1. Współczesne tendencje oraz propozycje modernizacji wychowania fizycznego na tle przemian w oświacie, wychowaniu i cywilizacji.

Przesycona humanistyczną troską walka o unowocześnienie wychowania fizycznego przebiega równolegle z przejawami reformatorskiego działania w całym szkolnictwie. Edukację traktuje się dzisiaj jako proces rozciągający się na całą egzystencję człowieka wykraczający poza obręb szkoły.

2. Główne tezy krytyki tradycyjnego modelu:

Krytyczne głosy wobec tradycyjnego modelu wychowania fizycznego usłyszano pierwszy raz w połowie lat siedemdziesiątych. W sporze o współczesny kształt wychowania fizycznego linia podziału przebiegła między wyznawcami koncepcji wyraźnie nowatorskich, a zwolennikami jedynie drobnych korekt i ulepszeń.

Podstawowe krytyczne głosy dotyczyły:

- myślenia o wychowaniu fizycznym wyłącznie w kategoriach klasowo – lekcyjno – przedmiotowych

- biologizacji wychowania fizycznego

- naśladowania ruchów, które są wobec Okonia pozbawione wszelkiej inwencji

- szkołę polską, która nie wychowuje dla zdrowia

- roli ucznia w wychowaniu fizycznym

- działalności sportowo - rekreacyjnej

- testów sprawności fizycznej

- systemu klasowo-lekcyjnego.

3. Zasadnicze przesłanki nowoczesności:

a) edukacja permanentna – zasada ta głosi, że wychowanie fizyczne należy traktować jako nieprzerwany proces, któremu początek wyznacza akt narodzin dziecka i który biegnie aż do schyłku ludzkiego życia.

b) prospekcja – (wychowanie dla przyszłości). W haśle tym uzwględniono, że życie, do którego przygotowujemy, nieustannie zmienia się, stawiając stale nowe i z reguły coraz trudniejsze zadania. Z prospekcją wiąże się problem rozbudzania zamiłowań do ruchu i zmęczenia wywołanego wysiłkiem fizycznym.

c) autoedukacja – postępem w nauczaniu nie będą najwymyślniejsze urządzenia i sprzęt, ani tresura, tylko motywacja do ćwiczeń, bo nie istnieje prawdziwe wychowanie tam, gdzie nie ma dobrowolnego zaangażowania osobnika, aktywnego udziału z jego strony.

d) humanizacja – hasło to głosi, żeby lepiej zrozumieć sfery przeżycia ludzkiego. Chodzi o zmianę postaw i nastawień. Trzeba przezwyciężyć tradycyjną gradację wartości eksponującej ducha i upośledzającej ciało – F. Znaniecki pisał, że ciało tak samo jak inne treści zmysłowe czy kulturalne, jest wartością wśród innych wartości, a nie warunkiem czy podłożem innych.

e) intelektualizacja – aby osiągnąć efektywność działania – uczeń powinien wiedzieć po co ćwiczy i jakie są potrzeby jego organizmu. Oznacza to konieczność wzbogacenia wychowania fizycznego o wartości intelektualne – poznawcze.

g) indywidualizajca

h) szkoła przedłużona i środowiskowa – realizacja nowych zadań wychowania fizycznego wymaga wyjścia poza system klasowo – lekcyjny i rozwinięcia form działalności pozalekcyjnej i pozaszkolnej. Szkoła bliskiej przyszłości powinna szerzyć kulturę fizyczną promieniując swoimi wpływami nie tylko wśród dzieci ale również wśród dorosłych.

4. Propozycje modernizacji:

Pierwszą propozycję modernizacji, której autorem był Maciej Demel - stanowiły treści programowe i zaproponowano, aby scalić w jeden blok przedmiotowy:

- lekcje wf,

- pozalekcyjne formy wf,

- działalność szkolnej służby zdrowia,

- oświatę zdrowotną w szkole,

- lekcje higieny i nauki o człowieku.

Inną wersję programową, która jest wyrazem poszukiwania szans na unowocześnienie wychowania fizycznego zaproponował Zygmunt Jaworski

- część pierwszą (obowiązkową) – mającą zapewnić podstawy wiedzy z zakresu kultury zdrowotnej i fizycznej

- część drugą (do wyboru)stanowił ją program aktywności ruchowej, na który składały się treści różnych dyscyplin sportowych

Kolejną propozycję przedstawił Krzysztof Zuchora, który postulował, aby elementami programów uczynić:

- gry i zabawy,

- wychowanie zdrowotne,

- rekreację,

- turystykę,

- sport.

W każdej z tych odmiennych sfer kultury fizycznej prowadzić miano by inną grupę wychowanków, zmierzając odmienną drogą do tego samego celu.

Procesy wychowania i kształcenia fizycznego oraz ich funkcje i struktura.

Teoria wf określa swój przedmiot zainteresowań jako procesy wychowania i kształcenia fizycznego. Proces oznacza przebieg regularnie po sobie następujących zjawisk, pozostających między sobą w określonym związku przyczynowym.

Miejsce procesów wychowania i kształcenia fizycznego wśród innych wpływów o charakterze wychowawczym oddziaływujących na wychowanka.

Najszerszym pojęciem jest środowisko wychowawcze. Środowisko wychowawcze obejmuje zarówno wpływy zamierzone jak i niezamierzone, a głównie postawy, idee oraz działania i interakcje między ludźmi. Środowisko to stanowi jak gdyby tło dla wszelkich procesów wychowania. Węższym pojęciem jest wychowanie, które obejmuje wpływy zamierzone i świadome ukierunkowane na zmiany w osobowości człowieka. Z kolei tę część wychowania, która w pierwszej kolejności nastawiona jest na powodowanie pozytywnych zmian w świadomości jednostki i tworzenie właściwego zespołu postaw w stosunku do jej fizycznej postaci, nazywamy wychowaniem fizycznym. W tym rozumieniu każdy proces wychowania i kształcenia fizycznego stanowi podstawową jednostkę wf o swoistej strukturze. W świetle tego co napisałem wyżej na definicję procesy wychowania i kształcenia fizycznego można spojrzeć następująco – „są to działania, które są przesycone jasną wizją celu i uporządkowane w systematyczny ciąg działań. Do procesu wychowania i kształcenia fizycznego nie zaliczamy zaś takich zachowań się ludzi, którym nie można przypisać cech czynności intencjonalnych”. Tomaszewski wyróżnia tu 4 grupy działań:

1 – stanowiące uboczny skutek funkcjonowania organizmu wykonującego jakąś czynność,

2 – skutki zaburzeń normalnego funkcjonowania układu nerwowego,

3 – pozostałości po dawniejszych czynnościach ukierunkowanych, które po zmianie warunków straciły swoją funkcję, ale pozostał jedynie ich zautomatyzowany mechanizm,

4 – wyładowanie się energii organizmu, która nie znalazła właściwego ujścia w odpowiednich czynnościach.

Każdy proces wychowania i kształcenia fizycznego jest zawsze w pierwszej kolejności:

1 – świadomą i zamierzoną ingerencją prowadząca do przemian w tej sferze osobowości jednostki, która dotyczy jej stosunku do swej fizycznej postaci (wychowanie),

2 – relacje związane z podejmowaniem systematycznymi czynnościami umożliwiającymi wychowankom opanowanie określonej wiedzy (intelektualizacja),

3 – z wyrabianiem pewnych umiejętności i sprawności (uczenie się – nauczanie),

4 – wszystkie czynności, które podejmowane są w trosce o nauczanie czynności ruchowych, doraźną poprawę stanu wydolności fizycznej, cech motoryki, postawy ciała (kształcenie) [Demel 1989]

Procesy wychowania i kształcenia pojmujemy, zatem jako pewien uporządkowany ciąg systematycznie podejmowanych przez wychowawców (N, rodziców) czynności o charakterze wychowawczym i kształcącym, a umożliwiających wywołanie pewnych pożądanych przemian w sferze przekonań i nastawień, wiedzy, umiejętności, sprawności motorycznej, wydolności, odporności ustroju oraz budowy i postawy ciała, wyznaczających zachowanie wychowanka w stosunku do swej fizycznej postaci.

Każdy proces wychowania i kształcenia fizycznego możemy analizować poprzez następujące funkcje:

1 – wychowawcza prosomatyczna – działaniom towarzyszą czynności zmierzające do wytworzenia stosownych postaw i nastawień wobec ciała i jego potrzeb,

2 – wychowawcza prospołeczna – występujące sytuacje sprzyjają i wręcz narzucają konieczność kształtowania postaw kultury bycia, współpracy, współzawodnictwa, obowiązkowości, poszanowania prawdy, itp.

3 – poznawcza – kształtowanie pozytywnych postaw wobec kf i potrzeba przygotowania wychowanka do efektywnego samousprawniania się wymaga przekazywania i zdobywania pewnego zasobu wiedzy, m.in. w zakresie rozwoju fizycznego, zdrowia i higieny człowieka, znaczenia różnych form aktywności fizycznej, itp.

4 – zdrowotno – higieniczna – przejawia się poprzez walory zdrowotne i higieniczne,

5 – morfofizjologiczna – znaczenie wielkości zmian zachodzących w ustroju w zakresie budowy organizmu w powiązaniu z czynnościami układu oddechowego, krążenia, itd.

6 – kształtująco – estetyczna – działania takie znajdują swój wyraz czy to w trosce o ładną budowę ciała, czy też w dbałości o przyjemny dla oka sposób motorycznego zachowania się,

7 – nauczająco (dydaktyczno) – sprawnościowa – tradycyjnie przed wf stawia się zadania związane z wyuczaniem odpowiednich umiejętności ruchowo – sportowych oraz z kształtowaniem poszczególnych sprawności,

8 – utylitarna – działania związane z troską o realizację tej funkcji wyrażają się poprzez, mniej czy bardziej bezpośredni, związek wyuczanych umiejętności i sprawności z czynnościami występującymi w pracy zawodowej, obowiązkach domowych, sporcie, itp.

9 – twórcza – funkcję tę realizuje się wówczas, kiedy wychowanek ma szansę eksponowania swoich pomysłó w doborze różnych form ekspresji ruchowej, tworzy nowe sposoby działania, itp.

10 – hedonistyczno – wypoczynkowa – znaczenie tej funkcji sprowadza się do uwzględnienia aspektów zabawowych, wypoczynkowych, rozrywkowo – kulturalnych, zapełnienia czasu wolnego czy rozładowania napiecia.

Kształcenie dyspozycji kierunkowych i instrumentalnych.

Integralność kształtowania dyspozycji instrumentalnych i dyspozycji kierunkowych wymaga, aby w toku realizacji danego cyklu tematycznego występowały we wzajemnym powiązaniu, co najmniej 4 rodzaje zadań:

1 – w zakresie sprawności motorycznej,

2 – w zakresie umiejętności,

3 – w zakresie wiadomości,

4 – w zakresie kształtowania postaw (Strzyżewski 1987).

Trzy pierwsze spośród wymienionych zadań dotyczą dyspozycji instrumentalnych (kształcenia), a czwarta obejmuje dyspozycje kierunkowe (wychowawcze).godnie z przyjmowanymi założeniami realizacja poszczególnych zadań może przebiegać przy różnych relacjach zachodzących między kształtowaniem dyspozycji kierunkowych i instrumentalnych. W zależności od zamierzonego celu zmienia się przydatność i znaczenie danego typu działań. Względnie stałym jest kształtowanie dyspozycji kierunkowych (postawy). Projektodawcy obowiązującego szkolnego programu kf zalecają, aby w każdej jednostce lekcyjnej uwzględniać wszystkie 4 wyżej ukazane rodzaje zadań we wzajemnej ich integracji, tj. motoryczność, umiejętności, wiadomości, kształtowanie kierunkowych dyspozycji osobowościowych.

Nie będzie przynależeć do procesu wychowania i kształcenia fizycznego taki ciąg działań, poprzez które zmierza się wyłącznie do opanowywania jakichś umiejętności ruchowych, rozwoju cech motorycznych, poprawy postawy ciała. Decydujące jest to, czy działania te przesyca intencja wychowawcza, czy towarzyszy im wzbudzanie zainteresowań i zamiłowań.

. PRAKSEOLOGICZNY CYKL RACJONALNEGO PRZEBIEGU DZIAŁANIA W PROCESIE WYCHOWANIA FIZYCZNEGO.
PRAKSEOLOGIA- (z gr. działanie, czynność) nazywa się naukę o normach i zasadach skutecznego działania.
1. Uświadomienie celu
2. diagnozę
3. prognozę
4. realizację
5. ocenę i wnioskowanie pedagogiczne
UŚWIADOMIENIE CELU - elementarnym wymogiem jest to aby ustalony cel był bezwzględnie osiągnięty, a więc możliwy do wykonania w przewidywanym czasie, w dostępnych warunkach i za pomocą tych środków jakimi dany wychowawca fizyczny rozporządza.
DIAGNOZA i PROGNOZA - diagnoza może dotyczyć różnych zakresów, przedmiotem diagnozy mogą być min zamiłowania, zainteresowania, stosunków społecznych
Prognoza pedagogiczna dotyczy przede wszystkim przewidywania stanu jaki wychowanek jest w stanie osiągnąć w określonym czasie
PLANOWANIE- polega na obmyślaniu, doborze i kolejności przewidywanych działań.
REALIZACJA- istotą tego procesu jest działanie. Nie wystarczy najlepszy plan działania, namysł jeśli nie wystąpi po nim realizacja tego co wcześniej przedsięwzięliśmy.
OCENA i WNIOSKOWANIE PEDAGOGICZNE ? służy przede wszystkim wyciągnięciu aktualnych wniosków z realizacji poszczególnych etapów. Dokonana analizy całości realizacji procesu wychowania i kształcenia fizycznego umożliwia skuteczniejsze działanie w przyszłości.

Sport to świadoma i dobrowolna działalność człowieka podejmowana w celu zaspokojenia potrzeb: zabawy, współzawodnictwa oraz doskonalenia własnych cech fizycznych i umysłowych. Wyraża się przez ćwiczenia i gry uprawiane według określonych zasad (...)” . Sportem określa się nie tylko uprawianie określonej działalności w sposób systematyczny lecz także sporadyczny. W związku z tym pojęcie to obejmuje wszelkie formy udziału w walkach i grach. Nie zawęża się do działalności, którą zwykło się określać jako sport wyczynowy.

2. CECHY SPORTU

Sport we wszystkich swoich odmianach odgrywa znaczącą rolę w życiu każdego, a szczególnie młodego człowieka. Czynne i systematyczne uczestnictwo w zajęciach sportowych ma ogromny wpływ na:

- prawidłowy rozwój fizyczny dzieci i młodzieży,

- stan zdrowia społeczeństwa,

- przeciwdziała patologiom społecznym wskazując właściwą i atrakcyjną drogę postępowania,

- wyzwala i kształtuje wiele pozytywnych cech

osobowości m.in.: systematyczność, obowiązkowość, umiejętność pokonywania trudności, ambicja, wola walki, umiejętność koncentracji, umiejętność współżycia w grupie, uodparnia na stres, przezwyciężanie +reszte z meila.