Próg rentowności dla produkcji wieloasortymentowej

Sposób wyznaczania progu rentowności w tym przypadku zależy od podejścia do kosztów stałych. W tym zakresie można wskazać trzy sytuacje:

1. Koszty stałe są w całości rozliczone między poszczególne produkty;

2. Koszty stałe w całości dotyczą przedsiębiorstwa;

3. Koszty stałe w części zostały rozliczone miedzy produkty, a w części dotyczą przedsiębiorstwa jako całości.

Dla każdej z tych sytuacji istnieją odpowiednie metody analizy progu rentowności.

Metodę pierwszą stosuje się w przypadku, kiedy koszty stałe zostały rozliczone między produkty.

Podstawą rozliczenia kosztów stałych między produkty jest zazwyczaj marża pokrycia. W tym przypadku produkcję poszczególnych asortymentów rozpatruje się niezależnie od siebie i dla każdego asortymentu przeprowadza się analizę progu rentowności odrębnie, tak jak dla produkcji jednorodnej.

Ilościowe progi rentowności wyznacza się jako:

Natomiast wartościowe progi rentowności jako:

Gdzie:

Globalny wartościowy próg rentowności może być wyznaczony jako suma:

Jeśli koszty stałe zostały w całości przyporządkowane przedsiębiorstwu, to w sposób jednoznaczny można wyznaczyć jedynie wartościowy próg rentowności. Jest to próg rentowności przy danej strukturze asortymentowej produkcji.

Równanie opisujące równość przychodów ze sprzedaży produktów i kosztów całkowitych przedstawia się następująco:

Gdzie:

Równanie to jest podstawą do wyznaczenia wartościowego progu rentowności, czyli stosunku kosztów stałych do udziału łącznej marży pokrycia ze wszystkich produktów do przychodu z ich sprzedaży. Wyraża to następujący zapis:

Gdzie:

Wskaźnik U oblicza się ze wzoru:

W tym wzorze wielkość m, jest jednostkową marżą pokrycia zrealizowaną na i-tym asortymencie:

Metodą pozwalającą na wyznaczenie ilościowego progu rentowności przy produkcji wieloasortymentowej, gdy koszty stałe rozpatruje się jako jedną wielkość, jest metoda przeciętnej marży pokrycia.

Stosując metodę przeciętnej marży pokrycia, należy ustalić udział przychodów ze sprzedaży poszczególnych asortymentów produktów w globalnych przychodach ze sprzedaży.

Udział przychodów ze sprzedaży produktu i-tego asortymentu w globalnych przykładach ze sprzedaży, który oznaczamy jako ai wyraża zapis:

Znając udziały ai, wyznacza się ilościowy próg rentowności stosując formułę:

Suma występująca w mianowniku powyższego wzoru oznacza przeciętną jednostkową marżę pokrycia zrealizowaną na wszystkich asortymentach.

Ilościowy próg rentowności jest wyrażony w jednostkach umownych dotyczących wszystkich asortymentów produktów. Aby ustalić ilościowe progi rentowności dla poszczególnych asortymentów, należy ilościowy próg rent. w jednostkach umownych pomnożyć przez wskaźnik udziału przychodów ze sprzedaży tych asortymentów w przychodach ogółem:

Próg rentowności w ujęciu wartościowym można ustalić zgodnie z wcześniej przedstawionymi zasadami. Można go również obliczyć jako iloczyn ilościowych progów rentowności i cen sprzedaży poszczególnych asortymentów.

Metodą pozwalającą również na wyznaczenie ilościowego progu rentowności dla produkcji wieloasortymentowej jest segmentowa analiza progu rentowności. W metodzie tej wymaga się podziału kosztów stałych na dwie części:

- koszty stałe poszczególnych asortymentów,

- koszty stałe dotyczące całego przedsiębiorstwa.

Koszty stałe całego przedsiębiorstwa są rozdzielone między poszczególne asortymenty proporcjonalnie do globalnej marży pokrycia tych produktów.

Ilościowe progi rentowności dla poszczególnych asortymentów wyznacza się na podstawie wzoru:

Należy nadmienić, że segmentową analizę progu rentowności można stosować głównie w systemie wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów zmiennych.

Znajomość progu rentowności umożliwia wyznaczenie marży bezpieczeństwa, nazywanej także marginesem bezpieczeństwa. Informuje ona, w jakim maksymalnie stopniu może być zmniejszony przychód ze sprzedaży, aby przedsiębiorstwo nie poniosło straty. Marżę bezpieczeństwa można wyznaczać w wielkościach bezwzględnych, tzn. kwotowo, oraz w wielkościach względnych, tzn. procentowo.

Gdzie:

Kwotowa MB informuje, o jaką maksymalnie kwotę może być zmniejszony przychód ze sprzedaży, aby przedsiębiorstwo nie poniosło straty. Im wyższa jest ta marża, tym większe jest bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstwa.

Procentowa marża bezpieczeństwa jest wyrażonym w procentach stosunkiem kwotowej marży bezpieczeństwa do rozpatrywanego poziomu przychodów ze sprzedaży.

Gdzie:

Procentowa MB informuje, o ile procent może maksymalnie zmniejszyć się przychód ze sprzedaży, aby przedsiębiorstwo nie poniosło straty. W związku z tym, im wyższy jest ten procent, tym większe jest bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorstwa.