Pablo Picasso jeszcze za życia stał się legendą i niewątpliwie jest jednym z najsłynniejszych artystów dwudziestego wieku. Jego czołowa pozycja wśród współczesnych twórców pozostaje niezagrożona do dnia dzisiejszego.

Pablo Picasso należy do najbardziej reprezentatywnych przedstawicieli sztuki współczesnej , a jego twórczość od dawna cieszy się niesłabnąca popularnością. Żaden ze współczesnych artystów plastyków nie może się równać z mistrzem pod względem twórczej płodności. W najbardziej efektywnym okresie twórczości Picasso potrafił bowiem codziennie namalować jeden obraz. Dysponował też niezmiernie bogatym warsztatem - w swej pracy używał ołówka, akwarel, farb olejnych, kredek, metalu, gipsu, kamienia oraz różnorodnych odpadów, często wyciągniętych ze zwykłego śmietnika. Przed wybuchem drugiej wojny światowej Pablo Picasso był czołową postacią artystycznej awangardy i prekursorem odważnych przedsięwzięć w dziedzinie malarstwa, rzeźby i grafiki.

Picasso urodził się w 1881 roku w miejscowości Malaga na południu Hiszpanii. Jego ojciec również był artystą; uczył rysunku i dodatkowo pracował jako kustosz muzeum. Już jako dziecko mały Pablo przejawiał nieprzeciętne zdolności plastyczne, co umiejętnie rozwijali jego rodzice. Podobno pewnego dnia ojciec, ujrzawszy prace chłopca, wręczył mu swe własne farby oraz pędzle i pokornie przyrzekł, że już nigdy nie namaluje żadnego obrazu. Swą edukację Picasso rozpoczął w Akademii Sztuk Pięknych w Barcelonie. Od roku 1900 coraz więcej czasu zaczął jednak spędzać w Paryżu, gdzie cztery lata później osiadł na stałe. W owych czasach miasto nad Sekwaną było kulturalną stolicą świata. To właśnie tu malarstwo Picassa dojrzało i nabrało cech swoistego stylu - ten pierwszy etap jego twórczości nosi nazwę „okresu błękitnego". Nastrój powstałych wówczas prac jest przesiąknięty melancholią, a ich tematem są jednostki odrzucone przez społeczeństwo, nieszczęście i bieda. Sam artysta żył wtedy w ubóstwie, dzieli! pokój z zaprzyjaźnionym poetą, z którym na zmianę spał w jednym łóżku. Zdarzało się nawet, iż - by ogrzać swój „apartament" - zmuszeni byli palić niektóre z rysunków i szkiców Picassa.

Kolejny etap twórczości artysty nazywany jest „okresem różowym". Jak sama nazwa wskazuje, wtedy to tonacje błękitne zostały zastąpione różowymi. Tematyka dzieł pozostała niezmieniona, jednak ich wydźwięk, podobnie jak kolorystyka, nabrał więcej ciepła. Na płótnach króluje teraz postać arlekina, akrobaty i tancerki. Zachwyt światem cyrkowców pozwolił artyście zapomnieć o otaczającej go nędzy. Lżejszy nastrój dzieł przypadł do gustu odbiorcom, którzy chętniej odwiedzali pracownię artysty i nie szczędzili pieniędzy na obrazy. Zarówno w twórczości, jak i w życiu samego Picassa czas biedy skończył się.

Artysta nie zachłysnął się jednak świeżo zdobytą popularnością i wciąż poszukiwał nowych form wyrazu. Natchnienie znalazł w twórczości Paula Cezanne'a oraz rzeźbiarzy afrykańskich. Cezanne, w porównaniu ze współczesnymi sobie postimpresjonistami, posunął się najdalej w kierunku abstrakcji, najchętniej też eksperymentował z formą obrazu, a przede wszystkim z jego perspektywą. Na olbrzymim płótnie zatytułowanym Panny z Awignon Picasso łączy technikę Cezanne'a ze światem postaci z afrykańskich rzeźb. Wydaje się, że ówcześni odbiorcy nie do końca zrozumieli przesłanie dzieła, które jest w rzeczywistości portretem pięciu kurtyzan. Jednak krytycy okrzyknęli Panny z Awignon najważniejszym dziełem wczesnego okresu twórczości Picassa. Schematyczne postacie ludzkie oraz nieokreślone tło były wyrazem zerwania z panującym powszechnie realizmem. Przez następnych kilka lat Picasso i jego bliscy współpracownicy, Georges Braque i Juan Gris, rozszerzając obszary eksperymentów formalnych zasygnalizowanych w tym dziele, dali początek nowemu kierunkowi w sztuce, któremu nadano nazwę kubizm.

Wszyscy trzej twórcy komponowali dzieła wyraźnie deformujące rzeczywistość. Przedstawiali ją bowiem w formie wzajemnie splatających się płaszczyzn kolorystycznych. Wkrótce osiągnęli taki poziom abstrakcji, że trudno było odczytać treść malowideł. Jednak przy wnikliwej analizie w najbardziej odrealnionych obrazach kubistycz-nych można było dostrzec przynajmniej fragmenty konkretnych postaci lub przedmiotów. Rozpoczynając pracę nad malowidłem, Picasso zawsze bowiem rozpoczynał od elementu rzeczywistego, mógł to być pędzel, krzesło czy ludzka postać.

Koniec epoki

Wybuch I wojny światowej i wstąpienie Braque'a do wojska przyniosły koniec owocnej współpracy trzech kubistów. Twórczość samego Picassa zaczęła stopniowo oddalać się od kubizmu. W roku 1917 z Rzymu nadeszło zamówienie na wykonanie projektu kostiumów oraz scenografii do baletu Parada Siergieja Diagilewa.

Wizyta w stolicy Włoch była dla Picassa impulsem do namalowania wielkich płócien o tematyce klasycznej. Można na nich podziwiać mitologicznych bogów i boginie, a także fantastyczne nimfy i fauny. Tematyką klasyczną inspirowane były również akwaforty powstałe w latach trzydziestych na zamówienie kolekcjonera sztuki Ambrose Vollarda.

Wyraz rozpaczy

Również w latach trzydziestych spod pędzla Picassa zaczęły wychodzić dzieła przesycone złowrogim poczuciem rozpaczy i nieuchronnej tragedii. Przygnębienie było niewątpliwie wynikiem niepowodzeń w życiu prywatnym artysty, który właśnie rozwiódł się ze swoją żoną, oraz bliskich kontaktów z surrealistami. Pod ich wpływem Picasso pozwolił, by jego twórczością zawładnęła raczej podświadomość niż przemyślany wybór.

Szczytowym osiągnięciem tego okresu jest jedno z najsłynniejszych dzieł artysty, Guernica -żywa reakcja wrażliwego twórcy na wieść o zbombardowaniu stolicy Basków podczas hiszpańskiej wojny domowej.

Podczas II wojny światowej, sympatyzujący z komunistami, a jednocześnie szykanowany przez nazistów,Picasso pozostał w okupowanej Francji, jednak zmuszony był przenieść się na południe kraju. Po wojnie nie powrócił już na stałe do Paryża. Zafascynowany twórczością ludowych artystów-ceramików z południa, sam poświęcił się garncarstwu, mając nadzieję, iż w ten sposób uchroni to rzemiosło od zapomnienia.

Okres powojenny

Obrazy Picassa powstałe po drugiej wojnie światowej, choć często prekursorskie, nie dorównują pod względem wartości artystycznej wcześniejszym, genialnym dziełom, które miały znaczenie dla rozwoju całej sztuki współczesnej i wywarły olbrzymi wpływ na pokolenie młodych artystów-plastyków. Pablo Picasso pozostanie w pamięci potomnych przede wszystkim dzięki wczesnemu malarstwu będącemu odpowiedzią na wydarzenia i ludzi wokół niego - jego romanse, przyjaźnie, podróże i wojnę.