distance education, distance learning, distance teaching, edukacja na odległość, e-edukacja, edukacja telematyczna, edukacja wirtualna, edukacja zdalna, e-kształcenie, e-learning, kształcenie na odległość, kształcenie przez Internet,  kształcenie zdalne, kształcenie z wykorzystaniem Internetu, e-nauczanie, nauczanie na odległość, nauczanie przez Internet, nauczanie zdalne, nauka na odległość, teaching by network, telematic education, teleteaching, wirtualna edukacja, uczenie się na odległość, uczenie się zdalne, zdalne nauczanie, zdalne uczenie się

 

 

 

Powyższe, wybrane tylko, wyrażenia służą, określeniu jednego zjawiska: prowadzenia edukacji za pośrednictwem środków technicznych; istotną cechą tego rodzaju edukacji jest brak fizycznego kontaktu nauczyciela i ucznia.

 

  Oto definicja nauczania na odległość podana przez Mirosława J. Kubiaka:

  "Nauczanie na odległość jest to metoda prowadzenia procesu dydaktycznego w warunkach, gdy nauczyciele i uczniowie (studenci) są od siebie oddaleni (czasami znacznie) i nie znajdują się w tym samym miejscu, stosując do przekazywania informacji - oprócz tradycyjnych sposobów komunikowania się - również współczesne, bardzo nowoczesne technologie telekomunikacyjne, przesyłając: głos, obraz wideo, komputerowe dane oraz materiały drukowane. Współczesne technologie umożliwiają również bezpośredni kontakt w czasie rzeczywistym pomiędzy nauczycielem a uczniem za pomocą audio- lub wideokonferencji, niezależnie od odległości, jak ich dzieli." (Mirosław J. Kubiak: Wirtualna edukacja, s. 11. Warszawa 2000. Wydawnictwo "MIKOM"). 

  Jak bardzo brak uściślenia nazewnictwa wpływa na rzeczywistość widać np. w rozdziale z którego pochodzi definicja podana wyżej: otóż rozdział nosi tytuł Edukacja na odległość - definicja, a definicja dotyczy "nauczania na odległość". 

Podobne zjawiska występują w większości prac z którymi miałem do czynienia. Występują również i w tym opracowaniu. Jest to dowodem na to, że rzeczywistość zmienia się szybciej niż teorie opisujące tę rzeczywistość.

Warto zauważyć też, że wśród tekstów poświęconych edukacji na odległość, prawie nie występuje problem wychowania, a przecież edukacja na odległość  jest skierowana nie tylko do ludzi dorosłych. 

 

   rozwój nauki na odległość

• uczenie się korespondencyjne 

Kształcenie na odległość jest znany od co najmniej stu lat.  Materiały szkoleniowe  były pierwotnie przesyłane studentom w formie drukowanej za pośrednictwem poczty. Obecnie ten sposób uczenia się nadal funkcjonuje. Materiały drukowane zostały uzupełnione o kasety audio i wideo, a także płyty CD i DVD.

  Jako prekursorów kształcenia korespondencyjnego wymienia się Jamesa Stewarda oraz Isaaca Pitmana, którzy przesyłali materiały do nauki pocztą. W 1883 r. w Nowym Jorku powstał uniwersytet nauki korespondencyjnej, a w 1890 - Międzynarodowa Szkoła Korespondencyjna. 

• radiowe programy edukacyjne 

Powstają na Uniwersytecie Stanu Iowa w 1925 r. wraz z  upowszechnianiem się radia.

• telewizja edukacyjna 

Powstała z inicjatywy Uniwersytetu Stanu Iowa w USA w 1940 roku. 

• komputerowe programy edukacyjne 

Pojawiły się jako wynik współpracy Uniwersytetu Standford z firmą IBM.  

• wideokonferencje 

• kształcenie przez Internet 

  Rozpoczyna się w latach dziewięćdziesiątych XX stulecia. Wiąże się z upowszechnieniem Internetu. Obecnie jest to sposób kształcenia na odległość dający obu stronom procesu kształcenia największe możliwości i przynoszący największe efekty.

Z punktu widzenia studenta, ta forma kształcenia jest uczeniem się na odległość, z punktu widzenia organizatora kształcenia jest to nauczanie na odległość. Nazwy ujmujące proces edukacji na odległość z punktu widzenia odbiorcy nadają temu zjawisku bardziej humanistyczny charakter.

Wcześniejsze sposoby nauki na odległość miały charakter asynchroniczny, czyli taki w którym nauczyciel i uczeń nie kontaktują się ze sobą w tym samym czasie i miejscu. 

Nauczanie synchroniczne jest sposobem nauki znanym każdemu, kto chodził do szkoły. Nauczyciel i grupa uczniów są w tym samym pomieszczeniu (miejscu) i kontaktują się ze sobą w tym samym czasie. 

Obecne techniki pozwalają na nauczanie synchroniczne, pomimo przebywania uczniów i nauczyciela w różnych miejscach. Za pomocą telekonferencji i wideokonferencji obie strony procesu uczenia się kontaktują się ze sobą w tym samym czasie.

Za wynalazcę radia uważa się powszechnie Guglielmo Marconiego. Syn włoskiego kupca z Lombardii rozpoczął doświadczenia z przesyłaniem i odbiorem fal radiowych w roku 1894. Pracując w amatorskich warunkach – i częściowo w tajemnicy przed ojcem – uzyskał we wrześniu 1895 roku łączność radiową na odległość 1 kilometra. Nie widząc zainteresowania swoim wynalazkiem we Włoszech, wyjechał w lutym 1896 do Anglii. Z pomocą krewnych trafił do naczelnego inżyniera Poczty Brytyjskiej. 27 lipca 1896 roku zainstalowano sprzęt nadawczy na dachu Poczty Głównej w Londynie. Odbiornik z drukarką Morse'a umieszczono na dachu odległego o kilometr budynku. Sam Guglielmo operował kluczem telegraficznym, a widzowie przy drukarce mogli odczytać przekazywany tekst. Zdarzenie to uznane zostało za pierwszą publiczną próbę radia. Następnie, w roku 1899 odbyła się próba przekazu sygnału przez kanał La Manche. Jeszcze później, w roku 1901 przekazano wiadomość przez Ocean Atlantycki z Kanady do Anglii. Pierwszym sygnałem, który przesłano przez Atlantyk była litera "S" alfabetu Morse'a.

Kształcenie na odległość – kształcenie, w którym nauczający znajduje się w dystansie przestrzennym, a często też czasowym od kształcącego się. Proces nauczania jest pobudzany i kierowany przez nauczyciela w sposób pośredni i ciągły za pomocą różnych mediów pozwalających pokonać dystans. Kształcenie zdalne ma na celu przede wszystkim przełamanie barier edukacyjnych takich jak:

• miejsce zamieszkania (stąd tak dobrze rozwinięte kształcenie na odległość w Australii)

• sztywne pory zajęć, jakie są wyznaczane przez uczelnie stacjonarne.