6.3

Pomoc społeczna i pomoc postpenitencjarna jako wsparcie społecznej readaptacji skazanych. Pojęcie, geneza i rozwój.

1. Opieka postpenitencjarna (pomoc postpenitencjarna)

a) działania pomocowe dla osób dorosłych opuszczających zakłady karne (na podstawie kodeksu karnego wykonawczego z 1997 r.) - pomoc postpenitencjarna - readaptacja społeczna,

b) działania skierowane do osób nieletnich opuszczających zakłady poprawcze (osoby, które nie ukończyły 21 roku życia) - pomoc na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie - adaptacja w wymiarze podstawowym.

2. Readaptacja społeczna - proces ponownego przystosowywania się do życia w społeczeństwie, zgodnie z jego regułami. Reintegracja ze środowiskiem poza zakładem karnym.

3. Pomoc postpenitencjarna - zespół działań wspierających proces społecznej readaptacji skazanych. Określana dość powszechnie jako działalność państwowa oraz społeczna, mająca na celu materialne, a także psychiczne wspieranie osób zwalnianych z zakładów karnych i aresztów śledczych.

4. Pozytywne zmiany wpływające na poprawę skazanych:

a) poprawa warunków, w których przebywają skazani

b) możliwość warunkowego przedterminowego zwolnienia

5. Fazy pojecia pomocy społecznej (zmieniające się nazwy tej działalności)

a) dobroczynność publiczna

b) opieka społeczna (Polska - 1923r. ustawa o opiece społecznej)

c) pomoc społeczna (Polska - ustawa z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej)

* w średniowieczu za osoby potrzebujące uważano osoby ubogie, kalekie, starców, pomijano jednak przestępców.

** Dania przodowała na kontynencie europejskim w tworzeniu opieki społecznej.

6. Zabezpieczenie społeczne - ochrona prawna w określonych sytuacjach życiowych, wynikających z pewnych zdarzeń, które wiążą sie ryzykiem socjalnym.

7. Pierwsze koncepcje pomocy skazanym:

• stowarzyszenie pomocy więźniom - USA

• towarzystwa patronackie - Polska - Patronat Opieki nad Więźniami (od odzyskania niepodległości do II wojny światowej), w okresie międzywojennym - tzw. komitety więzienne.

8. Podział okresu powojennego: (myślę, iż to można pominąć:)

a) 1945-1969r.

-1956 - przejście więziennictwa z resortu spraw wewnętrznych do resortu sprawiedliwości

- powołanie działów penitencjarnych i wyodrębnienie stanowiska referenta socjalnego

b) 1970-1997r.

- 1970r. - wchodzi w życie kodeks karny wykonawczy, zawierający rozdział dot. pomocy postpenitencjarnej

- 1974r. - rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów - dot. pomocy w wypadku złej sytuacji majątkowej i rodzinnej

c) od 1997r.

- 6.06.1997r. - uchwalenie nowego kodeksu karnego wykonawczego

- 2004r. - uchwalenie ustawy o pomocy społecznej

- 2005r. - rozporządzenie w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej

6.5

Opieka i pomoc udzielana nieletnim w usamodzielnieniu.

1. Pomoc w usamodzielnianiu przypomina pomoc postpenitencjarną

- wzmacnianie procesu "umocowania się" w społeczeństwie

- pomoc materialna i finansowa

Obowiązujący obecnie stan prawny zakłada włączenie oddziaływań pomocowych wspierających usamodzielnienie nieletniego do systemu pomocy społecznej.

2. Zwolnienie z zakładu poprawczego (lub schroniska dla nieletnich) może mieć 2 postacie:

a) zwolnienia definitywnego, które następuje wraz z ukończeniem 21 roku zycia

b) zwolnienia warunkowego (korzystniejsze, gdyż świadczy o osiągnięciu zakładanych celów pobytu w zakładzie; nagroda za właściwą postawę i dobre zachowanie). Możliwość warunkowego zwolnienia nieletnich jest uzależniona od pozytywnej prognozy ich zachowania w przyszłości. Ponadto nie może nastapić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od umieszczenia nieletniego w zakładzie. Sąd (podobnie jak w przypadku osób dorosłych) ustala okres próby (od 1 roku do lat 3). W okresie próby można ustanowić nad nieletnim nadzór kuratora sądowego.

3. Zakład poprawczy ma obowiązek powiadomić Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) o wychowankach przewidywanych do zwolnienia w następnym roku i to co najmniej na 3 m-ce przed przewidywanym terminem zwolnienia. Konkretne formy tej pomocy przewiduje ustawa z 2004r. O pomocy społecznej. Pomoc ma na celu usamodzielnienie oraz integrację ze środowiskiem przez prace socjalną (dot. osób, które uzyskały pełnoletniość w zakładzie poprawczym bądź schronisku dla nieletnich).

4. Praca socjalna - działalność zawodowa, mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie przez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.

5. Pomoc nieletnim obejmuje :

a) pomoc na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki

b) pracę socjalną z wychowankiem i jego rodziną

c) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie (w formie rzeczowej)

6. Aspektem wyróżniającym pomoc nieletnim jest przygotowanie indywidualnego programu usamodzielnienia w społeczeństwie. W tworzeniu takiego programu należy brać pod uwagę :

- współdziałanie i wspieranie osoby usamodzielnianej w kontaktach z rodziną i środowiskiem,

- uzyskanie wykształcenia zgodnego z możliwościami i aspiracjami osoby usamodzielnianej,

- uzyskanie kwalifikacji zawodowych,

- pomoc w ustaleniu uprawnień do ubezpieczenia społecznego,

- osiedlenie się w innym powiecie niż miejsce zamieszkania przed umieszczeniem w placówce,

- pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych,

- podjęcie zatrudnienia,

- pomoc w uzyskaniu przysługujących świadczeń.

** Wsparcia udziela nieletniemu opiekun usamodzielniania. Staje się wówczas w pewnym sensie wychowawcą środowiskowym.

ODPOWIEDZI NA PYTANIA (str.216)

3. Wykonywanie kary pozbawienia wolności sprowadza wiele doniosłych, niestety na ogół ujemnych, konsekwencji w dziedzinie funkcjonowania społecznego skazanych, jak również osób im bliskich. Z tego względu dużą wagę przykłada się do ich kompensowania. W interesie społecznym leży aby więźniowie (po okresie pozbawienia wolności) możliwie szybko i dobrze reintegrowali się ze środowiskiem na zewnątrz zakładu karnego (podejmując tryb życia zgodny z zasadami społecznymi). Bez pomocy innych skazany i jego rodzina mieliby problem aby normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

4. Problem pomocy postpenitencjarnej dla skazanych opuszczających zakłady karne doczekał się obecnie wsparcia w systemie powszechnej pomocy społecznej.

Rozwój pomocy charytatywnej jako duży postęp w stwarzaniu skazanym odpowiednich warunków powrotu do środowiska społecznego.

6. Pomoc w usamodzielnianiu przypomina pomoc postpenitencjarną

- wzmacnianie procesu "umocowania się" w społeczeństwie

- pomoc materialna i finansowa

Pomoc nieletnim obejmuje :

a) pomoc na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki

b) pracę socjalną z wychowankiem i jego rodziną

c) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie (w formie rzeczowej)

*Kto i w jakich formach udziela pomocy?

- Wsparcia w realizowaniu indywidualnego programu usamodzielnienia udziela nieletniemu opiekun usamodzielniania

- Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie (w formie rzeczowej) - starosta powiatowy

- Możliwość uzyskania pomocy na usamodzielnienie ze środków PCPR (Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie)

---