, gdynie chciała,by jej mył nogi w soboty.

Przez chwilę tylko pomyślała, że może ten rozbrajający,bajczący, zestrachany staruszek spodlipki dla Pana Boga również nie miał nicwspólnego.

216

z władczym dziadkiem z okresu jej dzieciństwa i dorastania, groźnym królem miski i szczotki, który budził w niej tyle skłębionych emocji.

Ale potem uznała, żePan Bóg nie mógł się mylić.

Siedzieliprzy zmarłym, a Agatę wysłali do jegopokoju.

Miała otworzyć okno, żeby dusza wyleciała.

Takie zwyczaje na wsi.

Wstrzymała oddech, by niewciągnąć do płuc ani odrobiny jego duszy.

)

Otworzyła okno.

Niech i dusza paniZuzy wyleci,jeśli jeszcze tego nie zrobiła.

Siadła na łóżku, w którymnie tak dawno sechł śmiertelny pot jego właścicielki.

Marzyła, żeby sięwreszcie wyciągnąć w samotności,dać ulżyć kościom i głowie.

A co doChudego - jużsobie upatrzyła krzesło, które podstawi pod klamkę.

Będzie sama, bezpieczna i się wyśpi.

A przedtem jeszcze zamknie okno, żeby nie naleciało komarów.

- Agata!

Nie będziesz tam spała!

- wrzasnął Chudyz drugiegopokoju.

- Dlaczego?

Jej już wszystko jedno.

Niedziwacz.

- Proszę cię, chodź tutaj - usłyszała jegoszybkiekroki.

Łaził wtę i we w tę po tamtym pokoju.

- Tu sięprześpisz.

Może jeszcze na tej samej kanapie co on?

Działo siętu coś dziwnego, choć niewyglądało to na flirt.

- OK, przepraszam, że się wprosiłam.

Pójdę już -na myśl opowrocie na zatłoczony korytarz zrobiło jejsię duszno.

- Zostań!

Miała dość.

Wpadła do dużego pokoju.

Chudy łaził od ściany do ściany.

- Po pierwsze: zachowujesz się jak idiota.

Po drugie: nie będę z tobą spać.

Potrzecie:wychodzę.

W paru krokach znalazła sięprzy drzwiach.

-Agata, proszęcię - prawie krzyczał.

-O co?

- Bo ja.

ja się boję.

Boję się, że onatam tkwi zadrzwiami i chce, żebym za nią poszedł.

- Jejtam nie ma.

Możesz sprawdzić.

- Sprawdzam, ale kiedy światło działa.

-Chudy.

- nagle zrozumiała.

-Dzieciaku, ty poprostu się boisz ciemności.

Rozłożył jejna podłodze jakiś szorstki koc.

On nałóżku, ona na dole.

W jej domu tak sięgości nie nocowało.

Ale niech mu tam będzie.

Podłoga odciskała jejsię boleśnie na biodrze, niemiała pojęcia, żeta kośćaż takwystaje.

Nagle poczuła jegochłodnądłoń przesuwającą siępo twarzy.

- Co ty robisz?

- wrzasnęła.

- Przyniosłem ci poduszkę - kucnął przy niej.

-Sama przecież ją sobie włożę pod głowę, głupolu.

Cofnął rękę.

- Ty to jednakjesteś świr.

Dziwak- chciała zagadać zdenerwowanie iwybadać go, czy naprawdęchodziło mu tylko o poduszkę.

- Wszyscy tak mówią.

218

- Pani Zuzatak mówiła?

-Nie, ona nie.

- A wszyscy to kto?

-Mama na przykład.

- Mama mówiła na ciebie świr?

Dziwak.

Na jedno chyba wychodzi, nie?

Siadł obok niej.

Odsunęła się na sam skraj koca.

Oczywiście musiał dotknąć jej kolana.

- Co ty robisz?

-Sprawdzam, gdziemasz nogi.

Czy już siępowinna niepokoić?

Chyba powinna.

Wsłuchała się w siebie, ale nie było tam strachu przedChudym.

Zresztą cofnąłjuż rękęi siedział obok, oddychając cichutko.

Poczułarozczulenie, jakby siedziałobokniej młodszy brat.

Na ile może zaufać swoimprzeczuciom?

Chyba może.

Przecież z dziadkiem zawsze czuła,że coś jest nie tak.

Coś bardzo, bardzo niewłaściwego.

A Chudy?

A kogo tu się bać,chyba zwariowała.

Ona, Agata, która dźwigała młodszych braci i ciężkie sagany z bigosem, poradzi sobie z chucherkiemo wadze większego koguta.

A gdyby co, to przecieżmoże wrzeszczeć, aż usłyszą ją ludzieoparci o drzwimieszkania Chudego.

Nie zrobi jej nic, ona na to niepozwoli.

Teraz jest dorosła, silnai wie, czego nie chce.

Bo czego chce, to jeszcze musi się dowiedzieć.

- Agata,słyszysz,jak ona chodzi potamtym pokoju?

- głos Chudego był cichy i drżący.

Słyszała dużo, aż za dużo, dźwięków z korytarza.

- Nie histeryzuj.

To zklatki.

A tu słychać główniekomary, może zamkniemy okno?

219

- A to szuranie?

-Jakie?

- Leżę tak czasem w nocy i słyszę, że ona tam jest.

Ale tunie wchodzi.

Może niechce mi przeszkadzać.

Ani mnie przestraszyć.

- Teraz szura?

-Tak, właśnie w tej chwili.

Też słyszałaś?

Agata wstała ze swojego psiego posłania.

Ile możnasłuchać tych bzdur.

Onatam zmarłych się nie bała,żywi byli gorsi.

Weszłado sąsiedniego pokoju z takimimpetem, że Chudy aż jęknął.

- Pani Zuzo!

- zawołała.

Głupio się czuła, odgry; wając ten teatrzyk.

- Nie wołaj jej!

- Nie odpowiada.

Nie ma tu nikogo.

Zostawimytedrzwi otwartei będziemykontrolować sytuację.

- Nie.

Lepiej nie.

- Chudy, wymyślasz sobie problemy.

Zmarli wra, cają,tylko kiedy czegoś na ziemi nie załatwili, taki umnie na wsi mówią.

A pani.

' - Nie załatwiła jednej rzeczy.

;- Nibyczego?

'.- No, nie zjadła tej grochówki - powiedziałChudy.

; Agataparsknęła śmiechem.

l- Chudy taka byle jaka grochówka z proszku nie?

przywabi nikogo zpowrotem na ziemię.

Tego możesz

być pewien.

Wróciła do swojego posłania zszorstkiego koca.

Chudy siedział skulony na podłodze.

Położyła mu

rękę na plecach.

Aż podskoczył.

- To ja, świrze.

220

Przytulił się do niej, jak młodszy braciszek szukający pociechy.

- Wiesz, możeszkoda, że jej jednaknie ma - szepnął jejw bluzkę.

- Bo chciałbym ją oparę rzeczy wypytać.

-Oco?

- Co tam jest, na przykład.

-Chudy?

-Tak?

- Głos ci drży.

-Boję siętrochę.

Jej ciepła ręka wymacała w ciemnościach jegochłodne ramiona, żeby go lepiej przytulić.

- Strasznie masz chude te plecy, znać ci wszystkiekosteczki.

Musisz przytyć.

cmw

- Mówisz jak moja mama- szepnął jej wbluzkękojąco pachnącą potem.

-To źle?

Widać musisz więcej jeść.

Człowiek musicoś jeść, żeby nie umrzeć.

- Przestań.

-Przestań co?

- Nie mówo śmierci.

-Przecież jesteś młody,dlaczego się już teraz tegoboisz?

- I tonem zrozumienia: - A może tychory jesteś?

- Tak.

Chyba tak.

- To nie wiesz?

221

- Nie do końca.

-To tak jak ja - westchnęła.

- Daj mi rękę, proszę.

Jateż sięboję.

Dlaczego myślisz, że jesteś chory?

Dlaczego?

Dlaczego?

Dlatego, że mama zawsze mu to powtarzała.

Odkąd pamiętał.

- Ta twoja chudadupina,te nogi jak patyczki,ja mam ręce grubsze niż twoje uda - stała nad nimi krzyczała.

- Ty nic nie jesz!

Umrzesz,dziecko,umrzesz młodo!

Ty dziwne dziecko!

Pięcioletni Chudy uśmiechał się zuchowato i dalej sznurował usta nad białą zupąz pływającymi wewnątrz żółtawymi drobinami, czyli nad ryżem namleku, a jego zaciśnięte usta jeszcze bardziej nakręcały matkę:

- Ty giniesz w tych ubraniach, w co ja mam cięwłaściwie ubierać?

Ludzie mówią,że cię nie karmię,i co się dziwić, wyglądasz jak śmierć na chorągwi.

Jakiej chorągwi,zastanawiał się Chudy, wżyciu niewidział chorągwi ze śmiercią, tylko orły jakieś, ewen!

tualnie Maryje w błękitach.

Był przerażony,ale nie chciał tego okazać matce,więc śmiał się lekceważąco, i dalej nie jadł cholernejzupy mlecznej, którawłaśnie pracowicie kończyłasiępokrywać żółtawym kożuchem.

- No, nabierz łyżkę - nalegała matka - chociażdziesięć łyżek zjedz, postódźsobie, ale zjedz,niemożna tak nic nie jeść, jak ja byłam w twoim wieku towszystko jadłam, bo głód, głód był, i się nie wybrzydzało, jadło się wszystko, żeby brzuch zapchać.

A tyzupki, szyneczki, kotleciki dostajesz najlepsze inic.

222

nie jesz, nie jesz.

Zapakującię w taką białą trumienkęi zakopią w takim malutkim grobku, pamiętasz, jakwidzieliśmy na cmentarzu groby dzieci?

Chudy aż wzdrygał się w środku od tych gróźb,jednak nie okazywał strachu.

Tylemu zostało zżycia:

kpiąca mina i dystans.

I zasznurowane usta.

Nie dasię złamać.

Matka ciągnęła go gwałtownie za rękę do przychodni na badania i zostawiała w gabinecie, bo bałasięwidoku krwi.

Mówiła, że będzie czekać pod drzwiami,ale Chudy zawsze się bał, że go porzuciła, bo pocojej takie chudedziecko.

Przerażałago myśl, że jużna zawsze zostanie z tą brutalną pielęgniarką, któranajpierw wygrzmociłamu zgięcie łokcia, po czymścisnęła je gumową rurką, by bezradnie wymachującstrzykawką, stwierdzić, że jednak żył tam nie ma.

Jestem kompletnym odmieńcem - myślał pięcioletni Chudy.

- Niemam żył.

I nie pocieszało go nawet, żepielęgniarka wypatrzyła w końcu jedną mizerną na grzbiecie jego dłoni.

Cóż, czeka go mała biała trumienka wyściełanaatłasem, zyskałtę pewność, gdy matka odebrała wyniki badania krwi i machając mu przed nosem kartką,na której widniałytajemnicze cyfry, krzyczała (z troskio niego, tłumaczyła, dlatego krzyczy), że wynikima fatalne, że grozi mu anemia, tak, ANEMIA, i żeod tego można umrzeć.

Śmiał jejsięw twarz i nadalwypluwał przeżutą wołowinę do zlewu, ale odtamtejporyzaczął się szykować na rychłąśmierć.

A ponieważ zaraz miał umrzeć, już zupełnie nieopłacałomu się zmuszaćdo jedzenia.

223

Posiłki zmieniały sięw spektakl rozgrywający sięmiędzy jego zaciśniętymi ustami a matkąchwytającąsięwszelkich sposobów, by wpakować mu jedzenie doust, zmusić do przeżucia ipołknięcia.

Bywało, że odchodziłaod wieszczenia chorobyi próbowała skłonićgo po dobroci.

Widelecz nabitym kotletem zmieniałsię wtedy w samochódwjeżdżający do garażu lub helikopter krążący nad bazą.

Czasem brało ją na wspominki.

Wtedy opowiadała, jak ją ojciec łoił pasem,kiedy nie chciała jeść, bo grzechem jest nie chcieć jeśćdarów bożych.

Pan Bóg daje nam dary, byśmy doceniali, jedli, trawili i wydalali,bo nie jest grzechemzrobić kupę z darów bożych, ale jest grzechem niestrawione darywyrzucić do kubła.

Tak to sobie przynajmniej Chudy wyobrażał, bogdy spytało to matkę, zajęczała, że jeszcze sobie kpi,bezczelny, a tymczasem tu kotlet niezjedzony.

Małedzieckonie powinno bluźnić, tylko jeść, zawijać, booczy podkrążone, jak u trupa, każdą kosteczkę znać,jak u szkieletu, narzekała mama i z tych nerwów wcinała paczkę herbatników.

Szykował się więc na rychłą śmierć, i gdyby takbardzosię tego nie bał, mógłby nawet powiedzieć, żesiędo tej myśli przyzwyczaił.

Opowiadał otym paniZuzie, ale zauważył, żesię potem robiła niespokojna,więc sobie darował.

Bez przekonaniazdał do liceum,a kompletnie bezchęci złożył papiery na studia, bo po co mu w końcuwysiłek w celu zapewnienia lepszej przyszłości,skoro ta przyszłość go nie dotyczy, bo śmierćczekatuż zarogiem.

Rozważał przez chwilęzdawanie na.

224

medycynę, ale szybko odrzucił ten pomysł, bał się,że za bardzo będzie się identyfikować ze zwłokami,na których trenuje się anatomię na pierwszym roku.

Chodził siłą rozpęduna kompletnieobojętnemuzajęcia, nieangażując się specjalnie ani w życie studenckie, ani wtok nauczania.

Miał inne problemy:

na początku roku zauważył, że powiększyła mu sięśledziona.

Białaczka,pomyślał i szybko posprawdzałwksiążkach oraz w Internecie, ale lekarz rodzinnyzaprzeczył.

Albo się nie znał,albo nie chciał go martwić.

Chudy dał sobie chwilowo spokój zwizytamiu specjalistów od śledziony, bozaniepokoił się swoimpenisem: na czubkupojawiła się bolesna ranka, cośjakby ubytek skóry, który minimalnie, ale się rozrastał.

To znaczy, gdy Chudy mierzył średnicę ranki,raz mu wychodziło pół milimetra więcej,a innymrazem ten przyrost znikał.

Zapisywał to, ale nie mógłznaleźć żadnej prawidłowości, wiedział jednak, comoże oznaczać taka niegojąca się rana.

Odbierał jąboleśniej niż dolegliwości śledziony, sam nie wiedział, dlaczego, boi bez penisa, i bez śledziony możnażyć, połowa ludzkości żyje przecież bez penisa.

Cochwilajednak, znaczy co siusianie, ranka pchała musię przed oczyi budziła grozę.

O ile ze wszystkim latał do lekarzy,to z tym nigdzie nie poszedł.

Był pewien, że gdymedyk,niezależnie odpłci, będzie mu tooglądał, penis zareaguje paradoksalną erekcją, a onwtedy umrzeze wstydu.

Więcsmarowałrankę tormentiolem, który mustrasznie brudził bokserki (nienosił slipek, bo obcierały i przegrzewały jądra).

Miał na wszystkich

225

majtkach w kroku kompromitującąbrązową plamęod maści, alenie zamierzał jej nikomu pokazywać,bo z WF-u i tak miałzwolnienie, które załatwiła mumama.

Seksu też nie planował, nawet na masturbacjęstracił ochotę, nie była chybawskazana w przypadkutej rany.

Nie miałzresztą pokus,wszystkiedziewczyny na studiach jawiły mu sięobrzydliwieżywotne.

Ciągle chodziłyna kawki i ciasteczka, a potem gadały o odchudzaniu, pachnąc kawą, piwem,jedzeniem, cebulą,mięsem, czy co tam pochłaniaływ okolicznychbarach.

Jego też chciały wyciągaćnacelebracjętych wątpliwychrytuałów, ale nie dał sięskusić.

- Idzieszna obiad?

- pytała czasem któraś.

- Nie jadam.

-Widać - chichotała, i zaznaczała, że on odchudzać się chyba nie musi.

W przeciwieństwie do niej,po czymrobiławymowną pauzę,czekając na jego zaprzeczenia, ale on milczał.

Nic go nie obchodziło jejbiałe, piegowate, pulchne ciało, obyistniałojak najdalej od niego.

Potem koleżanki ze studiów tylkopopatrywałynaniego z daleka, coś szeptałyi się śmiały.

Trochę teżna pewno z jegociuchów, w które jak wbił się na początku roku, tak chodził aż do sesji letniej.

Nie mógł dostać na siebie spodni, chyba żew dzialedziecięcym, ale tam na szczupłość byłydobre, ale zakrótkie, no imiejscana genitalia za mało, on musiałmieć duży zapas materiału, ito nie wlewej nogawce,jak większość facetów, ale w prawej.

226

Opowiedział Agacie to wszystko, by go lepiej zrozumiała.

Bo wyrósł z niegoodmieniec, zdawał sobiez tego sprawę.

Ale ona sama była dziwna, co dawałoszansę, że znajdzie u niej zrozumienie.

- Naprawdę kupujesz spodnie wdziale dziecięcym?

- spytałarzeczowo Agata.

Co za rozczarowanie.

- Naprawdę tylko tyle z tego zrozumiałaś?

-A z tą raną?

Dowiedziałeś się, cotojest?

- Tak jakby.

-Jak to tak jakby?

- Bosięzagoiła, sama.

Ale zaraz potem się zrobiłagdzie indziej.

Ciągle mam jakieś wrzody.

- Z głodu pewnie.

-A ty ciągle o jednym.

Jak moja mama.

- A co z nią?

-Żyje.

Mieszka, gdzie mieszkała.

Chyba nawet niesprzątnęła rzeczyz mojego pokoju.

- Chyba?

-Dawno jej nie widziałem.

- Tak jak ja mojej.

-Wolałem mieszkać z panią Zuzą.

Ona była wesoła.

Jedliśmy, ile chcieliśmy, i prawie nigdynie gadaliśmy o śmierci.

- Na co umarła?

-Niewiem.

Lekarz chciał mi potem tłumaczyć,ale wolałem nie.

Co mi da, że będę wiedział?

Nie majeji tyle.

I co, znowu mi powiesz, że dziwak zemnie?

- Tak spytałam.

Nieważne, na co umarła.

Przychodziczas na człowiekai tyle.

- Udajesz czy naprawdę rozumiesz?

-To krewna jakaś twojabyła?

227

- Poznałemją w przychodni.

Przychodziła posiedzieć w poczekalni, nawet jak nie miała sprawy do lekarza.

-A ty?

- Ja miałem różne sprawydolekarza, alepotem tojuż się nawet bałemzapisywać i Wchodzić, bo ledwona mnie spojrzał, a już mnie poznawał i mówił, żebymwyszedł.

Więc siedzieliśmy z panią Zuzą w poczekalni.

Oboksiebie.

Miała fantastyczny beret - szary,puchaty.

Kupiła mi taki sam.

Nie nosiłem, ale było miprzyjemnie, zawsze to prezent od serca.

- Zapisała cimieszkanie?

-Nie.

- Nie chciała?

-Mówię, że starała się nie myśleć o śmierci.

- No tojakim cudemtu jeszcze mieszkasz?

-Bo mam je opróżnić.

Trzy miesiące czy jakośtak.

Potem wkroczyadministracja.

Czy jakoś tak.

Niewiem, mam chyba powyrzucać jej rzeczy, a samemusięwynieść.

- Dokąd?

-Zobaczę.

- Do mamy?

-Nie!

- Chudy, spokojnie.

-Nie chcę o tym myśleć, nie teraz na pewno.

Coś, sięznajdzie.

Złapała go za rękę, a on jej nie wysuwał.

Tym razemniebadałajego wystających kości, to dobrze, bowtedy czuł się nieswojo, wydawałomu się, że nakostkach Agata liczy dni życia, które mu jeszcze zostały.

228

Teraz poprostu trzymała go za rękę, a ich dłoniepociły się na zetknięciu, co go nieoczekiwanie pokrzepiło.

Siedział obokniej, na podłodze, zwiniętyw spinacz, a oboknich cichutko jak nóżki karaluchówszeleściły myśli innych ludzi zza ścian, drzwi, sufitu,podłogi.

Agata oddychała miarowo, ale przecież wiedział, żenie śpi, zatopiona wswoich traumach i nieszczęściach.

Każdyczasem potrzebuje ciszy.

Potem wyciągnął się na swojej kanapie.

Dobrzebyło znowu miećkogoś wmieszkaniu.

Kogoś żywego.

Płakałprzez sen.

Czasem mu się tozdarzało, wtedygdy śniło mu się, że umieraalbo już umarł.

Obudziłgoszloch, który wyrwał mu się z gardła.

Zaraz gozdusił poduszką, ale chyba za późno.

- Chudy, nie śpisz?

- Agataporuszyła się na swoimposłaniuna podłodze.

- Chyba słyszysz,że nie.

Wstał złóżka, siadłprzy niej.

Dotknęła jego twarzy.

Dziwne, wyglądało na to, że chyba lubi go dotykać.

- Płakałeś.

O co chodzi?

- O wszystko.

O to, że jestem dziwny.

Że mam niedługoumrzeć.

- Nie gadaj głupot, nie umrzesz.

Na wrzody?

Gdziemasz te wrzody?

- Na plecach.

-Nieumiera się na wrzody na plecach.

W ogóle sięnie umiera wtymwieku.

Gwarantuję ci.

No widzisz,

229

śmiejesz się.

Nie będzie tak źle.

No,Chudy, nie płacz,chłopakowi nie wypada.

- Dlaczego?

-Tak moja mamamówiła.

Alemasz rację.

Płacz,co masz nie płakać.

No chodźtutaj, chudzielcu.

Przytuliła go do siebie, do swojegomiękkiego,ciepłego ciała, jak wiejska gorąca pierzyna.

Leżała zajego plecami, oplatając ciężkimi rękami jego tułów,i wreszcie poczuł się bezpiecznie, chroniony odtyłui zboków.

A z przodu tojuż chybasam da sobie radę.

BESia

- No to za mężów, którzy znikają z życia!

-A potem obiecują, że jednak wrócą!

- Za mężów, których pogrzebuna razie nie będzie!

-Za mężów, którzy nagle dzwonią z cudzych komórek!

- Za mężów, którzy kolejną noc spędzą niewiadomo gdzie!

-I nie wiadomo z kim!

Siedziały z Aniąna balkonie i bawiły się świetnie,wznosząc toasty szeptem, potem półgłosem, żeby niepobudzić sąsiadów.

Dzieci szczęśliwie spały, a oneosuszałykolejną butelkę wina od pacjenta.

Bo ci pacjenci, którzy przeżyli, dbali o swojego pana doktora.

Onateżprzeżyje.

; Z kobietami i wśród kobiet, cieszyła się.

Nawetteściowa wydawała jej się jasnympunktem na nieboskłonie.

Życie było piękne.

Życie, kurde, było takpiękne, jakby nagle przypomniała sobie, jak się oddycha.

No i jak się pije, oczywiście.

Dawno nie była takwyluzowana.

Ania też zrzuciła ciasną zbroję garsonki.

Siedziałyna balkonie bez staników, w wyciągniętych podkoszulkach niegdyś należących do Tomka i nie miałyobowiązku ładnie wyglądać.

Ciągle chciało im sięśmiać, więc sięuciszały, wydawały tylko zduszonechichoty.

Sąsiadom chybajednak nie było dane spokojnie spać tej nocy, bo nagle na balkon wypadłaMalwina.

234

- Mamo, on umarł!

Umarł!

- wrzeszczała.

Besia przeraziła się.

Stało się.

RozhisteryzowanaMalwina stanęła obok nichw piżamce.

Besia przytuliła córkę, Malwina jednakodepchnęła ją, by móc tragicznym gestem wyciągnąćprzed siebie gumowego węża o imieniu Zdzisiek,z którym dziś zasnęła.

- Co się dzieje?

- usiłowała zrozumieć Besia.

- On umarł.

Zdzisiek umarł - bulgotała Malwina.

Chwilę trwało, zanim załapały.

- Malwinko, ale on nie mógł umrzeć, bo nigdy nieżył, przecież to zabawka - pocieszyła nieumiejętnieAnia.

Płacz narastał.

- Dajno tu tego Zdzisia - powiedziała Besia.

-Co chceszzrobić?

- zaniepokoiła się Malwina.

- Zreanimuję go- Besia chuchnęła w gumowypysk.

- Sztuczne oddychanie.

Masaż serca.

No, widzę, że zaczyna odżywać.

Jeszcze tylkokropla wodydo popicia i już jest jak nowy.

Śpijcieoboje spokojnie.

Siadła jeszcze obok małej na łóżku i patrzyła,jakMalwina usypia,przytulając gumowe obrzydlistwo.

K-

Ania padła na kanapę w salonie.

Niechrapała,tylko sapała cichutko, wydychając powietrzenasączone promilami.

Besia przewracałasię w małżeńskim łożu, którejuż dawno przestałosymbolizowaćmałżeńską wspólnotę, i wcale niechciałojej się spać.

Za dużo emocji.

Nawet alkohol wyparował, głównie

235

z powodu Zdziśka.

Dopieronad ranem zdołałaprzywabić do siebie trochę zapomnienia.

Śnił jej się widok,któremu przyglądały się z Anią parę godzin temu -niebo, księżyc, obramowane barierką balkonu.

Śniłosięjej,że nic nie rozumie z tej chwili.

We śnie zerwaławięc cienką błonęz pejzażu, jak skórkę z cebuli, jakkliszę fotograficzną, mglistą i miękką.

Zwinęłająi przytuliła.

- Rozwinę ją jutro, przypatrzę sięjej i wtedyo wszystkimpomyślę - postanowiła i już spokojnaodeszłagdzieś dalej.

A za nią, we śnie,został tennocny pejzaż, jeszcze czystszy, jeszcze wyraźniejszyniż przedtem.

TOMEK

Matka karmiąca siedziała pochylona nad dzieckiem, które usnęło, przyssane do jej pożyłkowanejpiersi.

Ciekawe, kiedy robiła mammografię - zastanowił się odruchowo.

Chrapaładonośnie.

Skoro i tak siedzi, tomogłaby to robić w fotelu,a ja bym się wyciągnął nałóżku, pomyślał.

I zarazsięzawstydził, takie to było małoduszne.

Do drzwico chwila ktoś się dobijał w poszukiwaniu miejscadospania, ale on już nie chciał dysponować mieszkaniem pod nieobecność Agaty.

Ciekawe, gdzie siępodziewa to biedne dziecko,skrzywdzone przez najbliższych napoczątku drogi.

Pociła się w tych skarpetach,oby tylko nikomu stópnie pokazać,stóp, zabawkistarego fetyszysty-onanisty.

Walczył ze sobą,czyby nie pójśćjej szukać, kiedynie zastał jej tu,w mieszkaniu, ale sam siebie rozsądnie przekonywał, że nie mato sensu, że przecież nigdy jej nie znajdzie w tych ciemnościach.

Rozumiałżewoli być sama.

I w końcu zna drogę, jeśli znowubędzie chciała pobyć z nim, pogadać.

240

Miał nosa, gdy ją odwiózł z tej kliniki.

Jużwtedywiedział, że problem jest poważniejszy niż jej mastopatia czy nawet domniemany nowotwór.

Miewał czasempacjentów ze skłonnościami do samozagłady, u którychpod szokiem i niezgodą na chorobę wyczuwałz czasem również pewną ulgę: już nie trzeba się o nicbić.

U niejjednak było to co innego i do tejpory trudnomu byłosprecyzowaćco.

Teraz chyba rozumiał- mała,cichutkamyśl: uciekłam wam, kochana rodzino.

Cholera jasna, jak boli go kręgosłup!

Zwłaszczaw odcinku barkowym, tam, gdzie najdłużejspinałmięśniepodczas operacji.

Teraz też był spięty, dziwne,bo przecież przez cały dzień nic nie robił.

Położył się napodłodze.

Dywanunie było, alewsunął sobiepod głowęneseser.

Za drzwiami hałasowali ludzie, w łóżku - karmiąca, kiwająca się corazniżej nad dzieckiem.

Nagle zassała się, zakrztusiła,poderwała z dzieckiem w objęciach.

- Ależ ja niemogę do tego dopuścić - rozdarła się,ażsię przestraszył, i on,i dziecko, któreryknęło soczyście.

- Pandoktor nie może spać na podłodze!

- Mam położyć się obok pani?

- próbował uściślić,przekrzykując dziecko.

- Co pan, co też pan, no jak pan może - zatkałamałemu usta tym co zawsze.

Ale co to?

Czyżby jednocześnie przesunęła się trochę, jakby robiąc mu miejsce?

A potemdziwnie czymśzachrzęściła.

Dopiero pochwili zrozumiał, że kobieta drapie się, drapie po nogach,rękach,brzuchu, wydając quasi-erotyczne westchnięcia.

241

W brudnej wodzie dookoła bloku wykluły się miliony komarów.

Przykryła więc Leonka pieluszką, sapał pod nią z duchoty, ale lepiej, żeby posapał,niż żebygo te cholery kąsały.

Ją swędziało wszędzie.

Drapanienie dawało ulgi, nawet gdy rozdrapała sobie bąbeldokrwi.

Krwawiła, ale jad siedział w środku.

Znowuuśmierciła kilka tychgadzin, a to na ramieniu,a to nanodze.

Te mądrale, co siadłyna plecach, mogłyczućsię bezpiecznie.

Z tego tutajjest dobry człowiek.

Rano nie pozwoliłjej gnieść się z małym na korytarzu, a teraz śpi przezto na twardej podłodze, biedaczysko.

Ale przecież onago nie zaprosi natę wąską kanapę, taka propozycjato.

No propozycja, niema wątpliwości.

Tyle czasu ich nie było z tą dziewuchą, potemwrócił sam.

Na pewno się pokłócili.

I co, czy ona niewróci na noc?

Dziwne bybyło, bo gdzie miałaby spać?

Cóż, tuw mieszkaniu też nie miałaby gdzie, bo chybanie każe jej schodzić zLeonkiem z kanapy?

Milej tuzresztą bez niej, wieczniezłej, wiecznie napiętej.

A ten facet pokłóciłsię z tamtą czy jak?

Już parę godzin usiłowała rozgryźć, o co tu chodzi.

Niby do tamtej należy mieszkanie, aten tu sobie poczyna, jakbybył właścicielem, więc pewnie sąnarzeczonymi.

Nie,bzdura, dziewuchamówiła do niego "proszę pana",on doniej na ty, pewnie jednak jego utrzymanka, nie,o takich rzeczach się czytało w "Chwili dla ciebie".

Przecież niewypyta go o to, ma trochękultury,trochę dyskrecji.

242

Jak dobrze by było mieć takiego mężczyznę, lekarza chyba, jeśli dobrze zrozumiała.

- Jakiej specjalności?

Nie zrozumiał.

- No lekarz pan jest, tak?

-Onkolog.

- Od tego, co tyłem chodzi?

-Od nowotworów, tak.

Chirurg.

- Dobrze wiedzieć.

-Coś pani dolega?

- Boże uchowaj!

Nie, tak na wszelki wypadeki tyle.

Wygodnietampanu?

- A jak pani myśli?

-Dam panu poduszkę.

I kołdrę, pan sobiepodłoży, żeby tak twardo nie było.

Pić się chce.

- W kuchni jest jeszcze woda.

-A bo to tamta pozwoli?

- O kim pani mówi?

-Łyka tylko wypiję, strasznie mnie suszy po tymkarmieniu,pan wie, jak to suszy.

- Skąd miałbym wiedzieć?

-No lekarz przecież, to pan wszystko wie.

TOMEK

Baba sapała, pełna wiary w niego.

Natomiast onmarzył tylko,by się wyspać, cobyło równie małorealnena tej nierównej klepce, jak na większościdyżurów, które odbywał w szpitalu.

Bardziej gomartwiło, że niewydostanie się stądjutro, znowu

243

nie pójdzie do szpitala,nie nadrobi operacji wedługplanu, nie.

Nagle uświadomił sobie, że karmiącaod jakiegośczasu przemawia do niego,nie zwracając uwagi najego brak reakcji.

- ...

iza to panu dziękuję, aw osobiste sprawyprzecież nie będę sięwtrącać, nie śmiałabym,alemoże mogę w czymś pomóc, jakby panu było trzeba,to jestem przecież tu obok, na tapczanie.

Gdybyniedziecko, to ja oczywiście bym na podłodze spała,więcwdzięczna jestem, że pan rozumie, zupełnie nie jakfacet,to znaczy,przepraszam, nie chciałam powiedzieć, że pan nie zachowuje się jak facet, bo przecieżjest pan naprawdę męski, elegancki, fajny.

Mówiła nawet więcej i szybciej niżBesia.

- Pan nic nie mówi,a głupio tak w ciszy siedzieć.

Wiem,jak się nic niemówi, to przynajmniej jakiś pozór jest, że ma się głębokiemyśli.

Starał się nie roześmiać.

- Myślę i myślę, że pan jestzamknięty jakkukurydza w konserwiei jeszcze się taka nie znalazła,copana otworzy.

Bo pansam nie chce, chociaż ja przecież widzę, żei panu potrzeba się otworzyć, wygadać,każdemu tegotrzeba, niech pan się nie krępuje.

Ludowe psychologiczne mądrości,zupełnie jakprzepowiadanie pogody przez bacę: fachowcy robiąto dokładniej.

- Niech pani śpi, to był ciężki dzień.

Ja teżbym sięprzespał.

- Dobrze, dobrze, przecież już nic nie mówię - powiedziała urażona.

244

Milczała tylko przez chwilę, jakby nie umiała siępowstrzymać przed drapaniem swędzącego miejsca.

- Ma panżonę?

Dzieci?

- Rano pogadamy.

Strasznie jestem śpiący.

- Czy wy wszyscy mężczyźni musiciebyć tacy?

Mój mąż tak samo.

Też w kółko milczy.

A jaksię odezwie, to święto.

Zadużo pani mówi, niewyrabia chłopina, pomyślał, ale nie powiedział.

Zupełnie jednak,jakby usłyszała, bo nabrała duży łyk powietrza i powiedziałanagle zbolałym głosem:

- A tak sobie obiecywałam, że niebędę się zachowywać jak moja matka.

Ona, jak zaczynała gadaćrano, nie kończyła aż do wieczora.

Mnieteż się tak jużzaczyna.

Może dlatego, że mąż mnie wcale nie słucha?

Im bardziej nie słucha, tym więcej mówię, możecośdo niego trafi.

Jak pan myśli?

Dałamu chwilę na odpowiedź,ale nieskorzystał.

- Bo przecieżtrzeba rozmawiać.

Żeby było jakieśwspólne życie.

Coś jeszcze poza dzieckiem.

Zamilkła na dłużej niż potrzeba na nabranie oddechu.

Już sięucieszył, że skończyła,aleza wcześnie, boszybko odzyskała parę.

- Nie, co ja mówię, dziecko to też tylko mojasprawa, mój mąż wcale nie uważa, że Leonek to nasza wspólna sprawa.

Bo jago bujam, ja go karmię,ja przewijam, on by tego w życiu nie zrobił, ja chodzę na spacery iszczepienia, a on nic.

Wraca tylkodo domu, w milczeniu zdejmuje buty ikurtkę,ciskagdzieś, w milczeniu zjada,w milczeniu ogląda, w milczeniu kładzie się spać, w milczeniu chce się kochać,

245

przepraszam zawyrażenie.

On milczy,a ja mówię, niezniosłabym tej ciszy.

- Aja na przykład bardzo lubię ciszę- rzucił dośćczytelną aluzję.

Bezskutecznie.

- On nic nie gada, a mnie nie słucha - baba przemawiała nadal.

- Nic nie wiemy osobie, nic a nic.

Teraz też nie wiem, gdzie onjest.

Miałnockę, kiedybyła powódź.

A teraz?

Nie wiem.

- Jakby pani chciała,to spróbuję od kogoś pożyczyć telefon.

-Ale jamam swój.

I nie chcę do niego dzwonić,czekamaż on to zrobi.

Inic.

Włączam raz na godzinę,żeby sprawdzić.

Idiotyczne damskie gierki.

- Niech się pani nie martwi,może nie miał skądzadzwonić.

-Na pewno -powiedziała bez przekonania i odwróciła się do ściany.

Każdy chce być przez kogośkochany.

Każdy, tylkonie on.

Jemu to było dokładnie obojętne.

- Jużnicnie powiem - odezwała się karmiąca.

-Bo wiem, że pan nie chce słuchać.

Pewnie czekała nazaprzeczenia, ale nie chciał emitowaćz siebie nic grzecznościowego, wdzięczny zaobietnicę ciszy.

Z tapczanu dobiegało lekko obrażoneposapywanie oraz chrzęst energicznie drapanej skóry.

Jutro miał zaplanowane trzyoperacje.

Pewnie wykona je kto inny.

Możliwe, że jegooperacje przejmieprofesor, zawsze przecież miał ich za mało.

To on, profesor, był największym ignorantemna jegooddziale - pacjentskierowany do niego.

246

automatycznie był skazywany na niemal gwarantowane długie i potężne komplikacje.

Ale pacjentówmamiła patriarchalna twarz profesora, no i przedewszystkim tytuł.

Tych parę literek jednak nie gwarantowało mistrzostwaw zawodzie.

Bo jak możnazwykłą mastektomię robić przez sześć godzin?

Jeślikobiety nie zabije rak, zabiją ją skutki wielogodzinnejanestezji.

A przecież wielepacjentek prosiło ozapisanie na operację do profesora, nie zdając sobie sprawy,że mniej utytułowani koledzy radzą sobie dużo lepiej,a profesor, osłaniany tytułem jak parawanem, poczyna sobie bezkarnie.

Kiedy córkaTomka znalazła się w szpitalu, profesor przyleciał, co koń wyskoczy.

- Niebój się kolego, zajmiemysię nią - pocieszał,co miało pewnie znaczyć: zajmę się nią.

Tomek zdrętwiał.

- Sam ją zoperuję -powiedział.

Nie powinno się operować nikogo z rodziny, tłumaczył profesor, ale Tomek się uparł.

Był przerażony.

Nie chciał widzieć wnętrza ciała własnego dziecka,nie chciał jeździć skalpelem po białej skórze jej delikatnego brzuszka, ale skoro alternatywą był zadufanyskalpel profesora, wiedział, że będzie musiałunieśćto brzemię.

Bał się powiedzieć Besi, że będzie musiałnieść je sam, bo ona liczyła, że jakiś niezwykły magikzaopiekuje się tam ich córką,genialny kolega z pracy.

Kiedy dowiedziała się, żeto ma być on, w swoim przerażeniuzaczęła go czcićjak Boga, modlićsię, jak doBoga.

Kochać platonicznie zupełnie jak Boga.

Aż wreszcie zasnął iśniło mu się,że trwanadchmurami, czuwając nadświatem.

247

Już drugi poranek z rzędubudziła się w towarzystwie nieznanego w sumie faceta.

Chudy leżał obokniej na podłodze, długi, niezgrabny jak żyrafa,cichutki, zero posapywania.

Umarł?

Nie, był ciepły.

- Nie śpię - powiedział,czujny jakzawsze.

- Alesię nie ruszałem, żeby cię nie obudzić.

Wiesz, żepierwszy raz spałem z kobietą w jednym łóżku?

- Jakimłóżku, na litość.

Wszystko mnie boli od tejpodłogi.

Bardzo chciałasprawdzić, jak tam poziomwody zaoknem, alenie chciała odsuwać się od tego dziwaka,który przypominał jej najmłodszego braciszkaalboźrebaka, którego karmiła kiedyś butelką.

- Nie przejmuj się, sprawdź.

-Co?

- Jak tam powódź się czuje.

Siadła.

Zmięty koc, na którym leżała, odcisnął najej nogachnieregularne wzorki.

Woda opadła sporo niżej, zostawiając brudnąobręcz na ścianach sąsiednich bloków.

W budynkuGórnośląska 3 było już widać zatłuszczone brudneszyby mieszkańna trzecim, które się wynurzyły spodbrunatnejpowierzchni.

Ciekawe, jak tam jest terazw środku, zastanowiła się.

No i jeszczebardziej ciekawe, co tamu mnie.

Jak sobie doktorek poradził, jakmu się spało z babą karmiącą iniemowlęciem.

- Pewnie powinniśmytam iść, wkońcu to twojemieszkanie - znowuzaskoczył ją Chudy.

248

- Mogę pożyczyć trochę wody z twojej wanny namycie zębów?

Ale, kurde, palcem chyba umyję.

- Może znajdę szczotkę.

Albo możemy iść po twoją.

- Wiesz co, wierzę ci.

-W co?

- Że słyszysz myśli.

Jakje słyszysz?

Jak głosy?

- Nie zastanawiałem się.

Raczej jak pewność.

Żew czyjejś głowie dzieje się to a to.

A czasem jak głośną muzykę w supermarkecie.

Nie do wytrzymania,i uciecsię nie da.

- Mógłbyś grać w pokera na pieniądze.

-Myślisz?

Musiałbym poćwiczyć.

- Teraz cosłyszysz?

-Od ciebie raczej spokój, to dziwne.

I narastającyhuczek z klatki.

- Huczek to i ja słyszę, mądralo.

-Jak tyle gadają, to wiesz, ile myślą?

- Nie wiem, czy to idzie w parze.

Gadanie i myślenie.

Masz możeczystą koszulkę?

- spytała.

-Oddampo powodzi.

Wstał, z niebieskiej torby Ikea wyjął T-shirta.

Wymięty,ale pachniałw miarę świeżo.

- Daj mi miskę, trochę się ochlapie, zanim założę.

Mogę skorzystaćz twojej wody?

- Nie mam miski.

-Jak nie chcesz, żebym się myła twoją wodą, to poprostu powiedz.

Spojrzałna nią zaskoczony.

- Właściwie mógłbym cię wpuścićdo wanny, alesam też chciałbym się zanurzyć, a po kimś innym się

249

brzydzę.

Wiesz, że w Japonii myją się w tej samej wodzie, jedno po drugim?

Ale w Japonii najpierw biorąprysznic.

Hmm- podrapałsię w podbródek, przyjmującpozę mędrca.

- Naleję sobie wodydo kubka.

Umiem się takmyć.

- Mam lepszy pomysł.

Ipopatrzył na nią z cwaną miną.

- Ale nie,ty się i tak nie zgodzisz.

-Na co?

- Na kompromis.

Podejrzewała najgorsze.

- Wejdźmy razem do tej wanny.

No właśnie.

- Pójdę już chyba.

-Wejdziemy do wanny w ubraniach i w ogóle -starał się ją uspokoić.

- Ja wcale nie chciałbym cięoglądać nago, za dużo masz tego ciała.

- Wiesz co?

Czasemumiesz być naprawdę niemiły.

- Przepraszam, ale ja nie lubię kobiecych ciał.

Takjakoś mniezawstydzają.

Takie są.

No tui tam zadużo, po prostu.

Zwłaszcza tu.

Podniósł dłoń na wysokość piersi.

Był niemożliwy.

Zaczęła się śmiać.

- Więc mój warunek - ciągnął Chudy - w ubraniach.

Przecież i tak zaraz wyschną.

Będziemymoglitam dłużej posiedzieć,ochłodzić się i kontynuowaćnaszą rozmowę.

- Jaką rozmowę?

-Powiesz mi coś osobie.

Albo jatobie osobie.

Wiesz, tak zwyczajnie, jak znajomi.

250

Przez tę powódź narozmawia się z facetami za

wszystkie czasy.

Zadrżała,kiedy sobie przypomniała swoje wczorajsze zwierzenia na dachu.

Nie.

Chudemu nic nie powie.

Natomiast co dowanny, to propozycja była kusząca,nawet jeślibędzie musiała go dotykać stopami.

Spyta ją znowu o te skarpety?

- OK,to trzy czteryi wchodzimy.

Odwrócili się tyłem do siebie i weszli dowody.

Ażsyknęła, taka była chłodna.

Miło.

- A mydlić się można?

- spytała.

- Myślisz, że ja z tego herbatębędę robił?

Chyba zależy,ilejeszczeta powódź potrwa, no

nie?

Siedli, każde oparte o przeciwległy brzeg wanny.

Jej stopy w pomarańczowych skarpetkach dotykałyjego długich szczupłych stóp.

Podkuliła nogi, alewanna była za mała.

Mydła na wannie - różowe i popękane - były najwyraźniej pamiątką ze stanu wojennego.

- Dobrzeci?

- spytał.

- Mmmm.

A tobie?

- A nie sikasz typrzypadkiem do wody?

Takto znim było.

Chwilę miło i zaraz wyskakiwałz czymś takim.

Zanurzyła słoną głowę pod wodę.

Drżała zchłodu,ale na duszy robiło się coraz lepiej.

Im dłużej się niewynurzała,tym bardziej byłojej błogo.

Gdyby sięjużnigdy nie wynurzyła, zawszebyłoby jej dobrze.

Nagle poczuła szarpnięcie.

Chudy złapałją zawłosy i wyciągnął.

-Co robisz?

- Ratuję - odpowiedział.

Był trochęprzestraszony.

- Pani Zuza cię woła, mówiłem.

Ale nie daj się.

Nie spuszczając z niej wzroku, zaczął wychodzićz wanny.

Koszmarnie byłchudy wtych mokrych ciuchach.

Złowił jejwzrok, zgarbił się ochronnym gestem.

- Przypomniałem sobie, gdzie pani Zuza trzymaszczoteczki do zębów.

Szczoteczki jakmydła -też pamiętały beznadziejęstanu wojennego.

- Ale nie pluj do wody.

Nie znoszę widoku pływającej piany.

Wylazła z wanny.

Szorowalizęby, parskali, popluwali na odległośćdo umywalki, płukaliwodą zwanny, szczerzyli zębyi znowu popluwali.

Ciągle wyglądał jak jej najmłodszybraciszek, tennajukochańszy.

Wiedziona nagłym impulsem podeszła do niegoidała mu pocałunek w świeżo wymyte czoło.

Śliczniepachniał, tak młodziutko.

Dał krok do tyłu, aż wpadł na wannę.

Był zmieszany.

- Nie chciałam cię wystraszyć.

Przepraszam.

Patrzył na niądługo, grzebiąc prawdopodobnie

w jej myślach.

Tym razem nie miałanic przeciwko

temu.

Niech grzebie.

No i wygrzebał.

- Mokre ślady zostawiasz od tych skarpetek.

Nigdyich niezdejmujesz?

Wzruszyłaramionami.

252

- Zdejmuję.

-Wstydzisz się czegoś?

I wtedy się rozpłakała.

Stał niezdecydowany, więc sama się do niego przytuliła, położyła sobie jego dłonie na ramionach, żebyją obejmował, i płakała.

Niezgrabnie trzymałrękę najejplecach, drugą na talii.

Przestała wkońcu szlochaći wyplątała się z niezdarnychobjęć.

- No, żebyś sobieczegoś niepomyślał.

Za młodyjesteś dla mnie.

- Nie bądź głupia.

Myślisz, że cały świat na tympolega?

Na dotykaniu i seksie?

Jana przykład nieprzepadam ani za jednym, ani za drugim.

- Ja też.

Trafiony - zatopiony.

Siadł na brzegu wanny.

Milczał.

Niezbyt długo jednak.

- Kochałaś sięz kimś kiedyś?

-Tak.

- Naprawdę?

-Dziewczyny mówiły, że powinnamwreszcie tomiećza sobą.

- Fajnie było?

Ico jeszcze ma mu powiedzieć?

- Kilka śmiesznych ruchów.

Śmiać mi się chciało,on się tak angażował.

Ale na szczęście długo to nietrwało, cały czas patrzyłam na zegarek.

- Ile minut?

-Z początkiem?

Dwie.

- Przez tyle czasu da się wytrzymać wszystko.

-A ja nawet dwa razy wytrzymałam, bo czytałam,że za pierwszym razem mało której się podoba.

253

- A za drugim?

-Jeszcze mniej się podoba.

Sześć minut, Jezu!

Myślałam, że już nigdy nie skończy.

Zamilkł, przetrawił jej słowa.

- Agata,dlaczego kłamiesz?

Milczała.

- Nigdy tego z nikim nie robiłaś.

Po co mi toopowiadasz?

Po co?

Po co?

- Chciałam raz się komuśwydać normalna.

-Ja cię wolę taką,jaka jesteś.

Odpowiada mi to.

Spojrzała na niego.

- Naprawdę?

Lubisz takie dziwaczki?

- Ciebie lubię.

Mokrą stopą w skarpetce rysowała na linoleumkółka.

Szybko wysychały.

- A całowanie?

- spytał, nie podnosząc głowy.

- Co całowanie?

-Całowałaś się kiedyś z kimś?

-Nie.

- To tak jak ja.

Też patrzył w linoleum.

- Czasem jestem ciekawy, co oni w tym widzą.

Nobo wszyscy się całują.

A w filmach.

Pani Zuza zawszesię peszyła, kiedy tak mlaskali, jakby się chcielizjeść.

Szła wtedydo kuchni zrobić herbatę.

Albo ja szedłem.

- A mnieto nie peszy, mnieto rozśmiesza.

-Dlaczego?

- Przeczytaj sobie.

- Spojrzał na nią zdezorientowany, więc się popukała wgłowę.

-Tutaj.

Chudy, muszę iść do siebie.

Dziękiza wszystko.

254

- Agata?

-Tak?

- Nic już.

Idź.

Więc poszła.

)(

Zapukała do drzwi własnego mieszkania.

Babauchyliła drzwi zapięte łańcuchem, po czym zwolniła go i bez entuzjazmu wpuściła Agatę do środka.

Dziecko doskonale mieściło się w zgięciu wielkiegoramieniakarmiącej.

Doktorka nie było.

- Organizuje ewakuację -wyjaśniła baba.

-Martwiłsięo panią.

Ja bym go tak nie zostawiała bezopieki,mężczyzna potrzebuje, żeby kobieta przy nim była.

AleAgata nie wdawała się w dyskusję.

Jak to jest, żew pół słowa rozumie się z tym dziwacznym Chudym,a z tą kobietą,tak podobnądo jej matki - wcale?

- Ale niech pani sobie nie myśli, cudzegonie tykam.

Spałna podłodze.

Grzecznie.

O rany Boga, i co jeszcze?

Strasznie się jejpić chciało, coraz bardziej.

W kuchni stała ostatnia butlawody, tylko trochę napoczęta.

Marzyła, że wleje ją wsiebie całą, duszkiem,ale nie wypadało.

W końcu była ich tu czwórka,jeśliliczyć niemowlę i doktora, więcpowinna oszczędzaćwodę.

Chociaż.

Ten warkot oznaczał, że może już niewarto sobie niczego odmawiać.

Tak, nad blokiem krążyłhelikopter.

- Pani słucha!

- Karmiąca podniosła palec w górę.

-To jest człowiek!

Załatwiłratunek!

255

Za oknemcoś ciężkiegoupadłoz pluskiemw brudną wodę, potem coś walnęło w dach, aż podłoga zadrżała.

Ikolejny plusk, jakby Godzilla postanowiła dać nura.

Podbiegłydo okna.

Ale nikt tu nikogo nie ratował,w zamian zdaje się państwo polskie postanowiło ichnakarmić.

W brunatnejbrei pływały dwa szare dużepojemniki.

Ludzie, wychylając się przezokna, starali się kijamiod szczotki przyciągnąć niecelnie zrzucone ładunki,ale odżeglowały trochę za daleko.

Zaraz z kolejnegooknawychylił się facet ze spinningiem, ale nie byłoo co zaczepić.

Patrzącna te zmagania, Agata poczułajeszcze gorsze pragnienie.

- Chce pani pić?

- spytała z rezygnacjąw głosie.

Karmiąca ochoczo pokiwała głową.

Poziom wody w butelce drżał niebezpiecznie blisko dna.

cmrDY

Stał przy oknie i obserwował helikopter.

Jakiś facet wychylił się przez okno bloku i wołał,przekrzykując hałas śmigła, że on musi już, zaraz,natychmiast wydostać się stąd, z tej powodzi, i trafić gdzie indziej.

Stojący zanim wciągali go do środka,by teżsię wychylić i wykrzyczeć swoją prawdę.

Zdezorientowany śmigłowieclatał nad nimi i latał, bywreszcie wypluć ciężkie zasobniki i się oddalić.

Jedenpojemnik rąbnął w dach, aż się ściany zatrzęsły, a pod.

256

niebo wzniósłsię wrzask ludzi, którzy runęli po schodach na górę.

Dwa wpadły w wodę, chlusnęła wysoko,a one po daniu nurawyprysnęły na powierzchnię z odmętów.

Brudna woda chlapnęła na parapet.

I w twarz niestety, więc zaraz ją zdezynfekował chusteczką nasączoną olejkiem herbacianym.

Gapił sięna pływające zasobniki.

Pod nim ludzieuzbrojeni w kije wychylali się zokien.

Mieli nadzieję,że dosięgną pojemników, wktórych gruchotały, przelewały się skarby, przypuszczalnie przeznaczone dojedzenia.

W oknie, parę pięter niżej, Chudy wyraźniewidział łysą czaszkę faceta operującego długim wędziskiem, które usiłował zaczepić o zasobnik.

Nadziejaspragnionegomężczyzny buzowała pod łysiną, a jejopary dosięgały Chudego.

Nie było to nieprzyjemne.

Jednak poożywczej dawce dobrych emocji w faceciezaczęło dominować zniecierpliwienie, więcChudyschowałsię w domu, gdzie oparł się o ścianę i starałsię z kolejnymi wydechami pozbyć cudzego napięcia.

Wróciłjednak zaraz do okna, bo to byłolepsze niżoglądanie filmu Titanic.

Fala wywołana przez ludzkiestarania odepchnęłazasobniki dużo dalej od ich bloku, co wywołało entuzjazm woknach sąsiedniego budynku.

Tymrazemstamtąd wysunął się las pełnych nadziei kijów,natomiast tu kije opadły i zwielu gardeł wydobył się jęk zawodu.

Dźwięki nad wodą pysznie się niosły.

Świetnyspektakl,tym świetniej szy, że go w ogóle nie dotyczył.

257

Miotała się po klatce schodowej, próbujączorganizowaćekipę, która dociągnie zasobniki dobloku

- Pan skoczy ze mną do wody, razem to dopchamydo okna- zaproponowała mężczyźnie o sportowejsylwetce.

- A wtedy wszyscy sięnapijąi najedzą.

- Kochanie, bez sensu tak się narażać, i tak zaraznas mają ewakuować.

Taka głodna jesteś?

- Ja też.

Aleprzecieżmamy tu dzieci.

I matki karmiące.

- To lepiej popytajtu, na korytarzu, oni mieli tujeszcze jakiś chleb.

-Słowem: nie pomoże mipan?

Wzruszyłramionami ispojrzał w bok.

Agata zaczepiła kolejnego obiecująco urnięśnionego faceta.

- A pan?

-Nie umiem pływać.

- Nie wierzę.

Z taką sylwetką?

- Tak serio - boję się, żejakiegoś parcha złapię

wtej wodzie.

- A pani?

- dalej szukała Agata.

- A dlaczego ja?

Tylu facetów dookoła.

Agatamiała dosyć.

Wstrętne,samolubne mieszczuchy.

Poradzi sobie sama.

Zasobnik nie może byćprzecież taki ciężki, skoro pły\va w wodzie

Skoczyła do wody nogami w dół,jak niegdyś dorzekiw ich wsi.

Chodzili nad nią w niedzielę, nawetmama czasem rozłożyła koc na brzegu i zzuwałabuty,by brodzić po płytkim.

Agata nie siedziała, tylko robiłato, colubiła najbardziej - skakała z mostku, a potem.

258

pływaławymyślonym stylem, podpatrzonym w telewizji, w Słonecznym patrolu.

Co prawda przesuwałasię powoli, nie takjak Pamela,ale za to dużo chlapała, co robiło wrażenie.

Teraz teżniewprawnymi, alemocnymi ruchami zbliżała się do zasobnika.

Dawnonie pływała, a tobyło przecież takieprzyjemne.

No,uwaga, byleby się tej wody nie opić, fu.

Zasobnik, wielki i obły, na szczęście - co za niespodzianka - miał nawet coś wrodzajutrzymadła.

Złapała.

Ciągnąc,a ciężkieto było inieporęcznieduże, płynęła do okna ich bloku.

Rozczarowani lokatorzy zGórnośląskiej 3 pokrzykiwali coś, czegonawet nie chciała słyszeć.

Jeszcze tylko parę metrów.

Jużwiedziała,że dotrze, gdzie powinna.

Nagle coś chlapnęło na nią, poczym uczepiło się jejrąk, uniemożliwiając ruchy, ażzanurzyła się w nieprzejrzystej wodzie zdecydowanie dużo głębiej, niżby chciała.

Zakrztusiła się, wciągnęła w siebie z pół litratego świństwa, ale udałojej sięodczepić od siebieten ciężar.

Zarazjednak do ucha wdarłjej się wrzask.

Nie, niemożliwe.

To krzyczał Chudy.

Skacząc z okna, pomyślał, że to jedyna okazjaw życiu, by móc sobie chwilę polatać.

Zawszegopociągały takie skoki,pół paraboli nad błękitną, drżącąpowierzchnią wody, a potem zgrabny plusk.

Ale tuwoda nie była błękitna, a on w ostatniejchwili zachwiał się, stchórzył i rąbnął brzuchem w błotnistą

259

powierzchnię.

Aż go zatkało z bólu, zassał się.

boniemógł złapać oddechu.

Dopiero pochwili zorientował się,że zapada sięcoraz niżej i niżej.

Zanim wsiąkł do reszty, brzuch zdążył odżyć iodkleić się od kręgosłupa, żeby Chudymógł po raz ostatni nabrać powietrza.

Odetchnąłwięc i wypłynął na powierzchnię.

Pływanie nie jest wcale trudne, pomyślał zaraz potem.

Dlaczego jasię tego bałem?

Gęsta woda unosiła go na chropowatym grzbiecie.

Byłomiękko i przytulnie, trochę chłodniej niżw mieszkaniu.

Widział Agatę o parę metrów od siebie.

Da radę.

Starał się przesuwaćdo przodu,a nie w dół.

Kiedy zapominał, ile metrów głębi pełnej zarazkówma pod sobą, nawet mu sięudawało.

Jest Agata!

Rzucił się na nią rozpaczliwym szczupakiem, złapałją, aż podjego ciężarem zapadli się obojew wodę.

Wyciągnęłago,ale zaraz na powierzchniodepchnęła od siebie.

- Agata!

Agata!

Ja chyba nie umiem pływać- usiłował wołać, ale woda skorzystała z okazji i wdarłamusię do ust.

Odpuścił i postanowił chwilę odpocząć.

Położyłbokiem głowę na materacu wodnym pokrytym śmieciem, pachnącym odrobinę jak ten, na którym umierała pani Zuza.

Woda, która wciągała go coraz głębiejigłębiej, była ciepła i otulała go jak kołdra.

Nie mao co walczyć, pomyślał,skoro tak mi tu dobrze.

Zanurzyłsięi zniknął.

No to pa.

Nagle cap!

Coś go chwyciło za kark.

Chciałsię wyrwać ztych cęgów, ale na wykonanie całego ruchu nie.

260

starczyło muani powietrza, ani energii.

Głupia rękaszarpnęła go za włosy, a tyle się ich dzisiaj poustawiałna żel, wszystko na próżno.

Ta złość pozwoliła mu poczuć, że jeszczeżyje.

Żył?

Jeśli tak, to ledwo ledwo.

Złapała zasobnik i dopiero wyciągnęła rękę doChudego.

Jeszcze przed chwilą, wpijając się wnią rozpaczliwie, usiłował się utrzymać na powierzchni, teraz,twarzą w dół, zanurzał się coraz głębiej.

Nie wiedziała,za co go chwycić, w końcuzłapała za grzywkę.

Co robić?

Jakpuści zasobnik, utoną oboje zChudym.

A z dwomaciężarami w obu rękach nijak nie dożegluje do okna.

- Trzymajcie się!

- usłyszała.

-Zaraz was wyłowię!

Wytężyła wzrok, zalewany brudną wodą.

Zbliżałosię donich coś szaregoi dużego.

To na ratunek spieszyłim facet w pontonie.

- Musiałem podpompować i się zeszło.

No, mała,dawaj rękę.

- Najpierw on -zaprotestowała Agata, próbującpodsadzić Chudego do pontonu.

Młody miał zamknięte oczy, bladą twarz i generalnie wyglądał jeszczegorzej niżzwykle.

- Niech mipan pomoże!

Wspólnymi siłami oderwali od jej ramieniazaciśnięte jak w skurczu przedśmiertnym palce Chudegoi facet wciągnął go na ponton, który się niebezpiecznie zakołysał.

- Niech pan trzyma to - podała facetowi rączkę zasobnika - a ja was popcham - zarządziła,

261

zorganizowana jak w domu, gdy miała szybko zrobićobiad na siedem osób.

Tomek klęczałobokChudego,uciskał muklatkępiersiową, a co jakiś czas wdychałmupowietrzew płuca wgroteskowej parodii pocałunku.

Wyglądałona to, że to jedyny pocałunek, jakiego Chudy się doczeka,bo mimo tych zabiegów wydawał się okrutnie,nieodwołalnie martwy.

- Chudy!

- wrzasnęłai dopadła jego nóg.

-Chudy - i zcałej siły złapała go za stopy, żeby jednak został wśródnich.

Kopnąłją.

Nie uwierzyła.

Alekopnąłją jeszcze raz, po czym odepchnął doktorka i usiadł.

Rozejrzał się niezbyt przytomnie.

Dotarł wzrokiemdo Agaty i lekko się rozluźnił.

- O, Agata - zdziwił sięuprzejmie.

- Podasz miokulary?

Doktorek przypatrywał mu się z ulgą.

- Chudy,zwariowałeś, żeby skakać do wody, jaknie umiesz pływać?

- przestała się o niego bać, więcdo głosu doszła wściekłość.

- Bałem się,że cości sięstanie - wytłumaczył poswojemu Chudy.

- Chciałem pomóc.

Zalała ją trudna do pohamowania czułość.

- Dzięki - podczołgała się bliżej i pocałowała gow policzek.

- Ale nierób tego po raz drugi.

- Znacie się?

- spytał doktorek.

- Tak, tomój sąsiad -wyjaśniła.

- I kumpel.

- Kumpel?

Dzięki - wzruszył się Chudy.

262

Jego oczy, pozbawione bariery okularów, które zapewne wybrały wolność w wodzie, były wielkie, bezbronne i miały kłopoty z koordynacją.

Była też w nichjakaśprośba, tylko o co, na Boga, o co?

Naglepoczuła silne deja vu.

Nie, niemożliwe, przecież Chudegoznała dopiero od dwóch dni.

Tak, już wiedziała.

Jego spojrzenie, nie wiedziećczemu, przypomniało jej nagle oczy matki.

Wtedy,gdy raz jeden,jedyny, usiłowała ją dopytać, czy dziadek musi myć nogi czternastoletniej dziewczynie.

- Musi?

- spytaławtedy Agata.

- A naprawdę cito tak przeszkadza, że masz czyste stopy?

- odpowiedziała matka.

-Co ci szkodzi razw tygodniu zrobić dziadkowi przyjemność?

Potemjest dla wszystkich milszy.

I wtedy oczy matki zrobiły się wielkie i bezbronne,a nawet, Agata dałaby głowę, pojawiła się wnich jakaśprośba.

Doktor z zamkniętymi oczami opierał się o ścianę,rozluźniony i uśmiechnięty po raz pierwszy,odkądgo znała.

Aż przyjemnie było popatrzeć.

Chudy siedział obok niego i przyglądałsię światu zdziwionymioczami jej matki.

- Strasznie tu cicho- powiedział nagle Chudy.

-Cicho?

- To wcaleniebyła prawda.

Korytarz szumiał głosami, szczekami, miauczeniem, beczeniem.

263

Wylał sobie wodę z ucha, lekko przechylając głowę.

Nic lepiej.

Cisza aż dzwoniłamu w głowie.

Nie słyszałnawet Agaty, choć siedziała tużobok niego.

Dopierokiedy sięodezwała, zrozumiał, jaki to rodzaj ciszy gozaskoczył.

- Ty tak maszprzez cały czas?

- spytał.

-Jak?

- Cicho w głowie.

Agata,japo raz pierwszy, odkąd sięznamy, niesłyszę co myślisz.

Ani co myśli żaden z nich.

Jakby ktoś wyłączyłwreszcie alarm samochodowy.

Nie umiał tego mądrzej wytłumaczyć, bo nie mógłsię pozbierać po tym wszystkim.

Zresztą poza cisząw głowie pojawiła się jeszcze jedna nowość.

W brzuchu.

Czuł tam straszną pustkę, gorące powietrze kłębiło się, nie napotykając żadnego oporu, choć przecież opił się tyle wody.

Co się dzieje?

To na pewno przez zarazki,którychsię nałykał.

Ale nie.

Tonie byłyobjawyrozstroju żołądka,które znał aż zadobrze.

To było zupełnie co innego,coś, co mu się zdarzało po raz pierwszy.

I nagle zrozumiał: nie do wiary,czyżbywreszciestał sięgłodny?

Awięc tak ludzie to czują.

Wiercenie i ssanie,rządy pustki.

Coś potwornego.

Jakw ogóle możnasię na czymś skupić, kiedy coś takiego dominuje ześrodka?

Co za szczęście, żeprzeżył dwadzieścia trzylata bez tego demonaw środku.

Nie, nie da głodowizapanować nad sobą.

Musisię do niego zdystansować, bo gnębiło go coś jeszcze.

264

Wiercenie w brzuchu miało jeszcze inną przyczynę.

Czegoś mu tam brakowało,czegoś, czegoprzedtem miał aż w nadmiarze.

Tak, już wiedział.

Zniknąłmu z brzucha jegomdlący,ciężki towarzysz, strach.

Chodził znim tylelat, że już nawet nie zauważał,że są zawsze razem.

A teraz naglebył sam, bo się przestał bać.

Wszystkiego,chyba, aprzynajmniej śmierci.

Bo co w tym strasznego?

Jak będzietrzeba, wykona podobnyskok jeszcze raz.

I jeszcze.

Iile tam będzie trzeba.

A zaktórymś razem powie "Dzień dobry,pani Zuzo" i tyle.

Ale teraz nie miał zamiaru siętymmartwić.

Chudy stałobokniej i tak dziwacznie sapał, jakbydopiero co zdołał nabrać powietrza.

To był dziwakjakichmało.

U niejna wsi pełniłby etatową funkcjęwiejskiego głupka, mogła się założyć.

- Stało ci się coś?

-Zmieniłemsię.

Tak po prostu.

Śmierdział cały szlamowatymszambem, ale poza tym wyglądał zupełnie jak przedtem.

Może tylkoniecomniej się garbił.

Za oknem woda wyraźnie opadła.

Na murach została brązowa obrączka,śladpo lustrze wody, aponiżej czyściutkie, wymyte ściany, przedziwne, zważywszy na to, co ta sama woda zostawiła na ciele i ubraniuChudego.

Jeszcze się nie przebrał,stał i sechł.

Komary

262

zapamiętywały się w bzyczeniu,jakby ktoś kupił imnowe fujarki.

Jeden siadł na Chudym, a to dziwnestworzenie,zamiastgo zabić, patrzyło, jak owad wciska mu kłujkę w skórę.

Agataznowu poczuła odpowiedzialność za chłopaka, więc od razurozpłaszczyła mukomara na ramieniu.

Owad skonał, zostawiając posobie krwawą plamę.

- Co ty robisz?

- uniósł się Chudy.

- Bronię cię.

-Nie prosiłem.

- Zamocno walnęłam?

-Jego na pewno.

Idiotyczne to miejskie współczucie dla wszystkiego, cożyje.

My, na wsi, jesteśmy bardziej bezlitośnidla tego, co nam zagraża.

I dla siebieteż.

Ale już nie reagowała, gdy na ręce Chudego wylądował kolejny agresor.

Niedługo miała nadejśćewakuacja.

Koniec wakacjinad wodą, zaraz trzeba się będzie zmierzyć z życiem.

W porządku, tyle że coś jeszcze miałado załatwienia.

Wdrapała się po metalowej drabince, klapa byłaodsunięta.

Dach ciąglepachniał rozgrzaną smołą.

Było pusto.

Opuściła powieki.

Słońce prześwitywałona różowoprzez cieniusieńkie naczynia krwionośne.

Dach napewno był gorący, bo powietrze nad nimaż falowało, ale ona przecież tego nie mogła poczuć.

Nie przez sandały.

266

Zdjęła je,spięła paskami, bujała nimi jak wahadłem.

Tik-tak.

Teraz więcej czuła, jej pomarańczowe skarpetkipowoli wrastały każdym włókienkiem w półpłynnąpowierzchnię papy.

Siadła na sandałachi odkleiła skarpetki od dachu,po czym dwoma ruchami zsunęła je ze stóp.

Patrzyła na dziesięćpaznokci i różową, delikatnąskórę kontrastującą z resztą jej opalonych nóg.

Jakkurczakodarty z piór.

Teraz czuła, że dach parzy.

To nieona była winna temu, że dziadek ją lubił myć.

Podejrzanie blisko brzegu sunęła posuwistymi ruchami wariatka.

Agata wsunęła stopy w sandały.

Skarpetki wzięładoręki jak skórę węża po wylince.

Stanęła na skrajudachui, jedna po drugiej, cisnęła w dół obie pomarańczowe pochewki.

Chwilę pływały, jak czerwone makina Monte Cassino,ażnasiąknęły wodą, zbrunatniałyi poszłyna dno gdzieś nad piaskownicą.

Wariatka obeszładachdookoła, przez co znalazła się tuż koło niej.

Stanęłana krawędzi, jakby zarazmiałaodlecieć,ale nie patrzyła już nawodę, lecz naAgatę.

Wytarła nos ręką.

- Nie wypłynął, wiesz?

Mój Antoś nie wypłynął.

Ty wiesz?

To boli, tutaj - walnęła się w pierś, aż zadudniło -że wybrałwolność, Polskę wybrał.

Ale taksobie myślę, że to znaczy.

Nieweźmiesz mnie zapłytkądziewczynę, prawda?

Agata patrzyła tona nią, to na miejsce, gdzie zatonęły skarpetki.

Chciała poczuć uroczystą ulgę, aletrudno siębyło skupić, kiedy tamta gadała.

267

- Bo tak między nami kobietami,znaczy, żejestemwolna!

Nareszcie!

Mogę przestać na niego czekać.

Chceszwejść do mnie naherbatę?

Nowe życie,rozumiesz?

I jedyne widoczne oko wariatki roziskrzyło się jakby ktośzapalił halogen od spodu.

Wcisnęłasię do pontonu tuż za matką karmiącą.

Doktor już sięnie zmieścił.

Karmiąca grzała jak piechutniczy, Agata na próżno usiłowała sięnieco odsunąć.

- Ty cholerniku!

- wrzasnęła nagle baba.

Agata ażpodskoczyła, a ponton zakołysałsięniebezpiecznie.

Karmiąca wygrażała wolną pięścią łysawemu mężczyźnie o czerwonym obliczu, kulącemu się o paręosób od niej.

- Ty cholerny, ty cholerny.

- baba szukała właściwego wyzwiska.

-Ty.

Ty facecie!

Łysawy starał się udawać, że go nie ma, ale przeszkadzał mu w tym pokaźnybrzuch.

- Ty draniu!

- wrzeszczała matka niemowlęcia.

To ja tu próbuję sama sobie radzić, Leonka chroniłę, zukam lokalu i jedzenia, bo mam pod opieką twoje dziecko, a ty siedzisz sobie z kumplami?

- Mężczyźni po obu bokach wyzywanego ojca również się zgarbili.

-W karty grasz i gorzałędoisz?

Dziecko, nieświadome awantury rozgrywającej się

nad jegogłową, spałoniewzruszone.

- Miałem nockę, Bożenka - łysawy postanowiłstawić czoła sytuacji.

- Ale wcześniej wróciłem i nie chciałem cię już budzić.

No, daj spokój,ludzie patrzą.

268

- A pewnie, Bożenka, ładnie to tak -wrzeszczećprzy ludziach?

- odezwał się jedenz kumpli łysawego.

W Agacie, która nigdynie wtrącała się w takie dyskusje, teraz się zagotowało.

-Niech się paninie krępuje, pewnerzeczylepiejwyjaśnić od razu- doradziła matce z niemowlęciem.

Kumpelłysawego spojrzał na nią koso.

Agata wytrzymała jego spojrzenie.

Spuścił wzrok,jakby nagle przypomniał sobie o rozwiązanej sznurówce.

Bożenkatrochę się uspokoiła.

- A tam, kochana, jaki to ma sens - odezwałasięcicho, tuląc do siebie niemowlę.

- Możnamu kłaśćwuszy i kłaść, a oni tak będzie robiłswoje.

Spójrz,przecież on nawet nie widzi,że źle zrobił.

- Oj, Bożenka, widzieć widzę,ale jak cię szukałem, to na żadnym korytarzu ciebienie było - broniłsię cholernik.

-Zadzwonić mogłeś!

- Kiedy komórka jemu do wody wpadła - kumpel łysawegoznowu przeszedł z ławki rezerwowychdoobrony.

-I takąkomórkę za dwieście siedemdziesiąt trzyzłote zmarnowałeś!

-Bożenka nie posiadała się zezłości.

Sarkając, wpatrywała się wrogo w cholernikai jego kumpli.

Agata ku swojemu zaskoczeniu zauważyła, że pocieszająco klepie karmiącą po ramieniu.

Świat siękończy, pomyślała.

- Bożena jestem - powiedziałakarmiąca.

-Agata -powiedziała Agata.

I podały sobie ręce.

BESIA

Leżała w wannie.

To zanurzała się cała, to wynurzała sam nos, żeby nabrać oddechu.

Uszy pod wodąsłyszały dźwięki z całego bloku, odległe telewizory,radia i rozmowy oraz coś jak bicie serca, choć to ostatnie chyba sobie wmówiła.

Dźwięki jak zawsze, aleona byłainna.

Kobietaoszukana przez męża, odcinekpierwszy.

Nawet Bollywoodu dziśnie oglądała, choćna półce czekały trzy nowe płyty.

Z Anią miały sięzobaczyćdopiero jutro.

Płytkie, ślizgające się po powierzchni jakścierka,pachnące kuchniąi supermarketemżycie.

Skończyłosię właśnie.

Dojrzała do zmian.

Nagle dotarła do niej myśl: jeśli kiedykolwiekw jej życiu pojawi się ktoś następny, to po rozwodziezTomkiembędzie mogła wziąć z nim ślubkościelny.

Będzie po bożemu.

Pan Bóg przestanie się gniewać.

Z następnym mężem mogłaby nawet sypiać opromienionakościelnym majestatem.

Choć to z tymobecnym miała dziesięć lat na liczniku i dwójkędzieci.

Chciałoby się jej jeszcze seksu?

272

Seks?

A co to jest?

Oj, po co jej śluby, faceci.

Dzieci już są.

Fajniebyłoby zamieszkać z Anią na przykład.

Przynajmniej byłaby druga odpowiedzialna za ładowanie garów do zmywarki.

Coś zgrzytnęło.

Klucz w zamku?

Dźwięk ledwodocierał podwodę, więc wynurzyła głowę, żeby lepiejsłyszeć.

Ha! W drzwiach łazienki stanął Tomek.

Miałto samo ubranie, w którym przedwczoraj wyszedłzdomu.

To onaprasowała mu tę koszulę, w którejpodziewał się nie wiadomo gdzie.

Rano, przed wyjściem,przyszywałamu majtający sięguzik przy kołnierzyku.

Po topewnie, żeby mogła mu go rozpinaćinna kobieta.

Niespodziewała sięgo.

Niespecjalniewierzyła, żespełni swą obietnicę, złożoną spod dziwnego numerutelefonu, pod który bezskutecznie dobijały się potemz Anią.

Patrzył na nią z uśmiechem.

Dawno niebył takirozluźniony popowrocie do domu.

- Cześć - wesołe, raźne, jakby nic się nie stało.

-Moczyszsię?

Dopiero dwudziesta.

Tak po prostu?

Żadnych wyjaśnień?

Moczę się, bo chciałam zsiebiezmyćciebie, całenasze życie.

Zanurzyłagłowę pod wodę, wynurzyła.

I jeszcze raz.

-Jest cośna kolację?

Nic dziś nie jadłem - patrzyłna nią.

Na jej zaróżowiony odkąpieli brzuch, na piersiwystające nadpowierzchnię wody.

Patrzył na nią,a twarz miał nieodgadnioną.

Po czympodszedł i pocałowałją w usta.

273

Pachniał zmęczeniem, potem, ale przede wszystkim czymś dziwnym, nie do identyfikacji.

- Gdzie byłeś?

- odezwała się wreszcie.

- Wypadła mi nieoczekiwana opieka nad pacjentem w złymstanie, takietam.

-I jak się ma pacjent?

- Lepiej.

Dobrze, że zostałem.

Czy ten pacjent miał parę dwudziestoletnich piersi,mocną opaleniznę i długie włosy?

- chciała spytać.

Cała się trzęsła.

- Jest jeszcze jakiśobiad?

Zaczęła się podnosić, bezwarunkowy odruch żonykarmicielki.

Nad powierzchnią wody pokazały się jejpiersi.

Krępowało ją spojrzenie Tomka.

Odruchowozasłoniła się rękami.

Tak dawno nie widział jej nago.

No a ona dawno nie była tak daleko od niego, jeszcze dalej, niż gdy oglądała hinduski film, a on w drugimpokoju stukał w komputer.

Nie, nie jest w stanie udawać, że nic się nie stało, choć jemuto udawanie wychodzi doskonale.

Opadła z powrotem do wody.

TOMEK

- Pewnie, nie wstawaj - powiedziałi zalałago niepowstrzymana czułość.

Jego kobietawyglądała jaksłodki, wymyty misio, a w całej łazience słodko pachniałożelem do kąpieli.

Miał ochotę się w nią wtulić.

Aleteż ssało gowżołądku, cały dzień o suchym pysku.

Wczoraj też:.

274

przecież dużo nie jadł, jakąś kanapkę złapał na korytarzu i tyle.

Jego łagodna,miłażona, zawszewymyta iz gotowym jedzeniem.

Jego niezawodna Besia.

Jednak dobrze było wreszcie wrócićdo domu.

Stęsknił się za nią.

Miało sens to wracanie.

Tyle że Besia patrzyła na niego jakośwrogo.

- Tobieteż coś przynieść?

-Już jadłam - warknęła i zanurzyła się znowupod wodę.

Włosy pływały jak wodorosty, więctrudnobyło ocenić wyraz jej twarzy.

BESI/l

Wystawiła nos z wody.

Wdech, wydech.

Zbierałasiły na rozmowę.

- Gdzie byłeś?

-spyta go za chwilę.

-Nie odbierałeś komórki.

Co odpowie Tomek?

Coś wymijającego, na przykład: - Nie uwierzysz, wpadła mi dokanalizacji.

Niedo odzyskania.

Będziedrążyła: - A tedwie noce?

Co wtedy robiłeś?

On na pewno postanowi ją zbyć: - Wiesz, jak toprzy pacjencie.

Wtedyona przypuści frontalny atak: - Wiesz,w pracynie mieli pojęcia, że jesteś na dyżurze.

Szczerzemówiąc, myślałam, żejuż nie wrócisz.

Twoja mama też tak uważała.

Widziała cię,jak wychodziłeś zpracy.

Przedwczoraj.

Nie byłeś sam.

Noico ty na to?

275

Odpowie coś na to?

Nie odpowie?

Chyba nie zdąży,bo wtedy onazada ostateczny cios:

- Natomiast ja postanowiłam sobieradzić sama.

No i radzę sobie, rozumiesz?

Niema zupy, nie makotleta, nie ma kolacji.

A teraz wyjdź.

Nie z łazienki.

Z mieszkania.

Z mojego życia.

Przygwoździ go do ściany, wykaże łgarstwo i draństwo,będziepatrzeć, jaksię wije, jak motyl na szpilce.

Zgromadziłaodpowiednio dużo wściekłości.

Takmu powie, a on wtedy spakuje walizkę nakółkach,z którą jeździł na zjazdy naukowe, i przeprowadzi siędo matki albo do tamtej kobiety.

Będziewolna.

Wystrzeliła spod wody z pytaniemna ustach, alełazienka była pusta.

Z kuchni dobiegało stukanie garami, najwidoczniej jednak znalazł cośdo jedzenia.

TOMEK

Zła? E, pewnie mu się zdawało.

No bo dlaczegomiałabybyć zła?

Możeza późnozadzwonił wczoraj, prawda, ale już nieraz musię zdarzało wnagłych przypadkach zapomniećo telefonie.

Zawsze wybaczała.

Wiedziała, jak wygląda życie lekarza.

I ceniła wnim to, że wykonuje tę pracęz powołaniem - tłumaczył sobie, zalewając mlekiem płatki.

A poza tym?

O co może chodzić?

Zmęczona może.

Taki upał.

O, gdyby wiedziała, co on przeżyłprzez te dwa dnii jaki jest wykończony.

276

Opowiem jej?

- zastanawiał się, zanurzając łyżkę.

Ale w sumie jaki miałoby to sens?

Dla żony byłw pracy i niech tak zostanie.

A jak już zacznie mówić - ona będzie dopytywać, drążyć, interpretować.

Poco mu to?

Tamte sprawy już załatwił.

Przeszłośćobciąża, a on musi iść do przodu.

Chociaż - doszedł do wniosku - przeszłość teżodrobinę krzepi.

Robiłomusię lepiej,gdy wspominałszare oczy Agaty wpatrzone w niego dziś rano, kiedyzaraz miał ładować się na ponton ewakuacyjny.

Przytulała się do niegoodrobinę za długo.

Czułość, którago zalała, była odrobinę zbytmocna.

Nie gadali.

Zaznaczyła, że nie chcedrążyć tego,O czym mu opowiedziała nadachu.

Powiedział, że jej wola.

Silna jest, widział przecież.

Na pewno załatwi wszystko jak trzeba.

Aon - czekana nią za tydzieńz wynikami biopsji.

Tego ostatniegonie musiał mówić, ale brakowało mu mądregozdaniana podsumowanie.

Orazpodkreślenia, że są zAgatąbliżejniż byli przed powodzią.

Bo przecież byli bliżej.

Brakowało mu jejchmurnego spojrzenia.

Tęskniłza nią?

Idiotyczne, spędzili ze sobą raptem dwie doby.

Na pewno chętnie by ją znowu zobaczył, pogadał.

Alenie,nie byłow jegouczuciach do Agaty ani gramapożądania.

Jeśli jej piersi, to wyłączniew kontekściewyniku biopsji.

Jeślijej ciało, to wyłącznie pod kątem:

jak bardzo skrzywdził ją dziadek.

I czy onada radęjeszczenormalnie żyć.

Odniósł miskę do zlewu.

277

BESiA

Zaraz wpadniedo kuchni i wygarniemu wszystko.

Przeżyje chwilętriumfugospodyni domowej: wykaże, że jej mąż nie jest taki kryształowy, zajakiegochciałby uchodzić.

Tylko poco?

Wrócił i wszystko może trwać jaktrwało przedtem, pod warunkiem, że ona przemilczy,co wie.

Wróci domarchewek, Tomek do zarabiania,dzieci donauki i zabawy,wszystko jak trzeba.

Nowe życie, też coś.

Stare koleiny już czekają, byw nie wskoczyła i zapatrzona w czerń za oknem ruszyła starym szlakiem.

Terazco prawda jeszcze cośczuje: wściekłość,ból, zdumienie,ale wkrótce towszystko przysypie mąka dnia codziennego.

Kilkawarstw i nie będzie pamiętała, jak przez chwilę wyobraziła sobie,że jest sama i dobrzesię ztym czuje.

TOMEK

Besia stanęła w drzwiach kuchni.

Pod jej spojrzeniem wycofał miskę ze zlewu i grzecznie wstawił ją dozmywarki.

Tyle razy narzekała, że tego nigdy nie robi.

- Źlesię czujesz?

- odważył się.

- Świetnie- powiedziała i chyba usłyszał w jej tonie ironię.

Teraz pewnie powiniensiędopytywać, o cochodzi, ona będzie się opierać, rzucać półsłówkami,potem nagle się otworzy iszlochając, opowie mu o jakimś niemiłym wydarzeniu, które ją spotkało w ciągutych dwóch dni, między bazarkiem, kuchnią a pralką.

278

Będzie musiał ją przytulić, wiedział, to działało doskonale.

Na przykład na Agatę zadziałało świetnie,wygarnęła z siebie wszystko, co ją bolało.

Dałdwa krokiw kierunku żony, wyciągnął ramiona.

Nic.

Więc dał kolejny i przygarnął ją do siebie.

Stałasztywno.

Był zgubiony.

Przecież on jestw porządku.

Wszystko jest tak jak chciała.

Nie sprzeciwia jej sięw żadnych decyzjach dotyczących domu czy dzieci.

Nie wylicza jejpieniędzy.

Zasuwa bezsłowa skargi,żeby miała wszystko, co chce.

Nigdy nie narzeka naobiady.

Nie komentuje jejstosunku do swojej matki,choćpodejrzewa, że Besia niespecjalnie ją lubi.

Niepodrywa innych kobiet.

I nigdy, ale to przenigdy,nie dał jej odczuć, że ciąży muichbiałe małżeństwo.

I ona miałabybyćzła?

Inagle doszedł do nich dźwięk dziecięcego płaczu.

Tego nie umiałpomylić z niczym.

Nastusia!

To po prostu był zły sen.

Małaopowiadała przez łzyo czarownicy z długim nosem.

Besia ją sprawnie utuliła,przykryła,położyła małej dłoń na karku.

Szloch ustał.

Do końca życia na każdy płacz Nastki będzie reagował strachem.

Bał się, że jeśli jegodziecko znowuzachoruje, nie będzie umiał pomóc.

Besia się pomodlii siądzie przy łóżku, a on?

On będziemusiał udzielićkonkretnej pomocy.

Jego żona siedziała okrągła i fałdzista obok córki,szlafrok jejsię rozchylił, aleniezwracała na to uwagi,

279

zajęta małą.

Kusiło go, by się w nią wtulić jak Nastka,izasnąć.

Malwinaspała mimo zamieszania, wystawiła różową piętkę spodkołderki, widać było, że jej za gorąco.

Besia szeptała do Nastki uspokajające słowa.

Mógł widzieć piersi i ramiona swojej żony, którychdawno nie oglądał pod tymi bluzami, piżamami, jakimiodgradzała się od niego.

Niepożądał jej, raczej go rozczulało, jakbardzo jej ciało zmieniłosię z latami.

Tylewspólnych razem przeżyli, niesamowite, i nawet się anirazu porządnie nie pokłócili, może zraz, o jego matkę.

Siadł obok niej, przytulił ją.

Gorąca, gładka skóra.

Zimne, uważne spojrzenie, które analizowałojegotwarz centymetr po centymetrze.

Umknął spojrzeniem w bok, ale wrócił, spojrzał jej w oczy.

Za rzadkoto robił.

Miała przejrzyste, jasnobłękitne tęczówkiz brązowymipaseczkami.

Peszyło go wpatrywaniesię w te dwa jeziorka, ale nie mógł się odwrócić, jakbyprzytrzymał go niewidzialny magnes.

BESia

Strach?

Wygoda?

Lenistwo?

Bunt uleciał gdzieś zezgrzytemklucza, ze szczękiem naczyń, z płaczem dziecka.

Tomekspojrzenie miałtakie szczere, jakby się nicniestało.

Wcale mu nie wierzyła.

Usnęliprzytuleni na łyżeczkę, dawno nie bylitakblisko.

Nie czuła jednakżadnej ulgi.

Innego końca światanie będzie.

Rozdział 11.

BESIA

Stała w łazience i myła zęby.

Nagle zobaczyław kąciebrunatną kałużę.

Pochyliła się.

Skąd w ich łaziencecoś takiego?

Musisię bardziej przykładać do sprzątania.

Odwróciła się do umywalki, by skończyć czyścićtrzonowce.

Kiedy znowu spojrzała w kąt,okazało się,że brudna woda zajęła cichutko i niepostrzeżenie kolejne kilka centymetrów podłogi i kałuża wydaje sięstale powiększać.

Wybiegła dopokoju, żebypowiedzieć otym Tomkowi.

Siedział za komputerem, jak zwykle.

- Co ty,wody się boisz?

- zaśmiał się beztrosko.

Znowu pobiegłado łazienki.

- Chodź tu szybko, sam zobaczysz - chciałakrzyknąć, alezrezygnowała.

W milczącym przerażeniu przyglądała się, jak woda pokrywa brunatnym ściegiem kolejne kafelki i podchodzi do progu.

Wyskoczyła złazienki, zatrzasnęła drzwi izaczęław popłochuuszczelniać szparę pod nimi, żeby powódź nie wypełzła na resztę domu, ale nim zdążyła.

284

wepchaćścierkę do końca, już brunatne języki wydostały się spod drzwi i sięgnęły dalej, odgradzając ją odTomka.

Chciała krzyknąć,żeby goostrzec.

- Powódź atakuje!

Powódź!

- ale ześciśniętego gardła wydobyłatylko słaby głos: - Uciekaj!

Tu, do mnie!

Wydawałsię nie słyszeć.

Niewzruszony nie odrywał wzroku od monitora, choć wodazalała mu jużstopy i pełzła wyżej.

Nagle powstało wniej podejrzenie, że skoro wcale mu to nie przeszkadza, musi byćzpowodzią w zmowie.

Czuła,że jeśli chwycidzieci i zaraz uciekniez mieszkania, jeszcze zdążą się uratować.

Ale uciekaćbez niego?

Brudna powódź napływała corazszybciej, sięgałamu już do kolan.

Nie zwracał na to uwagi, nadal siedział i pikałw klawisze.

Wreszcie odwrócił się od komputera, spojrzał nanią i nawet się uśmiechnął.

Z ust chlusnęła mu brunatna woda.

Zamiast wrzaskuz gardła Besi dobyłsiętylko słaby jęk.

Stała w łazience i myła zęby.

Przedtem obejrzaładokładnie wszystkie kąty, czy nie znajdzie tam brudnej kałuży ze snu.

Kałuży nie było.

Ale Tomek- tak jak we śnie - nadal wydawał się obcy, groźny,nieobliczalny.

Dwienoce spędził w niewiadomym miejscu,w nieznanym towarzystwie.

Może miała z tym coś

285

wspólnego opalonadziewczyna, którą zabrał do samochodu.

Może nie, bo Besia nie wykluczała, że istnieje zupełnie zwyczajne i niewinne wytłumaczeniejego zniknięcia.

On jednaknieuważałza stosowneprzedstawić żadnego.

Wrócił po prostu do domu, do płatków z mlekiem, własnegołóżka, własnej pralki, własnej żony.

Niezawodny zestaw domowy,na który zarobił.

Sprzętom AGD też by się przecież nie tłumaczył.

Cóż, ona, kobieta-pralka, zmywarka ikucharkateż mu nie opowiedziała o trudnychdwóch dniachświeżo odzyskanej wolności.

Anio tym, że utrata tejwolności napełniła ją rozczarowaniem.

Weszła do dużego pokoju.

Mąż siedział przedkomputerem.

Aż ją zmroziło.

Podniósł wzrok i spojrzał na niąlekko nieprzytomnie.

W końcusię uśmiechnął.

Wjego ustach niebyło brunatnej wody.

- Tomek, musimy porozmawiać.

Takie zapowiedzi zawsze go płoszyły.

Umykałwzrokiem i myślami,ale nie zważała na to, zmuszałasię do rozmowy, by mieli jakieś szczątkowe wspólneżycie.

Nie miała jednakzłudzeń, wiedziała, że on słucha piąte przez dziesiąte.

Ale dziś mu na to nie pozwoli.

Tyle że drań nie odrywał wzroku od monitora, nadal coś stukał.

- Proszę bardzo - uśmiechnął się wkierunku klawiatury.

-Wiesz co, zastanawiałam się, ile by w naszychstosunkach zmienił rozwód.

286

- Rozwód?

- drgnął iwreszcie oderwał wzrok odlaptopa.

- Ale niezmieniłby dużo.

Już chyba nie możnamniej ze sobąrozmawiać - mówiła Besia z pasją.

Patrzył nanią zdumiony.

- Ale zdrugiej strony, jakbysąd ustalił spotkania zdziećmi,widywałbyś je na pewno częściej niżteraz.

-Besia, przecież jestem w domu.

- Mam cię dość!

Nibyjesteś, a naprawdęcię niema - zamknęła z hukiem laptop.

W ostatniejchwilizdążył zabrać palce.

- Ściągałem właśnie.

-Co robiłeśprzez te dwiedoby, kiedy cię niebyłow domu?

Wpatrzył się w laptop, jakby szukałtam ratunku.

Odsunęłakomputer na bok i siadła na biurku, dziękiczemu znalazła się w poluwidzenia Tomka.

Nie spuszczała z niegowzroku.

Wreszcie i on nanią spojrzał.

- Oczywiście -powiedział.

- Masz rację.

Pogadajmy.

Przełknął ślinę.

- Besia, ja naprawdę spędziłem całyten czasz pacjentką.

Ale to niebyła takazwykła sytuacja.

Historia była tak dziwna, że uwierzyłamu od razu.

Zaskoczyło jąteż,że wypowiedział tyle słów na raz,i to wiele z nich o sobie.

Coś podobnego nie zdarzyłomu się od lat.

Zupełnie jakby podczas powodzi wgrał

287

sobie nową funkcję: mówienie dożony.

Tyledobregoz tej całej katastrofy.

I co teraz?

Przeprosi ją?

Przytuli?

- Besia, podaj milaptopa.

- Wspaniale.

Awięc jużsobie pogadał.

Mieszka z obcymmężczyzną, nareszcie to zrozumiała.

Poderwała się z biurka.

Niech Tomek sobie siedzi, niech buszuje w sieci, ile mu siężywnie podoba.

Podzielenie półek w lodówce byłoteraz tylko formalnością.

- Zobacz, co ściągnąłem na pulpit.

Nawet jeśli ściągnął kandydatów do Nobla z medycyny, nie miała zamiaru tego oglądać.

Wychodzi.

Jak się dziewczyny obudzą, niech on się nimi zajmie.

Pewnie pierwszy raz w tym roku.

Kliknął dwa razy myszą i z głośników popłynęłoplumkanie Raviego Shankara.

- Nazwałem ten plik Kongresowa - wyjaśnił.

Wrzucała do torby ubrania, nicspecjalnego, kilkasztuk na parę dni.

Może powinna im jakieś prezentykupić czy jak?

Nie,lepiej paręgroszy zawiezie, już onitam wiedzą, czego im potrzeba.

- Ty też się ewakuujesz?

- Chudykrążył dookołaniej.

- Nie całkiem.

Jadęna wieś.

- Na długo?

-Niewiem.

Dzień, może dwa.

Akurattu komarysię wykończą.

288

Zacisnął usta.

Wykapany młodszy braciszek.

- Po co jedziesz?

-Pogadać.

Z mamą, z tatą, braćmi, spytać, jakim leci.

Opowiedzieć, jak mi tutaj.

Narwę lipy, właśniekwitnie, będzie naherbatę zimą.

Może namówięmamę na operację.

- Kłamiesz, prawda?

- Proszę, jaki bystrzak z niego.

- Nie.

To znaczyto wszystko prawda, ale tak naprawdę jadę, żeby ich o coś spytać.

-O co?

Sama jeszczenie była pewna.

Wyobraziła sobie tęscenę jużjakieś sto razy.

W myślach powoliodchodziła od przemówień w stylu żenującego programuWybacz mi (nie sądziła, by rodzice chcieli wziąćudział w czymś takim), skłaniając się bardziej do scenariusza w stylu Wyjaśnij mi.

Wtym ostatnim miałaszansę zabłysnąć przynajmniejmatka, bo Agata niebyła pewna, czyojciec wydusi z siebie ponadprogramowe słowo.

- Powiem ci, jak wrócę - zbyła chłopaka.

Przymknął oczy, jak pies, kiedy go wreszcie pogłaszczą.

- Bo nie zostaniesztam?

-Nie.

Pewnie się o to z nimi pokłócę.

Oni chcą,żebym opiekowała się mamą.

Jest chora.

- Na co?

-Biodro.

- Na to się chyba nie umiera, prawda?

-Anonie.

- A kto sięnią zajmował do tej pory?

No właśnie.

289

- Tylu ichtam jest, to dadzą radę.

A ja w końcu

mam sprawy tutaj.

Wyraźna ulga na tejchudej twarzy.

Pogłaskała gopo policzku.

Zero zarostu, to rozczulające.

- A teraz zmykaj.

Iposzedł.

BESI/l

Dawno nie szli na spacer we czwórkę.

Nie po zakupyanido kinana film dla dzieci,ale po prostu sięprzejść.

Upał trochę zelżał, całe szczęście, w nocynawet padało.

Miała nadzieję, że nie podniesie topoziomu wodyna Powiślu.

Dziewczynki biegły z przodu, a oni szli obok siebie, niezgrabnie trącając się rękami.

- Stójcie, ulica!

- wydarłasię nagle Besia, aż Tomekpodskoczył przestraszony.

Młode stanęłyjak wryte.

Cóż,nauczyło się bąbledyscypliny.

Malwina zatrzymała się tak raptownie,że aż się zachwiała, poślizgnęła w jakiejś kałuży, poczym rąbnęła wnią twarzą.

Besia już pędziła do niej,gubiąc japonki.

Młodapodniosła zabłoconą głowęi rozdarła się koncertowo.

Besia już jej prawie dopadała, ale Tomek byłpierwszy.

Podniósłcórkę z kałuży, wziąłna ręce, niezważając, że szlochająca kupkanieszczęścia brudzimu koszulę.

Malwina wtulonaw niego wypłakiwała ból, coraz ciszej i mniej rozpaczliwie, po czymnagle coś ją zastanowiło.

Umilkła, odsunęła głowę.

290

i przyjrzała się ojcu.

Najwyraźniej założyła, że pociesza ją matka.

Chwilę wodziła spojrzeniem odTomkado Besi i z powrotem, po czym z powrotemwtuliła w ojcowską koszulę twarz, z której płynęłybrunatne strumienie błota, i znowu pozwoliła sobiena kilka szlochów.

Dużo jednak cichszych, wyraźniepro forma.

Besiaspojrzała na drugącórkę.

Nastka stała obokojca i wyraźnie zazdrościła Malwinie.

Nagle tupnęław kałużęnogą obutą w sandał.

Bryzgi błocka poszłydookoła, nie tylko na kieckę Nastki, ale i nagołe nogiBesi, aprzede wszystkim najasne spodnie Tomka,o co chyba Nastce najbardziej chodziło.

- Nastka, zwariowałaś?

- krzyknęła Besia.

- Nie krzyczna nią - Tomek popisał się nieoczekiwaną empatią.

- Chodź no tu, Nastka.

- Nie chcę.

Jesteś strasznie brudny, tatusiu - zaprotestowała młoda honorowo, po czym jednakwdrapała mu się na ręce.

- Czy twój kręgosłup to wytrzyma?

- zainteresowała się Besia, ale umilkła, kiedy zobaczyła wyraztwarzyTomka.

- Chciałam zaznaczyć,że nie pokażę się takabrudna na placyku - odezwała się Nastka, schodzącojcuz ramion ianalizując rozmiaryzniszczeń dokonanych przez błoto.

- Malwina, dziękujemy ci zaumilenie tego letniego spaceru.

- Nie zrzędź, Nastuś -powiedziała Besia.

-Wypłuczemy się w domu.

Nastka raptownie rzuciła jej się w ramiona.

- Co się dzieje?

- dopytywała się Besia.

291

- Bo ty taka spokojna, mamusiu, a przecież tata byłszybszy od ciebie.

Niejest ci przykro, że przegrałaśten wyścig?

- Następnymrazem dammamie wygrać - zobowiązał się Tomek i spojrzał na nią niepewnie.

Kiedy wracali, objął ją zabłoconymramieniem.

Oczywiście, nie zważał na to, że wybrudzi jejkoszulkę.

Góra prania, którą Besiazliczała w myślach,wciąż rosła.

Szli objęci jak w zamierzchłych czasach narzeczeństwa.

Dawno tegonie trenowali, więc trudno im byłozgrać chód, zwłaszczaże Besibyło teraz zdecydowanie więcej,a Tomek stałsię dużo bardziej kanciastyniż kiedyś.

Nie było to wygodne, wcale.

Ale w końcu przysunęła się do niego bliżej.

KONIEC!

Podziękowania:

Marii Otto-Giełżyńskiej za czytanie, czerwony długopis,wiarę i podtrzymywanie na duchu.

Ani Zgierun-Łacinie zazdrowe objeżdżanie i przywracanie do pionu moralnego.

Emilii Nadratowskiejza zdjęcia z dusza.

Marcinowi Cząbieza cierpliwe trzymanie lustra.

Stasiowi i Adeli za to, że wytrwali, gdy ich matka redukowała się do pleców pochylonych nad komputerem.

I mojemumężowi -za to, że życie -vjest całkiem piękne.

j.

SpidWcł

ROZDZIAŁI.

....

9

ROZDZIAŁ 2.

....

43

ROZDZIAŁ3.

....

87

ROZDZIAŁ 4.

....

119

ROZDZIAŁ 5.

....

159

ROZDZIAŁ6.

....

171 '-i

ROZDZIAŁ 7.

....

203 ''

ROZDZIAŁ 8.

....

231

ROZDZIAŁ9.

....

237

ROZDZIAŁ 10.

....

269

ROZDZIAŁ11 .

281

PODZIĘKOWANIA.

....

293.

Copyright by Anna Fryczkowska 2010Copyright for this edition by Grasshopper sp.

z o.

o.

Wszelkie prawa zastrzeżoneAlirights reserved

Wydanie pierwszeISBN 978-83-61725-15-2

Ilustracje i projektokładki: Agata CholewaRedakcja: Magdalena GrelaKorekta:Małgorzata ZwolińskaSkład: Winnicki art studio

Wydawca:

Grasshopper sp.

z o.

o.

20-481 Lublin, ul.

Węglowa 3tel.

(81) 744 68 67www.

grasshopper.

fme-mail: biurograsshopper.

fm

Druk i oprawa:

www

Drukarnia AKAPIT s.

c.

tel. [phone]

www.akapit.

biz

e-mail: biuroakapit.

biz

---