Organizacje międzynarodowe  19.04.2010

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Do poprzedniego wykładu:

3. wymiar integracji w dziedzinie polityki zewnętrznej i bezpieczeństwa – wymiar wojskowy - Secure and Defense Identity (Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ani UE ani UZE nie dysponowały własnymi siłami wojskowymi. Nie możliwe jest takie ustrukturyzowanie sił zbrojnych każdego państwa żeby część była w NATO a część w UE. Jedyną organizacją posiadającą struktury wojskowe świata zachodniego jest NATO (ad. lata 90) – struktury wojskowe nie mogą być sprzeczne z NATO.

Lata 90. – zbrojenie świata zachodniego NATO

Po zakończeniu Zimnej Wojny gotowość inwestowania zasobów przez USA zmniejszyła się, zatem Europejczycy sami musieli pozyskiwać zasoby ludzkie, militarne itp.

Problem – jak struktury natowskie wykorzystać jako bazę materialną do budowy europejskiej struktury interwencyjnej w ramach Europy (UE). Aby stworzyć system wyłącznie europejski należało przekonać państwa członkowskie UE (szczególnie W. Brytanię, która nie życzyła sobie oziębienia stosunków z NATO), że stworzenie takich struktur nie zagrozi NATO - tak powstała koncepcja na łonie NATO - Combined joint task forces (Połączone siły do zadań specjalnych) polegająca na stworzeniu sił określanych jako oddzielalne ale nieoddzielne; NATO jako struktura modułowa z modułem europejskim, który w razie zaistnienia konfliktu tylko europejskiego mógłby działać tylko w Europie bez NATO w ramach UE albo UZE. Koncepcja pozwalałaby na wykorzystywanie struktur NATO przez UE lub UZE bez niszczenia sojuszu, bez charakteru konkurencyjnego (struktura elastyczna, wielonarodowa). Szczyt popularności koncepcji – 1994.

W 1998 narastał kryzys w Kosowie, w Wielkiej Brytanii władzę przejął Blair (laburzysta) i wtedy Wielka Brytania zmieniła zdanie co do pogłębiania integracji w dziedzinie bezpieczeństwa (do tej pory byli przeciwni; 4 grudnia 1994 w San Malo (wybrzeże francuskie) doszło do deklaracji Blaira i Chiraca, potwierdzenia wcześniej przyjętych decyzji (z października), gdy zgodzono się na współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa. Wcześniej nieformalne rozmowy miedzy Francją a W. Bryt. – warunkiem skuteczności polityki obronnej w Europie była współpraca obu tych państw.

Wielka Brytania – najlepsza armia na „kontynencie” , Francja – również – zbudowanie polityki bezpieczeństwa opartej o jedną armię jest niemożliwe. W ramach jednostek narodowościowych są elementy nieobywatelskie. Oba państwa mają oddziały nieobywatelskie: Wielka Brytania – Górale z Nepalu, Francja – Legia Cudzoziemska.

Podstawowym problemem politycznym stała się niska odporność opinii publicznej na śmierć własnych żołnierzy (dying capability albo capacite à mourir). Powodowała zmniejszenie poparcia dla inicjatyw, w których mieliby uczestniczyć ci żołnierze.

Deklaracja stała się impulsem do intensyfikacji prac, czego skutkiem było przeforsowanie koncepcji Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony w Kolonii w czerwcu 1999 roku. Zadania petersberskie przekazano Unii Europejskiej.

Na mocy decyzji Rady UE z Kolonii z czerwca 1999 – odejście od koncepcji UZE jako ramienia zbrojnego UE w związku z zanikaniem UZE (struktury UZE i UE zaczęły się na siebie nakładać). Nadano możliwości wojskowe samej UE.

!!!Wzgórze Petersberg – 1992, Rada Ministerialna UZE podjęła decyzję o wyznaczeniu typów misji (tzw. zadań petersberskich), do których wykonania powinny być przygotowane siły militarne UE.

!!!3 rodzaje zadań:

1. Humanitarian and rescue tasks – zadania humanitarne i pomocowe

2. Peace keeping missions – utrzymywanie pokoju

3. Tasks of combat forces in crisis management including peace enforcement(w książce jest peacemaking… ), czyli zadania sił zbrojnych w zawiadywaniu kryzysami wyłącznie z tworzeniem pokoju

Każde z tych zadań ma naturę ‘out of area’ – są to misje ekspedycyjne poza obszarem macierzystym (konieczność przenoszenia siły wojskowej na duże odległości).

Zadania 1 i 2 to zadania o niskiej intensywności bojowej (żołnierze nie są przeznaczeni do odszukania i zniszczenia nieprzyjaciela).

Zad. 1 polega na przykład na wyprowadzeniu obywateli z terenu objętego działaniami zbrojnymi, misje nie powinny kończyć się starciami zbrojnymi, sukces misji jeśli do nich nie dochodzi. Misje humanitarne - tak samo nie powinny się kończyć starciami zbrojnymi; siły UE maja dostarczyć konwoje z pomocą humanitarną, rozwinąć obozy uchodźców.

Zad. 2 – rozdzielenie stron walczących (belligerentów) z warunkiem politycznej zgodny stron walczących na poziomie czynników miarodajnych tj. prezydent lub inny człowiek z administracji państwowej podpisali porozumienia o przynajmniej powstrzymaniu się od działań zbrojnych a najlepiej zakończeniu konfliktu. Stworzenie psychologicznych warunków do przestrzegania zawieszenia broni. Jednostki z uwagi na to, iż mają inny cel niż walka, są słabo uzbrojone.

Zad. 3 – zadanie o wysokiej intensywności bojowej – wojna przeciwko stronie uznanej za agresora, wymuszenie pokoju z możliwym uwzględnieniem środków przymusu czyli pif paf bum bum :D – przykład – Kosowo (ale nie w wykonaniu UE tylko NATO). Ambicja: UE chciała dorównać do poziomu wojsk NATO w Kosowie w tym 3. punkcie.

W 2003 dodano do zadań petersberskich 3 kolejne, jednak nie weszły w życie:

1. Wymuszenie rozbrojenia państwa będącego zagrożeniem – pod wrażeniem konfliktu irackiego

2. Szkolenie sił zbrojnych państwa trzeciego, jeśli o to poprosi

3. Postconflict stabilization – stabilizacja po zakończeniu działań wojennych, czyli coś, co ma miejsce w Kosowie czy Bośni i Hercegowinie do dziś.

Te 3 zadania mogą być wykonywane w ramach misji antyterrorystycznych.

Grudzień 1999, Helsinki: przyjęcie European Headline Goal 2003 (Europejskiego Celu Operacyjnego 2003), na który składają się parametry projektowania sił zbrojnych (do roku 2003 UE ma osiągnąć zdolność wystawienia 60 tysięcznej armii do misji petersberskich, która byłaby w stanie zmobilizować się w ciągu 2 miesięcy i która byłaby w stanie operować zbrojnie przez okres nie krótszy niż 1 rok.

Listopad 2000, Bruksela: konferencja kontrybutorów, państwa zadeklarowały wielkość własnego kontyngentu wojskowego, który mogą wysłać do działania w ramach UE – wyszła z tego 100 tysięczna armia, w skład której miało wchodzić 68 tys. żołnierzy wojsk lądowych (z Francją-satelitą wojskowym)  deadline: 2003.

!!!W operacjach ekspedycyjnych funkcjonują 3 turnusy:

1. Turnus operacyjny

2. Turnus treningowo-alarmowy

3. Turnus trenująco-odpoczywający

W sytuacji, kiedy potrzeba 3 turnusów a zobowiązanie planowane wynosi 60 tys. żołnierzy – trzeba zabrać 3 razy tyle żołnierzy. (180 tys. + zaplecze logistyczne) – do dziś ich nie ma!!!

2004, European Headline Goal 2010, przyjęto Europejski Cel Operacyjny w obliczu tego, iż ostatni cel zakończył się fiaskiem – zobaczymy co z tego wyjdzie

Od 2007 tworzono grupy bojowe, których jest 13 (w tym 4 jednolite narodowościowo) i które operują po dwie (po 1500 żołnierzy). -> dziś 27 państw członkowskich UE jest w stanie wystawić 3 tysiące żołnierzy. Istnieją nieliczne wojska zawodowe, jednak nadają się tylko do starcia z afrykańskimi wojskami plemiennymi (operacje w Czadzie, Kongo czy Macedonii – faktycznie kontrola nad tymi terenami tylko poprzez uchwycenie newralgicznych punktów danego kraju).

Wniosek: polityka obronna UE praktycznie nie istnieje, europejskie siły obronne są bez znaczenia.

Państwa europejskie po okresie Zimnej Wojny odziedziczyły armie z poboru powszechnego. Amerykanie musieli mieć zdolność do przerzucania przez Atlantyk sił wojskowych w ramach NATO(Europejczycy tego nie mają- muszą wydać pieniądze na zbudowanie samolotów transportowych – jeden budują od 2000 roku i nie mogą skończyć :P).

Europejczycy w szczytowej formie wydawali połowę tego, co Amerykanie i to nie na zbrojenia. Dziś jest podobnie, do tego Amerykanie prowadzą wojny(europejska efektywność wynosi ok. 10 % zdolności amerykańskich).

!!!Podstawowe problemy europejskich militariów:

I problem: niska zdolność interwencyjna – dziś 27 państw członkowskich UE jest w stanie wystawić 3 tysiące żołnierzy.

II: problemy techniczne – niedobory w wyposażeniu, maszynach np. niewystarczająca liczba samolotów transportowych, które mogłyby przerzucić wojsko na duże odległości. Potrzeba pieniędzy!!! – bo można wydać deklarację, ale nie da się zbudować zdolności interwencyjnej (warunki wejścia do strefy euro – aby nie łamać tych warunków nie należy zadłużać się w militaria, więc jedyna opcja logiczna do podniesienie podatków).

III: problemy technologiczno-finansowe – zdolność C4ITS (command, computering, communication, control, invigilence, targeting, surveillence), innymi słowy potrzeba posiadania wojskowych satelitów komunikacyjnych oraz satelitów szpiegowskich (armia europejska nie ma ani zdolności technicznych ani systemu satelitarnego). Plan Galilea zakłada wystrzelenie większej ilości satelitów wojskowych(są 2 na orbicie, ale przecież to nie sieć). Torrejón – baza satelitarna UE (dawniej UZE), pozyskuje się z nich zdjęcia.

IV: problemy polityczno-moralne – wymieniona wcześniej dying capability

V: problem przywództwa – w NATO nieformalne przywództwo USA, w Europie nie ma nawet kandydata na takiego nieformalnego przywódcę. Dlaczego nie:

• Niemcy? – nie chcą, niedobór techniczny oraz uwarunkowania historyczne, nazizm (czy wyobrażamy sobie żołnierzy niemieckich pacyfikujących Izrael?).

• Wielka Brytania? – co prawda dysponuje najlepszą armią w Europie, ale takie przywództwo nie współgrałoby z jej interesami, które są silnie powiązane z USA.

• Francja? – mogłaby być wykorzystana jako instrument mobilizacji z USA, odciągałaby wtedy wszystkich od USA na co na pewno nie zgodzi się Wielka Brytania. Współpraca francusko-brytyjska jest niezbędna do budowania polityki bezpieczeństwa.

Jeśli nie ma hegemona - to to dodatkowo przyczynia się do obniżenia zdolności interwencyjnej UE.

Skoro zatem nie ma ośrodka woli politycznej w Europie, więc nie będzie ta wola nikomu narzucana. Oprócz tego, że trzeba mieć moc podjęcia decyzji, przeforsowania jej, to jeszcze należy mieć zdolność utrzymania przyjętych założeń politycznych. A zatem oceniając jednocześnie ambicję i zdolności UE (zdolności wojskowe są raczej symboliczne) nie należy jej przeceniać, ani niedoceniać polityki zagranicznej Unii. Jest znacznie mniej kontrowersyjna niż polityka zagraniczna USA, lub NATO (wywołuje mniej wrogich reakcji). Z drugiej strony Unia jest ‘miękka’ w swoich reakcjach, wynik solidarności wobec państw członkowskich jest wynikiem osiąganym obecnie.

Wymiar ekonomiczny wewnętrzny integracji europejskiej w dziedzinie militariów (integracja przemysłu zbrojeniowego państw członkowskich):

1975 – pomysł NATO - powołanie do życia Independent European Programming Group (Europejskiej Niezależnej Grupy Programowej) – ówcześnie 13 członków NATO  później przejęta przez UZE i zmieniła nazwę na WEAG (Western European Armaments Group- Zachodnioeuropejska Grupa Zbrojeniowa ), od 1999 w ramach UE jako Europejska Agencja Zbrojeniowa – ostateczny kształt. W ramach ZGR wykształcono trzy panele:

!!!Panele:

1. Panel I (equipment programmes) – promocja oszczędnościowych programów współpracy na rzecz wyekwipowania armii państw członkowskich.

2. Panel II (research and technology) – koordynowanie badań nad nowymi technologiami zbrojeniowymi.

3. Panel III (procedures and economic matters) – opracowywanie zasad i procedur działania Europejskiego Rynku Broni i Ekwipunku Wojskowego (European demence Equipment Market - EDEM).

Cel - integracja przemysłu zbrojeniowego, żeby zapobiec dublowaniu się badań i innych działań militarnych w Europie; udało się zintegrować max 2% rynku, proces jest nadal w toku.

Komentarze i wnioski względem Polski:

• UE nie jest mocnym wojskowym wsparciem dla Polski, politycznym owszem.

• Polskie wojsko brało udział w akcjach wojskowych w Kongo i Czadzie, w których to akcjach dominowała Francja. Nie zrewanżowała się ona stosunku do Polski w jej poparciu w sprawie Gruzji czy Ukrainy.

• Operacje wojskowe UE będą prowadzone z dala terytorium polskiego, udział wojsk polskich jest jedynie kosztem, bo mało korzyści z nich wynika.