Psalmodia polska Wespazjana Kochowskiego jako wykład ideologii sarmackiej


105. Psalmodia polska Wespazjana Kochowskiego jako wykład ideologii sarmackiej .

Psalmodia polska- polskie śpiewanie psalmów ( polski odpowiednik Psałterza Dawidowego). Na Psalmodię polską złożyły się dwie doniosłe tradycje polskiej poezji barokowej: rozważania poezji metafizycznej wokół podstawowego pytania „co jest człowiek?” i szlachecka historiozofia skupiona wokół sporu o doskonałości polskiego ustroju społecznego. Kochowski uczynił z niej poetycki wykład sarmackiej antropologii, sumę dociekań i doświadczeń o sobie samym i o własnym narodzie, a surowy ton psalmisty dopomagał mu zawrzeć w tej spowiedzi myśli trudne, gorzkie i gniewne wyznania.

Na pierwszy plan wysuwają się wyznania poety. W ich treści, w ich powiązaniu kryją się luźne fragmenty nie dokończonej kompozycji. Psalmodia polska nie jest syntezą , ale dramatycznym poszukiwaniem syntezy.

Jest dostrzegalny porządek myślowy kryjący się za wyznaniami pierwszych psalmów:

- Psalm I- wszechmocność boska.

- Psalm II- samotność, o wrogim otoczeniu człowieka.

- Psalm III- złożona natura człowieka.

- Psalm IV- o opiece Boga nad człowiekiem. W ten sposób został określony podstawowy układ BÓG- CZŁOWIEK.

-Psalm V- wprowadzenie w rozważania społeczne. Przedstawienie pochodzenia narodu i państwa polskiego.

W następnych mówi o rozbiciu jedności narodowej przez herezje, o szczególnej opiece boskiej nad wolnością polską, o aktualnym stanie państwa, zaś w dalszym ciągu Psalmodii ów podstawowy układ odniesień myślowych „BÓG- JEDNOSTKA- SPOŁECZEŃSTWO SARMACJI” pojawia się w dowolnych kombinacjach kompozycyjnych.

W Psalmodii istnieje również kompozycja liczbowa. Kochowski przywiązywał szczególna wagę do magii liczb i właśnie w Psalmodii wyłożył swój pogląd „ na rewolucyje państw w klimakterykach”. W jego przekonaniu liczba 7 to jeden z niebieskich sekretów, liczba boskiego kalendarza , która wywołuje zmiany w życiu jednostki i społeczeństwa.

Główną więzią kompozycyjną całości jest postać narratora.

Psalmodia stała się osobistym pamiętnikiem, którego autor, patrząc wstecz na własne życie, nie opowiada wydarzeń ani historii, lecz formułuje ostateczne oceny i konkluzje, przeprowadza rozliczenie z życia, chce w wersetach psalmów zobaczyć siebie, by przez ten obraz zobaczyć człowieka.

Psalmodia tak jak Psałterz zbudowana jest z trzech osi tematycznych:

1. Stosunek człowieka do Boga.

2. Stosunek narodu do Boga.

  1. Stosunek króla ( Jan III Sobieski) do Boga.

Człowiek jawi się jako reprezentant narodu wybranego ( SARMACJI)

BÓG - CZŁOWIEK - SPOŁECZEŃSTWO SARMACJI

Kochowski nie buduje konsekwentnej syntezy, do rejestru metafizycznych wartości wpisuje- zgodnie z własnym odczuciem prawdy-jedną szczególną wartość ziemską: SARMACJĘ.

W przeciwieństwie do losu jednostki, która na ziemi próbuje smaku szczęścia, a pewne wartości osiąga dopiero po śmierci SARMACJA pojęta jako wartość zbiorowa- jest dobrem wyłącznie ziemskim. Byłoby to przekonanie sprzeczne z metafizycznym porządkiem świata.

Kochowski wprowadza przekonanie, że los Rzeczypospolitej nie może podlegać zwyczajnej ocenie historycznej, kryje się bowiem w dziejach tego narodu pewien sens metafizyczny: z mapy świata Bóg wyróżnił ten jeden kraj znakiem osobistej sympatii. Konsekwentnie w XVII-wiecznej świadomości społecznej, tkwi przekonanie, że naród polski spełnia szczególna misję w strategii Boskiej. A skoro wybór padł na ten naród, to znaczy, że tym, co mówią w imieniu Sarmatów przysługuje prawo sakralnej stylizacji- to pozwalało mu swobodnie łączyć rozważania o człowieku i o państwie, tradycję poezji metafizycznej i tradycję publicystyki szlacheckiej, zdaniom narratora nadawał niezwykłą rangę, Psałterzowi Żydów przeciwstawiał „psalmodię polską” - Psałterz Sarmatów.

Prywatne osobiste wyznania poety w których mówi o swojej niepłodności, to rozliczenie indywidualne . Indywidualne poczucie winy przenosi się na analizę sarmackiej zbiorowości , a przekonanie, że „wszyscy odstąpili zakonu”, otrzymuje wykładnię społeczną.

W krytyce społeczeństwa podjął Kochowski podstawowe idee szlacheckiej literatury reformistycznej- to znaczy, nie ograniczał się do krytyki magnaterii, rady i senatu, ale szukał we własnym stanie źródła ogólnej degeneracji ustrojowej, dowodów że „owe cnoty staropolskie w zapomnienie idą”, a szczególna wagę przywiązał do najważniejszego zniekształcenia ustroju feudalnego- przemiany rycerstwa w stan ziemiański.

Aktywność stanu szlacheckiego, osłabła w zakresie wykonywania obowiązków rycerskich , wzmogła się w zakresie wykorzystywania przywilejów obywatelskich, ziemiańskich, prowadząc do nadużyć moralnych, prawnych, społecznych.

Rezultaty tej przemiany:

- osłabienie państwa,

- pomniejszenie jego terytorium.

Dochodzi do wniosku, że uspokojenie przynosi mu naiwna ufność w Boga, jego osobista skłonność i sympatię dla narodu polskiego, oczekiwał ważnych i pozytywnych przemian w 7 wieku istnienia królestwa polskiego.

W Psalmodii najbardziej widoczny jest Mesjanizm:

Naród występuje ze wszystkimi elementami tej idei,

Wolność polska to klejnot dany od Boga w dowód miłości,

Powołaniem narodu jest podeptanie innowierców,

Polska ukazana jest jako przedmurze chrześcijaństwa.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Trybut należyty wdzięczności albo psalmodia polska Wespazjan Kochowski
Psalmodia polska Wespazjan Kochowski
Wespacjan Kochowski - Psalmodia Polska - opracowanie, hlp
Wespacjan Kochowski - Psalmodia Polska - opracowanie, Polonistyka, Staropol
Psalmodia polska Kochowskiego
Wespacjan Kochowski Psalmodia Polska opracowanie
Wespazjan Kochowski wykład
literatura staropolska, LIRYKI WESPAZJANA KOCHOWSKIEGO, LIRYKI WESPAZJANA KOCHOWSKIEGO
HLP - barok - opracowania lektur, 11. Wespazjan Kochowski, Nieporóżnujące próżnowanie, oprac. Karoli
HLP - barok - opracowania lektur, 11. Wespazjan Kochowski, Nieporóżnujące próżnowanie, oprac. Karoli
D19190166 Dekret o wprowadzeniu języka polskiego jako wykładowego w 2 gim gimnazjum we Lwowie
Polska literatura renesansowa jako wyraz zainteresowania pisarzy człowiekiem i życiem społecznym
Karaś H Archaizmy jako wykładniki stylizacji w Potopie HSienkiew
polska mysl polityczna, pmp wyklady skrypt, Skrypt z POLSKIEJ MYŚLI POLITYCZNEJ
literatura staropolska, psalmodyja, „Trybut należyty wdzięczności wszystkiego dobrego dawcy Pa
D19190166 Dekret o wprowadzeniu języka polskiego jako wykładowego w 2 gim gimnazjum we Lwowie
Podolski Antoni, POLSKA STRATEGIA BN JAKO PRAKTYCZNA IMPLEMENTACJA EUROPEJSKIEJ STRATEGII BEZPIECZEŃ
BIESY FIODORA DOSTOJEWSKIEGO JAKO WYKŁAD REFLEKSJI FILOZOFICZNEJ
Sęp Szarzyński i Wespazjan Kochowski

więcej podobnych podstron