zarys dziejów poetyki (część)

Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Zarys dziejów poetyki (Od starożytności do końca XVIII wieku)

Zakres stron: 502-585



Rozdział 11: U wrót baroku

Poetyka w kontekście ideowo-filozoficznym

Filozofia scholastyczna zwracała uwagę na zasady, przyczyny, cele poezji.

Logika uczyła odróżniać realne byty poetyckie od umysłowych.

Koncepcje „habitusu” rozumianego jako „właściwość” nabyta przez częste działania, zdolność do podejmowania odpowiednich czynności krzyżowały się z pojęciami „habitusu” – dyspozycji.

Dyspozycję szerzej definiował Adam Krasnodębski , profesor Akademii Wileńskiej - habitus to cecha zrodzona z częstych działań, nakłaniająca i pobudzająca władzę do podejmowania działań podobnych tym, przez które sama powstała. Właściwość dzielił on na virtus i vitium, w cnocie wyróżnił wiedzę i sztukę (sztuka jako dyspozycja skierowana ku temu, co jednostkowe – podczas gdy wiedza obracała się wśród ogólności)

i poezji

F. Bacona, T. Hobbesa, B. Spinozę, G. W. Leibniza, B. Pascala).

W epoce tej współistniały różnorodne systemy filozoficzne, doktryny teologiczne, rozkwitały nauki (m.in. astronomia, matematyka, fizyka) – to wszystko składało się na kulturowy kontekst teorii poezji.



Trwanie i przemiany w myśleniu o poezji



W XVII w. nie dochodzi ostatecznie do zachwiania spuścizny starożytnej.

Poetyka zmienia się, a ciąg przekształceń wiodących ku nowożytnej teorii poezji nie ustaje. Ich spełnienie przyniosą następne stulecia.

Rozkwita okolicznościowa nauka o poezji – wypowiedzi z okazji pojawienia się lit. nowości.





Rozdział 12: Poetyka M. K. Sarbiewskiego i G. J. Vossiusa



O poezji doskonałej



Źródłem doskonałości może być też obecność fikcji i naśladowania.

Dodatni znak wartości otrzymuje wszelka poezja zawierająca fikcję.



O naturze i właściwościach sztuki poetyckiej





Prawidła poetyckie



Wymagana jest ponadto elegancja i wzniosłość mowy, słodycz i harmonia wiersza

Prądy artystyczne i literackie (manieryzm, klasycyzm, konceptyzm) należały do rzeczywistości kulturowej. W badaniach nad sztuką i literaturą działo się wiele rzeczy nowych.

A dzieło Vossiusa jest prawie nietknięte tymi przemianami; próżno szukać w nim wyraźnych znaków czasu. Stanowi jakby skamielinę teoretyczną, przykład wielostronnego wykorzystania tradycji badawczej po to, by skonstruować doktrynę spójną, dobrze osadzoną w kontekście antycznej i renesansowej nauki o poezji zorientowaną raczej na przeszłość







Rozdział 13: Wiedza o poezji i sztuka tworzenia w XVII stuleciu



Teorie i doktryny



Tradycjonalizm Sarbiewskiego był bardziej twórczy, Vossiusa bardziej zachowawczy; u jednego i drugiego badacza można jednak dostrzec wierność wobec wielkich autorytetów starożytności i odrodzenia.

Poetyka doby baroku jest w znacznej mierze dziełem twórców. Stanowi też reakcję na pojawienie się utworu literackiego, w którym szuka się potwierdzenia tez naukowych lun konfrontuje się go z regułami lub z niego próbuje się owe reguły wywodzić.

W XVII w. prace z dziedziny poetyki pisze się w języku rodzimym, podstawę materiałową również znajduje się w rodzimej twórczości.

Włochy tracą prymat w dziedzinie wiedzy o poezji na rzecz Francji, Anglii, Hiszpanii i Niemiec.

Częstym przedmiotem analiz są dzieła wybitnych twórców, takich jak Szekspir.

Psychologią twórczości zajmowali się teoretycy poezji i filozofowie.



Poeta: uczony, twórca, wersyfikator





Poezja: twórcze naśladowanie i tworzenie fikcji











8



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Sarnowska Temeriusz zarys dziejów poetyki
Elżbieta Sarnowska zarys dziejów poetyki
Zarys dziejów Dolnego Śląska. , dokumenty
W religii katolickiej prawda i siła! Zarys dziejów prawdziwej religii
Zarys dziejów Dolnego Śląska. , dokumenty
Podstawy Turysyki, Zarys dziejów turystyki, Zarys dziejów turystyki
Zarys dziejów sztuki europejskiej - syllabus, PORÓWNAWCZE STUDIA CYWILIZACJI, ZARYS DZIEJÓW SZTUKI E
Gancewski Zarys dziejów Mrągowa
ZARYS DZIEJÓW1
Zarys prawa prywatnego Część ogólna ebook(1)
Pilarczyk Krzysztof Reprodukcja Talmudu do połowy XIX w Zarys dziejów
K Wasilkiewicz ZARYS DZIEJÓW BALIWATU BRANDENBURSKIEGO JOANNITÓW DO KOŃCA XVI W WPŁYW REFORMACJI NA
ZARYS DZIEJÓW FOTOGRAFII TATRZAŃSKIEJ W POLSCE OD POCZĄTKÓW DO I WOJNY ŚWIATOWEJ
opracowanie Ryszard Nycz, O kolażu tekstowym Zarys dziejów pojęcia
Jan Sunderland ZARYS DZIEJÓW FOTOGRAFII TATRZAŃSKIEJ compressed
Andrzej Nowicki Zarys dziejów krytyki religii Starożytność [fragmenty] 2

więcej podobnych podstron