PSYCHOTERAPIA I INNE
niefarmakologiczne
METODY LECZENIA
Katedra i Klinika Psychiatrii PUM
PSYCHOTERAPIA
FORMY POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ
" Poradnictwo psychologiczne (counseling).
" Interwencja kryzysowa.
" Wsparcie społeczne / psychospołeczne.
" Psychoedukacja.
" Rehabilitacja i resocjalizacja.
" Pomoc w rozwoju.
" Promocja zdrowia psychicznego
" Psychoterapia
PSYCHOTERAPIA
ð  Psychoterapia jest to taka forma oddziaÅ‚ywao
psychospołecznych, która ma na celu korektę
zaburzeo przeżywania i zachowania, ma usunąd
objawy i przyczyny choroby, w tym cechy
osobowości powodujące zaburzenia przeżywania.
(Aleksandrowicz,2000)
ð OddziaÅ‚ywania psychoterapeutyczne wywierane sÄ… w
ramach relacji interpersonalnej posługującej się
komunikacją werbalną i niewerbalną pomiędzy
dwiema osobami lub w grupie, w której terapeuta
równocześnie leczy kilka osób.
PSYCHOTERAPIA A POMOC
PSYCHOLOGICZNA
Różni je cel:
CELEM POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ jest dostarczenie
osobie poszukującej pomocy możliwości zaspokojenia
jej aktualnych potrzeb czy dążeo
podczas, gdy
CELEM PSYCHOTERAPII jest ZMIANA
polegająca na usunięciu zaburzeo przeżywania,
zaburzeo czynności narządów ciała czy zachowania
jednostki oraz przyczyn tych zaburzeo.
FORMY PSYCHOTERAPII
PSYCHOTERAPIA INDYWIDUALNA
PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
PSYCHOTERAPIA RODZIN
PSYCHOTERAPIA PAR
NURTY (SZKOA
Y) PSYCHOTERAPEUTYCZNE
" PSYCHODYNAMICZNE
" BEHAWIORALNO  POZNAWCZE
" EGZYSTEMNCJALNO  HUMANISTYCZNE
" SYSTEMOWE
PARADYGMAT
W sensie rozumienia zdrowia psychicznego, etiologii zaburzeo
psychicznych, metod i technik oddziaływao terapeutycznych)
Systemy terapeutyczne
" > 400 systemów terapeutycznych.
Terapia rodzin
-CBT
Terapia par
Psychoanaliza Gestalt
- Terapia
Uzależnieo
Terapia
psychodynamiczna Ericksonowska
- treningi
(wykorzystanie
umiejetności
myślenia
systemowego w
terapii
indywidualnej)
 Psychoterapia to szczególne leczące
doświadczenie , w wyniku którego pacjent
zdobywa nowe doświadczenia emocjonalne,
nową wiedzę i uczy się nowych wzorców
reagowania i zachowania
(Bilikiewicz 2003)
RÓŻNICE W ZALEŻNOŚCI OD S ZKOA
Y
ð dyrektywnoÅ›d
ð  podążanie za
rola terapeuty
ð sÅ‚abo ustruk-
ð Przewidywalna,
struktura spotkao
turyzowana
jasno określona
interakcja
ð SkoÅ›na
ð Symetryczna
wspomagany
ð Pacjent
ð Klient
ð czynnik zakłócajÄ…cy
transparencja terapeuty
ð zalecana interwencja
ð PROCESY ÅšWIADOME
orientacja na
ð PROCESY NIEÅšWIAD.
ð Zaspokojenie
ð Uczenie znoszenia
potrzeb
nacisk na frustracji
(wzmacnianie
(wzmacnianie
dziecięcej części)
dorosłej części)
PRZYMIERZE TERAPEUTYCZNE
PO STRONIE TERAPEUTY
PO STRONIE PACJENTA
" Zainteresowanie pacjentem
" Nadzieja
" Motywacja do pomocy
" Szacunek i zaufanie
Związek oparty na realnym zaangażowaniu
po obu stronach
Związek emocjonalny  dwie osoby podejmują wspólne
działanie, które realizuje się  wewnątrz relacji
Uczucia szacunku, sympatii, złości, żalu wywołane
konkretnymi zachowaniami i reakcjami
Czynniki konieczne po stronie
terapeuty
ð Wiedza kliniczna na temat zaburzeo psychicznych i
zaburzeo funkcjonowania
ð ZnajomoÅ›d patomechanizmów odpowiedzialnych za
powstawanie określonych zaburzeo
ð ZnajomoÅ›d i umiejÄ™tnoÅ›d posÅ‚ugiwania siÄ™ narzÄ™dziami
służącymi diagnozie i leczeniu
ð PogÅ‚Ä™biony wglÄ…d we wÅ‚asne stany emocjonalne oraz
psychologiczne problemy i uwarunkowania (wymóg
psychoterapii własnej)
ð Poddawanie siÄ™ superwizji
Zasady uzyskiwania certyfikatu
psychoterapeuty PTP
" Wykształcenie wyższe na poziomie
magisterskim z zakresu medycyny lub nauk
humanistycznych
" Ukooczenie atestowanego kursu psychoterapii
" Odbycie 3 miesięcznego stażu w ośrodku
psychoterapeutycznym
" Trening własny  250 godzin
" Superwizja  130 godzin
" Specjalizacja kliniczna lub doświadczenie
kliniczne z co najmniej 5 lat pracy w ośrodku
stosujÄ…cym psychoterapiÄ™
DROGI UZYSKIWANIA POPRAWY
WGL
D 
ð uzyskiwanie i pogÅ‚Ä™bianie wiedzy o sobie oraz
dysponowanie tÄ… wiedzÄ…,
ð znajomoÅ›d siebie, rozumienie procesów
psychicznych zachodzÄ…cych w nas oraz w innych
ludziach.
ð Przejawia siÄ™ zdolnoÅ›ciÄ… do ujmowania niejasnych
odczud w pojęcia, niekiedy jako przeżycie
olśnienia, dające poczucie rozumienia i ogarniania
całości problemu.
ð Prawdziwy wglÄ…d porusza emocje
Pozorny wglÄ…d, pseudowglÄ…d = racjonalizacja,
DROGI UZYSKIWANIA POPRAWY
PRZEPRACOWANIE
Poznawanie różnych aspektów przeżycia
wglÄ…dowego i integrowanie nowo uzyskanej
wiedzy z innymi aspektami wiedzy o sobie
posiadanej wcześniej.
Przeżywanie związane z zaburzonymi
schematami postępowania powraca mimo
pracy wglÄ…dowej przez jakiÅ› czas lecz pacjent
staje się coraz bardziej świadomy
zachodzących w nim procesów.
Proces ten wymaga wielokrotnego powracania
do omawianych wcześniej problemów,
DROGI UZYSKIWANIA POPRAWY
PRZEUCZANIE
Wytwarzanie w procesie psychoterapii nowych
sposobów funkcjonowania, poszerzania swojej
wiedzy, przeżywania i zachowania. Rezygnacja
z dezadaptacyjnych mechanizmów obronnych
na rzecz nowych, bardziej dojrzałych.
Zmiana wyuczonych reakcji
psychopatologicznych
- modelowanie
- nabywanie wiedzy
- uczenie się sprawcze nowych umiejętności
TERAPIA PSYCHODYNAMICZNA
ZNACZENIE OBJAWU
 Panie doktorze, od jakiegoś czasu coraz częściej
boli mnie serce i brak mi tchu, mam zadyszkÄ™,
łatwo się męczę.
To chyba coÅ› z sercem coraz bardziej. Jak jeszcze
żona żyła to wbiegałem na trzecie piętro z dwoma
wiadrami węgla i nic. A teraz to na pierwsze to
jeszcze wchodzę z rozpędu, na drugim coraz
wolniej, a potem to już musze stanąd na półpiętrze
i & Serce się tłucze, jakby się z piersi wyrywało,
boli tak stoję i patrzę na te drzwi i dojśd nie mogę.
I się boję jak już wejdę, że jakby coś to nikt mi nie
pomoże, sąsiadka nawet nie słyszy, obok mieszka,
INTERPRETACJA WYPOWIEDZI
Opiera siÄ™ na analizie wypowiedzi pacjenta i
kontekstu, poszukiwanie tego, co zostało
zasygnalizowane ale nie dopowiedziane, czego
pacjent najczęściej sam nie jest świadom.
Symbolika słów np..serce się tłucze , serce boli ,
 czuję dreszcze ,  szczęki się zaciskają ,  ręka
drętwieje jakby sparaliżowana itp.
Kontekst sytuacyjny objawu: reakcje otoczenia,
 wzmocnienia , które uzyskuje pacjent w
zwiÄ…zku z objawami.
Dolegliwości o charakterze psychogennym,
zaburzenia przeżywania i zachowania
często stanowią pośrednią, symboliczną
manifestację nie uświadamianych przeżyd
i konfliktów wewnętrznych,
z którymi pacjent nie potrafi sobie poradzid.
Zrozumienie
problemu
pacjenta
i jego z
ródeł
opiera siÄ™
na procesie
budowania i
weryfikowania
hipotez.
ZJAWISKO PRZENIESIENIA
" PRZENIESIENIE - (transference  ang.) to mechanizm obronny
związany szczególnie z praktyką psychoterapeutyczną, który
polega na przypisywaniu osobie psychoterapeuty rozmaitych
cech, postaw, motywów działania, sposobów przeżywania i
reagowania, charakterystycznych dla innej ważnej dla
pacjenta osoby.
" Przeniesienie (będące szczególną formą mechanizmu
przemieszczenia) może zaistnied również w innych sytuacjach
(kontakt z lekarzem, przełożonym, autorytetem)
" PRZECIWPRZENIESIENIE  reakcje terapeuty na reakcje
przeniesieniowe pacjenta
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
DIALOG TERAPEUTYCZNY
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
ðWerbalne i niewerbalne zachowania terapeuty,
uruchamiane w czasie spotkania z pacjentem,
pomagajÄ…ce mu w uzyskaniu wglÄ…du i
przepracowania wiedzy wglÄ…dowej
ðZadaniem terapeuty jest pobudzanie pacjenta
do analizowania siebie, prób zrozumienia
własnych motywów działania czy zaburzonego
zachowania oraz do zdobywania nowych
doświadczeo.
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
PYTANIA i STWIERDZENIA wplatane w tok
wypowiedzi pacjenta często prowokujące go do
nieoczekiwanych i burzliwych reakcji, majÄ…ce na
celu uświadomienie sobie w pełni aspektów
własnego przeżywania i funkcjonowania
ð adekwatne do etapu terapii i relacji
terapeutycznej
np.:
-  Zatem osobą, która najbardziej się panią
opiekuje podczas napadu paniki jest szwagier?
czy ?
OPÓR
" Opór jako mechanizm obronny
przed uświadomieniem sobie
wypartych treści jest
zjawiskiem naturalnym w
psychoterapii.
" Ujawnia siÄ™ poprzez rozmaite
przeszkody w przeżywaniu i
zachowaniu pacjenta, np.
 pustka w głowie czy
bezwiedna zmiana tematu,
pojawiajÄ…ce siÄ™ kiedy ciÄ…g
skojarzeń doprowadza w
pobliże wypartych treści.
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
UDZIELANIE INFORMACJI LUB INSTRUKCJE
Informacje dotyczÄ…ce zasad terapii, natury
objawów, itp.
PYTANIA służące zebraniu informacji o pacjencie
(na etapie procesu diagnostycznego) lub
eksploracji problemu (w trakcie terapii)
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
KLARYFIKOWANIE ma na celu uprzytomnienie
pacjentowi tego, co naprawdÄ™ w jakimÅ›
momencie powiedział, forma powtórzenia lub
parafrazy
Np..
P:  Jeśli nie daj Boże kiedyś się pobierzemy, to
będę musiała& 
T:  Jeśli nie daj Boże się pobierzecie?
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
KONFRONTOWANIE zestawienie dwóch ważnych
informacji, czasami dośd odległych ale mających
wspólne znaczenie lub powiązanych w sposób
przyczynowo  skutkowy.
ð Zwrócenie uwagi na coÅ›, co powinno zostad
powiedziane, a zostało pominięte
np.  OpisujÄ…c relacje z rodzicami opowiada pan
dużo o swoim ojcu ale nie mówi pan nic o mamie.
ð Odniesienie do relacji pomiÄ™dzy wypowiedziÄ…
werbalnÄ… a zachowaniem
np.  To przerażające wydarzenie a mówi pan o nim z
uśmiechem lub  Za każdym razem, kiedy mówi pani o
tym, że nigdy nie opuściłaby męża ściąga pani
INERWENCJE TERAPEUTYCZNE
SUGESTIA ma wytworzyd w pacjencie pewne
przekonanie lub uruchomid specyficzne
reakcje,
INTERWENCJE SUGERUJ
CE
sprowokowanie
określonego zachowanie
sugerujÄ…ce wzmacnianie
poprzez zalecenie
SUGESTIE KONTRSUGESTIE
zachowania przeciwnego
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
INTERPRETACJA-  werbalna propozycja
alternatywnego spojrzenia przez pacjenta na swoje
przeżywanie
i zachowanie
Może dotyczyd okoliczności powstawania zaburzeo,
zjawisk zwiÄ…zanych z przeniesieniem, oporu
pacjenta przed uzyskaniem wglądu, jego lęku przed
zmianÄ… itp..
Np..
 Ten ból serca najprawdopodobniej wyraża pana
smutek .
 Pani zdaje siÄ™ odczuwa pewnÄ… satysfakcjÄ™ widzÄ…c
jak szwagier reaguje na pani lęki?
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE
POBUDZANIE DO INTERPRETACJI
Stosowanie wszelkich interwencji, które mogą
pobudzid pacjenta do samodzielnego
formułowania interpretacji, np., pytania,
klaryfikacje, gesty czy stwarzanie sytuacji,
które zmuszają do uprzytomnienia sobie
czegoÅ› & np. poprzez propozycjÄ™ zmiany
miejsca w grupie, wykonanie określonego
zadania itd..
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
PRACA Z NAGRANIEM SPOTKANIA
Wykorzystywanie nagrao sesji (audio lub/i
wideo) stanowi dla pacjenta z
ródło wiedzy o
sobie, o własnym sposobie reagowania,
mówienia, zachowania.
Przypomnienie przebiegu poprzednich sesji jako
metoda konfrontacji.
RADY np. co robid, czego unikad, jakÄ… decyzjÄ™
podjąd  interwencja antyterapeutyczna która
powinna byd zarezerwowana dla innych form
pomocy psychologicznej
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
ANALIZA MARZEO SENNYCH
dotyczy nie uświadamianych
treści ujawniających się bez
wiedzy pacjenta. Wiedza na
temat symboliki marzeo
sennych jest ograniczona i
obarczona błędem
subiektywizmu.
Ryzyko
 przeinterpretowania ,
dopasowania interpretacji do
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
STEROWANE WYOBRAŻENIA
procedury służące pogłębieniu diagnozy, wglądu
pacjenta lub wprowadzeniu zmian w jego świecie
wyobrażeniowym. Terapeuta interweniuje w
mniejszym lub większym stopniu.
- Projekcja symboliczna
Instrukcja wyobrażenia sobie kilku scen, np. łąka,
wzgórze, strumieo, dom, spotkanie z lwem,
zaglądanie w głąb ciemnej jaskini
itp................................................
Sceny wyobrażone przez pacjenta często stanowią
projekcję jego aktualnych problemów, fantazji
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
RYSUNEK PSYCHOTERAPEUTYCZNY
Posiada walory diagnostyczne i
terapeutyczne:
- funkcja kataraktyczna,
- możliwośd uzyskania wzmocnieo
- informacji zwrotnych
- ujawnienie możliwości w zakresie
współpracy i stawiania granic w
grupie
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
MUZYKOTERAPIA
czynna bierna
Technika wykorzystywana zarówno w
diagnozie i pogłębianiu wglądu jak i
przeuczaniu stylu interakcji.
Utwór muzyczny jako bodziec uruchamiający
skojarzenia i fantazje  przedmiot póz
niejszej
analizy.
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
PSYCHODRAMA (J. Moreno) umożliwia
doprowadzenie do ponownego przeżycia
patogennej sytuacji w  metarealności
stwarzanej przez spontanicznÄ… grÄ™ polegajÄ…ca
na odtwarzaniu przeszłych wydarzeo.
Konwencja gry zawiesza realnośd. Granie ról
pozwala na pojawienie siÄ™ takich zachowao,
na które pacjent nie mógłby sobie pozwolid w
realnej sytuacji.
W czasie gry budzą się wspomnienia, które
ułatwiają odtworzenie traumatycznych
TERAPIA HUMANISTYCZNA
Psychoterapia Gestalt
(Fritz Perls, )
ODSA
ANIANIE SI
TERAPEUTY
(TRANSPARENCJA)
- udzielanie informacji o sobie, ujawnianie
swoich uczud, opowiadanie o swoich
doświadczeniach
DOÅšWIADCZENIA EMOCJONALNE I ICH
EKSPRESJA
Ujawnianie  ja w sytuacji interpersonalnej,
komunikacja miedzy częściami  ja ,
sprzecznymi rolami. Ekspresja na zewnatrz
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
ð EKSPERYMENT
Konstruowanie doświadczenia, które pomaga uzyskad wgląd, przeżyd
i wyrazid uczucia
ð PUSTE KRZESA
A np. rozmowa z osobami ważnymi umożliwiająca
ekspresję uczud, uzyskanie wglądu,  domknięcie niedokooczonej
sprawy
ð PSYCHODRAMA odgrywanie ról pozwala na obejrzenie sytuacji
z perspektywy innej osoby i wczucie się w jej przeżywanie
ð ANALIZA SNÓW  analiza poszczególnych elementów snu,
identyfikacja z nimi
Terapia Ericsonowska
(Milton Ericson)
TECHNIKA MAA
YCH KROKÓW I ZASIEWANIA
Odległy cel terapeutyczny realizowany jest
poprzez sekwencjÄ™ strategicznych mniejszych
posunięd.
np.. klient ze znaczną nadwagą, który chce
stracid 3 0 kg, zostaje przeorientowany na
utratÄ™ 1 kg wagi . Terapeuta niejako  zasiewa
 pewne idee przed wprowadzeniem ich w
życie
Technika "zasiewu" stosowana jest do
TERAPIA
BEHAWIORALNO POZNAWCZA
TECHNIKI TERAPII POZNAWCZEJ
üð Dystansowanie siÄ™ i oderwanie uwagi( zmniejsza czÄ™stotliwoÅ›d myÅ›li)
üð Kwestionowanie automatycznych myÅ›li (czy prawdÄ… jest to, że wszystko robisz niewÅ‚aÅ›ciwie?)
üð Kwestionowanie zaÅ‚ożeo leżących u z
ródła zaburzenia(czy dobrze uważad siebie za..?)
üð Nabywanie umiejÄ™tnoÅ›ci( odgrywanie ról- np. trening asertywnoÅ›ci)
üð Sokratejskie zadawanie pytao( argumenty potwierdzajace lub podważajÄ…ce przekonania)
üð Rozpoznawanie negatywnych automatycznych myÅ›li(obserwacja i rejestrowanie)
üð Modyfikowanie negatywnych automatycznych myÅ›li(np. testowanie w rzeczywistoÅ›ci)
TECHNIKI BEHAWIORALNE
DESENSYTYZACJA po nauczeniu pacjenta technik relaksacyjnych oraz
odtworzeniu hierarchii bodz
ców lękotwórczych następuje
stopniowa ekspozycja pacjenta na bodziec budzący lęk
MODELOWANIE dostarczenie wzorców zachowania odmiennego od
zaburzonych zachowao, którymi posługuje się pacjent
TRENINGI SPOA
ECZNE uczenie siÄ™ nowych zachowao, nowych
sposobów komunikowania się, rozwiązywania problemów, realizacji
zadao życiowych
TRENINGI ASERTYWNOÅšCI uczenie ekspresji emocji wzbudzanych przez
innych w celu zmniejszenia lęku odczuwanego w sytuacjach
społecznych, opiera się na procedurze odgrywani ról. Ryzyko
wyuczenia nieadekwatnej arogancji i wzmocnienia zachowao
egocentrycznych .
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
RELAKSACJA I TRENING AUTOGENNY
Procedury relaksacyjne prowadzą do obniżenia
napięcia mięśniowego a równocześnie
złagodzenia stanu napięcia psychicznego,
ułatwiają koncentracje, umożliwiają
odwarunkowanie sytuacji lękowej. Stosowane
jako:
- samodzielna technika
- procedura ułatwiająca zastosowanie innych
technik
RELAKSACJA
" Procedura Jacobsona
" Trening autogenny Schultza
" Relaksacja muzykÄ…
" Relaksacja w ruchu
" Relaksacja w psychoterapii:
1.jako forma redukująca napięcie przed
zastosowaniem innych technik,
2. pod koniec spotkao terapeutycznych, w
czasie których napięcie pacjenta znacznie
wzrosło, aby zapobiec zachowaniom typu
Zagrożenia zw. z relaksacją
Przyjemny stan odprężenia jako zaspokojenie
dziecięcych, narcystycznych potrzeb bierności i
bezpieczeostwa.
Ciągłe poszukiwanie tego typu gratyfikacji przez
pacjenta świadczy o zaburzeniu i nie sprzyja
jego rozwojowi.
PODEJÅšCIE SYSTEMOWE
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
PRACA Z GENOGRAMEM
Genogram  określony sposób przedstawiania
drzewa genealogicznego, dostarcza informacji
o ważnych wydarzeniach w rodzinie (choroby,
adopcje, rozwody, itp.)
Analiza genogramu umożliwia lepsze
zrozumienie systemu rodzinnego jak również
dostarcza materiału projekcyjnego.
TECHNIKI PSYCHOTERAPII
ð PYTANIA CYRKULARNE
polega na zadawaniu tych samych pytao kolejno
poszczególnym członkom rodziny. Przy każdym nowym
pytaniu zmienia się kolejnośd odpowiadania.
Strategia służy gromadzeniu informacji o rodzinie, a
także udostępnianiu jej członkom informacji o systemie,
wzorcach relacji i komunikacji.
Pytania mogÄ… dotyczyd spraw rodzinnych, wzajemnych
relacji, czy ewentualnych reakcji jednego z nich na
zachowania innego z członków rodziny. Taki sposób
zadawania pytao pozwala każdemu z członków rodziny
przedstawid swój punkt widzenia na daną sprawę.
ð METODY PARADOKSALNE
ELEKTROWSTRZ
SY/
SEJSMOTERAPIA/
ELEKTROPLEKSJA
Kiedy?
Jak?
Po co?
Rys historyczny
" 1938r. poczÄ…tki EW (Cerletti i Bini)
" EW i śpiączki insulinowe jako podstawowe met. biologiczne w
lecznictwie psychiatrycznym
(gł. schizofrenii, rzadziej depresji)
" >1952r.  era farmakoterapii
" Lata 70-te: EW rzadko i głównie w leczeniu depresji
" Lata 80/90-te: ustalenie ścisłych wskazao do EW + wsparcie
anestezjologiczne
" XXI wiek: EW jako niezbędny, bezpieczny i bezbolesny
element terapii psychiatrycznej wybranych stanów ostrych i
lekoopornych
Mechanizm działania EW:
WCI
Å» NIEJASNY!
Teoria Mechanizm: Przeciw:
działania:
nagłe uwalnianie NA i DA+ ę! obrotu NA w mózgu skuteczność EW w
EW jak TLPD
depresjach opornych na leki
o wpływie
noradrenergicznym
Oczekiwanie na pomyślny wynik + przekonujące brak poprawy w grupie
EW = efekt placebo
zaburzenia pamięci kontrolnej otrzymującej EW
pozorowane
uogólniony napad drgawkowy
EW =
ę! zużycia O2+ę! metabolizmu glukozy + odwracalne
neurofizjologia zahamowanie syntezy białek + przejściowy ę!
przepuszczalności bariery krew-mózg;
w osoczu:
EW = biochemia
1. przejściowa zmiana stężeń neuroprzekaz
ników i
neuropeptydów (ę!A, ę!NA, ę!PRL, ę!ADH,
Ä™!OXT,Ä™!ACTH, Ä™!kortyzol, Ä™!insulina, Ä™!hormony
stymulujące ciałko żółte, ę!LH)
2. Ä™! immunoreaktywnoÅ›ci i Ä™! stężenia ²-endorfin)
ę! aktywność rec. adrenergicznych,
EW = wpływ na
ę! gęstości rec. 5HT(przeciwnie do TLPD i IMAO)
receptory i
Ä™! neuroprzekaz
nictwo dopaminowe
ę! stężenie GABA w OUN
neuroprzekaz
niki
ę! stężenie i synteza metenkefalin
Ä™! stężenie i synteza ²-endorfin
“! neuroprzekaz
nictwo cholinergiczne
Wskazania
EW jako metoda z wyboru:
" W zaburzeniach depresyjnych o obrazie:
-depresji psychotycznej
-depresji z wybitnie nasilonymi MS i TS
-osłupienia depresyjnego lub znacznie nasilonego
zahamowania psychoruchowego
- depresji ze znacznie nasilonym niepokojem
psychoruchowym
- depresji ze współistniejącymi chorobami somatycznymi
uniemożliwiającymi przyjmowanie leków psychotropowych
" W katatonii ostrej (tzw. katatonia śmiertelna)
" W ostrej manii (ze zmąceniem świadomości)
Wskazania
- EW jako leczenie II rzutu
" w depresjach lekoopornych
" w depresjach przewlekłych
" u osób w wieku podeszłym
" u kobiet w ciąży
(ciężkie depresje, zab. schizofreniczne, schizoafektywne)
" w złośliwym zespole poneuroleptycznym
" w schizofrenii katatonicznej
" w schizofrenii opornej na inne metody terapii (z
wył. schizofrenii przewlekłej)
Przeciwwskazania:
BEZWZGL
DNE:
" choroby przebiegające ze wzrostem ciśnienia
śródczaszkowego (guz,
proces zapalny mózgu)
" świeży zawał mięśnia sercowego
" świeży krwotok wewnątrzczaszkowy
Przeciwwskazania:
WZGL
DNE:
ð duży tÄ™tniak mózgu lub aorty
ð odwarstwienie siatkówki
ð phaeochromocytoma
ð zakrzepowe zapalenie żyÅ‚
ð jaskra z zamkniÄ™tym kÄ…tem przesÄ…czania
ð miejscowe uszkodzenie mózgu
ð choroby zwiÄ™kszajÄ…ce ryzyko zwiÄ…zane ze stosowaniem znieczulenia
ogólnego
ð nieskutecznoÅ›d EW w czasie poprzednich kuracji
ð istotne DN somatyczne lub psychologiczne podczas obecnej kuracji
Zasady prowadzenia leczenia EW:
" W skład zespołu wchodzą: psychiatra, anestezjolog,
pielęgniarka
" Niezbędna jest kwalifikacja internisty, a w niektórych
przypadkach - neurologa
" Za zabieg terapeutycznie skuteczny uważa się wywołanie
pełnego napadu drgawkowego trwającego 20-30 sekund
" W zab. depresyjnych: 4 - 12 zabiegów 2 razy w tygodniu
" W manii i psychozach schizofrenicznych 12 - 20 zabiegów na
kuracjÄ™
" KuracjÄ™ przerywa siÄ™ w przypadku poprawy stanu pacjenta
! Warunkiem leczenia za pomocÄ… EW, poza
wskazaniami do tej metody, musi byd świadoma
zgoda pacjenta na tę formę terapii wyrażona
każdorazowo przed zabiegiem.
DecyzjÄ™ tÄ™ powinny poprzedzad:
- spokojna rozmowa z pacjentem
- omówienie możliwych strategii leczenia
- przystępna informacja o przebiegu EW, ewentualnych
DN, oczekiwanych korzyściach
- omówienie wątpliwości i pytao pacjenta
Obsługa aparatu terapii EW
Mecta Sr-1:
1. Naciśnij włącznik MASTER POWER
2. Ustaw regulatory parametrów poziomu
energii pobudzenia
- długośd impulsu
- częstotliwośd
- czas trwania
- natężenie prądu
3. Umieśd w sali
zabiegowej pacjenta
i przygotuj go do zabiegu
(wenflon, RR, kardio-
monitor, pulsoksymetr,
tlen)
4. Umocuj elektrody pobudzajÄ…ce i kontrolne
" 5. Naciśnij przycisk SELF TEST
" 6. Poczekaj na znieczulenie i zwiotczenie
pacjenta.
" 7. Naciśnij STIMULUS CONTROL, aby
zaaplikowad pobudzenie, uważając, by trzymad
go wciśniętego do momentu, kiedy na
wyświetlaczu ukażą się wyniki z kontrolera.
" 8. Puśd przycisk i obserwuj drgawki klinicznie i
na wyniku EEG.
9. Po ustaniu wyładowania, naciśnij OFF
wewnętrznej drukarki, by uzyskad zapis
przebiegu wyładowao.
" 10. W przypadku niewystarczajÄ…cych drgawek
rozważ zwiększenie parametrów pobudzenia i
powtórną aplikację pobudzenia (kroki 7-9).
" 11. Usuo elektrody pobudzajÄ…ce i kontrolne.
" 12. Wyciśnij MASTER POWER, by wyłączyd
urzÄ…dzenie.
" 13.Kontroluj oddech i krążenie aż do
wybudzenia pacjenta.
Działania niepożądane:
NAJCZ
STSZE:
ð zaburzenia funkcji poznawczych
- majaczenie ponapadowe (krótkotrwałe przymglenie trwające 5-50 min; rzadko pełne majaczenie)
-majaczenie międzynapadowe (rzadko, wiek podeszły, zmiany organiczne mózgu/
w chor. Parkinsona)
- niepamięd następcza (osłabienie zapamiętywania po EW; ustępuje 1-3 tyg. po zakooczeniu serii EW)
- niepamięd wsteczna i luki pamięciowe (zapominanie wydarzeo sprzed EW-
najczęściej okresu 1-3 mcy wstecz; największy problem po EW! ale- szybko ustępuje)
ð bóle mięśni
ð bóle gÅ‚owy
ð nudnoÅ›ci, wymioty
ð uszkodzenia zÄ™bów
RZADKIE:
ð reakcje paniki i lÄ™ku, gwaÅ‚towne podniecenie, ostre zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci
Powikłania:
" zgon ( 2 na 100 tys. zabiegów )- śmierd sercowa
" powikłania sercowo-naczyniowe
" stan padaczkowy
" póz
ne napady drgawkowe (po stosowaniu eufiliny, niektórych
nlp, soli litu; przy dyselektrolitemii)
" przedłużony bezdech
" skurcz krtani
FOTOTERAPIA
WSKAZANIA :
DEPRESJA SEZONOWA
Zaburzenia w których stosowanie fototerapii jest
dyskusyjne:
DEPRESJA NIESEZONOWA
ZESPOA
Y OT
PIENNE
BULIMIA
ZABURZENIA RYTMÓW DOBOWYCH PRZY PRACY ZMIANOWEJ
FOTOTERAPIA
Objawy niepożądane:
Bóle głowy
Ucisk w gałkach ocznych
Uczucie napięcia
TECHNIKA FOTOTERAPII
- Stosowane lampy fluorescencyjne
- Światło białe
- 2500 luksów
- Czas trwania zależny od natężenia światła
Porównanie działania przeciwdepresyjnego farmakoterapii i
technik neuromodulacyjnych
FARM EW TMS VNS MST DBS tDCS
A
Skutecznośd 55-70% 65-90% 30-40% 20-50% ??? ??? ???
Terapia Efekt Dopuszczon Efekt u ok. Efekt u Efekt u ok.
dodana do krótkotrwał a przez FDA 3 kilkunastu 100-200
farmakotera y pacjentów pacjentów pacjentów
pii celowych i
Metoda Metoda licznych obs
eksperyme eksperyme kazuistyczn
ntalna ntalna ych
Metoda
eksperyme
ntalna
Dopuszczon
a przez
FDA w OCD
TMS  przezczaszkowa stymulacja magnetyczna
VNS  stymulacja nerwu błednego
MST  wstrzÄ…sy magnetyczne
DBS  głeboka stymulacja mózgu, tDCS  przezczaszkowa stymulacja stałoprądowa
Porównanie działania przeciwdepresyjnego farmakoterapii i
technik neuromodulacyjnych
FARMA EW TMS VNS MST DBS tDCS
Zalety Selektywne Bardzo Nieinwazyjna Pobudzenie Bezpieczni Odwracalne ???
działanie skuteczna głębokich ejsze od działanie
Ogniskowa struktur i EW w Brak
Podstawowa Bezpieczna wtórnie str zakresie Ogniskowa objawów
metoda A
atwo korowych funkcji stymulacja ubocznych
odwracalna poznawczy głębokich
Warunki Zmniejszeni ch struktur
ambulatoryj Warunki e dawki
ne i szpitalne/ leków
szpitalne ambulatoryjne
Bez zaburzeo Warunki
funkcji ambulatory
poznawczych jne
Porównanie działania przeciwdepresyjnego farmakoterapii i
technik neuromodulacyjnych
FARMA EW TMS VNS MST DBS tDCS
Wady Dobór leku Działa na Mała Podwyższon Trudna do Skutecznośd Bardzo
niezaburzon skutecznośd e ryzyko wywołania ? wątpliwa
Objawy uboczne e układy dekompens czynnośd realna
neuroprzek Wymaga acji napadowa Wędrówka skuteczno
Możliwośd az
nikowe diagnostyki psychotyczn targetu śd
niekontrolowanego lokalizacyjnej ej Anestezja metabolicz
stosowania Anestezja nego/
Przykre średnia Możliwośd Stosowanie
Regularne Zły odbiór doznania skutecznośd zaburzenia na ślepo-
przyjmowanie sensoryczne i f.
Zaburzenia dostępnośd poznawczyc
f. h Bardzo
poznawczyc Możliwośd inwazyjna
h uszkodzenia
VS
LECZENIE ÅšPI
CZKAMI
- Ma znaczenie jedynie historyczne
- Obecnie nie jest stosowane
ÅšPI
CZKI INSULINOWE
- Na czczo domięśniowo 4 j.m. insuliny
- Codziennie zwiększamy o 4 j.m.
- Po 3 h od podania insuliny  glukoza (2 g na 1 j.m. insuliny)
- Wstrzykiwania codziennie prócz niedzieli
- Po 2-4 tyg. zabiegów  początek śpiączek
- ÅšpiÄ…czki od 5-20 min.
- 20-30 zabiegów
- NiegdyÅ› stosowane w schizofrenii
ÅšPI
CZKI ATROPINOWE
- Rano 25-50 mg chlorpromazyny
- Po 30-60 min.  siarczan atropiny (2-3 mg/kg m.c.) i.m. lub i.v.
- Dawki podnosi siÄ™ o 50 mg
- Po 30-40 min.  śpiączka, pacjenta utrzymujemy w śpiączce 3-4 h
- Budzimy fizostygminÄ… (30-60 mg)
- Zabiegi 2-3 razy w tygodniu
- Do 15 zabiegów
- Niegdyś stosowane w nerwicy natręctw opornej na leczenie
Dziękuję za uwagę
Bibliografia:
1. Aleksandrowicz J, (2000) Psychoterapia,
PZWL,
2. Aleksandrowicz J, ( 2004) Psychoterapia 
poradnik dla pacjentów, Wydawnictwo UJ
3. Bilikiewicz A, (2003) Psychiatria, Urban &
Partner
4. Grzesiuk L, (1994) Psychoterapia, PWN
5. Psychiatria A.Bilikiewicz, S. Pużyoski, J.
Rybakowski, J. Wciórka
6.  Leczenie elektrowstrzÄ…sami w praktyce