FAKTOGRAFIA HISTORII WYCHOWANIA I

Starożytność.

1.Wychowanie spartańskie surowe, rygorystyczne, wojskowe. Nie dbali o wartości umysłowe i estetyczne, cenili ponad wszystko siłę, wychowanie dzieci w charakterze militarnym.

Edukacja spartańska wychowanie młodzieży dla celów państwa i wojny. Nie uwzględniali żadnych potrzeb indywidualnych. Dzieci spartańskie były własnością państwa. Tytko kobiety dobrze rozwinięte mogły przynieść państwu korzyść. Wychowanie spartańskie było szkołą posłuszeństwa. Czytania uczono tylko do pewnych granic- prywatnie i tylko na tyle by ułatwić zapamiętanie i zrozumienie poezji. Edukacja taka miała zapewnić państwu dzielnych i odważnych żołnierzy.

Okres EFEBJI młodzież wchodziła w ten okres w 18 roku życia. Po dwuletniej wprawie dziesięciolecie służy wojskowej, w 30 roku życia otrzymywał prawa obywatelskie( wybór żony i zasilenie wojsk).

2.Wychowanie ateńskie podmiotowe dążenia i aspiracje wychowanka. Ateńczycy przodowali w całym życiu kulturalnym. Ateńczycy wyróżniają się pociągiem do ruchy umysłowego. Kojarzone z żeglarstwem, handlem, przedsiębiorczością. Byli nastwieni pokojowo.

Szkoły i edukacja w atenach nie było szkół publicznych- nauczał kto chciał i do kogo rodzice mieli zaufanie. Państwo wymagało od rodziców tylko tyle, aby swoje dzieci kształcili. Wychowanie zależne było od stopy finansowej rodziców. Poziom kulturalny i moralny Ateńczyków był bardzo wysoki. Ateńczycy wytworzyli sobie własny system wychowania.

KOLOKOGARHIA ideał ateński, doskonałość fizyczna i Umysłowa.

Edukacja Do 7 lat dziecko pozostawało w domu przy matce, która się nim opiekowała oraz uczyła podstaw czytania. Od 7 lat naukę zaczynają chłopcy, dziewczynki uczyły się w gospodarstwie, matki uczyły zajęć domowych. Chłopcy chodzą do szkoły pod opieką pedagoga.

Po czasie pojawiła się specjalizacja nauczycieli, w szkołąch pojawili się różni nauczyciele: (dzieci w wieku 9 lat uczyli) pierwszy- gramatysta ( pisanie, rachunki literatura), drugi- lutnista ( muzyka i gra na lutni). , po 13 roku życia chłopiec zaczynał się uczyć lekkoatletyki, potem dzieci przechodziły do gimnazjum, nauczani tam byli wychowania obywatelskiego, 18-19lat młodzieniec szedł do efebii wojskowej ( 2 lata).

3. Sofiści filozofowie, uważano ich za nauczycieli mądrości i cnoty. Byli to filozofowie za pieniądze. Uczyli mądrości, oddziaływali na sferę moralności. Wychowywali , ale za pieniądze. Nie każdego było na to stać. Krytyka: Każdy posiada potencjał, jednak nie każdego stać by nauczać się mądrości. Nie moralne było pobieranie opłaty za naukę.

Przedstawiciele : Protagoras z abdery, gorgiasz z leontinoi.

Protagoras-> uważał, że wychowanie zależy od wielu czynników (uwarunkowań), nazywało się to „teoria wielu czynników”

3. Sokrates 469-399 pne. występował przeciwko materializmowi. Nie zostawił po sobie żadnych pism, występował zawsze ustnie. Celem jego filozofii było nauczanie cnotliwego życia. Cnota i wiedza są jednym i tym samym źródłem poznania samego siebie. Jego metoda polegała na wykrywaniu prawdy w drodze dyskusji. Metoda dialektyczna- zadając rozmówcy pytanie za pytaniem, zmuszał go do uznania własnej niewiedzy, następnie prowadził do poznania prawdziwej cnoty-metoda majeutyczna.

3. Platon 427-347 pne. wróg materializmu, przeciwnik demokracji ateńskiej. Jego filozofia to idealizm obiektywny. Platon uważał świat idei za pierwotny, a świat rzeczy zmysłowych- za wtórny. Twierdził, że doznania zmysłowe nie mogą być źródłem prawdziwej wiedzy. Stworzył koncepcję idealnego państwa- ustrój społeczny powinien opierać się na istnieniu trzech stanów: filozofów sprawujących rządy, strażników i sojuszników wraz z rzemieślnikami. Demokrację uważał za niższą formę ustroju państwowego.

4. Arystoteles 384-322 pne. ojciec dydaktyki. Twierdził, że istota rzeczy tkwi w samych rzeczach, że to co ogólne, nie istnieje obok tego, co jednostkowe. Arystoteles waha się pomiędzy idealizmem a materializmem, ale ostatecznie skłania się do idealizmu. Każdy przedmiot, każda rzecz składa się według Arystotelesa z materii i formy.
   
   
   

5. Wychowanie rzymskie wychowanie dzieci na przyszłych obywateli było konsekwencją rozwoju Rzymu jako państwa militarnego. Do przyszłych obowiązków obywatelskich przygotowywał syna ojciec. Na pierwszym planie stało wychowanie polityczne i militarne. Wykształcenie nie wykraczało poza zakres elementarny, uboższe warstwy chodziły do szkółek elementarnych, gdzie nauczyciel LITERATOR uczył czytania, pisania i rachunków. W stanach wyższych synów uczono w domu przez rodziców.
   W wychowaniu dbano o karność, stan moralny, czystość obyczajów, prostotę i wstrzemięźliwość. Skąpe wykształcenie elementarne otrzymywały również dziewczyny ( uczono je także prac domowych). Pierwsza publiczna szkoła została założona w Rzymie dopiero w ok 250 roku

6. Dydaktyka Kwintyliana Rzymianie nie lubili się zagłębiać nad teoretycznymi zagadnieniami wychowania i nie rozwinęli bogatszej literatury pedagogicznej. Kwintylian pochodził z Hiszpanii, zakładał, że każdy człowiek ma dostateczne zdolności do nauki, które rosną w miarę upływu lat i rozwoju organizmu. Wg niego głównym motywem uczenia się jest ambicja. Krytykował on kary cielesne, propagował szkoły publiczne. Kwintylian twierdził, że gorszy od demoralizacji w szkole, jest niekompetentny nauczyciel domowy. Dzięki tym tezom w Rzymie zrodziło się zbiorowe nauczanie.

Średniowiecze, początki chrześcijaństwa i dzieje uniwersytetów

3. Chrześcijaństwo a wychowanie kościół próbuje rozwijać działalność oświaty, chrześcijaństwo przyjęte przez ludy tylko połowicznie, często pod nadzorem władzy. Ideałem chrześcijańskim był NIE rozwój indywidualności, ale zaprzeczenie własnej osobowości. Ciało należało umartwiać- asceza. Celem wychowanie był rozwój cnót moralnych, życie dla Boga, pobożność. Skutek: zatarcie różnicy między oświeconymi a prostaczkami. Wychowanie chrześcijańskie za główny obowiązek uważało edukację moralną człowieka. Głównym przedmiotem kształcenia stała się religia chrześcijańska.

3. Św. Augustyn- ideał platoński objawiał się w tym, by za pomocą łaski osiągnąć dobro. Św. Augustyn był wychowankiem pogańskiej szkoły, nauczycielem retoryki. Rola św. Augustyna w dziejach wychowania- wychowanie w duchu chrześcijańskim za zachodzie przebiegało dużo trudniej niż na wschodzie, ponieważ tam prześladowanie cesarzy pogańskich było dużo większe.

3. Scholastykametoda nauczania i pracyintelektualnej, udawadnianie dogmatów wiary przy pomocy logicznego myślenia (czyli: istotny jest intelekt, nim się tłumaczy różne rzeczy. Początki: dowody na istnienie Boga, praprzyczyna i skoro coś jest w wyobrażeniach to pewnie to istnieje.)

3. Typy szkół średniowiecznych

Szkoły parafialne zakładane przy parafiach wiejskich. nauczano śpiewu, rachunku, czytania, pisania, ministrowania. Nauczycielami są proboszczowie danych kościołów, jednak nauczają też kościelni i sami absolwenci szkół.

Szkoły klasztorne nie przyjmowano do takiej szkoły nikogo kto nie chciał po takiej szkole zostać w kościele i służyć Bogu. Klasztory miały różne specjalizacje, w zależności od typu klasztoru. Nauczano: pisania, czytania, psalmów kościelnych, rachowania i specjalizacji zakonu. Dla chłopców arytokracji. Rozkwit- IX wiek

Szkoły katedralne zajęły miejsce poupadających szkół klasztornych.powstały z inicjatywy papieża Eugeniusza II. Powstają przy siedzibach biskupów w dużych miastach. Skupiały wokół siebie ludzi uczonych. Przyjmowano tam młodzież dorosłą, którą nauczano 7 sztuk wyzwolonych. ( triwium – gramatyka dialektyka retoryka, kwadrivium- arytmetyka geometria muzyka astronomia). Największy rozkwit przypada na XI i XII w.

Szkoły kolegiackie znajdowały się w katedrze w mniejszych miastach przy kościołach. Realizowały nauczanie 7 sztuk wyzwolonych.

3. Wychowanie stanowe

Z biegiem historii, rozwoju stosunków gospodarczych i politycznych umacniały się poszczególne stany, które odznaczały się różną obyczajowością. Wyprawy krzyżowe domagały się skrystalizowania się stanu rycerskiego. Rozwój handlowy miast wyodrębnił. Każdy z stanów bronił się przed innymi i nie dopuszczał intruzów z innych stanów do swego kręgu. Każdy stan rozwijał się samodzielnie. Każdy stan wedle swoich przekonań organizował wychowanie i naukę swych synów. Państwo nie dbało o wytworzenie więzi pomiędzy stanami drogą jakiegoś wpływ wychowawczego. Państwo uchodziło za zło konieczne. Zajmowało się ona utrzymywaniem porządku, organizacją ziemską, wyższymi celami zajmował się kościół. Kształcenie duchowne było uważane za obowiązek i przywilej kościoła i jemu podlegały studia i szkoły. Kościół łączył duchowo społeczeństwo. Członkowie stanu duchownego byli łącznikiem między stanami. Kościół dopuszczał do wysokich stanowisk osoby ze wszystkich stanów, jeśli była w nich pobożność i nauka. Często stany nieuprzywilejowane dochodziły do wpływów.
Wychowanie młodzieży rycerskiej
Zmienił się wizerunek idealnego rycerza, to nie tylko siła już wystarczała. Oprócz siły na turnieju trzeba było się wykazać zręcznością, wytwornością, a celem walk była służba Bogu, panu i damom. Wraz z poniesieniem ideałów moralnych rosła także siła duchowa,której wyrazem jest średniowieczna poezja rycerska- trubadurów. Trubadurzy posiadali bardzo wysokie wykształcenie. Musieli oni znać siedem sztuk wyzwolonych, religie według starego i nowego testamentu, medycynę, nekroację, muzykę religijną i świecką, wątki popularnych romansów, umieć układać piosenki i referaty w język ojczystym. Siedmiu sztukom wyzwolonym rycerstwo przeciwstawiało swoich siedem cnót : jazdę konną, pływanie, strzelanie z łuku, szermierkę, łowy, grę w szachy, poezję. W tych cnotach kształcono rycerzy.

3. Wychowanie rycerskie

rozkładało się na trzy stopnie. Zaczynało się w 7 r. ż. Chłopiec był oddawany na obcy dwór jako paź i pod kierownictwem swego pana lub mistrza wprawiał się w jazdę, pływanie, władanie strzałami, tarczą i włócznią. Kształcił się w obyczajowości i religijności. W 14 r. ż. Zostawał giermkiem i kształcił się w trudnych ćwiczeniach wojennych i popisowych, towarzyszył swemu panu w wyprawach wojennych , turniejach i podróżach. Po 2o roku życia był mianowany na rycerza. W wychowaniu rycerskim nie było trybu szkolnego, nie trzeba było umieć czytać i pisać. Chętnie rycerze uczyli się języka francuskiego, gdzie stan rycerski powstał. Więcej nauki przypadało córą rycerskim. Od kapelana uczyli się pacierzy, czytania, pisania, czasem łaciny

3. Św. Tomasz

4. Początki uniwersytetów powstanie uniwersytetów XII i XIII wiek. Potrzebowały dłuższych lat studiów niż szkoły kościelne, większej swobody w wykładzie, biegłych mistrzów i zwierzchnictwa papieża i kościoła. Głównym ośrodkiem naukowym stał się Paryż ( wykł. Piotr Abelard). W 1170 roku istniało ogólne stowarzyszenie studentów. 1 1900 roku uniwersytet wyrósł na potężną korporację. Twórców uniwersytetu skupiało bezinteresowne pragnienie pogłębiania i rozwoju wiedzy. Nauczanie i uprawianie nauki stało się zawodem. Uniwersytet wytworzył sobie szereg organizacji-fakultety- wydziały, powstały cztery, na czele każdego stał dziekan, władzę sądowniczą sprawował rektor. Do 1500 roku w Europie powstało ok. 70 uniwerków.

Nauka w uniwersytetach uniwersytety francuskie i angielskie tworzyły się samorzutnie, włoskie były zakładami miejskimi. Uniwersytety wypracowały TRÓJSTOPNIOWOŚĆ w studiach ( scholar, bakałarz, mistrz). Zasób wiedzy oraz forma nauczania była z góry ustalona.

3. Uniwersytet boloński 1112 rok ( typ włoski)  Powstał ze szkół prawniczych. Był całkowicie świecki. Nie było zwierzchności papieża i nie wykładano teologii. Bogatsi mieszczanie wysyłali tam swoje dzieci by je kształcić. Studiowano tam Prawo rzymskie, 7 sztuk wyzwolonych, medycynę a później prawo kanonickie. Rektorem był student ostatniego roku, wybierany raz na rok. Musiał być bogaty gdyż z własnych środków opłacał działalność dziekanatu. Nie musiał zdawać egzaminów, był zwierzchnikiem wszystkich profesorów i studentów. Rektor nie mógł być osobą duchowną. Studenci sami płacili profesorom za wykłady, oraz sami mogli sobie wybrać profesorów. Wykładowym językiem był łaciński. Studenci sami wybierali sobie stancje, w których mieszkali.

Uniwersytet paryski 1200 rok ( typ francuski)  podporządkowany był papieżowi. Wykładano na nim teologię, prawo kanoniczne, medycynę, 7 sztuk wyzwolonych. Rektorem był profesor wybierany co 3 miesiące wśród wszystkich profesorów. Na początku na uczelnie przyjmowano dzieci od 7 roku życia. Studentami były również osoby duchowne. Studenci mieszkali w KONWIKTACH o surowej dyscyplinie.

3. Początki polskich uniwersytetów.

Szkolnictwo polskie dynamiczny rozwój szkoł w Polsce nastał w 12/13 wieku. W 13 wieku rozwijają się szkoły parafialne. W 14 i 15 wieku na terenie Polski było już ich 3000. W mieście był wyższy poziom niż na wsi. Sławni Polacy: Witello, Mikołaj z Polski, Mateusz z Krakowa.

Uniwersytet Krakowski studium generalne, powstał dzięki staraniom Kazimierza III Wielkiego 1364 rok. Był wzorowany na uniwersytecie bolońskim. Były 3 wydziały : medycyna, sztuki wyzwolone, prawo. Papież nie zgodził się na powołanie wydziału teologii. W 1370 roku działalność została zawieszona. Nauczanie wznowiono w 1400 roku dzięki osobistym zabiegom królowej Jadwigi Andegaweńskiej, która w testamencie zapisała swój majątek uczelni.

Uniwersytet Jagielloński był pierwszym uniwersytetem w Europie, posiadającym samodzielne katedry matematyki i astronomii.

Akademia Krakowska miała służyć potrzebom scentralizowanego państwa, przeważały w niej katedry prawa, nadzór nad nią oddany kanclerzowi.

3. XIX wieczne uniwersytety

Typ pruski ( niemiecki) najbardziej dojrzały model uniwersytetu. W 1809 roku zaproponowano królowi pruskiemu utworzenie w Berlinie uniwersytetu opartego na pełnej autonomii, wolności nauki i nauczania oraz swobodnego kształtowania. ZADANIEM uniwerka było prowadzenie badań naukowych i kształcenie studentów. W 1810 roku utworzono uniwersytet Berliński i wypracowano zasady kariery uniwersyteckiej.

Typ amerykański rozwój uniwersytetów po wojnie secesyjnej. Ich fundatorzy to głównie milionerzy amerykańscy. ( 1867 Hopkins, 1891 fundacja Rockefeller oraz rok?! Stanford). Początkowo model uniwerka niemieckiego, potem odrębny. Dwustopniowa struktura studiów ( niższy- 4letnie college typu zawodowego lub ogólnokształcącego, wyższy- zakres podstawowy jak i specjalności praktyczno- zawodowe. W XX wieku- upowszechnienie się modelu amerykańskiego w Europie.

Typ angielski początek XIX wieku to 2 funkcjonujące uniwerki : Oxford i Cambridge. Posiadały średniowieczną tradycję i autonomię. Związane z kościołem anglikańskim. ZADANIE: egzaminowanie i nadawanie stopni naukowych. Nie funkcjonowały studia specjalistyczne.

W 1828 roku powstał Uniwersytet Londyński, kształcił w różnych dziedzinach wiedzy. Był instytucją egzaminującą i nadającą stopnie naukowe. Początek XX wieku pełnił funkcje dydaktyczno- naukowe.