psychologia kliniczna skrypt

Spis treści

1. Źródła psychologii klinicznej i przedstawiciele polskiej psychologii klinicznej. 1

2. Przedmiot i zadania psychologii klinicznej 2

3. Historia psychologii klinicznej (pusto) źródło: http://mailgrupowy.pl/shared/resources/6747,wprowadzenie-do-psychologii-przemyslowej/33615,wprowadzenie-do-psychologii-klinicznej-dzieci-i-mlodziezy 2

4. Pojęcie normy(pusto - wikipedia) 4

5. Diagnoza psychologiczna (rozumienie, różnice między diagnozą dzieci i dorosłych) 4

6. Terapia dzieci 6

7. Profilaktyka zaburzeń (nie wiem czy dobrze) 7

8. Podział oddziaływań terapeutycznych (nie wiem czy dobrze) 8

9. Metody diagnostyczne dziecka (kliniczne, eksperymentalne) 9

10. Diagnoza rodziny !!! 10

11. Reakcje emocjonalne w wieku wczesnodziecięcym (zaburzenia snu, lęki nocne, zaburzenia łaknienia), 12

12. Przejawy lęku u dzieci 13

13. Przejawy agresywności u dzieci 14

14. Omów tzw. „sytuacje trudne” 14

15. Reakcje nerwicowe u dzieci (tiki, jąkanie, wzmożone łaknienie z następczą otyłością moczenie, nieotrzymanie kału), 15

16. Mutyzm 16

17. Fobia szkolna 16

18. Zaburzenia zachowania wg DSM-IV 17

19. Autyzm 18



  1. Źródła psychologii klinicznej i przedstawiciele polskiej psychologii klinicznej.

Psychologia kliniczna (klinik - leżenie chorych obłożnie, leżących w łóżku; klinikos - lekarz opiekujący sie pacjentami leżącymi). Współczesna psychologia kliniczna jest połączona
ze współczesnością. Z. Freud stworzył koncepcję psychoanalizy. Tym sposobem zapoczątkował kierunek teorii i badań psychologicznych, które miały na celu głownie pomoc psychiatrom. Kierunek ten uważa sie za pierwsze źródło psychologii klinicznej. Drugim są próby zastosowania eksperymentalnych metod psychologicznych do rozwiązywania nurtujących problemów. Za trzecie źródło psychologii klinicznej uważa się początki reedukacji dzieci upośledzonych umysłowo (niepełnosprawnych intelektualnie), głuchych
i asocjalnych. Obszar tych zainteresowań się poszerzał z czasem obejmując dzieci i młodzież sprawiające problemy wychowawcze, rehabilitację osób niepełnosprawnych i więziennictwo. W USA rozwijał sie ruch higieny psychicznej. Wtedy po raz pierwszy doszło do współpracy lekarzy z psychologami. Powstają pierwsze skale do pomiaru poziomu inteligencji i inne pomocne narzędzia diagnostyczne.

Przedstawiciele polskiej psychologii klinicznej:

Od 1950 r. Rozwinęła sie szeroka i gwałtowna dyskusja o psychologii jako nauki i poddano to krytyce. Rezultatem było zamkniecie wszystkich poradni. W to miejsce otwarto przychodnie zdrowia psychicznego, ale nie wolno było prowadzić testów. Odebrano tytuł psychologa,
a zamieniono na asystenta psychiatrycznego.

Pawłow wysunął nowe i praktyczne teorie (teoria Pawłowa).

Owocem tej dyskusji była forma studiów z psychologii z mocną podbudową przyrodniczą.

W 1956 znowu poddano te problemy psychologii i zobaczono ze psychologowie nie stosowali sie do zastrzeżeń i robili badania. Stosowali rozbudowana metodę obserwacji
i rozmowy. Od tego czasu datuje sie szybki rozwój psychologii klinicznej. Włączają sie oni do coraz to nowych działań w służbie zdrowia takich jak szpitale kliniczne, neuropsychiatryczne. Od 1956 zatrudnia sie psychologów w więzieniach.

Uniwersytety:


  1. Przedmiot i zadania psychologii klinicznej

- obszar zainteresowań i zastosowań psychologii

- sferę rzeczywistości, którymi interesuje się psycholog kliniczny, są to dziedziny związane ze zdrowiem i choroba, normalnością i nienormalnością. Obszar ten w ostatnich latach poszerzył sie o sferę uwarunkowań zdrowia. Dawniej pisano ze psycholog kliniczny zajmuje sie zaburzeniami psychicznymi i diagnoza lub zaburzeniami zachowania, przyczynami tych zaburzeń i ich uwarunkowaniem. Teraz podkreśla się, że psycholog interesuje sie zaburzeniami psychicznymi, ale także zaburzeniami funkcjonowania somatycznego oraz człowiekiem w sytuacji choroby i leczenia. Współczesne ujęcia psychologii klinicznej podają, że przedmiotem psychologii klinicznej jest sposób ujmowania obszarów, którymi ona sie interesuje. Dlatego tez proponują przedmiotem psychologii klinicznej nazwać zespół twierdzeń:

  1. opisujących zdrowe i zaburzone funkcje psychologiczne i somatyczne oraz zachowania

  2. wyjaśniające przyczyny zaburzeń

  3. stanowiące teoretyczno-metodologiczne podstawy psychologicznej diagnozy

  4. określających zasady postępowania mających na celu promocje i ochronę zdrowia, prewencje zaburzeń i pomoc psychoterapeutyczna. Zadania badawcze polegają na tworzeniu i rozwijaniu wiedzy teoretycznej i empirycznej. Badania praktyczne polegają na zastosowaniu tej wiedzy oraz umiejętności do rozwiązywania problemów poszczególnych osób czy grup społecznych.

Definicja profesor Heleny Sęk :

„Jest to dziedzina psychologicznych badan i zastosowań, która zajmuje sie opisem, wyjaśnianiem zdrowych i zaburzonych form zachowania, przeżywania i funkcjonowania somatycznego, określeniem ich przyczyn oraz wypełnianiem zadań praktycznych polegających na diagnozie zdrowia lub zaburzeń, w celu zastosowania określonych profesjonalnych psychologicznych form pomocy i interwencji.”

Zachowanie, przeżywanie i funkcjonowanie somatyczne jest zdrowe i niezaburzone wówczas, gdy człowiek zaspokaja swoje potrzeby i rozwija sie w otoczeniu, w którym żyje.


  1. Historia psychologii klinicznej (pusto) źródło: http://mailgrupowy.pl/shared/resources/6747,wprowadzenie-do-psychologii-przemyslowej/33615,wprowadzenie-do-psychologii-klinicznej-dzieci-i-mlodziezy

- różnice między terapią a wychowaniem

- początkowo tutaj badano ADHD, teraz w nurcie medycznym.


Psychologia kliniczna w Polsce:


  1. Pojęcie normy(pusto - wikipedia)

Norma w psychologii, pedagogice specjalnej i psychiatrii to konstrukt naukowy wyznaczający granice normalnych zachowań człowieka.


Nie jest jednoznaczna i nie określa jasno, jakie zachowania są patologiczne. Ze względu na znaczną szkodliwość społeczną i wartość stygmatyzującą diagnozy psychologicznej i psychiatrycznej określenie, że dane zachowanie jest "nienormalne", wymaga nie tylko fachowej wiedzy, ale także świadomości następstw takiej diagnozy.


Czy dane zachowanie jest normalne ocenia się w odniesieniu do następujących wyznaczników:

NORMA STATYSTYCZNA – za normalne uważa się to, co częste, najbardziej powszechne w danej populacji. Norma taka wynika z pomiaru występowania danej cechy – częstość występowania jest najczęściej zgodna z rozkładem normalnym krzywej dzwonowej Gaussa (np. norma stabilności emocjonalnej w kulturze zachodniej)[1].

NORMA SPOŁECZNO-NORMATYWNA (kulturowa) – analizuje się zachowanie jednostki pod kątem przystosowania do norm i wartości ogólnie przyjętych w danym społeczeństwie i kulturze[1].


Poziomy przystosowania:

Zachowanie i styl życia jednostki przeciętne, tzn. charakterystyczne dla norm zachowania powszechnego.

Spełnianie wyraźnie określonych powinności w społeczeństwie.


NORMA PRZYSTOSOWAWCZA – za jednostkę prawidłowo funkcjonującą uważa się osobę przystosowaną do grupy społecznej, o satysfakcjonujących relacjach z innymi i samorealizującą się.


Jednostka dobrze przystosowana jest:

plastyczna w myśleniu,

krytyczna wobec siebie,

aktywna w rozwiązywaniu swoich problemów.


NORMA TEORETYCZNA - stosowana gdy stan jednostki odnosi się do ogólnie przyjętych prawidłowości lub twierdzeń fizjologicznej lub psychologicznej działalności człowieka.


  1. Diagnoza psychologiczna (rozumienie, różnice między diagnozą dzieci i dorosłych)

Diagnoza psychologiczna (gr. diagnosis - rozpoznanie) termin zaczerpnięty z medycyny.

1. Czym jest diagnoza psychologiczna i czym sie różni od lekarskiej?

Diagnoza lekarska jest diagnozą nozologiczną (lekarz nazywa konkretna chorobę i dostaje sie konkretne leki), zaś diagnoza psychologiczna jest diagnozą opisową (opisują zaburzenia jednak rzadko stawia sie diagnozę).

Diagnoza psychologiczna w odniesieniu do dziecka nie powinna być diagnoza nozologiczna
z tego względu ze brak jest ścisłego związku miedzy objawami zaburzeń a mechanizmem jej powstawania prognozami i metodami terapii. Metody terapii trzeba za każdym razem dostosowywać do każdego człowieka indywidualnie. W psychologii klinicznej diagnoza dziecka jest wiec poznawaniem dziecka przejawiającego dziecka i wyjaśnianiem tego zachowania w rożnych sytuacjach życiowych.

Termin diagnoza jest używany w dwóch znaczeniach:

Diagnoza może być:

Zadaniem diagnozy psychologicznej jest:

Lewicki porównuje diagnozę psychologiczną do badania naukowego. Stawiamy problem, sprawdzamy hipotezę.


Podobieństwa i różnice pomiędzy diagnozą kliniczną dziecka i człowieka dorosłego:

Diagnoza kliniczna dziecka i dorosłego ma wspólne podstawy teoretyczne i metodologiczne, ma tez specyficzne cechy:

Diagnozowanie dzieci w wieku przedszkolnym ułatwia fakt, że w tym okresie najbardziej jawnie występują u dzieci objawy leku, wrogości i inne społecznie nieakceptowane cechy. Powodem ich uzewnętrzniania jest niski poziom krytycyzmu u dzieci, nieumiejętność maskowania uczuć
i kontrolowania swych zachowań. Rodzice są mniej obiektywni i nie posiadają odpowiedniej wiedzy. Nauczyciel posługuje sie takimi narzędziami wstępnie powinien ocenić rozwój dziecka.


  1. Terapia dzieci

Terapia – z gr. Therapeia – leczenie. Może być farmakologiczna, psychologiczna itp. To pojecie rozumiane jest szeroko jako wszelkiego rodzaju formy pomocy udzielanej pacjentowi, którego celem jest usunięcie lub złagodzenie zaburzeń. Rozważając specyfikę oddziaływania terapeutycznego na dziecko, że musi być ono nieco inne niż w odniesieniu do dorosłych. Musi tez uwzględniać specyfikę dziecięcej psychiki. Dziecko ma odmienne cechy psychiczne niż dorosły i znajduje sie w innej niż on sytuacji. Dziecko nie zdaje sobie sprawy z choroby czy zaburzeń, nie przychodzi na terapie czy leczenie z własnej inicjatywy, nie wykazuje chęci zmiany swojego zachowania, czy pozbycia sie tak nieprzyjemnych objawów jak moczenie nocne.

W leczeniu dorosłych świadomość zaburzeń jest podstawowym warunkiem powodzenia terapii.

Dziecko jest silnie związane ze środowiskiem, dlatego najczęściej zachodzi potrzeba objęcia oddziaływaniami nie tylko dziecko, ale i jego rodzinę. Stad najpowszechniejsza staje sie terapia dziecka na tle terapii rodziny.

Terapie zaburzeń dzieci należy włączyć w system oddziaływania pedagogicznego. Należy ją traktować jako cześć jednolitego procesu oddziaływania psychopedagogicznego, dlatego tez najczęściej mówimy o postępowaniu terapeutyczno-wychowawczym lub korekcyjno- wychowawczym wobec dzieci.

Różnice dotyczą także metod i technik oddziaływania. Są one nie tylko ukierunkowane na korygowanie zaburzonych funkcji, ale także na stymulowanie rozwoju pozostałych funkcji. Oddziaływanie korekcyjne jest prowadzone dwutorowo: jako usprawnianie funkcji motorycznych i psychicznych. W związku ze słabym rozwojem mowy oddziaływania są za pomocą technik niewerbalnych, takich jak muzykoterapia czynna, techniki plastyczne jak rysunek, malowanie palcami, zajęcia z kukiełkami połączone z demonstrowaniem właściwych sposobów zachowania jako wzorów do zachowania. Aby wzmocnić motywacje dziecka zajęcia organizowane są w formie zabawy, w czasie której przez naśladowanie uczy sie dobrych form zachowania

Nie potrzebne jest uświadamianie dziecku jego przeżyć dramatycznych.
W przeciwieństwie do dorosłych stosuje sie wobec dzieci także dyrektywne techniki psychoterapii (wskazówki, rady, sugestie)

Ze względu na cele oddziaływania terapeutycznego możemy podzielić na:

Ze względu na przedmiot oddziaływania terapeutycznego wyróżnia :

Ze względu na sposób oddziaływania na dziecko (metody i techniki) wyróżniamy:

Warunki organizowania terapii:

Skuteczność terapii (nauczyciel – rola osoby prowadzącej ma znaczenie jego wiedza, osobowość, takt, umiejętność nawiązania kontaktu i postawa terapeutyczna, dziecko – jego możliwości fizyczne i psychiczne, wiek dziecka: im wcześniej sie wykryje zaburzenie, tym bardziej da sie je korygować, rodzaj zaburzeń – głębokość i rozległość zaburzeń , diagnoza – wartość wskazań lekarskich pedagogicznych i psychologicznych, sytuacja terapeutyczna – metody, pomoce, czas trwania)

Warunkiem skuteczności terapii korekcyjnych jest szybkie wykrycie zaburzeń i leczenie odpowiednie dobranie metod i technik, współpraca z rodzicami.

Zabiegi profilaktyczne w odniesieniu do dzieci to właściwie zorganizowany proces wychowawczy oraz stymulowanie rozwoju czynności psychicznych szczególnie tych, których tempo rozwoju jest nieco wolniejsze. Warunkiem skuteczności profilaktyki jest jak najwcześniejsze stwierdzenie niedorozwoju dziecka lub wczesnych objawów zaburzeń
i skierowanie go na badania konsultacyjne. Oddziaływanie profilaktyczne odbywa sie droga bezpośrednia (pobyt dziecka) i pośrednia (przez pedagogizacje i uwrażliwienie rodziców na popełniane błędy, niewłaściwe postawy rodzicielskie, wadliwy system wychowania
w rodzinie. Rozmowy dotyczące problemów dziecka, przekazywanie sobie informacji o jego zachowaniu, oraz ustalanie wspólnej linii postępowania. Duże znaczenie profilaktyczne maja zabiegi adaptacyjne do przedszkola. Tworzenie odpowiedniej atmosfery, eliminowanie hałasu, nerwowości. Formą profilaktyki są zabiegi stymulujące rozwój dziecka, które warunkują rozwój dojrzałości dziecka. Przeciwdziałają występowaniu niepowodzeń szkolnych, trudności wychowawczych. Zapobiegają one także powstawaniu wtórnych zaburzeń osobowości i pogłębianiu sie procesu patologizacji.


  1. Profilaktyka zaburzeń (nie wiem czy dobrze)

Niekorygowanie zaburzenia zachowania u dzieci mogą w konsekwencji doprowadzić do zaburzeń osobowościowych. Nie jest to choroba psychiczna. Nie występują objawy takie jak w chorobie. Nie jest tez nerwicą. To czym jest?

Jest to stan który charakteryzuje sie wprawdzie małą dynamika i pewną stabilnością kliniczna, ale który jest jednocześnie jakby pograniczem wspomnianych zaburzeń.

Jeżeli normą osobowościową jest zdolność do stałego rozwoju, to osobowość zaburzona charakteryzuje sie ograniczoną zdolnością rozwoju. Ludzie zaburzeni osobowościowo stanowią ogromną różnorodność kliniczna. Istnieją jednak wspólne czy tez często powtarzające sie cechy. Pewna tradycja kliniczna wiąże pojęcie zaburzonej osobowości
z niekonwencjonalnością i cierpieniem.

  1. Niedomoga (niedobór?) uczuć wyższych, a szczególnie tych uczuć, które wiążą człowieka z drugim człowiekiem lub grupą, z która żyją np.mMiłości, przywiazania. W krańcowych przypadkach przejawia sie to głodem uczuciowym czy postawa antyspołeczna. Związana z tym jest niedojrzałość psychiczna czy emocjonalna, brak poczucia odpowiedzialności za siebie i innych. Uproszczony często pragnieniowy kontakt z rzeczywistością. Niezdolność do przewidywania skutków swoich działań, realistycznego planowania i realizowania planów życiowych.

  2. Dysharmonia psychiczna, czyli istnienie w osobowości sprzecznych ze sobą cech
    i tendencji powodujących nieustające wewnętrzne konflikty. Przykładem może tu być osobowość z niespójnym systemem wartości, z powikłaną i pełną niekonsekwencji linia życia.

  3. Egoizm i egocentryzm: czyli wyraźna nadmierna koncentracja na sobie, na własnych problemach. Stosunek do innych ludzi wyznaczony jest przez te problemy czy ewentualne korzyści. A wiec stosunek bardziej instrumentalny a nie partnerski.

  4. Nieprzystosowanie, czyli cechują ich pewne sztywne wzory zachowań, w których normalny człowiek potrafi się przystosować. U ludzi zaburzonych powoduje rożne reakcje. Istota zaburzonej osobowosci czy nieprawidłowej osobowości, jest określona struktura tej osobowosci charakteryzująca sie najcześciej wymienionymi wyżej cechami. Względnie trwała, w małym stopniu poddająca sie oddziaływaniu korekcyjnym, dająca sie obserwować od wczesnego dzieciństwa albo od okresu pokwitaniowego, w której istotną cechą jest brak zdolności do pełnego i prawidłowego rozwoju. Najcześciej wymienia sie tu czynniki genetyczne i środowiskowe. Jeśli rodzina jest zaburzona lub wręcz zdemoralizowana, jeśli grupa rówieśnicza ma charakter przestępczy i jeśli dołącza sie do tego niepowodzenia szkolne to możliwość prawidłowego kształtowania osobowości jest niewielka.


  1. Podział oddziaływań terapeutycznych (nie wiem czy dobrze)

Ze względu na cele oddziaływania terapeutycznego możemy podzielić na:

Ze względu na przedmiot oddziaływania terapeutycznego wyróżnia :

Ze względu na sposób oddziaływania na dziecko (metody i techniki) wyróżniamy:

Warunki organizowania terapii:

Skuteczność terapii (nauczyciel – rola osoby prowadzącej ma znaczenie jego wiedza, osobowość, takt, umiejętność nawiązania kontaktu i postawa terapeutyczna, dziecko – jego możliwości fizyczne i psychiczne, wiek dziecka: im wcześniej sie wykryje zaburzenie, tym bardziej da sie je korygować, rodzaj zaburzeń – głębokość i rozległość zaburzeń , diagnoza – wartość wskazań lekarskich pedagogicznych i psychologicznych, sytuacja terapeutyczna – metody, pomoce, czas trwania)

Warunkiem skuteczności terapii korekcyjnych jest szybkie wykrycie zaburzeń i leczenie odpowiednie dobranie metod i technik, współpraca z rodzicami.

Zabiegi profilaktyczne w odniesieniu do dzieci to właściwie zorganizowany proces wychowawczy oraz stymulowanie rozwoju czynności psychicznych szczególnie tych, których tempo rozwoju jest nieco wolniejsze. Warunkiem skuteczności profilaktyki jest jak najwcześniejsze stwierdzenie niedorozwoju dziecka lub wczesnych objawów zaburzeń
i skierowanie go na badania konsultacyjne. Oddziaływanie profilaktyczne odbywa sie droga bezpośrednia (pobyt dziecka) i pośrednia (przez pedagogizacje i uwrażliwienie rodziców na popełniane błędy, niewłaściwe postawy rodzicielskie, wadliwy system wychowania
w rodzinie. Rozmowy dotyczące problemów dziecka, przekazywanie sobie informacji o jego zachowaniu, oraz ustalanie wspólnej linii postępowania. Duże znaczenie profilaktyczne maja zabiegi adaptacyjne do przedszkola. Tworzenie odpowiedniej atmosfery, eliminowanie hałasu, nerwowości. Formą profilaktyki są zabiegi stymulujące rozwój dziecka, które warunkują rozwój dojrzałości dziecka. Przeciwdziałają występowaniu niepowodzeń szkolnych, trudności wychowawczych. Zapobiegają one także powstawaniu wtórnych zaburzeń osobowości i pogłębianiu sie procesu patologizacji.


  1. Metody diagnostyczne dziecka (kliniczne, eksperymentalne)

  1. metody kliniczne (obserwacja, wywiad, rozmowa, analiza wytworów dziecka. Pozwalają na postawienie diagnozy co jest )

  2. eksperymentalne (eksperyment i test. Pomagają nam)

Obserwację prowadzimy od momentu zetknięcia sie z dzieckiem od jego wejścia do gabinetu aż do zakończenia wizyty i w czasie różnorodnych kontaktów z dzieckiem. Obserwacja występuje także jako nieodłączny element z innymi metodami np. rozwiązywania zadań testowych. Dostarcza bogatego i cennego materiału, który pomaga zinterpretować wyniki otrzymane podczas badania testowego. Jest użyteczną metoda w badaniu dzieci, ponieważ można ją prowadzić w dowolnych okolicznościach i dzięki temu dziecko nie musi sie adaptować do nowego miejsca. Nie zdaje sobie sprawy, że jest obiektem zainteresowania, wiec nie modyfikuje swoich reakcji.

Wywiad jest metodą dostarczającą w sposób pośredni materiał nieraz z długoletnich

Analiza wytworów – pozwala ona ocenić poziom rozwoju psychomotorycznego dziecka,
a także poznać indywidualne cechy jego osobowości. Analiza prac plastycznych jest szczególnie przydatna w analizie osobowości. Rysunki maja charakter niewerbalny. Wykorzystuje sie to u dzieci z niedorozwojem mowy, gorszym słuchem.

Te wszystkie metody można podzielić na:

Stawiamy hipotezy i weryfikujemy poprzez badanie lub eksperyment czy test. Weryfikacje hipotez przeprowadza psycholog za pomocą eksperymentu klinicznego. Spośród rożnego rodzaju eksperymentów stosuje sie eksperyment niestandaryzowany. Ma on charakter eksperymentu naturalnego, gdyż jest prowadzony w naturalnych warunkach. Punktem wyjścia dla eksperymentu klinicznego jest jakiś nietypowy sposób zachowania lub patologiczny objaw. Eksperyment programuje sie dla konkretnego dziecka w celu sprawdzenia hipotezy konkretnego zachowania. Przykładem takiego postępowania może być sprawdzenie hipotezy o zaburzeniach lateralizacji jako przyczynie trudności w czytaniu. Hipotezę ta sformułowano na podstawie metod klinicznych, a wiec obserwacji.

Testy psychologiczne – pozwalają one określić poziom badanej czynności oraz ustalić charakterystykę badanej osoby w porównaniu z innymi dziećmi w tym wieku (np. ustalić poziom rozwoju 5-letniego dziecka w porównaniu z innymi dziećmi). Można je porównywać liczbowo. Są ustalone pewne normy. Badania psychologiczne dzieci maja swoja specyfikę zwłaszcza w obecności matki (przy starszych nie jest konieczna, a nawet niestosowna). Staramy sie zrobić takie warunki, żeby dziecko czuło sie dobrze. zadania testowe uwzględniają możliwości dzieci i ich zainteresowania (bajki, zabawy, zwierzątka). O doborze metod i przebiegu badania decyduje wiek dziecka, poziom rozwoju mowy, zainteresowania, postawa wobec otoczenia oraz specyficzne właściwości jak np. uszkodzenia narządu słuchu a przede wszystkim problem jaki mamy rozwiązać.


  1. Diagnoza rodziny !!!

I - podstawowe dane o rodzinie:

II - Formalna struktura rodziny

III - Nieformalna struktura rodziny

a) prawidłowa więź rodzinna: objawy świadczące o integracji rodziny, członkowie wykazują przywiązanie, unikają krytykowania własnej rodziny, starają się usprawiedliwić, a nawet ukryć niekorzystne fakty. PROCESY GRAWITACJI {CIAZENIE KU RODZINIE}
i ekspansji ciążenie na zewnątrz są zrównoważone. Mimo poczucia wspólnoty, każdy
z członków rodziny wykazuje jednocześnie samodzielność, własne zainteresowania, utrzymuje kontakty z osobami spoza rodziny

b) słaba więź rodzinna: deklaratywność {tylko słowa}, stwarzanie pozorów wzajemnej troskliwości w obecności osób trzecich, żądanie wyłącznego poddanie sprawom rodziny bez rozumienia potrzeby niezależności. Istnieje dominacja grawitacji nad ekspansja. Więź ta kończy sie z chwila usamodzielnienia się dzieci.

c) brak więzi rodzinnej: ma miejsce wtedy, gdy ekspansja członków rodziny góruje nad grawitacja, każdy z członków żyje swoim życiem, częste są skargi i stawianie żądań, postawa brania przeważa nad dawaniem, a dom traktowany jest jak hotel.

d) więź negatywna: oznacza patologiczne uformowanie rodziny. Niechęć, wrogość, dostrzeganie jedynie wad u innych członków rodziny. Grawitacja przyjmuje charakter obsesyjnego pozostawania w tej samej sytuacji stresowej. Członkowie rodziny nie potrafią ze sobą żyć ale nie potrafią obyć sie bez siebie. W sytuacjach konfliktowych dochodzi do utworzenia sie w obrębie rodziny obozów, które niejednokrotnie są wrogo do siebie nastawione. Tworzą się przypadkowo, ich struktura jest zależna od sytuacji. Wgląd w tego rodzaju układy ma dużą wartość wyjaśniającą np. w przypadku trudności wychowawczych. Analizując interakcje w rodzinie dobrze jest uzmysłowić sobie sytuacje dziecka, czy jest centralna, a wiec przesadna koncentracja na dziecku, czy dziecko znajduje sie na uboczu, czy znajduje sie na uboczu z wyboru czy przymusowe.


IV Układ stosunków dzieci z rodzicami

1. Układ relacji miedzy rodzicami jest zależny od osobowości rodziców.

3 typy matek odgrywająca patogenna role w rozwoju dziecka:

3 typy ojców:

Ważne tez jest ujawnienie planów, oczekiwań wobec współmałżonka, planów. Relacje miedzy rodzicami można rozpatrywać w różnych aspektach:

a) z punktu widzenia ról małżeńskich i rodzicielskich. Np. jak sie rodzi dziecko to żona zapomina o roli żony tylko poświęca sie dziecku.

b) Może dojść do dominacji jednej z osób, podziału kompetencji miedzy małżonkami.
O ocenie interakcji miedzy rodzicami decydują często siła i skutki konfliktów. Analiza ich przyczyn daje możliwość do ustalenia prognoz co do dalszego rozwoju relacji miedzy rodzicami.

c) Układ relacji miedzy rodzicami a dziećmi. najistotniejsze z punktu widzenia zaburzeń osobowości dziecka są relacje miedzy rodzicami a dziećmi. Nie nawiązanie lub zerwanie relacji matki z dzieckiem grozi deformacjami osobowości dziecka.

Opracowano szereg typologii postaw rodzicielskich wskazujących na korzystne czy niekorzystne skutki dla rozwoju osobowości dziecka. Takim jednym z modeli postawy jest wyznaczone przez dwa rodzaje zachowań wychowawczych:

1) zbyt duży dystans uczuciowy – nadmierna koncentracja na dziecku. Centrum tego kontinuum to zrównoważony stosunek emocjonalny.

2) dominacja, uległość. Centrum kontinuum to autonomia i swobodne kierowanie dzieckiem.


  1. Reakcje emocjonalne w wieku wczesnodziecięcym (zaburzenia snu, lęki nocne, zaburzenia łaknienia),

Reakcja emocjonalna dzieci: występuje wiele zaburzeń funkcjonowania, które sprawiają wiele problemów wychowawczych, są powodem niewyspania. Do najczęściej spotykanych należą zaburzenia snu, łaknienia, zachowania z nadmierna lękliwością, lub

z wybucham złości lub wybuchami agresji. Na ogół są uważane za normalne stany rozwojowe, emocji, związane z dynamicznie postępującym dojrzewaniem układu nerwowego. Problemy występują jeśli nasilenie i częstotliwość tych zaburzeń jest tak znaczna, ze dezorganizuje funkcjonowanie dziecka i rodziny, lub pojawiają sie zachowania mające cechy regresji. Jeśli pojawiają się cechy to szukanie pomocy specjalisty jest uzasadnione.

Zaburzenia snu mogą mieć różne przyczyny, niekiedy u niemowląt mogą być objawem choroby somatycznej lub sygnałem niewłaściwej pielęgnacji np.: (nieprawidłowe żywienie, przegrzanie czy zimno). U dzieci 2 - 3 letnich płytki niespokojny sen może mieć związek z pragnieniem lub z potrzeba oddania moczu. Trudność w zasypianiu i zaburzenia ciągłości snu często są związane z niekorzystnym warunkami bytowymi, ciasnota mieszkaniowa, zbytnim zagęszczeniem, przegrzaniem mieszkania, a często zależą tez od zachowań dorosłych. U dzieci wrażliwych, nadpobudliwych zaburzenia snu mogą mieć związek z nadmiarem emocjonalnych przeżyć, mogą to być wydarzenia pozytywne jak

i negatywne. Dziecko we śnie gestykuluje, wypowiada oderwane słowa, czasem może krzyczeć. Przytulone, pogłaskane uspokaja sie i ponownie zasypia. Starsze dziecko może tez wzywać matkę, może przychodzić do niej i tylko w jej obecności może usnąć. nierzadko zaburzenia snu mogą wynika z niewłaściwych relacji emocjonalnych miedzy matka a dzieckiem, niepokoje matki udzielaj sie dziecku, dziecko domaga sie stałej bliskości matki, niektóre dzieci przeżywają lek przed utrata miłości matki w chwili pojawienia sie rodzeństwa. Lęki nocne charakteryzują sie nagłym przerwaniem snu, po 1-2 godzinach od zaśnięcia, wybiega z łóżka, krzyczy, często towarzysza temu objawy wegetatywne np. rozszerzenie źrenic, zaczerwienie lub zbledniecie twarzy, przyspieszenie czynności serca, zlewne poty, drżenie rak. Nieraz trudno nawiązać z dzieckiem kontakt, nie poznaje otoczenia, nie poznać matki Jeżeli dziecko nic nie mówi, nie wypytujemy. Napady lęków nocnych następują najczęściej u dzieci w wieku 2 - 5 lat.

Jeżeli chodzi o przyczyny, poglądy nie są jednolite np.

- niedojrzałości układu nerwowego

-emocjonalne podłoże

-wynik nieprawidłowych relacji rodzinnych

- konfliktów miedzy rodzicami

- brakiem poczucia bezpieczeństwa, stabilności w rodzinach zagrożonych rozpadem

- duże wymagania wobec dziecka w zakresie podporządkowania, karności, tłumimy zachowania spontaniczne

Postępowanie z zaburzeniem snu: poznanie warunków bytowych i pielęgnacji dziecka, warunków jego rozwoju emocjonalnego, układów rodzinnych, relacji matka – dziecko.

W sytuacjach nieprawidłowych należy podjąć próby wyjaśnienia i modyfikacji dotychczasowym metod postępowania. Większość autorów nie zaleca podawania leków. Podstawowa zmianę realizuje się poprzez zmianę postaw.

BRAK ŁAKNIENIA: jest częstą skarga matek i dotyczy jedzenia przez dziecko albo zbyt małych ilości, albo tylko wybranych pokarmów, zadziej całkowitej odmowy jedzenia ze skłonnością do wymiotów przy posiłkach czy w sytuacji większych napiec emocjonalnych. Za psychogennym podłożem zaburzeń łaknienia niemowląt i małych dzieci przemawia brak objawów choroby somatycznej, a także brak objawów niedożywienia. U niemowląt urodzonych z mała masa ciała zdarzają sie zaburzenia łaknienia z towarzyszącymi objawami nadmiernej pobudliwości i zaburzeniami snu, niepokojem ruchowym, krzykiem bez uchwytnej przyczyny, z trudnościami w karmieniu polegającymi na łapczywym karmieniu

z jednoczesnym połykaniem powietrza, a następnie wymiotowanie. W okresie po niemowlęcym wprowadzenie urozmaicenia jadłospisu często zdarza sie odmowa jedzenia nowego, nieznajomego pokarmu o innym smaku. Około 2 roku życia w okresie wzmożonej aktywności poznawczej u niektórych dzieci występuje brak łaknienia określany fizjologicznym jadłowstrętem. Uporczywy brak łaknienia u dziecka zdrowego fizycznie może być wyrazem nieprawidłowych relacji z matka. Matki niekonsekwentne, lękliwe. Stała obawa o zdrowie dziecka w zakresie ilości, jakości pokarmu, regularności posiłku, a każde niepowodzenie w tym zakresie uważają za objaw choroby, lek matek udziela sie dziecku. Szybko powstaje mechanizm błędnego koła, a każdy posiłek staje sie przykrym obowiązkiem pełnym obaw i leku, a trudności w karmieniu jeszcze bardziej sie nasilają.

Matki zbyt surowe, rygorystyczne wymagają podporządkowania i posłuszeństwa, jedzenie traktują jak przymus, bez uwzględnienia potrzeb i upodobań dziecka. Postawy u matek często wywołują postawę oporu. Utrwalenie sie nieprawidłowych postaw emocjonalnych może przekształcić sie u dziecka w manipulowanie zachowaniami wokół spraw jedzenia, aby w ten sposób wymuszać zainteresowanie swoja osoba (np. w chwili gdy pojawi sie młodsze dziecko). Reagowanie wymiotami na sytuacje trudne, na znak protestu jest wyrazem wzmożonej reaktywności autonomiczne i w przyszłości może stać sie podłożem chorób psychosomatycznych.

Postępowanie z zaburzeniem łaknienia u dzieci zdrowych somatyczne polega na poznaniu sytuacji rodziny, postaw matki i wymaga działań psychoterapeutycznym zmieniających jej postawę wobec dziecka. Poznając mechanizmy odmowy jedzenia należy wyjaśnić i omówić

z matka ich przyczyny, rozładować jej lek poczucie winy, wyrobić większą tolerancje dla indywidualnych upodobań dziecka. W przypadkach uporczywego leku jest ona typowa racje emocjonalna na różnego rodzaju doznania, przeżycia, bodźce płynące z otaczającego świata. Częstość występowania reakcji ma związek z małym doświadczeniem dziecka

z nieumiejętnością realistycznej oceny zjawisk, a także z przewaga myślenia typu archaicznego.

  1. Przejawy lęku u dzieci

STRACH, LEK, FOBIA:

U dzieci 3-6 letnich mogą wystąpić napady leku powodowane nagłym zewnętrznym niebezpieczeństwem. Napad leku polega na gwałtownej zmianie zachowania z licznymi objawami niepokoju ruchowego (ucieczka, poszukiwanie matki, z krzykiem, płaczem, liczne objawy wegetatywne np. zaczerwienieniem, zblednięciem, poty, rozszerzone źrenice, przyspieszenie bicia serca, uczucie duszności, nagły ból brzucha, niekiedy może wystąpić oddanie moczu). Napad leku trwa zwykle trudno, a obecność matki i jej perswazje likwidują całe zajście. Do najczęstszych przyczyn wywołujących te rekcje należy gwałtowny hałas, przeżycia związane z filmem lub zasłyszana opowieść.

  1. Przejawy agresywności u dzieci

Przejawy agresywności u dzieci:

U 2 latka okres intensywnego poznawania świata z naturalnym dążeniem do rozszerzenia zainteresowań, wzmożona aktywność ruchowa i poznawcza. Styka sie z nowymi sytuacjami, musi pokonać wiele trudności, odbiera rożne nowe informacje i to wszystko obciąża jego układ nerwowy. zwiększa stabilność emocjonalną dziecka. Wymaga nadmiernego dozoru ze strony dorosłych, zamiast ubezpieczać dziecko, dorośli stosują brak aprobaty, niecierpliwość, nadużywają zakazów, przestróg. Okazują czynnie złość, gniew. Ujawniają zachowania agresywne, może rzucać zabawkami, plucie, gryzienie, kopanie. Działania agresywne skierowane na siebie: dziecko gryzie rękę, uderza głową o ścianę, wyrywanie włosów. Reakcje protestów na zakazy lub niepowodzenia dążą do tego, aby osiągnąć swój cel. Ważne jest umiejętne reagowanie. Dla dziecka trudna jest sytuacja utraty pozycji jedynaka, agresja skierowana na matkę albo nowonarodzone dziecko. Jest to wyraz obaw, poczucia krzywdy za utracona miłość rodziców, zawstydzanie, karanie czy okazywanie dezaprobaty jeszcze bardziej nasila agresje, wzmacnia poczucie winy, odrzucenia.

U dzieci starszych 4-5 letnich częstą forma gniewu jest agresja słowna z powtarzaniem ordynarnych slow zwłaszcza względem osób starszych, tym częstsza im bardziej burzliwa jest reakcja. Należy taka sytuacja ignorować, zająć dziecko czymś. Inną przyczyną niepożądanych zachowań jest mała odporność na sytuacje trudne i niepowodzenia. Natrafiając na przeciwności, które nie może pokonać wybucha gniewem niszczy przedmioty. ZACHOWANIA AGRSYWNE MOGA MIEC ZWIAZEK Z NIEKONSEKWENTNYM ZACHOWANIEM RODZICÓW W SYTUACJACH KIEDY DZIECKO OTRZYMUJE SPRZECZNE POLECENIE LUB JEGO ZACHOWANIE JEST TOLEROWANE LUB ZAKAZANE W ZALEŻNOŚCI OD NASTROJU RODZICA. Mało stanowcze, niekonsekwentne matki często dla świętego spokoju pozwalają na zachowanie dziecko, które innym razem wywołuje aprobatę lub kare. Dzieci świetnie wyczuwają co wolno przy matce, ojcu, babci czy cioci. Nieprzemyślanie postępowanie potęgują reakcje agresywne zwłaszcza w sytuacjach, w których dziecko spodziewa sie osiągnąć cel. Przyczyna zachowań agresywnych jest naśladowanie zachowań agresywnych osób dorosłych, z którymi dziecko styka sie na co dzień i które są dla niego wzorcem.

W naszej kulturze istnieje duża tolerancja zachowań agresywnych u chłopców, natomiast prawie żadna u dziewcząt. Chłopcom stawia sie mniejsze wymagania w zakresie codziennych obowiązków domowych. Postępowanie z dzieckiem agresywnym wymaga przeanalizowania sytuacji rodzinnej, jakie są dominujące wzorce, postawy. Rodzicom należy uświadomić postępowanie, niekiedy wystarczy ograniczenie zakazów do najbardziej koniecznych. Okazywać większe zainteresowanie, współdziałanie, umiejętnie kierować jego aktywnością. Stosowanie pozytywnych wzmocnień, unikanie kar zwłaszcza cielesnych. Zbyt surowe tłumienie przejawów agresywności może powodować lękliwość, niepewność, lek, wycofywanie sie w sytuacjach trudnych. zamiast tępić należy wzmacniać zachowania akceptowane społecznie, w których tendencje agresywne mogą mieć znaczenie pozytywne. Odwagę wyrażania własnych poglądów. Kształtowanie pozytywnych wartości.

Wczesna interwencja wychowawcza jest ważnym działaniem profilaktycznym, które powinno zapobiegać utrwalaniu wzorców zachowań mogących w przyszłości być podstawa zaburzeń zachowania.

  1. Omów tzw. „sytuacje trudne”

Sytuacje trudne: dziecko w każdym środowisku może się znaleźć w takiej sytuacji, gdzie zostaje naruszona równowaga między poziomem trudności zadania, a możliwościami dziecka i zewnętrznymi warunkami realizacji zadania. Na zakłócenia relacji dziecka ze środowiskiem organizm reaguje stresem, napięcie to wywołuje stany przystosowania, które służą do pokonywania tego. Silne i długie napięcie może też spowodować reakcję nerwicowe.

Przeciążenie: wykonuje sie czynności na granicy swoich możliwości fizycznych czy psychicznych

Zagrożenie: pozycji społecznej, zdrowia

Zakłócenie: brak czegoś, przeszkodom zaskoczenia, zwłoka

Deprywacja: silna potrzeba nie jest zaspokojona np.: brak pokarmu. Sensoryczna – brak bodźców stymulujących rozwój

Sytuacje konfliktowe: zachowanie różnych dzieci zachodzi w różnym stopniu, zależy to od progu tolerancji na stres. Najniższy poziom napięcia stresowego, przy którym zachowanie ulega zdezorganizowanym zależy od cech układu nerwowego oraz doświadczeń życiowych dziecka. Mała odporność na stres może powstać z wrodzonej słabości, nabytego osłabienia, braku doświadczeń społecznych. Zmienia się to wraz z rozwojem dziecka. Zwiększa się odporność, znoszenie stresu, dziecko uczy się kontrolować emocje zwłaszcza lęk. Wiara

w członków grupy.

  1. Reakcje nerwicowe u dzieci (tiki, jąkanie, wzmożone łaknienie z następczą otyłością moczenie, nieotrzymanie kału),

Reakcje nerwicowe są to zakłócenia krótkotrwałe o ile nie zostaną wzmocnione przez reakcję rodziców i niezaspokojone. U dzieci zakłócenia te występują głownie ... struktur emocjonalnych i są przejawem negatywnych uczuć i nieświadomie zastosowanie mechanizmów obronnych. Maja one charakter mono-symptomatyczny. Dotyczą najczęściej układu ruchu (jąkanie, ruchy mimowolne), układ moczowy (moczenie mimowolne), układ pokarmowy (wzmożone łaknienie, otyłość, mimowolne opuszczanie kału), rzadziej reakcje przyjmują formę nutyzmu.

TIKI to niezależne od woli, niecelowe i wielokrotnie powtarzające sie skurcze pojedynczych mięśni lub grup mięśni (gł. w obrębie twarzy, zadziej szyi, tułowia i kończyn) występują głownie u dzieci w wieku 5-10 lat. Trzykrotnie częściej u chłopców niż dziewcząt, nasilają się w stanach napięć emocjonalnych, całkowicie ustępują w czasie snu. Rokowanie jest na ogół pomyślne, czasem mijają same, czasem wymagają interwencji. Leczenie polega na usunięciu czynników zakłócających stan emocjonalny dziecka przez rozmowy terapeutyczne
z rodzicami, stosowanie psychoterapii dziecka głównie relaksacji i zapewnienie mu spokojnej atmosfery w domu. Sporadycznie sięga sie po leki obniżające napięcie.

JĄKANIE: jest to czynnościowe zaburzenie mowy na skutek wzrostu napięcia mięśni, aparatu fonacyjnego, artykulacyjnego i oddechowego. Częściej występuje w chłopców niż
u dziewcząt (4 do 1) w zależności od wieku można rozróżnić jąkanie rozwojowe (dzieci 3-4 letnich) oraz występujące u dzieci w wieku młodszym szkolnym. Jąkanie rozwojowe jest uwarunkowane niedostateczną sprawnością aparatu artykulacyjnego w okresie kształtowania sie mowy, kiedy to dziecko chce szybciej wypowiedzieć sie niż potrafi to sprawnie wykonać. Jąkanie mija, gdy dziecko podrośnie. Jąkanie w młodszym wieku szkolnym ma związek
z nadmiernym napięciem emocjonalnym, w nowym środowisku jakim dla małego dziecka jest szkoła.

Jąkanie może mieć 3 fazy:

Moczenie dzienne i nocne. Nie jest to specyficzne dla środowiska. Definiując moczenie rozumie sie je jako mimowolne lub samowolne oddawanie moczu zdarzające u dzieci od 4 r.ż. U dzieci przed 3 r.ż zachowanie jest jeszcze trudne do oceny ze względu na nieutrwalony odruch świadomego oddawania moczu. Moczenie czynnościowe zdarza przy nieumiejętnym przyuczeniu  do trzymania czynności. Klasyfikacja moczenia: jest to zaburzenie pojawiające sie w 5 roku życia i występujące kilka razy w tygodniu.

W literaturze można spotkać dwie formy jeśli chodzi o moczenie dziecka:

- Pierwotne - trwające od urodzenia może być warunkowane nieprawidłowym uczeniem się oddawania moczu, brakiem treningu lub jego zakłóceniem co traktowane jest jako zaburzenie nabywania nawyków w skutek zaniedbania środowiskowego.

- Wtórne - uwarunkowane zaburzeniami emocjonalnymi rozpoznawane jest u dzieci powyżej 4 r.ż. które w skutek działania czynników patogennych utraciły zdolność tej kontroli. Dziecko w ten sposób chce zwrócić uwagę na siebie np. jak sie urodzi młodsze dziecko. 
Zaburzenia emocjonalne jako następstwa które na bazie interakcji z otoczeniem pojawiają sie w skutek moczenia mimowolnego utrwalają te objawy takie jak poczucie wstydu, winy, lek przed kara, reakcja otoczenia, niska samoocena. 

Mimowolne nietrzymanie kału. Bezwiedne popuszczanie kału u dzieci, które osiągnęły juz umiejętność kontroli zwieracza Mimowolne – utrzymujące sie od niemowlęctwa
i mimowolne zanieczyszczanie sie wtórne występujące sie u dzieci kilkuletnich, które już wcześniej opanowały trening czystości w tym zakresie. Zanieczyszczanie pierwotne może wynikać z wychowawczych zaniedbań matki, ale najczęściej zanieczyszczanie pierwotne jak  wtórne są przejawem emocjonalnych zaburzeń dziecka związanych z niezaspokojeniem potrzeb psychicznych (akceptacja, bezpieczeństwo, uznanie)

  1. Mutyzm

Mutyzm – są to specyficzne i stosunkowo najrzadsze spośród reakcje nerwicowe formy zburzeń emocjonalnych w wieku 4-10 lat, częściej u dziewcząt niż u chłopców. Objawia sie
w postaci całkowitego milczenia i nie odzywania sie chociaż narządy mowy nie są uszkodzone i poprzednio dziecko wypowiadało sie dobrze.

Wyróżnia się mutyzm:

  1. Fobia szkolna

Reakcje nerwicowa, polegająca na odmowie częściowej lub całkowitej niechęci uczęszczania do szkoły związku z występowaniem silnego leku na jej terenie. Obserwuje sie ja u dzieci kilkunastoletnich i u młodzieży. Rzadziej w młodszym wieku szkolnym. 
Objawy kliniczne: w większości przypadków zaczynają sie od dolegliwości somatycznych np.: ból brzucha, wymioty, nudności, biegunek. Rzadziej bóle i zawroty głowy czy omdlenia. Dolegliwości te występują w godzinach rannych, przed wyjściem do szkoły i ustępują całkowicie, gdy rodzice zgodzą sie na pozostawienie dziecka w domu. Jeśli dziecko zostanie zmuszone do pójścia do szkoły objawy chorobowe nie ustępują, a przeciwnie przybierają na sile tak bardzo, ze nauczyciel jest zmuszony odesłać dziecko do domu jako ciężko chore. Niezależnie od objawów somatycznych i wegetatywnych dziecko stara sie przekonać siebie
i rodziców, ze jego niechęć chodzenia do szkoły wynika ze zbyt trudnych lekcji, niesprawiedliwego postępowania nauczyciela czy złośliwości kolegów w klasie. Ale są to próby racjonalizacji swojej niechęci do szkoły, zupełnie nieprzekonującymi argumentami, podczas gdy rzeczywiste przyczyny są zupełnie inne i nie zawsze uświadamiane przezucznia. 
W literaturze wyróżnia sie ostrą postać formę fobii szkolnej oraz formę przewlekła. 
Ostra postać może być spowodowana silnym przeżyciem  na terenie szkoły np.: wyszydzenie przez nauczyciela ćwiczenia ucznia. Postać przewlekła narasta stopniowo niekiedy jest poprzedzona opuszczaniem zajęć szkolnych. Istotna role w ujawnianiu sie przewlekłej fobii szkolnej odgrywają sytuacje trudne w domu rodzinnych od wczesnego dzieciństwa.
W przypadku fobii szkolnej matka na ogół wierzy w chorobę zasięga porady lekarskiej i chce jak najdłużej mieć dziecko w domu. Ojciec najczęściej mało zaangażowany w sprawy rodzinne, do fobii syna lub córki ma stosunek ambiwalentny. Z jednej strony domaga sie by dziecko jak najszybciej wróciło do szkoły, z drugiej łatwo daje sie przekonać, ze choroba jest przyczyna jego absencji szkolnej. Niekiedy deprywacja uczuć i nadopiekuńcza postawa matki, a niekiedy obojga rodziców osłabiają proces identyfikacji i socjalizacji dziecka, które cechuje słaba struktura ego czyli „ja” czasem egocentryzm, niska samoocena. Nieadekwatne widzenie świata i własnej osoby, oczekiwanie ciągłego potwierdzania własnej  wartości przed otoczeniem. 
Przewlekłej fobii sprzyja także czynniki zewnętrzne np.: zmiana szkoły, choroba, wypadek losowy. 
Leczenie fobii polega przede wszystkim na psychoterapii. Powinna ona obejmować zarówno pacjenta jak i jego rodziców. Powrót do szkoły jest wynikiem skutecznego leczenia, a nie warunkiem. 

  1. Zaburzenia zachowania wg DSM-IV

W tych kryteriach wyróżnia sie 2 typy zaburzeń zachowania, podstawą jest wiek życia:



Wymienione typy różnią sie od siebie pod względem:

  1. charakterystycznych cech zaburzeń zachowania

  2. prognozy

  3. częstości ich występowania zależnie od płci. 

Oba typy zaburzeń mogą mieć lekki, umiarkowany i znaczny stopień nasilenia.

Lekki stopień nasilenia zaburzenia danego zachowania występuje wtedy, gdy to zaburzenie powoduje jedynie niewielkie szkody (wagary szkolne, drobne kłamstwa)

Umiarkowany stopień, gdy ilość zaburzeń zachowania i ich wpływ na innych są pośrednie miedzy lekkim a znacznym stopniem nasilenia. ( wandalizm, kradzież bez konfrontacji
z ofiara)

Znaczne nasilenie gdy powodują wyjątkowo dużo szkody (kradzież z konfrontacja z ofiara, użycie broni czy okrucieństwo fizyczne) 

Innym objawom zaburzeń zachowania wg tej klasyfikacji jest powtarzający sie i utrzymujący wzorzec zachowania, w którym podstawowe prawa, normy społeczne i reguły są łamane, czyli tzw. kryterium A. Wydzielono w nim 4 kategorie diagnostyczne:

1. Zachowanie agresywne ( od a1 do a7, agresja skierowana do ludzi i do zwierząt.)
a) Tyranizuje, grozi lub zastrasza innych ludzi - A1
b) Często inicjuje walki fizyczne – A2
c) Używa broni, noży kamieni którym powoduje poważne fizyczne uszkodzenia – A3
d) Przejawia okrucieństwo fizyczne wobec ludzi – A4
e) Przejawia okrucieństwo fizyczne wobec zwierząt – A5
f) Dokonuje kradzieży bezpośrednio od ofiara, np. Napad z bronią w ręku, kradzież kieszonkowa – A6
g) Wymusza na kimś kontakt fizyczny – A7


2. Zachowania nieagresywne ( kryteria a8, a 9)
Czyli uiszczenie cudzej własności poprzez:
a) Podpalenie z intencja spowodowania poważnej szkody – A8
b) Inny sposób niszczenia cudzej własności – A9


3. Oszustwo i kradzież ( a10 – a12)
a) Włamanie sie do cudzego domu, samochodu – A10
b) Świadome kłamstwo w celu uzyskania dóbr lub uniknięcia zobowiązań – A11
c) Kradzież dóbr materialnych bez konfrontacji z ofiara np. fałszerstwo.


4. Bardzo poważne łamanie reguł, zasad, praw i nakazów ( a13-a15) wskutek:
a) Częstego przebywania w nocy poza domem, gdy zdarza sie to przed 13 rokiem życia – A13
b) Ucieczki z domu bez zamiaru powrotu – A14
c) Systematycznych wagarów gdy zdążą sie to przed 13 rokiem życia – A15

Wyżej wymienione objawy musza utrzymywać sie u dzieci i adolescentów przynajmniej przez rok. Przy czym okresy niezaburzonego zachowania nie mogą trwać dłużej niż 1 miesiąc. Typ dziecięcego zaburzenia może być rozpoznawany juz na podstawie przynajmniej jednego z wyżej wymienionych kryteriów wówczas, gdy wystąpiło przed 19 rokiem życia.
Niezależnie od typu zaburzenia zachowania zarówno dzieci jak i młodzież są na ogół mało empatyczne i w małym stopniu zwracają uwagę na życzenia i pragnienia osób starszych, gdyż często maja niedobory uczuć wyższych. Nie maja poczucia winy ani potrzeby pomagania innym.  Niska tolerancja na frustracje, wybuchy gniewu, lekkomyślność są częstymi artykułami struktury ich osobowości. Wysoko korelują z uzależnieniem od alkoholu, narkomania i nikotynizmem. 

Przyczyny są niewyjaśnione, przyjmuje sie koncepcję wieloczynnikową zaburzenia zachowania, uwzględniającą psychologiczne, socjologiczne, psychiatryczne teorie
i doświadczenia. Ogólnie przyjmuje się, ze nieprawidłowy rozwój psychospołeczny jest wypadkową ilościowej i jakościowej kombinacji warunków zewnętrznych (środowiskowych) i właściwości osobowościowych danego dziecka.

A wiec należy uwzględnić następujące składowe patogenetyczne:
I. Czynniki środowiskowe: rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza 
II. Możliwość następstw osobowościowych i charakterologiczne na skutek organicznego uszkodzenia mózgu
III. Czynniki genetyczne , najmniej uchwytne i zbadane. 


  1. Autyzm

ZABURZENIA AUTYSTYCZNE: w 1943 roku amerykański psychiatra Leo Kanner na podstawie 11 zaobserwowanych przypadków opisał autyzm wczesnodziecięcy. W ciągu 10 lat rozpoznanie u 150 dzieci. Znacznie wyraźny autyzm mozż pojawiać sie u dzieci juz w okresie niemowlęcym. Przejawia sie nieuśmiechaniem sie do osób z otoczenia, są obojętne, nie zależy im na kontakcie uczuciowym z osobami bliskimi, interesują sie przedmiotami nie zwracając uwagi na ludzi, silny lek i opór przed jakakolwiek zmianą otoczenia. Dzieci reagują stanami pobudzenia, krzykiem i napadami leku, gdy zostanie zakłócony rytuał codziennych czynności lub ustalony porządek w mieszkaniu. Kanner był zdaniem ze poziom inteligencji tych dzieci jest pierwotnie prawidłowy. Jednak maskowany przez zaburzenia autystyczne.

Występują zaburzenia mowy takie jak:


Cześć dzieci pozostaje mutystyczna przez całe życie. Często podejrzewa sie u nich niedosłuch lub głuchotę. Nierzadko dysponują doskonała pamięcią, która dotyczy jednaką najczęściej zainteresowań wybiórczych, szczególnych, nieważnych z punktu widzenia praktycznego. Dzieci te nie lubią być dotykane, przytulane. Kanner podkreślał stwierdzany przez siebie fakt, ze dzieci te pochodzą często z rodzin intelektualistów, z problemami teoretycznymi, abstrakcyjnymi.

Równolegle z Kannerem, Apserger w Europie opisał psychopatie autystyczna występującą tylko u chłopców o normalnym lub ponadprzeciętnym poziomie inteligencji.

W zespole Aspergera rozwój mowy jest zawsze prawidłowy, a nawet przedwczesny, wyprzedzając rozwój motoryczny. Dzieci spostrzegają co prawda ludzi, ale odbierają ich jako przeszkadzających.


Ostatecznie zwyciężyło przekonanie ze nie istnieje autyzm dziecięcy jako jednostka nozologiczna, chodziło natomiast o zespoły politologiczne, w powstawaniu których w rożnym stopniu uczestniczą czynniki genetyczno-dziedziczne, mózgowo-organiczne a niekiedy również psychodynamiczne. Objawy autystyczne mogą występować u dzieci które przeszły zapalenie mózgu.

Pissen wymienia 4 rodzaje zespołów autystycznych


Cechy wspólne:


Defekty zmysłów tj. niedosłuch, problemy z widzeniem mogą naśladować zespoły autystyczne. Jest to tzw. autyzm rzekomy, ponieważ te defekty umożliwiają lub utrudniają kontakt z otoczeniem. Nie należy nigdy zaniedbać badania audiologicznego.

Objawy auzymu wg klasyfikacji DSM-IV (klasyfikacje amerykańskiego towarzystwa psychiatrycznego ) natomiast ICD to klasyfikacja międzynarodowa.

  1. Zaburzenia niewerbalnych zachowań społecznych: awersja do kontaktów cielesnych, brak uwagi wspólnie podzielanej, brak zabaw imitacyjnych, naśladowczych

  2. Zaburzenia okresu przedwerbalnego: brak lub rzadki uśmiech na widok ludzkiej twarzy, brak leku na widok twarzy osoby ludzkiej, brak gaworzenia lub gaworzenie monotonne. Wokalizacji natrętnie powtarzane. Niewłaściwa kontrola postawy ciała

  3. Zaburzenia zachowań percepcyjnych: brak kontaktu oko w oko, aktywne unikanie kontaktu wzrokowego, brak zainteresowania innymi dziećmi, dziwny sposób operowania przedmiotami.

  4. Zaburzenia funkcjonalne: trudności w ssaniu pokarmu, wymioty, stany zmęczeniem wyczerpania. Stereotypie: fascynacja rekami, krzyki, napady złości, autoagresja.


W klasyfikacji ATP zwraca sie uwagę na opóźnienie lub nieprawidłowe funkcjonowanie
w jednym z wymienionych obszarów, które wystąpiły przed 3 rokiem życia, społeczne interakcje, wykorzystywanie języka w społecznej komunikacji i zabawa symboliczna lub wyobrażeniowa. Donosi sie o dobrych wynikach leczenia farmakologicznego, gdyż
w pewnych przypadkach przyczynia sie do poprawy kontaktów społecznych dziecka, ma zmniejszać stany leku i pobudzenia.

Duży nacisk kładzie sie na psychoterapię dzieci autystycznych.

str. 18



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia kliniczna - skrypt, Psychologia, Psychologia Kliniczna i Psychopatologia
Psychologia kliniczna skrypt
SKRYPT DO PSYCHOLOGII KLINICZNEJ I PSYCHOPATOLOGII
Psychologia Kliniczna i elementy psychiatrii - skrypt, Studia - Profilaktyka spoleczna i resocjaliza
KLINICZNA-skrypt, Psychologia, Kliniczna dorosłych
KLINICZNA-skrypt[1], Psychologia, Psychologia Kliniczna i Psychopatologia
pytania na kolos z klinicznej, psychiatria i psychologia kliniczna
Pojęcie rozwoju psychoruchowego rozumiemy jako proces rozwoju, Psychologia, kliniczna dzieci
Wprowadzenie do psychologii klinicznej, psychologia i psychoterapia
Pojęcie motywu, 02.ROZWÓJ OSOBISTY +.....), 01.Psychologia ; Rozwój osob.;NLP..itp, Psychologia w Pi
ZABURZENIA ZACHOWANIA, Psychologia kliniczna(1)
NERWICE W DEFINICJI, Psychologia Kliniczna
Przykład. zag. egz. KPK 2010, ★ Studia, Psychologia, Kierunki Psychologii Klinicznej
Psychologia Kliniczna - Zaliczenie 2012, Pedagogika Opiekuńczo - Wychowawcza z Resocjalizacją, Psych
Psych. kliniczna, Psychologia, PSYCHOLOGIA KLINICZNA
otyłosc, Psychologia kliniczna konwersatorium dr Małgorzata Cichecka-Wilk
PSYCHOLOGIA KLINICZNA, materiały STUDENTA
Samobójstwa, Psychologia, Psychologia Kliniczna i Psychopatologia
Psychologia kliniczna W5 05 2014

więcej podobnych podstron