1 | Strona

<OGÓLNA TEORIA>

PRZEDSIĘBIORSTWO

Tutaj wpisz tekst

Tutaj wpisz tekst

Tutaj wpisz tekst

Spis treści

DEFINICJA PRZEDSIĘBIORSTWA 2

Co ta znaczy przedsiębiorca? 2

Co to znaczy przedsiębiorczość? 2

Rodzaje przedsiębiorstw. 2

SPÓŁKI (DEFINICJA I PODZIAŁ) 3

TABELA: „spółki-podział” 3

FUNKCJA PRODUKCJI 5

WZORY: „funkcji produkcji” 5

KRÓTKOOKRESOWA PRODUKCYJNOŚĆ FIRMY 6

TABELA: „krótkookresowa produkcyjność firmy” 6

PRODUKCYJNOŚC FIRMY W DŁUGIM OKRESIE 7

WYKRES: „krótkookresowa produkcyjność firmy” 7

PRAWO MALEJĄCEJ PRODUKCYJNOŚCI KRAŃCOWEJ 8

IZOWKWANTA IQ 8

WYKRES: „izokwanta IQ” 8

IZOKOSZTA (KRZYWA JEDNAKOWEGO KOSZTU - IC) 9

WYKRES: „krzywa jednakowego kosztu IC” 9

OPTYMALNA KOMBINACJA CZYNNIKÓW PRODUKCJI 9

WYKRES: „optimum czynników produkcji” 9

MIARY PRODUKCJI 10

PRZYCZODY CAŁKOWITE I MARGINALNE 10

PODSUMOWANIE 10

DEFINICJA PRZEDSIĘBIORSTWA

Przedsiębiorstwo (inaczej firma) – wyodrębniona organizacyjnie, ekonomicznie i prawnie jednostka gospodarcza, wytwarzająca dobra i usługi w procesie produkcyjnym, polegającym na efektywnym wykorzystaniu czynników wytwórczych w celu uzyskania zysku ekonomicznego.

Co ta znaczy przedsiębiorca?

Przedsiębiorca – organizuje działalność firmy.

Najważniejsze funkcje przedsiębiorcy, to:

• Inicjowanie i uruchamianie działalności gospodarczej oraz różnego typu innowacji techniczno-organizacyjnych

• Podejmowanie kluczowych decyzji związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa

• Podejmowanie ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz wprowadzeniem innowacji

Co to znaczy przedsiębiorczość?

Przedsiębiorczość – jest to chęć i zdolność do dostrzegania okazji osiągnięcia korzystnych wyników ekonomicznych przez przedsiębiorstwo; należy do 1 z 4-rech czynników produkcji.

Wyróżnia się następujące czynniki produkcji:

• praca

• ziemia

• kapitał

• przedsiębiorczość

Do uruchomienia i prawidłowego wykorzystania tych czynników potrzebny jest przedsiębiorca.

Rodzaje przedsiębiorstw.

We współczesnej gospodarce produkty i usługi dostarczane są przez przedsiębiorstwa zróżnicowane pod względem:

• rozmiarów

• form własności

• struktury organizacyjnej

Rodzaj przedsiębiorstwa ze względu na liczbę zatrudnionych:

małe

ponad 250 zatrudnionych pracowników

od 51 do 250 pracowników

średnie

duże

zatrudnie-nie mniej niż 50 pracowni-ków

Z punktu widzenia form własności wyodrębnia się przedsiębiorstwa:

• prywatne (w tym przedsiębiorstwa stanowiące własność pojedynczych osób lub rodzin oraz spółki)

• państwowe

• komunalne

• przedsiębiorstwa będące własnością pracowników

Cechy przedsiębiorstwa prywatnego stanowiącego własność pojedynczej osoby lub rodziny:

• w małych przedsiębiorstwach właściciel jest często równocześnie kierownikiem

• część małych przedsiębiorstw opiera się często wyłącznie na pracy właściciela i jego rodziny, wiele małych przedsiębiorstw zatrudnia od kilku do kilkudziesięciu pracowników, a tylko nielicznie należą do przedsiębiorstw naprawdę dużych

• warunkiem uruchomienia działalności jest zgromadzenie kapitału początkowego

• zdolność do tworzenia silnej motywacji nakierowanej na realizowanie celów firmy

• elastyczne działanie i szybkie dostosowywanie się do zmian popytu

• nikła możliwość gromadzenia dużego kapitału, będącego w niektórych dziedzinach niezbędnym warunkiem ekspansji

SPÓŁKI (DEFINICJA I PODZIAŁ)

Spółka – jest umową, na mocy której wspólnicy podejmują wspólną działalność gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego celu.

Wyróżnia się:

• spółki cywilne, unormowane przepisami prawa cywilnego

• spółki handlowe, których działanie reguluje kodeks handlowy

TABELA: „spółki-podział”

SPÓŁKA CYWILNA
za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem osobistym, co oznacza, że w przypadku bankructwa spółki wspólnicy mogą stracić nie tylko wniesione udziały, ale także swój prywatny majątek, np.: domy, w których mieszkają spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej spółka cywilna nie ma ograniczone możliwości powiększenia kapitału i zaciągnięcia kredytów na ekspansję firmy (ograniczenia te wynikają z dochodów firmy oraz majątku wspólników)
SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO
SPÓŁKI OSOBOWE	SPÓŁKI KAPITAŁOWE
Spółka osobowa – jest własnością, co najmniej 2 partnerów, którzy wnoszą odpowiedni kapitał, wspólnie prowadzą działalność gospodarczą, po-noszą ryzyko związane z tą działalnością, dzielą się osiągniętymi zyskami i odpowiadają za pow-stałe zobowiązania.	Spółka kapitałowa - forma prawna organizacji podmiotów gospodarczych, najczęściej wyko-rzystywana w prowadzeniu dużych przedsię-biorstw, a także w wewnętrznej organizacji grup kapitałowych. W prawie polskim, oprócz spółek kapitałowych, wyróżnia się również spółki oso-bowe.
Spółka osobowa dzieli się na: Spółka jawna – jest umownym zrzeszeniem dwóch lub więcej osób mających na celu wspólne prowadzenie przedsiębiorstwa zaro-bkowego we wspólnym imieniu wspólników, na zasadzie pełnej i solidarnej odpowiedzial-ności wszystkich wspólników. Spółka komandytowa – istotą jest występo-wanie 2 rodzajów wspólników: komplementariuszy – odpowiadających za zobowiązania prawne i finansowe spółki ca-łym swym majątkiem komandytariuszy (wspólnicy bierni) – od-powiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionych udziałów, czyli do tzw. sumy komandytowej	Spółka kapitałowa dzieli się na: Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.). Odznacza się następującymi cechami: wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobo-wiązanie spółki tylko do wysokości wniesio-nych przez nich udziałów (pieniężnych lub rze-czowych) do powstania spółki niezbędne jest zawa-rcie umowy spółki w formie aktu notarialnego, wniesienie kapitału zakładowego, ustanowie-nie władz spółki, wpis do rejestru handlowego (KRS) władzami spółki są: zgromadzenie wspól-ników, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna oraz zarząd posiada osobowość prawną Spółka akcyjna podstawą finansową spółki jest wniesiony przez wspólników kapitał w formie akcji wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobo-wiązanie spółki tylko do wysokości zakupio-nych akcji spółka akcyjna posiada osobowość prawną za bieżącą działalność spółki odpowiada za-rząd na czele z prezesem do władz spółki zalicza się również: radę na-dzorcza
PRZEDSIĘBIORSTWO SPÓŁDZIELCZE
Przedsiębiorstwo spółdzielcze – powstaje, jako dobrowolne zrzeszenie osób prowadzących wspólną działalność w imieniu swoich członków: członkowie spółdzielni mogą wnosić do niej udziały zarówno w postaci środków pieniężnych, jak również środków produkcji, np. ziemi zarządzanie spółdzielnią odbywa się na zasadach samorządowych (zebranie członków spółdzielni jest najwyższą władzą, wybiera zarząd spółdzielni
PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE
stanowią własność państwa w niektórych krajach stanowią istotną część gospodarki, pomimo starań prywatyzacyjnych
SPÓŁKI PRACOWNICZE
w całości lub części mogą stanowić własność pracowników akcje pracownicze, są akcjami preferencyjnymi, przyznawanymi pracownikom na dogodnych wa-runkach ta forma własności początkowo została wprowadzona w Stanach Zjednoczonych i w Europie Za-chodniej po II wojnie światowej w Polsce pracownicy stają się współwłaścicielami prywatyzowanych przedsiębiorstw uzyskując część akcji na preferencyjnych warunkach (w latach 1990-1994 mogli nabywać do 20% akcji za poło-wę ich ceny rynkowej obowiązującej w pierwszym dniu emisji, a od 1995r. uzyskali prawo do bezpła-tnego przejęcia 15% akcji) lub poprzez tworzenie spółek pracowniczych (przejmowanie przedsiębio-rstw państwowych przez pracowników i zarząd w formie tzw. leasingu)

Zróżnicowanie przedsiębiorstw pod względem struktur organizacyjnych:

• małe firmy są z reguły zorganizowane w formie przedsiębiorstw jednozakładowych

• duże i średnie przedsiębiorstwa mogą składać się z kilku zakładów lub oddziałów, czyli jed-nostek wyodrębnionych pod względem technologicznym, organizacyjnym i terytorialnym; po-szczególne zakłady mogę mieć niewielki stopień samodzielności ekonomicznej (zarządzane w sposób scentralizowany) lub też mogą działać, jako względnie samodzielne podmioty gospo-darcze (decentralizacja zarządzania)

FUNKCJA PRODUKCJI

WZORY: „funkcji produkcji”

KLASYCZNAFUNKCJA PRODUKCJI (FUNKCJA COBBA-DOUGLAS`A) Q=AK^αL^β gdzie: A, α, β=parametry na podstawie próby statystycznej Q, K, L= jak wcześniej

PROSTA FUNKCJA PRODUKCJI Q=f(K,L) (K≥0, L≥0) gdzie: Q=wielkość produkcji K=wielkość nakładów kapitału (wartość zaangażowanego kapitału) L=wielkość nakładów pracy (liczba zatrudnionych lub godziny pracy)

Funkcja produkcji – wyraża techniczną między rozmiarami produkcji a nakładami czynników wytwórczych (kapitał, praca).

WIELOCZYNNIKOWA FUNKCJA PRODUKCJI Q= f(X₁, X₂, X₃, … X_n) gdzie: X₁, X₂, X₃, … X_n=kolejne zmienne przedstawiające nakłady różnych czynników produkcji, np. kapitał, praca, technologia, kultura organizacyjna, innowacyjność, „know-how”, itp…

Produkcyjność firmy- jest to zdolność do wytworzenia określonej wielkości produkcji przy wy-korzystaniu określonych czynników wytwórczych:

Produkcyjność dzielimy, na:

• produkcyjność krótkookresową – reakcja producenta na zmianę popytu rynkowego na oferowane przez firmę dobro poprzez zmianę czynnika pracy, w krótkim okresie nakłady nie-których czynników produkcji są stałe; nie jest, bowiem możliwe bardzo szybkie zwiększenie stanu wyposażenia firmy w budynki, budowle, maszyny i urządzenia produkcyjne; w krótkim okresie przedsiębiorstwo w celu zwiększenia produkcji może wprowadzić pracę w godzinach nadliczbowych lub na trzecią zmianę. W krótkim okresie czynnikiem zmiennym jest praca (L); pojęcie czasu krótkiego nie jest pojęciem kalendarzowym

• produkcyjność długookresową – uwarunkowana jest wykorzystaniem wszystkich czynni-ków wytwórczych – poszukiwanie efektywnych metod wytwarzania; wszystkie czynniki pro-dukcji są zmienne; długi okres dotyczy sytuacji, w których firmy dokonują istotnych zmian w skali działania (np. rozbudowa zakładu) lub wprowadzają nowe produkty

KRÓTKOOKRESOWA PRODUKCYJNOŚĆ FIRMY

Produkt przeciętny (AP) – miara średniej wielkości produkcji przypadającej na jednostkę za-angażowanego czynnika produkcji.

AP=TP/L

Produkt krańcowy (MP) - miara przyrostu produkcji całkowitej z tytułu wzrostu nakładów da-nego czynnika produkcji.

MP=ΔTP/ΔL

TABELA: „krótkookresowa produkcyjność firmy”

LP	TP	AP=TP/L	MP=ΔTP/ΔL
1	6	6	6
2	30	15	24
3	66	22	36
4	114	28,5	48
5	150	30	36
6	186	31	36
7	210	30	24
8	210	27	0
9	198	22	-12
10	150	15	-48
11	TP	AP=TP/L	MP=ΔTP/ΔL

WYKRES: „krótkookresowa produkcyjność firmy”

PRODUKCYJNOŚC FIRMY W DŁUGIM OKRESIE

Do najważniejszych długookresowych decyzji przedsiębiorstwa należą decyzje dotyczące:

• skali prowadzenia działalności gospodarczej (rozmiarów produkcji) – zwiększenie nakła-dów czynników produkcji prowadzi do wzrostu rozmiarów produkcji; jednakże podwojenie wszystkich czynników produkcji nie musi oznaczać, że produkcja także wzrośnie dwukrotnie

• lokalizacji – w długim okresie firma może zmienić lokalizację, co w istotnym stopniu może wpływać na koszty produkcji, np. ze względu na różnice w cenie ziemi, kosztach materiałów, surowców, energii;

• wyboru techniki (metody) wytwarzania – w długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne, firma może więc wybierać technologie, z jakich chce korzystać, jaką fabrykę wybu-dować, w jakie maszyny ją wyposażyć, jaki proces produkcji należy zastosować (zautomatyzo-wany, tradycyjny), decyzje dotyczące wyboru metod wytwarzania mają długotrwałe konsek-wencje, ponieważ gdy fabryka zostanie wybudowana i maszyny zainstalowane, stają się one na wiele lat źródłem kosztów stałych

Firma maksymalizująca zysk będzie chciała wybrać taką kombinację czynników produkcji, która pozwoli uzyskać określony poziom produkcji przy możliwie najniższych nakładach czynników produkcji.

Kwestię tę można wyjaśnić wprowadzając pojęcie:

• izokwanty – krzywej jednakowego produktu

• izokoszty – linii jednakowego kosztu

PRAWO MALEJĄCEJ PRODUKCYJNOŚCI KRAŃCOWEJ

Prawo malejącej produktywności krańcowej - w warunkach zmienności tylko jednego czynni-ka produkcji, produkcja całkowita wzrasta w coraz słabszym tempie, tzn. produkcyjność krańcowa spada. Zwiększenie nakładów zmiennego czynnika wytwórczego (pracy) nie powoduje proporcjonal-nego przyrostu produkcji.

Prawo to zakłada, że wraz ze wzrostem nakładów danego czynnika produkcji (pozostałe bez zmian) maleje jego wydajność.

Jeżeli ilość nakładu danego czynnika rośnie (pracy), podczas gdy inne czynniki pozostają bez zmian, to zostanie osiągnięty taki punkt (MP =max), powyżej którego każda kolejna jednostka tego czynnika (kolejny zatrudniony) dawać będzie coraz mniejsze przyrosty produkcji.

IZOWKWANTA IQ

WYKRES: „izokwanta IQ”

Izokwanta (linia jedna-kowego produktu) – krzywa nie-liniowa, skupiająca wszystkie kom-binacje zaangażowania kapitału i pracy, jako czynników produkcji, dające ten sam poziom produkcji.

Cechy izokwant:

• im wyżej izokwanta oddalona od początku układu współrzę-dnych, tym większą obrazuje produkcję

• izokwanty nigdy nie mogą się przecinać;

• mają ujemne nachylenie, czyli zwiększenie nakładu jednego czynnika jest możliwe tylko przy ograniczeniu nakładu drugiego czynnika

• są wypukłe względem początku układu współrzędnych – zmniejszenie nakładów kapitałowych o jednostkę, wymaga zwiększenia nakładów pracy o więcej niż jednostkę (praca staje się coraz gor-szym substytutem kapitału)

• tworzą mapę izokwant

Stosunek dodatkowych nakładów kapitałowych do uzyskanej z ich zastosowania oszczędności pracy nazywamy krańcowa stopa substytucji – MRTS.

MRTS – mierzy relacje, w jakich jeden czynnik wytwórczy zastępuje drugi przy określonej wielkości produkcji.

IZOKOSZTA (KRZYWA JEDNAKOWEGO KOSZTU - IC)

WYKRES: „krzywa jednakowego kosztu IC”

Izokoszta (krzywa jednakowego kosztu – IC) - krzywa liniowa, skupiająca wszy-stkie kombinacje zaangażowania kapitału i pracy, jako czynników produkcji, możliwe do zrealizowania przy danym poziomie kosztów całkowitych.

OPTYMALNA KOMBINACJA CZYNNIKÓW PRODUKCJI

WYKRES: „optimum czynników produkcji”

MIARY PRODUKCJI

TP = f (K,L)

AP = TP / L

MP = ∆TP / ∆L

Zysk () – nadwyżka przychodów firmy nad kosztami całkowitymi.

 = TR – TC

PRZYCZODY CAŁKOWITE I MARGINALNE

Przychody całkowite (Total Revenue) – TR – suma przychodów uzyskanych ze sprzedaży dóbr i usług w danym okresie.

TR = P  Q

Przychody przeciętne (Average Revenue) – AR – są ceną otrzymywaną przeciętnie za wszystkie sprzedane jednostki.

AR = TR : Q = (P • Q): Q = P

Przychody marginalne (Marginal Revenue) – MR – miara przyrostu przychodów całkowitych z tytułu wzrostu poziomu produkcji.

MR = TR : Q

PODSUMOWANIE

Zagadnienia te poświęcone są kształtowaniu wiedzy i praktycznych umiejętności podejmowania decyzji przez producentów.

Wyjaśniają one główne motywy i kryteria decyzji optymalizacyjnych w zakresie:

• technologicznego optimum produkcji, tj. wyboru w zakresie substytucji czynników wytwórczych i wyboru najefektywniejszej technologii wytwarzania przy zastosowaniu technologii opartych na nak-ładach kapitału i pracy

• kalkulacji przychodów, kosztów i zysków

• optymalizacji kosztowej produkcji, tj. wyznaczania poziomów produkcji zapewniających mini-mum przeciętnych kosztów wytwarzania

• wyznaczania tzw. progu rentowności, tj. poziomu produkcji zapewniającego pokrycie ekonomii-cznych kosztów produkcji

• wyznaczania ekonomicznego optimum produkcji, tj. takiego poziomu produkcji, dla której zysk ekonomiczny jest maksymalny

KONIEC