Wykrywanie cukrów:
PRÓBA MOLISCHA - Jeśli na granicy roztworu i stężonego H2SO4 powstaje pierścień barwy czerwonofioletowej to znaczy że w roztworze znajduję się cukier lub cukry.
PRÓBA Z ANTRONEM - Jeśli po zmieszaniu roztworu z odczynnikiem antronowym powstanie zielony lub niebieski kolor znaczy to że w roztworze znajduje się cukier lub cukry.
PRÓBA SELWINOWA Z REZORCYNĄ (DO WYKRYWANIA KETOZ) - Pod wpływem kwasu solnego ketozy (lub wielocukry na które składają się ketozy) o wiele łatwiej przechodzą w hydroksymetylofurfural niż aldozy. Po dłuższym niż 30 sek gotowaniu próby - zabarwienie pojawi się również w roztworze w którym są aldozy.
PRÓBA BIALA Z ORCYNĄ (DO WYKRYWANIA PENTOZ) -Po wpływem ogrzewania z kwasem pentozy przechodzą w furfural, który w obecności soli żelazowych oraz orcyny daje charakterystyczne zielone zabarwienie
PRÓBA BERFOEDA (ODRÓŻNIANIE JEDNOCUKRÓW OD DWUCUKRÓW) - Wykorzystuje ona obniżenie zdolności redukcyjnych cukrów w środowisku kwaśnym. Przy krótkim czasie ogrzewania, kwaśnym środowisku i niskim stężeniu cukru otrzymujemy wynik dodatni (czerwony osad) dla cukru prostego a ujemny dla dwucukrów redukujących.
PRÓBA JODOWA (WYKRYWANIE SKROBII) - W środowisku alkaicznym jod cząsteczkowy wchodzi w reakcję i powstaje jodek (a w związku z tym ciemnoniebieskie zabarwienie, które znika po oziębieniu próby). W obecności skrobi zabarwienie nie wystąpi.
STOPNIOWA KWAŚNA HYDROLIZA - w początkowej fazie hydrolizy powstają amylodekstryny, dające fioletowe zabarwienie z jodem. Dalsze produkty rozpadu to erytrodekstryny dające z jodem barwę czerwoną, a następnie achrodekstryny i maltodekstryny nie dające z jodem zabarwienia. W końcowej fazie rozpadu powstaje maltoza oraz wolne cząsteczki glukozy.
OZNACZANIE PEROKSYDAZY W SOKU ZIEMNIACZANYM -
benzydyna + H2O2 + sok ziemniaczany dwufenohinonodwuimil; kondensuje on z cząsteczką benzydyny tworząc zielono-niebieskie zabarwienie, zwane błękitem benzydynowym
OZNACZANIE AKTYWNOŚCI KATALAZY WE KRWI -
woda destylowana + krew + H2O2 O2 i tworzy się obfita piana.
2H2O2 +enzym (katalaza) 2 H2O + O2
OZNACZANIE AKTYWNOŚCI OKSYDAZY ALDEHYDOWEJ W MLEKU - oksydaza aldehydowa utlenia aldehydy przenosząc wodory na tlen atmosferyczny. Powstaje wówczas woda utleniona.
mleko świeże + woda destylowana + aldehyd mrówkowy + błękit metylenowy (pokrywamy płynną parafiną). Łącząc się z wodorem błękit metylenowy odbarwia się, barwa niebieska osłabia się lub całkowicie zanika.
Metabolizm węglowadanów:
OZNACZANIE POZIOMU GLUKOZY WE KRWI METODĄ KOLORYMETRYCZNĄ HULTMANA - w środowisku kwasu octowego lodowatego aldozy tworzą połączenia barwne z aminami aromatycznymi, np. z o-toluidyną.
Glukoza + TCA + o-toluidyna barwa zielona
OZNACZANIE AKTYWNOŚCI AMLOLITYCZNEJ AMYLAZY (lub WYKRYWANIE AMYLAZY W ŚLINIE) - oparte jest na istnieniu zależności między ilością skrobi a natężeniem barwy niebieskiej jaką daje ona z jodem. Na skutek działania amylazy zmniejsza się zawartość cząsteczek skrobi w roztworze, a tym samym natężenia zabarwienia, co mierzymy za pomocą fotokolorymetru.
Badanie właściwości glikogenu:
- PRÓBA JODOWA - do glikogenu dodajemy kroplę roztworu J w KJ. Pojawia się zabarwienie czerwono-brunatne.
- STOPNIOWA KWAŚNA HYDROLIZA GLIKOGENU - podczas kwaśnej hydrolizy glikogenu obserwujemy:
- barwliwość z jodem
- właściwości redukcyjne pośrednich produktów hydrolizy
- HYDROLIZA ENZYMATYCZNA SKROBI - cząsteczki skrobi ulegają hydrolizie enzymatycznej pod wpływem amylazy. Amylaza ślinowa jest enzymem należącym do klasy hydrolaz, występującym obficie w ślinie, powoduje hydrolityczny rozkład wiązań C1-C4
- kleik skrobiowy + ślina + 10minut łaźnia wodna (38°c) + J w KJ - obserwujemy zabarwienie
- kleik skrobiowy + ślina + 10minut łaźnia wodna (38°c) + J w KJ + odczynnik Benedicta - zależnie od zawartości cukru w roztworze powstaje zielone zabarwienie lub wytrąca się osad barwy żółtej, pomarańczowej lub czerwonej.
Metabolizm lipidów
Kwasy żółciowe:
PRÓBA PETTENKOFERA (WYKRYWANIE KWASÓW ŻÓŁCIOWYCH) - Do roztworu żółci dodajemy kryształy sacharozy. Podwarstwiamy stężonym H2 SO4 . na granicy płynów powstaje purpurowy pierścień ze względu na występowanie grup OH w kwasach!
PRÓBA HAYA (WYKRYWANIE KWASOW ŻÓŁCIOWYCH):
do probówki wlewamy roztwór żółci, jednocześnie do drugiej probówki dajemy taką sama ilość wody destylowanej. Na powierzchnie płynów wsypujemy odrobinę kwiatu siarczanowego. W roztworze żółci opada deszcz siarkowy, natomiast w próbie z wodą siarka zatrzymuje się na powierzchni. Przyczyną zatrzymania siarki na powierzchni wody jest jej wysokie napięcie powierzchniowe, które w obecności kw. Żółciowych zostaje obniżone.
WYKRYWANIE EMULGUJĄCEGO DZIAŁANIA ŻÓŁCI:
Do roztworu mydła dodajemy stężonego H2SO4 w celu wydzielenia wolnych kwasów tłuszczowych, które po energicznym wstrząśnięciu i odstawieniu próby gromadzą się na powierzchni płynu. Do próby wlewamy roztwór żółci i wstrząsamy. Obserwujemy rozpuszczenie się kwasów tłuszczowych
PRÓBA SALKOWAKIEGO (WYKRYWANIE CHOLESTEROLU):
Warunkiem tej próby jest zachowanie środowiska bezwodnego. Pod wpływem H2 SO4 następuje odłączenie 2 cząsteczek wody i połączenie 2 cząsteczek cholesterolu przy węglach C3 w bicholestadien. Jednocześnie przy węglach C7 następuje dołączenie 2 reszt sulfonowych. Powstaje kwas 2- sulfonowy o czerwonym zabarwieniu.
PRÓBA LIBERMANA - BURCHARDA (WYKRYWANIE CHOLESTEROLU):
Pod wpływem stężonego H2SO4 i bezwodnika kwasu octowego powstaje kwas jedno-sulfonowy, który w pierwszej fazie ma kolor czerwony, a następnie zmienia barwę na zieloną.
OZNACZANIE LIPIDÓW CAŁKOWITYCH W SUROWICY METODĄ SULFOWANILINOWĄ:
Przygotowujemy dwie probówki. W jednej przygotowujemy próbę badaną, w drugiej wzorcową. Do obydwu dodajemy stęż. kwasu siarkowego. Dokładnie mieszamy i wstawiamy do łaźni wrzącej. Do prob. K odmierzamy stęż. H2SO4 . do wszystkich prob. dodajemy odczynnika wanilinofosforowego, a następnie zawartość każdej prob. mieszamy dokładnie oddzielną bagietką. Powstałe różowe zabarwienie próby badanej i wzorcowej kalorymetrujemy przy 530 nm. wobec próby K. Wyniki podstawiamy do wzoru
OZNACZANIE AKTYWNOŚCI LIPAZY W SOKU TRZUSTKOWYM:
Najczęściej stosowanym substratem do oznaczania aktywności lipazy trzustkowej w soku trzustkowym jest oliwa z oliwek.
Przebieg oznaczenia: dwie małe kolbki oznaczamy jako próbę badaną i próbę kontrolną, i odmierzamy do nich równa ilość soku trzustkowego. Próbę kontrolna umieszczamy we wrzącej łaźni wodnej w celu inaktywacji enzymu. Do obydwu prób odmierzamy bufor fosforanowy, oraz emulsję oliwy. Próby umieszczamy w łaźni. Po zakończeniu inkubacji próby wyjmujemy z łaźni wodnej odmierzamy do nich etanol i fenoloftaleinę. Obydwie próby miareczkujemy roztworem NaOH do barwy jasno różowej.
Obliczenie:
Od liczby cm3 rozt. NaOH zużytego do miareczkowania próby odejmujemy wartość dla próby K i mnożymy przez 1250 w celu przeliczenia na mikromol produktu. Wynik otrzymujemy w IU aktywności enzymu. IU = (B-K) ● 1250
Metabolizm białek i aminokwasów
OZNACZANIE AKTYWNOŚCI PROTEOLITYCZNEJ TREŚCI ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY:
- substrat: zawiesina z gotowanego białka jaja kurzego i wody (1:5)
- wprowadzamy treść żołądkową zwykłą i zagotowaną, wodę destylowaną, HCl, Na2CO3, treść dwunastniczą zwykłą i zagotowaną, zawiesinę białka
- obserwujemy proces trawienia białka na podstawie zaniku zmętnienia zawiesiny białka, który zachodzi dzięki enzymom proteolitycznym (powodują hydrolizę białek, np. pepsyna, trypsyna)
WYKRYWANIE MOCZNIKA:
PRÓBA Z PODBROMIANEM SODOWYM:
roztwór mocznika + podbromian sodu „burzenie roztworu” na skutek intensywnego wydzielania gazu
Następuje rozkład mocznika na azot, CO2, H2O
CO2 wiąże się z NaOH w węglan sodowy
ROZKŁAD MOCZNIAKA ZA POMOCĄ UREAZY:
roztwór mocznika + ureaza po podgrzaniu i przystawieniu papierka lakmusowego - zniebieszczenie pod wpływem wydzielania amoniaku
REAKCJA PIOTROWSKIEGO ( PRÓBA BIURETOWA):
kryształki mocznika ogrzanie wydziela się amoniak
pozostała biała substancja = biuret
biuret + H2O destylowana + NaOH + Cu SO4 barwa fioletowa
Biuret ma wiązania peptydowe charakteryzujące peptydy i białka. Powstanie fioletowej barwy związane jest z utworzeniem soli kompleksowej na skutek koordynacyjnego połączenia miedzi z dwoma przyległymi wiązaniami peptydowymi.
ILOŚCIOWE OZNACZNIE MOCZNIKA W SUROWICY METODĄ YATZIDISA:
Próba oparta na reakcji barwnej jaką daje mocznik z odczynnikiem Ehrlicha. Wykonujemy próby 0-5, B, K, kalorymetrujemy i wykreślamy krzywą wzorcową.
W surowicy znajduje się od 3,33-6,66 mmol mocznika w 1 dm3. rośnie z wiekiem, w chorobach nerek. Obniża się przy uszkodzeniach wątroby. Organizm wydala ok. 0,3 mole mocznika na dm3.
Wkrywanie kreatyniny:
PRÓBA WEYLA - roztwór kreatyniny + nitroprusydek sodowy + NaOH czerwone zabarwienie, po pewnym czasie blednie, po dodaniu kw. octowego zanika zupełnie
PRÓBA JAFFEGO: roztwór kreatyniny +H2O destylowana + kw. pikrynowy nasycony pomarańczowo-czerwone zabarwienie pikraminianu sodu
Metabolizm porfiryn
PRÓBA PSEUDOPEROKSYDAZOWA HEMOGLOBINY (TEST NA WYKRYWANIE ŚLADOWYCH ILOŚCI HEMOGLOBINY)
H2O dest + krew + benzydyna + H2O2 niebieskie zabarwienie.
Reakcja nie jest związana z enzymami ponieważ zagotowanie roztworu nie wpływa na wynik próby. Odczyn barwny z benzydyną daje układ hemowy hemoglobiny - żelazo
WYKRYWANIE BILIRUBINY W SUROWICY KRWI - ODCZYN VAN DEN BERGA
- odczyn bezpośredni - surowica + odczynnik dwufazowy
jest dodatni jeśli w ciągu 30 sekund pojawi się czerwone lub fioletowe zabarwienie
- odczyn pośredni - surowica + etanol (po odwirowaniu dodajemy odczynnik 1 i 2)
pojawia się różowo-fioletowe zabarwienie
W warunkach prawidłowych surowica nie daje dodatniego odczynu bezpośredniego, a słaby pośredni. W surowicy do 17,1 μmol/dm3 bilirubiny
WYKRYWANIE UROBILINOGENU W MOCZU:
mocz + odczynnik Ehrlicha czerwone zabarwienie
Urobilinogen w wysokich stężenniach HCl kondensuje z aldehydowym odczynnikiem Ehrlicha na intensywnie czerwony barwnik
ILOŚCIOWE OZNACZANIE HEMOGLOBINY METODĄ DRABKINA:
Pod wpływem odczynnika Drabkina, który zawiera sześciocyjanożelazian potasu oraz cyjanek potasu w buforze węglanowym. Następuje przekształcenie Hb w cyjanomethemoglobinę o barwie karminowej
OTRZYMYWANIE ROZTWORU HEMOGLOBINY I OKSYHEMOGLOBINY:
Roztwór hemoglobiny i oksyhemoglobiny + H2O dest. hemolizant krwi, który dzielimy na dwie części
wstrząsamy z powietrzem barwa jasnoczerwona na skutek łączenia się Hb z tlenem z powietrza (Hb-O2)
dodajemy (NH4)2S - następuje odtlenowanie Hb (barwa ciemniejsza ) wstrząśnięcie - (barwa jaśniejsza) - ponowne utlenowanie
PRÓBA BENEDICTA (NA WYKRYWANIE CUKRÓW REDUKUJĄCYCH) - na wykrywanie cukrów redukujących. Odczynnik Benedicta (zawiera połączone roztw.CuSo4x5H2O i Cytrynian sodowy+bezwodny węglan sodowy z H2O) + kilka kropli cukru redukującego wstawiamy na 5 min. do wrzątku. Robi się zielone, albo osad od żółtego do czerwonego. Jest to próba bardzo czuła. Przy niskiej zaw. cukru robi się zielone na skutego mieszania małych ilości Cu2O z niebieskim odczynnikiem.
Jony Cu (z CuSo4) wytrącają się jako Cu(OH)2, nierozpuszczalny w wodzie. Dlatego dodaje się cytrynian i węglan, które tworzą z nim rozpuszczalne kompleksy, które w miarę redukcji rozpadają się, dając Cu2+.Jeśli wyniki dodatni, to wytrąca się tlenek miedziany Cu2O-czerwony, jeśli ujemny, to czarny CuO.
PRÓBA SULFOSALICYLOWA (WYKRYWANIE BIAŁEK) - Do roztw bialka dodajemy kilka kropli 20%kw.sulfosalicylowego. Wytrąca się biały osad.Bardzo czuła, jeśli mało białka, to zmętnienie roztw.
W środ.kwaśnym, cząsteczki białka mają charakter kationu i mogą tworzyć połączenia z niektórymi anionami kw. Organicznych a także nieorg.. Kwasy te w większy stężeniach powodują denaturację białek.
PRÓBA PSEUDOPEROKSYDAZOWA HEMOGLOBINY (TEST NA WYKRYWANIE ŚLADOWYCH ILOŚCI HEMOGLOBINY)
H2O dest + krew + benzydyna + H2O2 niebieskie zabarwienie.
Reakcja nie jest związana z enzymami ponieważ zagotowanie roztworu nie wpływa na wynik próby. Odczyn barwny z benzydyną daje układ hemowy hemoglobiny - żelazo
PRÓBA HAYA (WYKRYWANIE KWASOW ŻÓŁCIOWYCH):
do probówki wlewamy roztwór żółci, jednocześnie do drugiej probówki dajemy taką sama ilość wody destylowanej. Na powierzchnie płynów wsypujemy odrobinę kwiatu siarczanowego. W roztworze żółci opada deszcz siarkowy, natomiast w próbie z wodą siarka zatrzymuje się na powierzchni. Przyczyną zatrzymania siarki na powierzchni wody jest jej wysokie napięcie powierzchniowe, które w obecności kw. Żółciowych zostaje obniżone.
PRÓBA SALKOWAKIEGO (WYKRYWANIE CHOLESTEROLU):
Warunkiem tej próby jest zachowanie środowiska bezwodnego. Pod wpływem H2 SO4 następuje odłączenie 2 cząsteczek wody i połączenie 2 cząsteczek cholesterolu przy węglach C3 w bicholestadien. Jednocześnie przy węglach C7 następuje dołączenie 2 reszt sulfonowych. Powstaje kwas 2- sulfonowy o czerwonym zabarwieniu.
REAKCJA PIOTROWSKIEGO ( PRÓBA BIURETOWA):
kryształki mocznika ogrzanie wydziela się amoniak
pozostała biała substancja = biuret
biuret + H2O destylowana + NaOH + Cu SO4 barwa fioletowa
Biuret ma wiązania peptydowe charakteryzujące peptydy i białka. Powstanie fioletowej barwy związane jest z utworzeniem soli kompleksowej na skutek koordynacyjnego połączenia miedzi z dwoma przyległymi wiązaniami peptydowymi.
WYKRYWANIE BILIRUBINY W SUROWICY KRWI - ODCZYN VAN DEN BERGA
- odczyn bezpośredni - surowica + odczynnik dwufazowy
jest dodatni jeśli w ciągu 30 sekund pojawi się czerwone lub fioletowe zabarwienie
- odczyn pośredni - surowica + etanol (po odwirowaniu dodajemy odczynnik 1 i 2)
pojawia się różowo-fioletowe zabarwienie
W warunkach prawidłowych surowica nie daje dodatniego odczynu bezpośredniego, a słaby pośredni. W surowicy do 17,1 μmol/dm3 bilirubiny
WYKRYWANIE UROBILINOGENU W MOCZU:
mocz + odczynnik Ehrlicha czerwone zabarwienie
Urobilinogen w wysokich stężenniach HCl kondensuje z aldehydowym odczynnikiem Ehrlicha na intensywnie czerwony barwnik
ILOŚCIOWE OZNACZANIE HEMOGLOBINY METODĄ DRABKINA:
Pod wpływem odczynnika Drabkina, który zawiera sześciocyjanożelazian potasu oraz cyjanek potasu w buforze węglanowym. Następuje przekształcenie Hb w cyjanomethemoglobinę o barwie karminowej