Urban i Stanik ,,Resocjalizacja'' TOM 2

ROZDZIAŁ 1 Współczesna przestępczość - uwarunkowania i konsekwencje. Dylematy reakcji społecznej.

1.       Jakie czynniki kształtują funkcjonowanie kontroli społecznej w Polsce po przełomie ustrojowym?

Czynniki kształtujące funkcjonowanie kontroli społecznej można podzielić na materialne i niematerialne lub obiektywne i subiektywne. Z jednej strony chodzi o elementy świadomości społeczeństwa polskiego z drugiej zaś o elementy rzeczywistości społecznej w Polsce takie jak stan prawa, sytuacja w policji, zamożność społeczeństwa.

Do zjawisk charakteryzujących funkcjonowanie kontroli społecznej zaliczamy:

- chaos normatywny w sferze świadomości jak i w sferze prawa- przekonanie o załamaniu się dotychczasowego systemu norm i wartości i w związku z tym dowolna interpretacja zachowań dozwolonych i zakazanych

- tendencja do usprawiedliwiania przestępstw technika neutralizacji

- tworzenie prawa w sposób chaotyczny i pośpieszny a także podporządkowany interesom politycznym czy grupowym

- spadek autorytetu prawa

- zubożenie obywateli połączone z bezrobociem

- pogłębiające się rozwarstwienie społeczeństwa polskiego

- brak środków finansowych

- anomia społeczeństwa

2.       Jakie są źródła postaw punitywnych społeczeństwa polskiego?

Punitywna postawa społeczeństwa polskiego, czyli domaganie się surowszego traktowania sprawców przestępstw spowodowana jest tym że:

- ludzie szeroko definiują kategorie osób uważanych za zagrażające porządkowi społecznemu: przestępcy, żebracy, Cyganie,, nielegalni imigranci i inni

- kierowanie się potocznymi wyobrażeniami o przestępczości

- kreowanie swych wyobrażeń na podstawie mediów

- istnieje poczucie zagrożenia przestępczością

- nastąpiły zmiany cywilizacyjno-kulturalne, które spowodowały dezorganizacje społeczną

3. Jak można scharakteryzować dwie wizje reakcji na przestępczość („karać czy leczyć”)?

Celem kary ma być spowodowanie zmiany postaw skazanego tj. prewencja przez uświadomienie mu stopnia dezaprobaty społecznej związanej z jego zachowaniami przestępczymi. Pobyt w więzieniu wiąże się z różnorakimi formami oddziaływań leczniczych i wychowawczych, ich skuteczność zależy od indywidualnych cech skazanego i od możliwości prawidłowego przeprowadzenia programu resocjalizacyjnego. Istnieje wiele wątpliwości co do tego, jak skuteczne są programy lecznicze i wychowawcze oraz inne formy oddziaływań na skazanego w skali masowej.

ROZDZIAŁ 4 Profilaktyka i środki probacyjne w praktyce resocjalizacyjnej.

1.       Na czym polega holistyczny system profilaktyki niedostosowania społecznego młodzieży?

Najwcześniejsze kary nakładane przez zorganizowane społeczeństwo na przestępców miały za zadanie eliminację przestępcy oraz jego powstrzymanie, aby więcej nie zagrażał społeczeństwu. Uciekano się głównie do metod wygnania i transportacji, później preferowano kary cielesne i więzienia. Wobec młodzieży niedostosowanej stosowano głównie instytucjonalne środki opiekuńczo-wychowawcze. Obecnie poszukuje się innych form pomocy.

Jedną z nich jest stosowanie mediacji między sprawcą a ofiarą. Celem mediacji jest wzbudzenie w nieletnim poczucia odpowiedzialności za własny czyn, uświadomienie wszystkich skutków i konsekwencji jego postępowania. Sprawca i ofiara wspólnie wybierają sposób zadośćuczynienia i wynagrodzenia wyrządzonej krzywdy i szkody. Mediator jest osobą neutralną i ma obowiązek sprawdzić czy sprawca wywiązał się ze złożonych zobowiązań.

Powołano także instytucje pedagoga rodzinnego i podwórkowego. Pedagog rodzinny pracuje z najtrudniejszymi rodzicami, istota jego pracy jest poprawa sytuacji dziecka. Pedagog jest diagnostą, mediatorem, organizatorem pomocy. Swoim działaniem ma na celu naprawę więzi między wszystkimi członkami rodziny.

Pedagog podwórkowy jest łącznikiem między środowiskiem a placówką, organizuje środowiskowe imprezy sportowe, turnieje, rajdy. Wspiera pracę wychowawców i pedagogów rodzinnych, jego głównym zadaniem jest wyjście do młodzieży, nawiązanie z nią kontaktu, pozyskanie zaufania i chęci współpracy.

Istnieją także liczne ośrodki resocjalizacyjne, w których wykorzystywane są różne programy terapeutyczne .

2.       Przedstaw koncepcję resocjalizacji opierającej się na społeczeństwie.

Program resocjalizacyjny opierający sie na społeczeństwie stanowi alternatywę dla programów instytucjonalnych. Jest to całość działań opiekuńczych, wychowawczych i terapeutycznych, które zachodzą w społeczeństwie. Sposób ten polega na integracji społecznej, odbudowie więzi rodzinnych, zdobywaniu wykształcenia i zatrudnienia, zabezpieczenia na dłuższy czas, znalezienie miejsca pracy dla przestępcy w wolnym społeczeństwie. Resocjalizacja opierająca się na społeczeństwie obejmuje każde działanie mające na celu pomoc sprawcy przestępstwa w powrocie na drogę przestrzegania prawa. Program ten jest tym , co wpływa na więzi między sprawcą a społecznością lokalną, tj. prawdziwym zaangażowaniem przestępcy w powiązania lokalne, które wytwarzają dobra i usługi wymagane przez tę społeczność. Obejmują one edukację, rekreację, działania socjalne i praktyki religijne. Programy te obejmują wiele pozawięziennych oddziaływań, takich jak udzielanie przepustek do pracy, urlopów, „Halfway House”(domy pracy ), zwolnienia warunkowe i probacja.

3.       Omów ujęcia klasyfikacyjne probacji jako systemu karania.

Klasyfikacja probacji ze względu na określone kryteria:

- formalno-prawne: probacja jest to wstrzymanie wyroku przez sąd. Sprawca zostaje w społeczeństwie pod dozorem kuratora na czas określony przez sąd. Jeżeli zaangażuje się w coś, co jest zakazane przez sąd, dozór kuratorski może zostać odwołany i sprawcę skazuję się za popełniony czyn

- status podopiecznego: wolność skazanego na probację pozostaje częściowo ograniczona, ale jego status pozostaje lepszy niż innych przestępców. Osoby te nie są ani całkowicie wolne ani uwięzione- mogą pracować, utrzymywać rodzinę, uniknąć efektów więzienia i naprawić wyrządzone szkody.

- podsystem wykonawczy w ramach sądownictwa karnego- probacja w tym kontekście odnosi się do organu administracji lub organizacji, która zajmuje się świadczeniem usług probacyjnych dla młodocianych lub dorosłych sprawców. Obejmuje ona zastosowanie konkretnych środków mających na celu pomoc. Podkreśla rolę kuratora w pilnowaniu, nadzorowaniu i resocjalizacji klienta.

- proces: w tej definicji zawiera się zbiór funkcji, działań, usług i postępowanie samego sprawcy, jest on postrzegany jako zjawisko równoległej działalności sądu, sprawcy i społeczeństwa. Proces obejmuje konieczność regularnego meldowania się skazanego u kuratora, konieczność świadczenia usług, których potrzebuje sprawca w trakcie resocjalizacji oraz doradztwa, a także nadzór kuratora w celu kontroli przestrzegania warunków probacji.

Podsumowując, probacja może być traktowana jako proces, który daje sędziemu orzekającemu prawną alternatywę, która poprawia status przestępcy w podsystemie sądownictwa karnego. Probacje stosuje się w stosunku do tych przestępców, u których istnieje szansa na ich resocjalizację a także ze względu na wiek sprawcy.

4.       Omów podstawowe funkcje działalności probacyjnej realizowane w praktyce wykonywania kar średnich i kar wolnościowych.

Do podstawowych funkcji probacji zaliczamy:

- opieka społeczna

- kontrola społeczna

- zmiana społeczna

Realizują je 3 zasadnicze podmioty: kuratorzy sądowi, osoby dozorowane i społeczeństwo.

Funkcja opieki społecznej ma na celu stymulację własnej aktywności życiowej przestępców. Opieka sprawowana metodą indywidualnych przypadków ma na celu zaspokojenie potrzeb wychowawczych przy współuczestnictwie osoby dozorowanej. Stosowanie tych zadań wychowawczych i terapeutycznych ma na celu doprowadzenie skazanego do poprawnego funkcjonowania w społeczeństwie.

Funkcja kontroli społecznej występuje na etapie zastosowania dozoru, kuratora sądowego, nałożenia rygorów kurateli lub zmiany środka probacyjnego na surowszy. W stadium wykonawczym ma na celu sprawdzenie efektów oddziaływań resocjalizacyjnych oraz kontrolę zachowania poddanego probacji w zbiorowości przez wywierania na niego wpływu i kształtowanie u więźnia postaw prospołecznych. Kontrola społeczna może być także związana z możliwością nagradzania i karania zachowania skazanego w zbiorowości globalnej.

W trakcie oddziaływania resocjalizacyjnego dochodzi do promowania prospołecznych postaw w osobowości skazanego. Oddziaływania kuratora na skazanego i na środowisko społeczne powodujące zmiany w jego zachowaniu.

5.       Przedstaw zasady caseworku realizowane w programach resocjalizacyjnych będących treścią środków probacyjnych.

Casework jest metodą indywidualnych przypadków stosowaną w programach resocjalizacyjnych w celu pomocy osobom, aby mogły skutecznie radzić sobie z kłopotami z jakimi spotykają się w życiu w społeczeństwie.

Zasady stosowania tej metody:

1.       Zasad akceptacji- respektowanie podopiecznego jako osoby z wszystkimi jego problemami i trudnościami, zrozumienie jego nieporadności i szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów

2.       Zasada komunikacji- nawiązanie interakcji opartej na wzajemnym zrozumieniu, jasności i precyzji używanych terminów i innych stosowanych symboli( wzajemne rozumienie swoich intencji)

3.       Zasada indywidualizacji- poszanowanie odmienności drugiego człowieka

4.       Zasada uczestnictwa- podopieczny musi sam uczestniczyć świadomie i aktywnie w procesie naprawczym

5.       Zasada zaufania i poszanowania prywatności- informacje jakie podopieczny udzieli podczas wywiadu musza pozostać wykorzystane na użytek rozwiązywania problemów

6.       Zasada samoświadomości- oddzielenie stosunków z podopiecznymi od osobistych uprzedzeń czy preferencji

7.       Pomaganie podopiecznemu i umożliwianie mu działania

8.       Konstruktywne użycie ograniczeń- muszą być stosowane mądrze i dostosowane do indywidualnych potrzeb

Rozdz 6 Readaptacja społeczna i reorganizacja środowisk lokalnych jako warunek skuteczności oddziaływań resocjalizacyjnych.

1.       Wymień i scharakteryzuj prepenitencjarne, penitencjarne, postpenitencjarne czynniki readaptacji społecznej byłych przestępców.

Czynniki prepenitencjarne:

- poziom wykolejenia i zadomowienia w świecie przestępczym,

- stygmatyzacja ze strony znaczących grup i instytucji społecznych,

- dewiacyjna tożsamość;

To wszystko lokuje jednostkę w środowisku przestępczym, gdzie przez mechanizmy uczenia się i identyfikacji postępuje proces jej wykolejenia. Im krócej, z mniejszą częstotliwością i mniejszym natężeniem trwały kontakty z tym środowiskiem tym większa jest możliwość readaptacji społecznej.

Czynniki penitencjarne:

              - poziom przyswojenia różnorakich wzorców kulturowych i społecznych, wartości docierających i oddziałujących na człowieka, co prowadzi do ustąpienia skutków socjalizacji społecznie destruktywnej,

                            - poziom procesu deprywacji wynikający z totalnego charakteru instytucji resocjalizacyjnych,

- proces degradacji osobowości, wyrażający się w:

              a) deprywacji biologicznej, sensoryczno-informacyjnej i emocjonalnej,

                            b) konieczności poddania się rygorom istniejących regulaminów, systemu przywilejów, nagród oraz kar,

              c)wytwarzaniu przez skazanych odpowiednich technik przystosowania się do warunków placówki resocjalizacyjnej.

Czynniki postpenitencjarne:

- społeczna stygmatyzacja - przejawia się dwojako:

              1. w utrwalonej reakcji na popełnione czyny przestępcze,

              2. w reakcji wyrażającej wątpliwość co do skuteczności dokonanej resocjalizacji, bądź przekonaniu o nabyciu przez byłych skazanych dalszych doświadczeń w placówce resocjalizacyjnej.

- destygmatyzacja - proces negacji/kasowania dewiacyjnej tożsamości przez eks-przestępcę i zarazem proces psychicznego oczyszczenia, rozwój nowej tożsamości jednostki.

 

 

2.       Uzasadnij potrzebę integracji i reorganizacji społeczności lokalnych wobec problemu readaptacji byłych przestępców.

Integracja i reorganizacja społeczności lokalnych przejawiająca się poprzez

                            - budowanie wokół problemów środowisk dewiacyjnych społecznego ruchu wsparcia - ludzi gotowych pracować z tymi osobami czy grupami,

                            - tworzenie grup samopomocowych (na zasadzie: AA, MONARU, poznańskiej BARKI,itp.),

- użycie mediów do rozpowszechnienia wiedzy i kreowania nastawień, postaw i reakcji społecznych na problemy byłych przestępców i ich środowiska życia.

Jest bardzo ważna dla readaptacji byłych przestępców ponieważ wpływa ona na zmianę postaw i przekonań na temat byłych przestępców, postaw społecznych i postępowania wobec nich, powoduje że środowisko lokalne nie odcina się od przestępcy, nie zsyła go na margines społeczny, natomiast daje mu wsparcie i pomoc w tej readaptacji społecznej.

 

3.       Wyjaśnij istotę procesu readaptacji społecznej osób opuszczających zakłady karne i zakłady poprawcze.

Readaptacja społeczna - jest to proces ponownego przystosowania się więźniów do życia 
w społeczeństwie, zgodnie z jego regułami.

Wykonywanie kary pozbawienia wolności sprowadza wiele doniosłych, niestety na ogół ujemnych, konsekwencji w dziedzinie funkcjonowania społecznego skazanych, jak również osób im bliskich. 
W interesie społecznym leży bowiem, aby byli więźniowie po okresie pozbawienia wolności możliwie szybko i dobrze reintegrowali się ze środowiskiem na zewnątrz zakładu karnego, podejmując 
i prowadząc tryb życia zgodny z zasadami społecznymi. Bez pomocy innych, skazany i jego rodzina mieliby problem aby normalnie funkcjonować w społeczeństwie. Skazany po powrocie z zakładu karnego oraz jego rodzina mogą wymagać pomocy z zewnątrz by móc prawidłowo funkcjonować.

 

4.       Na czym polega pomoc postpenitencjarna jako element pomocy społecznej? Jakie ma ona znaczenie we wsparciu społecznej readaptacji skazanych

Jest to działalność państwowa i społeczna, której celem jest materialne i psychiczne wpieranie więźniów zwalnianych z zakładów karnych. Pomaga byłemu więźniowi w ponownym „umocowaniu się w społeczeństwie”. Ważne jest aby byli więźniowie możliwie szybko readaptowali się  i podejmowali i prowadzili styl życia zgodny z oczekiwaniami społecznymi. Składa się na nie pomoc w uzyskaniu dokumentu stwierdzającego tożsamość, orzeczeń o inwalidztwie, środki finansowe, znalezieniepracy i zakwaterowania itp. Ważne jest, by były więzień nie powrócił do dawnego środowiska , trybu życia( bo brakuje mu np. pieniędzy lub perspektyw życiowych).

5.       Omów prawne regulacje w zakresie pomocy postpenitencjarnej.

         Kodeks karny wykonawczy z 6 czerwca 1997r.-pomoc penitencjarna obejmuje pomoc materialną, medyczną, pomoc w znalezieniu pracy i zakwaterowania, poradnictwo prawne.

*rozdział VII „uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń oraz pomoc 
w społecznej readaptacji skazanych”

*oddział XII rozdziału X- „zwalnianie skazanych z zakładów karnych 
i warunki udzielania im pomocy”

         Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - tu pomoc postpenitencjarna staje się częścią szerzej zakreślonego systemu pomocy społecznej. Pomoc społeczna ma tu na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacjach życiowych, które ciężko im pokonać. Taką sytuacją jest powrót skazanych do społeczeństwa

         Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 22 kwietnia 2005r. w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej.-przychodami tego funduszu są środki pieniężne, pochodzące z potrąceń w wysokości 20% wynagrodzenia przysługującego za pracę skazanych lub też dochodu uzyskiwanego z pracy przez nich na własny rachunek oraz dotacji, darowizn, zbiórek itp.

Formy pomocy postpenitencjarnej z funduszu tej pomocy są następujące:

         Pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania

         Finansowanie poradnictwa prawnego

         Organizowania kursów przygotowania zawodowego

         Pokrywanie kosztów związanych ze specjalistycznym leczeniem

         Pomoc rzeczowa w postaci żywności itp.

         Pokrycie kosztów związanych z uzyskaniem dowodu osobistego

 

6.       Na czym polega pomoc w usamodzielnianiu się nieletnich? Kto i w jakich formach jej udziela?

Pomoc w usamodzielnianiu się nieletnich polega na wzmacnianiu procesu „umocowania się” w społeczeństwie. Ważny element stanowi pomoc materialno- finansowa. Jest tutaj nastawienie na wspieranie nie tyle readaptacji społecznej, ile opieki i pomocy w życiowym usamodzielnianiu się i doprowadzeniu do końca prawidłowej socjalizacji oraz kontynuowania nauki.

Pomoc nieletnim obejmuje :

              a) pomoc na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki

              b) pracę socjalną z wychowankiem i jego rodziną

              c) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zatrudnienia, pomoc na               zagospodarowanie (w formie rzeczowej)

              d) pomoc w uzyskaniu kwalifikacji zawodowych

              e) pomoc w uzyskaniu przysługujących świadczeń

Wsparcia w realizowaniu indywidualnego programu usamodzielnienia udziela nieletniemu opiekun usamodzielniania. Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie (w formie rzeczowej) - starosta powiatowy. Możliwość uzyskania pomocy na usamodzielnienie ze środków PCPR (Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie)

 

 

---