1. OKAZJA EDUKACYJNA

Termin ,,okazje edukacyjne” - Wrocławska Szkoła Przyszłości, osoba R. M. Łukaszewicza.

Trzy podstawowe kierunki pracy z dzieckiem przejawiających się w orientacjach:

• ku sobie – charakterystyka własnych możliwości – jaki jestem?

co umiem robić?, czego nie potrafię?, co chciałbym w sobie zmienić?

• Ku ludziom (społeczne otoczenie dziecka): współdziałanie i współistnienie

z innymi – jacy są inni ludzie (rówieśnicy, dorośli)?, co mi się w nich podoba lub nie podoba?, jaki jestem wśród innych ludzi?, w czym mogę im pomóc?, czego mogę nauczyć się od nich?

• ku światu (fizyczne otoczenie dziecka) : przyroda, wytwory człowieka – jak było dawniej?, jak jest teraz?, jak może być?, jak jest gdzie indziej?

Okazje edukacyjne są metodą nastawioną na gromadzenie przez dziecko doświadczeń poprzez czynny kontakt z najbliższym otoczeniem fizycznym i społecznym. Dziecko uczy się w trakcie konkretnych działań podjętych z chęci zaspokojenia różnorodnych potrzeb (biologicznych, poznawczych, społecznych). Istotną cechą omawianej metody jest to, że dzieci są jej aktywnymi współuczestnikami.

SCHEMAT OKAZJI EDUKACYJNEJ: temat, cel ogólny, cele operacyjne, metody, potem:

1. Przedmiot odkrycia dziecka
   Projektując okazje należy zastanowić się nad tym, czy celem tej okazji ma być poznanie czegoś, czego dziecko dotychczas nie znało lub nie rozumiało, czy raczej będzie to okazja do tego, żeby nauczyło się posługiwać nowymi przedmiotami, narzędziami czy słowami, czy też chodzić będzie o okazję umożliwiającą dziecku tworzenie czegoś zupełnie nowego w jego dotychczasowym zasobie doświadczeń.

2. Punkt wyjścia

organizujemy takie zdarzenia, które zaciekawią dzieci, skierują ich uwagę na to, co wiąże się z okazją edukacyjną oraz wzbudzą chęć uczestniczenia w dalszych działaniach. Dobrze byłoby, aby sytuacja początkowa niosła ze sobą element zaskoczenia, niespodzianki czy wywołała zdziwienie. W tym celu wykorzystujemy: a) przedmioty materialne (zabawki, narzędzia, obiekty przyrodnicze, przedmioty codziennego użytku, książki, mapy, przewodniki itp.); b) dźwięki (melodie i piosenki jako ilustracje muzyczne, nagrania odgłosów z życia codziennego); c) słowa jako narzędzie komunikacji i/lub tworzywo literackie; d) ruch (scenki pantomimiczne); e) światło; f) obrazy (zdjęcia, filmy, przeźrocza, zdjęcia, rysunki itp.).

Ta sytuacja początkowa wymaga szczególnie starannego przygotowania przez nauczyciela, który musi zadbać o ciekawe rekwizyty, element zaskoczenia i niespodzianki, o wytworzenie specyficznego nastroju.

Zdarzenia aranżowane w punkcie wyjścia powinny pobudzać dziecko do wymiany uwag, spostrzeżeń, dostrzegania i formułowania problemów.

3. Zadania – USTALMY, WYKONAJ
Etap ten stwarza uczestnikom okazji edukacyjnych możliwość dokonywania samodzielnych wyborów dotyczących wszystkich sytuacji zaprojektowanych i zaproponowanych przez nauczyciela oraz włączenia ich w tok własnych pomysłów.

PROPOZYCJE DZIECI!

sytuacja zamknięta (jedno rozwiązanie)

sytuacja półotwarta (ograniczona liczba rozwiązań)

sytuacja otwarta (wiele rozwiązań) (wymyślcie pytanie i jak na to pytanie mogłoby odpowiedzieć drzewo, popatrzcie na ściółkę leśną pod lupą, co ciekawego zauważyliście)

Należy jednak pamiętać o preferowaniu zadań otwartych, które są szczególnie odpowiednie dla dzieci w wieku przedszkolnym. Dopuszczają one możliwość znacznej różnorodności wyników i sposobów ich uzyskiwania.

Dzięki nim:

a) wzmacniamy przekonanie dzieci o osobistym wpływie na przebieg zdarzenia (poczucie kontroli nad sytuacją) i o podmiotowym traktowaniu;

b) dostarczamy możliwości uzyskania przez dziecko informacji co do własnych możliwości w zakresie, jaki wyznacza zadanie;

c) wykorzystujemy naturalną podatność dzieci na włączanie nowych informacji w trakcie wykonywania zadania

4. Warunki materialne
gdzie najlepiej przeprowadzić zajęcia oraz jakie przedmioty, teksty, nagrania, ilustracje będą wykorzystywane jako punkt wyjścia zajęć. Co zgromadzi nauczyciel, a co powinny przygotować dzieci w domu samodzielnie lub przy pomocy rodziców.

5. Element wymagający wyeksponowania – osobiste wnioski dziecka
Nauczyciel pomaga porządkować dzieciom ich doświadczenia, uogólniać lub przetwarzać informacje, włączać je do już posiadanej wiedzy. Nauczyciel we wszystkich sytuacjach udzielania pomocy dziecku powinien jednocześnie udzielać mu wsparcia społecznego. Zewnętrznym wyrazem takiego wsparcia mogą być komunikaty oceniające, traktowane często jako podstawowe narzędzia wsparcia.

Nieobecność któregokolwiek z nich nie przesądza jeszcze o zaniku samej metody. Tym czynnikiem podstawowym, w którym wyraża się idea projektowania okazji edukacyjnych i który stanowi o wartości metody, jest możliwość wyboru.

Zajęcia dydaktyczne	Okazja edukacyjna
nauczyciel w całości decyduje o treści I wstęp II część główna (propozycje tylko nauczyciela) III podsumowanie realizacji tematu (albo na koniec działań, albo po każdym działaniu) środki dydaktyczne cel poznawczy (zakłada nauczyciel) czas trwania: zależy od wieku, od 10-do 30 minut lub 45 minut (klasy starsze)	o treści decyduje nauczyciel i dziecko II punkt wyjścia zajęć III zadania (propozycje od nauczyciela i dzieci) V element wymagający wyeksponowania warunki materialne przedmiot odkrycia dziecka czas trwania: nawet kilka dni

2. METODA PROJEKTU

Etap 1

1. Wybór tematu projektu

Jeżeli dzieci przez dłuższy czas przejawiają zainteresowanie jakimś zagadnieniem, stawiają pytania, powracają do niego w rozmowach, w twórczości plastycznej lub zabawach, warto zastanowić się nad zastosowaniem metody projektu, w celu poszerzenia ich wiedzy i umiejętności w tym zakresie tematycznym.

2. Przygotowanie siatki wstępnej przez nauczyciela z uwzględnieniem wymogów dydaktycznych – programu nauczania. Gromadzenie materiałów.

3. Przeprowadzenie zajęć wstępnych – wprowadzających w tematykę projektu – budowanie wspólnych doświadczeń dla całej grupy.

4. Podjęcie decyzji o realizacji projektu
   NIE – temat wywołuje małe zainteresowanie, nie spełnia celów, trudny do realizacji, brak materiałów.
   TAK – temat wywołuje duże zainteresowanie, spełnia założone cele, możliwy do realizacji.

5. Przygotowanie siatki tematycznej, określającej obecny zasób wiedzy dzieci na dany temat. – wykonanie pierwszych rysunków, opisów, kart pracy

6. Przygotowanie siatki (lub listy pytań) do projektu: Czego dzieci chcą się dowiedzieć w wyniku realizacji projektu?

Etap 2

7. Wykonanie wspólnej siatki w wyniku porównania siatek przygotowanych przez nauczyciela i dzieci.

8. Stworzenie planu kolejnych zajęć projektu z uwzględnieniem zajęć terenowych, wizyt ekspertów, badania obiektów, przeprowadzanie doświadczeń i eksperymentów.

9. Powrót do siatki: rozmowa z dziećmi na temat, co już wiedzą, czego się nauczyły, postawienie nowych pytań.

Jest to rodzaj podsumowania pracy i wstępnej oceny efektów realizowanego projektu. W zależności od aktywności dzieci, ich zainteresowania, liczby zgłoszonych nowych problemów, należy podjąć decyzję o kontynuowaniu lub zakończeniu projektu. 

Etap 3

10. Dyskusja podsumowująca i opracowanie planu przygotowania wydarzenia kulminacyjnego, by umożliwić dzieciom podzielenie się wiedzą, opis przebiegu projektu.

Trzeba wyeksponować wszystkie zgromadzone podczas projektu materiały. Zarówno pomoce dydaktyczne, jak też prace dzieci. Oprócz wystawy przedszkolaki mogą zaprezentować przygotowaną i już prezentowaną podczas zajęć inscenizację, taniec, piosenkę, zagadki, wierszyki itp. Istotne jest, aby dzieci były aktywne, dzieliły się zdobytą wiedzą i umiejętnościami z zaproszonymi gośćmi, pochwaliły się swoimi osiągnięciami, opowiadały, miały okazję do udzielania wyjaśnień i odpowiedzi na postawiony pytania.

11. Realizacja wydarzenia kulminacyjnego – udokumentowanie tego wydarzenia (nagranie video, zdjęcia lub nagrania wypowiedzi dzieci podczas prezentacji, a także osób zaproszonych na pokaz).

12. Analiza i ewaluacja rezultatów projektu.

3. RODZAJE AKTYWNOŚCI DZIECKA

Z aktywnością spontaniczną mamy do czynienia wtedy, gdy dziecko samo podejmuje działania, bez zachęty czy polecenia osoby dorosłej. Czynnikami wywołującym ten rodzaj aktywności są wszelkie obiekty, które znajdą się w polu widzenia i w zasięgu rąk dziecka i wzbudzą jego zainteresowanie. W tym rodzaju aktywności dziecko realizuje tzw. własny program.

Z dziecięcą aktywnością inspirowaną stykamy się wówczas, gdy dorosły w sposób celowy projektuje sytuacje rozwijające dziecko. Podsuwa mu przedmioty, które mają je zachęcić do sięgnięcia po nie i/lub stwarza Zdarzenia, w których będzie miało chęć uczestniczyć. Motywem skłaniającym dziecko do działania jest ciekawość, chęć badania i eksperymentowania. W tym rodzaju aktywności dziecko realizuje nie tylko „własny program”, ale i „program dorosłego”. Projektując okazje edukacyjne, dyskretnie wspomagamy jego rozwój.

Aktywność kierowana polega na dokładnym komunikowaniu dziecku tego, co ma robić, kiedy i w jaki sposób. Jest to bardzo duża ingerencja, szczególnie ograniczająca zachowania twórcze. W tym rodzaju aktywności dziecko realizuje wyłącznie „program dorosłego”.

4. PRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJU MOWY DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

MOWA DZIECKA

Aspekt fonetyczny (dźwiękowy)

Aspekt semantyczny (znaczeniowy)

Aspekt morfologiczny (budowa i odmiana)

Aspekt syntaktyczny (budowa zdań)

STAN ROZWOJU MOWY 3- LATKA

• Rozumie to, co się do niego mówi, jeżeli treść naszych wypowiedzi nie wybiega poza jego doświadczenia.

• Spełnia polecenia, jeżeli zawierają one znane mu wyrazy, np. przynieś przedmiot, wykonuje czynności wg poleceń słownych, podaj swoje imię.

• Komunikuje się w zdaniach kilkuwyrazowych.

• Myśli głośno, mówiąc do siebie.

• Mówi chętnie i dużo.

• W wypowiedzi można dostrzec poszczególne kategorie gramatyczne np. (ja dam pić piesu), (nie mam spodniów)

W trudnych słowach dźwięki w grupach spółgłoskowych mogą być opuszczane lub zastępowane, np.

pła - pchła

głupopiś - długopis

pułapta- pułapka

Głoski s,z,c,dz wymiawiane jako ś,ć,dź, ź

Głoski, które ostatnie się pojawiają – sz, ż, cz, dż są zastępowane przez ś,ź, dź, s, c, z

Głoska r – w postaci l

STAN MOWY 4- LATKA

Dziecko rozumie i wykonuje nasze polecenia także te, które zawierają wyrażenia przyimkowe z przymiotnikami np. na, pod, obok

Rozpoznaje kolory (nie nazywa)

Pytane odpowiada co robi, gdy jest mu zimno, kiedy jest głodne czy zmęczone.

Wypowiedzi wybiegają poza aktualne przeżycia sytuacje.

Potrafi mówić o przyszłości i przeszłości.

W wypowiedziach jest wiele form agramatycznych.

Zadaje bardzo dużo pytań, nie tylko co to?

Jaki jest? Po co to? Dlaczego tak się dzieje?

Na wszystkie pytania trzeba odpowiada c cierpliwie i wyczerpująco.

Braki w słownictwie nadrabia neologizmami dziecięcymi.

Wymowa: głoski s, c, dz powinny brzmieć twardo, język nie może wysuwać się poza zęby, wymowa międzyzębowa powinna być skorygowana przez logopedę.

U niektórych dzieci usłyszymy jeszcze wymowę głoski l – r (drżące r) - to jest poprawne!

Niekiedy pojawiają się głoski sz, ż,,cz, dż chociaż ich wymawianie jako s,z,c,dz, także r jako l jest prawidłowością.

Jeżeli dziecko w miejsce r wymawia ł obserwujemy dalszy rozwój oraz prowadzimy ćwiczenia usprawniające przednią część i czubek języka.

Nie zmuszamy do mówienia R!

STAN ROZWOJU MOWY 5-latka

Wypowiada się w formie realizacji wielozdaniowej.

Dziecko chętnie opowiada o przebiegu jakiegoś wydarzenia, o filmie, przewiduje fakty, które mogą zaistnieć.

Uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo-skutkowe.

Pytane o znaczenie słowa potrafi je wyjaśnić.

Zanikają nieprawidłowości gramatyczne. Dziecko dokonuje autokorekty i chętnie poprawia innych, np. młodsze rodzeństwo.

Wymowa doskonali się. Głoska r wymawiana jest poprawnie, czasem można zauważyć hiperpoprawność.

Wcześniej gdzie była głoska r wymawiało l, teraz r pojawia się tam, gdzie należałoby artykułować l, szczególnie tam, gdzie są obydwa dźwięki. (rustro – lustro) (krór karor- król karol)

Dziecko poprawnie wymawia sz, cz, ż, dz, dż

Również wszystkie głoski dźwięczne i bezdźwięcznie wymawiane poprawnie b/p, d/t, g/f, w/f, h/ch, z/s

5. Metodyka pracy – FORMY ORGANIZACYJNE

1. Dowolne działania dzieci:

1. Zajęcia dowolne- rysowanie, malowanie, oglądanie obrazków, czasopism, hodowli okolicznościowej (ślimak, patyczaki, leżenie na podłodze itp.

2. Zabawa

Klasyfikacja zabaw wg Ireny Dudzińskiej:

Zabawy manipulacyjne – występują najwcześniej w rozwoju dziecka już w 4-5 miesiącu życia, gdy dziecko osiągnie sprawność chwytania. Dziecko ogląda, obserwuje i uczy się poznawać przedmioty po ich wyglądzie, rozpoznaj kształt, dźwięk, strukturę powierzchni, przystosowuje chwyty i pracę rąk, uczy się do czego służy przedmiot, jak go używać.

np. do pudełka można coś włożyć lub wyjąć, można je zamkną, patyk może przedłużyć rękę,

Zabawy konstrukcyjne –  (2-3 lata) polegają  na  tworzeniu  tzw. „dzieła” z dowolnego materiału, a więc dotychczasowa manipulacja staje się zabawą konstrukcyjną, gdy dziecko spostrzega  i uświadamia sobie swoje „dzieło”, często nie doprowadza budowy do końca, zmienia je toku realizacji.

np. budowanie z klocków, piasku, śniegu, tworzenie różnych zabawek do zabaw tematycznych: np. pistolet z klocków, z prześcieradeł namiot, sklep, dom.

Zabawy tematyczne – określane również jako: iluzyjne zabawy fikcyjne, zabawy w odgrywanie roli, zabawy dramatyczne, zabawy naśladowcze  i odtwórcze, a także zabawy twórcze oraz udawane  i przedstawiane. 

Zabawy i gry dydaktyczne – są określonego rodzaju rozrywką umysłową, której wynik jest bezbolesną dla ucznia oceną jego wysiłków, porównywalną  z wynikami innych uczestników zabawy – współzawodnictwo, wygrana i przegrana.

• Zabawy z pomocami gotowymi, w których konstrukcji zawarte jest zadanie do wykonania: wieża piko, sześciany

• Zabawy typu czarodziejski woreczek, zgadnij czego brak- stosujemy przedmioty codziennego użytku

• Układanki, łamigłówki, gry stolikowe

• Zabawy słowne

Zabawy ruchowe – są bardzo różnorodne, gdyż wyczerpują wszystkie rozdaje  właściwych człowiekowi naturalnych ruchów. Oprócz ruchu występują w nich treści intelektualne, mające wyraz w temacie i czynnościach zabawowych.

• Zabawy orientacyjno-porządkowe: ocena kierunku, odległości, orientacja w przestrzeni, pokonywanie przeszkód

• Zabawy bieżne: angażują duże grupy mięśniowe, pobudzają krążenie i oddychanie

• Zabawy równoważne

• Zabawy z czworakowaniem, elementem skoku i podskoku, wspinania się, rzucania, chwytania, toczenia, celowania,

• Zabawy rytmiczno-ruchowe – poczucie rytmy, koordynacja ruchowa, oddychanie

Z wykładu:

Zabawa tropiąca (terenowa) od 6 roku życia

Polegają na szukaniu, tropieniu, wykrywaniu, zdobywaniu, wyodrębnianiu, łapaniu, czyli na prawdziwej lub pozornej pogoni za jakąś osobą lub rzeczą.

Zabawa badawcza- dziecko odkrywa otaczający świat, mechanizmy, które w nim rządzą, przyjmuje postawę badacza.

Co przyciąga magnes?

 

Materiały: magnes i różne metalowe przedmioty (np. spinacze, druciki, agrafki, blaszki), różne niemetalowe przedmioty (np. papier, gumka, karton, drewniane i plastikowe klocki)

Przebieg: układamy na stolikach przedmioty o różnych właściwościach i używając magnesów dzielimy te przedmioty na dwie grupy: na te przyciągane i obojętne wobec magnesu. Przy pomocy patyka i sznurka wykonujemy wędkę, a na jej końcu mocujemy magnes. Wycinamy z papieru rybki i przymocowujemy do nich spinacze. Zabawa „”Kto złowi więcej rybek?”.

Przyjaźń kolorów

 

Materiały: kilka słoików z czystą wodą, farbki plakatowe

Przebieg: Barwimy za pomocą farbki wodę w słoikach na czerwono, niebiesko i zielono. Opowiadamy o kolorach, które przyjaźnią się ze sobą i dodajemy kolejno: 
•    czerwony +żółty= pomarańczowy
•    niebieski+ żółty= zielony
•    czerwony + niebieski = fioletowy                                                                  
Pozwalamy dzieciom dalej eksperymentować z kolorami i wyciągać wnioski.

II Zajęcia prowadzone przez nauczyciela

Zajęci edukacyjne po śniadaniu

Okazje i projekty edukacyjne

III Uroczystości przedszkolne wewnętrzne- udział nich biorą tylko dzieci i pracownicy przedszkola, uroczystości z udziałem osób z zewnątrz (z troki o dzieci tylko 2 razy w roku)

IV Okolicznościowe kontakty z nauczycielem

Kontakty indywidualne, zebrania