PROGRAM ADAPTACYJNY

„BĘDĘ PRZEDSZKOLAKIEM”

Opracowanie

Ewa Lis

Aneta Szwedka

Małgorzata Żabówka

WSTĘP

Moment przekroczenia przez dziecko 3- letnie progu przedszkola jest nadzwyczaj trudnym przeżyciem, dlatego konieczne jest wspieranie go przez rodzinę i nauczycieli. Niezależnie od poziomu rozwoju dziecka, stanowi to wyzwanie dla niego samego, rodziców i całego przedszkola. Zmiana dotychczasowego trybu życia, a przede wszystkim obecność nowych osób wywołują u dzieci napięcie emocjonalne i są przyczyną różnych form protestu i negatywnych reakcji. Z tego względu szczególną uwagę należy poświęcić procesowi przystosowania się dzieci do instytucji wychowania zbiorowego jaką jest przedszkole. Ważną rolę ogrywa tutaj współpraca rodzica z pracownikami przedszkola. Relacja nauczyciel –rodzic oraz dziecko –nauczyciel ma tutaj zasadnicze znaczenie. Każda zmiana w życiu człowieka przynosi ze sobą przeżycia ciekawe, radosne, pożądane, ale czasami też bolesne i trudne. Takim ważnym momentem w życiu dziecka jest z pewnością przekroczenie po raz pierwszy progu przedszkola.

Przedszkole jako profesjonalne środowisko wychowawcze może udzielić rodzinie wychowanka wsparcia. Niezwykle korzystnym rozwiązaniem jest zapobieganie trudnościom w procesie adaptacji. Zadaniem przedszkola jest włączenie rodziny poprzez odpowiednie jej przygotowanie do udzielenia wsparcia i pomocy dziecku w jego adaptacji do nowego środowiska społecznego.

Trudności w przystosowaniu się dzieci trzyletnich do przedszkola mają różny stopień nasilenia i różny czas trwania. Wiążą się one z zagrożeniem poczucia bezpieczeństwa, któremu towarzyszy lęk, niepokój przed samotnością, z brakiem oparcia w osobach bliskich, przytłaczającą ilością nowych bodźców, niemożnością sprostania trudnym sytuacjom. Trzylatek nie wie jeszcze, że może to wszystko otrzymać od innych osób. Potrzebny jest dziecku czas i doświadczenia, aby uporać się z tym problemem. Jeżeli dziecko ma swoją ulubioną rzecz i zabierze ją do przedszkola to udaje się w ten sposób zmniejszyć stres i cierpienie jakiemu ono podlega.

Akceptacja przez dziecko nowej rzeczywistości przedszkolnej zależy w pewnej mierze od akceptacji i pozytywnego nastawienia rodziców. Jeśli rodzice akceptują wychowawców, ich metody pracy i samo przedszkole, to zwiększa się akceptacja nowej sytuacji przez dzieci.

Program został opracowany w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego.

Realizacja programu rozpocznie się w grupie dzieci 3-4 letnich i trwać będzie od kwietnia 2010 r., a zakończy się w roku szkolnym 2010/2011, kiedy to dzieci chętnie i bez płaczu będą pozostawać w przedszkolu, nabędą umiejętności dostosowanych do ich możliwości rozwojowych oraz będą podejmować zabawę samodzielnie lub z pomocą innych.

1.Dziecko musi przystosować się do:

- warunków nowego otoczenia i wymagań związanych ze sposobem korzystania

z urządzeń i wyposażenia,

- nauczycielki i innych pracowników,

- przebywania w licznej grupie rówieśników,

- wymagań stawianych w zakresie czynności samoobsługowych,

- nowego trybu życia, nowego rozkładu dnia,

- innej niż w rodzinie pozycji społecznej, w przedszkolu jest jednym z wielu, co

ogranicza możliwość kontaktów z nauczycielką co prowadzi do poczucia niepewności i osamotnienia.

Złagodzenie trudności dzieci trzyletnich w przystosowaniu się do przedszkola

wymaga:

- wzbogacenia pozytywnych doświadczeń i kontaktów z dorosłymi i rówieśnikami w środowisku rodzinnym, a tym samym zmniejszenie zależności emocjonalnej dziecka od rodziców. Rozwijania jego samodzielności, szczególnie

w zakresie czynności samoobsługowych,

- zapewnienia w pierwszym kontakcie dzieci z przedszkolem takich sytuacji,

które dostarczyłyby pozytywnych doświadczeń i przeżyć,

- złagodzenie ograniczeń i wymagań w celu dostosowania ich do poziomu możliwości

2.Główne cele programu adaptacyjnego:

Ukierunkowane na dzieci

• ułatwienie dzieciom startu przedszkolnego,

• obniżenie lęku dzieci przed rozstaniem z rodzicami, a także obniżenie lęku rodziców związanego z koniecznością oddania dziecka pod opiekę personelu przedszkola,

• skrócenie czasu adaptacji dziecka do przedszkola,

• integracja ze środowiskiem przedszkolnym,

• uświadomienie rodzicom potrzeb emocjonalnych dziecka,

• nawiązanie więzi emocjonalnej między dzieckiem a innymi nauczycielami i innymi dziećmi.

• zaspakajanie podstawowej potrzeby psychicznej dzieci - poczucia bezpieczeństwa

• pokonanie przez dzieci barier i stresów związanych z koniecznością przebywania w nowym otoczeniu i rozłąki z rodziną.

• wspomaganie dzieci w budowaniu pozytywnego obrazu siebie.

• nabywanie przez dzieci umiejętności dostosowanych do swoich możliwości rozwojowych.

Ukierunkowane na rodziców

• zapoznanie rodziców ze sposobami przygotowania dzieci do pozostawienia ich w przedszkolu.

• zapoznanie rodziców z przedszkolem, jego funkcjami i zadaniami oraz umożliwianie uczestnictwa w codziennym życiu przedszkola.

3. Cele operacyjne programu adaptacyjnego:

Dziecko:

• zmniejszyło napięcie i niepokój związany z pozostaniem w nowym środowisku, jakim jest przedszkole,

• bez problemów rozstaje się z rodzicami, podczas przyprowadzania do przedszkola,

• przyzwyczaiło się do przebywania z nowymi paniami w grupie, zna ich imiona,

• czuje się bezpieczne w swojej sali, zna jej wyposażenie, korzysta z kącików zabaw,

• zna swój znaczek indywidualny i podejmuje próby globalnego rozpoznawania swojego imienia,

• zna główne pomieszczenia przedszkola, sprawnie je odnajduje i korzysta z nich,

• coraz sprawniej wykonuje czynności samoobsługowe,

chętniej stosuje zwroty grzecznościowe,

• pokonało lęk przed leżakowaniem, jedzeniem i wykonywaniem innych czynności z rozkładu dnia w przedszkolu,

• chętniej uczestniczy w zabawach z całą grupą i nauczycielem oraz z rodzicem,

• coraz sprawniej posługuje się przyborami, korzysta z zabawek i innych pomocy zgromadzonych w kącikach zainteresowań,

• podejmuje próby wypowiadania się na określony temat,

• rozwija pozytywną samoocenę i poczucie własnej wartości,

• uczestniczy w uroczystościach i imprezach przedszkolnych.

Rodzic:

• zna zasady funkcjonowania przedszkola,

• współpracuje z przedszkolem,

• zna podłoże problemów adaptacyjnych dziecka i potrafi współdziałać w celu ich pokonania.

4. Metody:

opis, drama, pokaz, burza mózgów, opowiadanie, zabawy integracyjne- swobodne ( indywidualne, grupowe; kierowane i z udziałem nauczyciela), praca z literaturą, obrazkiem i ilustracją, spacer i pobyt na świeżym powietrzu

5.Zadania przedszkola podczas realizacji programu adaptacji:

• nawiązanie współpracy z rodziną w celu włączenia jej w przygotowanie dziecka do roli przedszkolaka;

• ułatwienie dzieciom i rodzicom przekroczenia progu dom-przedszkole;

• zapewnienie opieki i wspomaganie rozwoju w atmosferze akceptacji i bezpieczeństwa;

• uczenie sposobów radzenia sobie z własnymi emocjami, właściwego reagowania na przejawy emocji innych oraz kontrolowanie własnych zachowań; pomoc w budowaniu własnego "Ja" i zaspakajaniu poczucia bezpieczeństwa;

• uczenie dzieci nawiązywania bliskiego i serdecznego kontaktu z innymi;

• wdrażanie do samodzielności dziecka w czynnościach samoobsługowych;

• uświadomienie rodzicom potrzeb emocjonalnych dzieci;

• wzmacnianie dorosłych w roli rodziców;

• integracja rodziców między sobą.

6.Oczekiwania po realizacji programu adaptacji dziecka do przedszkola:

• bezstresowo, spokojnie rozstaje się z rodzicami, opiekunami;

• uczestniczy w życiu grupy, tylko sporadycznie wspomina rodziców;

• ma koleżanki i kolegów z którymi lubi się bawić;

• ma zaufanie do nauczycieli i pracowników przedszkola;

• czuje się bezpiecznie, miło, radośnie spędza czas w przedszkolu;

• wie, że może zwrócić się do wszystkich o pomoc;

• zna podstawowe zasady współżycia w grupie;

• wie, że pobyt w przedszkolu jest czasowy i kończy się powrotem do domu;

• zna zasadę zakazu samodzielnego oddalania się od grupy;

• rozumie, że musi zachować się tak by było bezpieczne i inni w jego otoczeniu również byli i czuli się bezpiecznie;

• rodzic ma poczucie bezpieczeństwa i właściwej opieki nad dzieckiem;

• wspiera dziecko w procesie przystosowania się do nowego środowiska;

• kształtuje u dziecka pozytywny obraz przedszkola;

• wdraża dziecko do samodzielności w czynnościach samoobsługowych;

• rodzic współpracuje z przedszkolem, zna cele, zadania przedszkola.

7.Formy kontaktów z rodzicami:

• rozmowy indywidualne,

• artykuły w czasopiśmie Przedszkolne Widomości

• zebrania informacyjne,

• gazetki i tablice edukacyjne,

• uroczystości przedszkolne i festyny rodzinne.

8.Realizatorzy programu

• dyrektor placówki

• nauczyciele grup 3-4 latków

9.Terminy realizacji

• miesiąc kwiecień, maj, czerwiec i wrzesień

OPIS PROGRAMU

Miesiąc kwiecień-czerwiec

• opracowanie oferty naszego przedszkola do rodziców

• zredagowanie artykułu do rodziców „Będę przedszkolakiem”

• ogłoszenie dni otwartych-adaptacyjnych dla przyszłych przedszkolaków

• rozpoczęcie rekrutacji

• zorganizowanie dni adaptacyjnych

• umożliwienie zwiedzania i poznania placów i ogrodu dla chętnych

• zorganizowanie gazetki ściennej dla rodziców

• organizacja pikniku rodzinnego

Miesiąc wrzesień

• przeanalizowanie kart zgłoszeń dzieci

• przygotowanie odpowiednie placówki

• przywitanie nowych przedszkolaków i otoczenie ich opieką

• wypełnienie przez rodziców ankiety dotyczącej dziecka

• zorganizowanie zebrania informacyjnego

• zapoznanie z prowadzonym programem

• zorganizowanie gazetki ściennej informacyjnej dla rodziców

• umożliwienie indywidualnych kontaktów nauczyciel- rodzic

• udział w festynie Dzień Zabawy w ogrodzie przedszkolnym

• ankieta do rodziców nt adaptacji ich dziecka w przedszkolu

Ewaluacja programu

Ankieta dla rodziców, która pozwoli na uzyskanie opinii o wszystkich poczynionych oddziaływaniach adaptacyjnych przedszkola - jak one wpłynęły na dziecko i jakie są oczekiwania i propozycje rodziców, co do innych rozwiązań i działań sprzyjających lepszej adaptacji dzieci w przedszkolu? Analiza realizacji programu wskaże dalsze kierunki pracy.

LITERATURA

1. Bronisławska M., Uśmiech ma twarz dziecka, Wychowanie w Przedszkolu,

nr 7, 2001.

2. Gruszczyk-Kolczyńska E., Kłopoty adaptacyjne dzieci do przedszkola i jak

można im zaradzić, RABE – Edukacja w przedszkolu, 1998.

3. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Płaczę i rozpaczam, gdy muszę iść do przedszkola – o kłopotach adaptacyjnych dzieci i o tym w jaki sposób można je zmniejszyć, Wychowanie w przedszkolu, nr 10, 2000.

4. Kąkol M., Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola, Wychowanie w przedszkolu, nr 2, 1988.

6. Lubowiecka J., Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, WSiP, W-wa, 2000.

7. Lubowiecka J., Trzylatek w przedszkolu. Współpraca rodziców i nauczycieli,

Wychowanie w przedszkolu, nr 10, 1993.

8. Polańczyk A., Jak pomóc dziecku przekroczyć próg przedszkola? RABE – Management w przedszkolu, Wrzesień 2000.

9.Rzadkiewicz M. Mamo, tato idę do przedszkola WSiP Warszawa 2006

ANKIETA DLA RODZICÓW

Szanowni Rodzice

Poniższa ankieta umożliwi nam podsumowanie i modyfikację naszego „Programu Adaptacji dziecka w przedszkolu”

Cześć A

/dotyczy dni adaptacyjnych/

1.Czy Państwa dziecko uczestniczyło w dniach adaptacyjnych?

Tak Nie

2.Co podobało się dziecku i Państwu najbardziej podczas tych dni?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3.Czy wpłynęły one na Państwa dziecko w zakresie adaptacji

Tak Nie

3.Co należałoby zmienić?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

Część B

/dotyczy pierwszych miesięcy pobytu w przedszkolu/

1.Wypowiedzi dzieci na temat przedszkola, kolegów, zajęć, zabaw

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2.Zaobserwowane zmiany w zachowaniu się dziecka w związku z uczęszczaniem do przedszkola. Proszę opisać.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3.Proszę ocenić sposób wprowadzenia dziecka i rodziców w nową sytuację przez przedszkole /proszę zaznaczyć właściwą opcję/

A. Pomoc nauczycieli w wyjaśnianiu i rozwiewaniu wątpliwości dotyczących zachowań dziecka w pierwszych miesiącach

a)bardzo dobra

b)wystarczająca

c)niewystarczająca

B. pomoc nauczyciela w adaptacji dziecka( pomoc w samoobsłudze, otoczenie miłą atmosferą, zapewnienie poczucia indywidualności)

a)bardzo dobra

b)wystarczająca

c)niewystarczająca

C. Poziom informacji dotyczącej dziecka

a)bardzo dobra

b)wystarczająca

c)niewystarczająca

D. Poziom informacji dotyczący funkcjonowania przedszkola

a)bardzo dobra

b)wystarczająca

c)niewystarczająca

E. Poziom informacji dotyczącej funkcjonowania grupy

a)bardzo dobra

b)wystarczająca

c)niewystarczająca

F. Poziom atrakcyjności w organizacji adaptacji

a)bardzo dobra

b)wystarczająca

c)niewystarczająca

4.Jak Pani/a/ zdaniem powinien by zorganizowany okres adaptacji dziecka w przedszkolu?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Czy uważają Państwo, że program adaptacyjny w przedszkolu jest potrzebny

a)tak

b)nie

c)trudno powiedzieć

Dziękujemy za udział w ankiecie

Grono Pedagogiczne

ANKIETA INFORMACYJNA O DZIECKU.

Imię i nazwisko dziecka: .............................................................................................................................

Czy ma rodzeństwo i w jakim wieku

………………………………………………………………………………………………………………………..

INFORMACJE O DZIECKU:

1. Samodzielność.

Proszę zaznaczyć te stwierdzenia, które charakteryzują Państwa dziecko:

• Potrafi samo się ubrać.

• Ubiera się z niewielką pomocą osób dorosłych.

• Wymaga pomocy przy ubieraniu.

• Samo radzi sobie z jedzeniem.

• Wymaga niewielkiej pomocy przy jedzeniu.

• Trzeba je karmić.

• Pamięta o potrzebach fizjologicznych i radzi sobie samo.

• Zgłasza swoje potrzeby, ale wymaga pomocy przy pójściu do toalety.

• Trzeba je pilnować, bo zapomina o zgłaszaniu potrzeb fizjologicznych.

• Inne uwagi dotyczące samodzielności dziecka:

................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................

2. Jedzenie:

Proszę zaznaczyć te stwierdzenia, które charakteryzują Państwa dziecko:

• Praktycznie je wszystko, nie ma specjalnych upodobań.

• Jest wiele potraw, których dziecko nie lubi i nie chce jeść, wśród nich:

................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................

• Jest po prostu niejadkiem.

• Dziecko ma specjalne potrzeby związane z żywieniem. Jakie?

...............................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................

• Jest alergikiem uczulonym na:

...............................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................

3. Inne informacje o dziecku.

• Czy dziecko w domu śpi, odpoczywa w południe

Śpi

Odpoczywa

Nie śpi i nie odpoczywa

• Czy jest pod stałą opieką poradni specjalistycznych, jeżeli tak to jakich

………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………

• Czy u dziecka występują kłopoty zdrowotne, jeżeli tak to jakie

............................................................................................................................

………………………………………………………………………………………………………………………

Uprzejmie proszę o przekazanie tych informacji o dziecku, które uznacie Państwo za ważne:

................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Ulubione zabawki mojego dziecka

…………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………….

5. Moje dziecko lubi bawić się w

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

6. Ulubiony rodzaj książek mojego dziecka to

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………

7. Moje dziecko ma szczególne zaciekawienia, zainteresowania

………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………..

OCZEKIWANIA RODZICÓW:

................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................

Dziękujemy za wypełnienie ankiety