Uniwersalna podstawa społeczeństwa obywatelskiego – KLASYCZNA TRADYCJA REPUBLIKAŃSKA
Republikanizm (od łac. res publica - rzecz publiczna) – nurt filozofii politycznej, zgodnie, z którym ideałem życia politycznego jest republika, rozumiana, jako wspólnota polityczna, której członkowie (obywatele) biorą aktywny udział w życiu publicznym.
Idee republikańskie kształtowały się w opozycji do takich form ustrojowych jak monarchia czy tyrania. Republikanie sprzeciwiali się w szczególności wszelkim formom władzy arbitralnej, oraz takiej, w której rządzeni nie mieli wpływu na rządy.
Jakie dwie idee dominują w historii sporu o społeczeństwie? – LIBERALIZM I KOMUNITARYZM
Liberalizm (łac. liberalis – wolnościowy, od łac. liber – wolny) – ideologia i kierunek polityczny, według którego wolność jest nadrzędną wartością, ma charakter indywidualistyczny i przeciwstawia się kolektywizmowi. Innymi wartościami cenionymi przez liberałów są wartości demokratyczne, wolności i prawa obywatelskie czy własność prywatna i wolny rynek.
Liberalizm powstał w epoce oświecenia, w sprzeciwie wobec absolutyzmu i instytucji feudalnych. W XIX wieku stał się szerokim, postępowym ruchem politycznym. Początkowo miał często charakter antydemokratyczny. Z czasem jednak przyjął wartości demokratyczne w formie demokracji liberalnych.
Jako główne cechy liberalizmu można wyróżnić: wiarę w równość, prawa i wolności indywidualne, ochronę własności prywatnej, ograniczone rządy konstytucyjne oraz takie wartości jak pluralizm, tolerancja, autonomia, integralność cielesna i zgoda rządzonych jako podstawa władzy.
Komunitaryzm traktuje jednostkę nie jako abstrakcyjne indywiduum, lecz zawsze jako część otaczającej ją wspólnoty/ wspólnot (rodzina, grupa sąsiadów, grupa zawodowa itp.). Podkreśla się znaczenie tradycji i społecznego kontekstu w dokonywaniu ocen moralnych, przez co zarzuca się niekiedy tej koncepcji relatywizm.
Idea obywatelstwa u Arystotelesa – KLASYCZNA TRADYCJA REPUBLIKAŃSKA lub KOMUNITARYSTYCZNA WIZJA SPOŁECZEŃSTWA
Jaka idea łączy koncepcję społeczeństwa: Arystotelesa, Marsyliusza, Cycerona i Makiawelli. IDEA WSPÓLNOTY OBYWATELSKIEJ lub naturalizm polityczny
Ideał wolnej samorządnej wspólnoty obywatelskiej pojawia się po raz pierwszy w myśli Arystotelesa, a kontynuowany jest m.in. przez Cycerona, Marsyliusza z Padwy, Niccola Machiavellego, Jeana Bodina i Jamesa Harringtona. Dla myślicieli tych, zaliczanych do klasycznej tradycji republikańskiej, wspólne jest przekonanie, że człowiek realizuje się przez uczestnictwo w życiu publicznym państwa, pojmowanego, jako wspólnota polityczna lub obywatelska, której dobro wymaga troski nie o to, co prywatne, lecz o to, co publiczne. Zmierzająca do powszechnego dobra wspólnota obywatelska jest zarazem wspólnotą polityczną, całością, nie zna, bowiem rozróżnienia pomiędzy społeczeństwem a państwem, które pojawi się i utrwali w czasach nowożytnych. Kluczową dla tak pojętej wspólnoty była klasyczna idea obywatelstwa zakładająca, że człowiek realizuje się w działaniu i aktywnym uczestnictwie będącym wyrazem jego politycznej natury. Owa działalność w ramach wolnej wspólnoty pod rządami prawa była Ľródłem etycznej doskonałości, nadawała cel życiu człowieka pojmowanego, jako część owej wspólnoty i w niej znajdującego swoje miejsce. W przekonaniu Arystotelesa obywatelem był ktoś, kogo wyróżniała cnota obywatelska, czyli sprawność działania na rzecz wspólnoty politycznej - państwa.
Naturalizm polityczny człowiek z natury jest zły i dopiero dzięki umowie społecznej, (jaką zawiera każdy z każdym wyłania się suwerenna, silna władza - często absolutna) stara się postępować właściwie - zgodnie z prawem
Kwestia obywatelstwa, co, do której wszyscy byli zgodni do XVI wieku. – AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA
Elementy społeczeństwa obywatelskiego.
Niezależne od nich warunki bytowe określające cechy np. terytorium
Odrębna kultura
Określona struktura
Trwała odrębność od innych zbiorowości
Podobieństwo warunków życia
Ustalony sposób komunikacji
Dla jakiego nurtu jest charakterystyczna idea umowy społecznej? LIBERALIZM KLASYCZNY
Suwerenna wola, na mocy umowy społecznej wszyscy członkowie społeczeństwa są zobowiązani szanować
Czego gwarancją jest prawo? WOLNOŚCI
Współczesne koncepcje, – w której z koncepcji jest nawiązanie do roli wspólnoty celów, wspólnoty dobra? KOMUNITARYZM lub UTYLITARYZM
Komunitaryzm traktuje jednostkę nie jako abstrakcyjne indywiduum, lecz zawsze jako część otaczającej ją wspólnoty/ wspólnot (rodzina, grupa sąsiadów, grupa zawodowa itp.). Podkreśla się znaczenie tradycji i społecznego kontekstu w dokonywaniu ocen moralnych, przez co zarzuca się niekiedy tej koncepcji relatywizm.
Wiodąca idea koncepcji społeczeństwa otwartego Poppera. prawo jednostki i wolność stowarzyszeń
Społeczeństwo otwarte to takie, w którym jednostka uzyskuje prawo do osobistych decyzji.
Pojawia się miejsce na indywidualną inicjatywę, na ludzką godność i wolność.
Drugą jego cechą jest ruchliwość społeczna. W społeczeństwie otwartym, jednostka może poruszać się w hierarchii społecznej. W społeczeństwie otwartym wielu ludzi dąży do awansu społecznego i do zajęcia miejsca innych ludzi.
Wiodące koncepcje społeczeństwa LIBERALIZM REPUBLIKANIZM
Wiodące koncepcje społeczeństwa
Cecha współczesnej demokracji, która od zawsze stanowi jej obciążenie.
Społeczeństwo obywatelskie nie może istnieć bez demokracji, a demokracja nie może istnieć bez społeczeństwa