Historia skrypt

JOSEPH DE MAISTRE

- przedstawiciel romantyzmu niemieckiego

- nienawidził rewolucji, twierdził, że to akt niemoralny

- zasada legitymizmu: prawa monarchy są święte i nienaruszalne, władza „z łaski bożej”

- doktryna teokratów: antyintelektualna; przewaga wiary nad rozumem i doświadczeniem

- lęk przed zmianami i swobodniejszą inicjatywą

- ludzie nie są z natury równi, istnieją podziały, stany

- istniejący porządek to wola stwórcy, człowiek nie powinien ingerować w niego

- popierał monarchię absolutną, zwierzchnictwo papieskie

PAPIEŻ

BÓG

PAPIEŻ

MONARCHA























KANT

- przedstawiciel idealizmu niemieckiego; przedstawiciel niemieckiej filozofii krytycznej

- dzieło „Krytyka czystego rozumu” ukazuje ograniczoność poznania rozumowego:

a) poznanie zależne od doświadczenia

b) poznanie niezależne od doświadczenia.

(transcedentalny idealizm – rzecz sama w sobie jest niepoznawalna)

- dzieła „Krytyka praktycznego rozumu” i „Uzasadnienie metafizyki moralności” ujmują moralność jako przejaw dobrej woli niezależnej od czynników zewnętrznych i celu.

- sformułował imperatyw kategoryczny i praktyczny moralności

a) imperatyw kategoryczny - "należy postępować zawsze wedle takich reguł, co do których chcielibyśmy, aby były one stosowane przez każdego i zawsze"

b) imperatyw praktyczny – człowiek powinien być zawsze celem a nie środkiem, powinien być podmiotem a nie przedmiotem.

- Teoria wolności – poszanowanie godności i wolności ludzkiej, człowiek składa się z dwóch istot: fizycznej i moralnej. Istota fizyczna podlega koniecznością natury, świata przyrody a istota moralna jako obdarzona rozumem jest wolna.

- uważał, że im ostrzejsza walka istnieje między sprzecznymi siłami w społeczeństwie, tym szybszy rozwój i postęp

- uznaje teorię umowy społecznej (rezygnacja z wolności naturalnej na rzecz wolności państwowej)

- twierdzi, że lud jest suwerenem w państwie

- monarchia absolutna jest uważana przez niego za zajprostrzą i najlepszą formę ustroju, która później może ewoluować do monarchii konstytucyjnej, natomiast za najbardziej skomplikowaną i najgorszą formę uważa demokrację.

- normy prawa są całkowicie niezależne od praw rozwoju społecznego; główny cel państwa to zagwarantowanie przestrzegania prawa

- moralność opiera się na dobrej woli a prawo ogranicza się jedynie do zewnętrznych skutków czynu (imperatyw moralny – uczciwy zwraca dług bo nakazuje mu sumienie; inni w obawie przed skutkami prawnymi)

- kara w prawie karnym to zadośćuczynienie idei obrażonej sprawiedliwości – nie wolno odstąpić od wymierzenia kary

- dopuszcza wojnę w obronie niezależności państwowej ale z uwzględnieniem norm moralnych, humanitarnych; ludzie mają prawo do pokoju i do neutralności. Dzieło „O wiecznym pokoju” – zabezpieczenie pokoju na świecie, federacja narodów, państwo narodów

- idea postępu – rozwój ludzi, stawanie się coraz lepszymi z moralnego punktu widzenia.

HEGEL

- przedstawiciel idealizmu obiektywnego

- dzieła „Fenomenologia ducha”, „Nauka logiki”, „Encyklopedia nauk filozoficznych”, „Zasady filozofii prawa”, „Wykłady z filozofii dziejów”

- obiektywny i pierwotny duch świata (duch absolutny) poprzedza powstanie przyrody, świat materialny jest jego tworem; ludzie i narody to narzędzia w rękach ducha świata

- rezultatem rozważań jest spełnienie celu idei absolutnej – poznanie samej siebie

- założenie stałego postępu ludzkiej wolności – świadomość wolności; państwo to udoskonalona wolna wola.

- idea absolutna stworzyła 4 systemy polityczne:

1. wschodni – tu świadomość wolności posiada tylko despotyczny monarcha 2. grecki 3. rzymski – w tych dwóch więcej ludzi posiada świadomość wolności 4. niemiecki – w tym systemie chrześcijaństwo posiada pełną świadomość wolności

- wolność to świadomość dziejowej konieczności, dlatego tylko geniusze historii zdołali odczytać kierunki rozwojowe ducha świata

- rewolucja – poszerza sferę wolności jednostek; przez wszystkie dzieje, również w czasie rewolucji, jednostki i narody działają jako narzędzia w rękach ducha świata

- państwo - rzeczywistość idei etycznej; państwo to cel sam w sobie, to ziemskie wcielenie idei absolutnej widoczny kult państwa pochłaniającego jednostkę i jej samodzielność, promował ideę silnego państwa realizującego wolność

- ustrój monarchistyczny jest ustrojem rozwiniętego rozumu, a policja i wojsko to czynna moc państwowa

- wojna – akceptowana, służy do realizacji celów idei absolutnej oraz do rozwiązywania konfliktów międzynarodowych; wojna to przedłużenie polityki; wojna odradza więzi między państwem a obywatelem, rodzi poświęcenia, poszerza wolność

- moralność – moralnym jest to, co jest zgodne z wolą zbiorowości oraz co służy państwu

- prawo – to obok państwa druga natura ducha świata

- ludzie nie są równi między sobą, istnieją różnice stanów

- prawo to teza, jego naruszenie to antyteza a kara to synteza; kara to cel sam w sobie.



SMITH

- przedstawiciel angielskiego liberalizmu politycznego

- dzieło „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” ukazuje, że bogactwo państwa zależy od całkowitej wolności przemysłowej i handlowej

- zadania państwa:

1. obrona obywateli przed obcymi państwami

2. przestrzeganie prawa i sprawiedliwości

3. organizowanie robót publicznych oraz troska o wychowanie akademickie i religijne

- popierał ideę taniego rządu, nie zwracał zbytnio uwagi na ustrój polityczny

- uważał, że władza państwowa ustanowiona jest dla obrony bogatych przed biednymi



SMITH, RICHARDO i inni liberałowie angielscy wyznawali:

- liberalizm ekonomiczny - państwo powinno być neutralne wobec problemów rozwoju ekonomicznego, powinno się ograniczyć ingerencję państwa w te sfery.

CONSTANT

[w skrócie poglądy Smitha + król]

- przedstawiciel francuskiego liberalizmu politycznego

- dzieła „O monarchii konstytucyjnej i rękojmi władz publicznych”, „O wolności starożytnych w porównaniu z wolnością współczesnych”, „Wykład polityki konstytucyjnej”, „O reakcji”, „O działalności terrorystycznej” (krytyka terroru)

- chciał wprowadzić „królestwo rozumu i sprawiedliwości”

- uznaje pojęcie króla „z bożej łaski”, dziedziczność tronu, szlachectwo, brak suwerenności ludu ale suwerenność praw jednostek pilnowana przez niezależną prasę

- monarcha pełni w państwie rolę zwierzchności naturalnej i pośredniczącej („z bożej łaski”); ważne decyzje podejmuje po konsultacji z ministrami; król panuje ale nie rządzi, rządzi władza wykonawcza.

- własność prywatna na pierwszym planie, gwarancja polityczna zabezpieczenia własności (to wymogi burżuazji)

- zasada nieingerencji państwa w sferę działalności, własności, kwestie ekonomiczne oraz w stosunki między pracodawcą a pracownikiem

- wolność – są to konkretne prawa polityczne, społeczne, ekonomiczne (m.in. wyrażanie opinii, zrzeszanie się, nietykalność osobista); jest to nienaruszalne prawo indywidualne człowieka. Wolność to prawo czynienia wszystkiego, oprócz tego co jest wyraźnie przez prawo zakazane.

- przeciwnik absolutyzmu, tyranii i demokracji

- zwolennik ustanowienia wysokiego cenzusu majątkowego

- wyróżniał 6 niezależnych władz w państwie:

1. władza królewska (panuje)

2. władza wykonawcza (rządzi)

3. władza sądowa

4. władza municypalna (organ samorządowy, możliwie szeroko niezależny)

5. władza reprezentacyjna trwała

6. władza reprezentacyjna opinii



BENTHAM

- przedstawiciel angielskiego liberalizmu politycznego

- dzieła „Fragment o rządzie”, „Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa”

- zwolennik indywidualizmu, utylitaryzmu i racjonalizmu; wg indywidualizmu na pierwszy plan wchodzą przeżycia psychiczne i motywy działania jednostki, na drugi plan społeczeństwo. Społeczeństwo to suma interesów jednostek.

- człowiek kieruje się zasadą korzyści jak najwięcej przyjemności, jak najmniej przykrości.

- zasada użyteczności definiuje postępowanie nowożytnego hedonisty: postrzeganie działania przez pryzmat powiększania lub zmniejszania szczęścia.

- ustawodawstwo powinno wskazywać obywatelowi gdzie tkwią jego korzyści; najlepszym obywatelem jest rozsądny hedonista, bo zabiegając o swoje interesy działa dla powszechnego dobra

- zasada maksymalnego szczęścia dla możliwie największej liczby ludzi; maksymalizacja przyjemności i minimalizacja przykrości

- własność prywatna jest konieczna do szczęścia obywatela

- rola państwa jako „stróża nocnego”, które ma troszczyć się o własność i nietykalność fizyczną jednostki

- racjonalne ustawodawstwo ma dążyć do tego, by suma przyjemności wyraźnie przewyższała sumę przykrości wynikających ze stosowania prawa

- nie powinno się wprowadzać regulacji prawnych tam, gdzie są zbędne, bo prawo przymusowe określając dany czyn jako niedozwolony tworzy przestępstwo; oskarżony powinien mieć możliwość maksymalnej obrony swej niewinności

- demokracja burżuazyjna najlepiej zabezpieczy wolność i racjonalne ustawodawstwo; krytykował monarchię

- zwolennik cenzusu majątkowego

- wojna – dopuszczał ją jedynie, gdy zagrożone jest istnienie państwa; był pacyfistą, wnioskował o obronę pokoju

- zasada równości państw i nieingerencji w ich wewnętrzne sprawy

MILL

- twórca demoliberalizmu angielskiego, reprezentował krytyczny liberalizm

- dzieła „system logiki”, „Zasady ekonomii politycznej”, „O wolności”, „O rządzie reprezentacyjnym”, „Utylitaryzm”

- zwolennik indywidualizmu (metodologicznego) i utylitaryzmu; starał się uniknąć postawy hedonistycznej

- wprowadził rozróżnienie przyjemności wyższego i niższego rzędu

- podkreślał znaczenie altruizmu

- wolność – najważniejszą wartością; wolność to wewnętrzna sfera świadomości (sumienie, myśli, wyznanie itp.) oraz zewnętrzna sfera aktywności (sposób bycia, gust, zajęcia itp.) a także swoboda zrzeszania się; wolność jednej osoby nie może ograniczać sfery wolności innych jednostek; istotna jest wolność polityczna

- dostrzegał podziały (rasowe, językowe, narodowe, kulturowe, klasy społeczne)

- w związku z pogorszeniem pozycji klasy średniej, musi ona szukać sojuszników wśród jednostek rozumnych pragnących dobra ogółu z klasy robotniczej;

- następuje wzrost świadomości klasy robotniczej, to do tych, którzy obecnie są biedni i pracują należy przyszłość, kiedyś klasa robotnicza dojrzeje do przejęcia władzy

- zwolennik interwencjonalizmu: państwo ma interweniować, ingerować w stosunki pracy, działać by zabezpieczyć minimum socjalne obywateli

- ideałem politycznym jest rząd reprezentacyjny, który ma stawać w obronie interesów każdego człowieka, zapewnić udział społeczeństwa w sprawowaniu władzy, aktywizować ludzi, rozwijać moralnie

- inteligencja ma dominującą rolę w społeczeństwie, działa ponad klasami, troszczy się o dobro całego kraju



TOCQUEVILLE

- reprezentuje krytyczny liberalizm

- dzieła „O demokracji w Ameryce”, „Dawny ustrój i rewolucja”

zajmuje się problematyką rewolucji i demokracji

- uważał, że człowiek jest w centrum wielu czynników, które kształtują jego opinię. Jest się przede wszystkim człowiekiem swojej klasy, a dopiero potem swojej opinii.

- arystokracja ukształtowała w nim poszanowanie wolności i godności, wysoką kulturę polityczną; ludzie pragną równości w stanie wolności.

- uważał, że społeczeństwa demokratyczne mają naturalne upodobanie do wolności; promował wychowanie dla demokracji i przez demokrację

- rewolucja – to ważny mechanizm przeobrażeń; rewolucja spowodowała obalenie istniejących przez kilka stuleci systemów, by zastąpić je jednolitym i prostym porządkiem, którego podstawą jest równość

- ostrzega przed wszechobejmującą pozycją państwa



SAINT-SIMON

- przedstawiciel socjalizmu utopijnego

- dzieła „Katechizm industralistów, „Nowe Chrześcijaństwo”

- oddzielał warstwy nieprodukcyjne (np. szlachta, urzędnicy) od produkcyjnych, które tworzą dobra ekonomiczne (np. robotnicy, przemysłowcy). Warstwom produkcyjnym wyznaczył decydującą rolę w przyszłym społeczeństwie

- nastąpi pokojowy przewrót a całe życie społeczne zostanie podporządkowane procesom produkcyjnym

- proces reformacji zapoczątkuje władza królewska jako czynnik ponadklasowy

Wątki komunistyczne zostały jeszcze bardziej podkreślone przez uczniów Saint-Simona hasłem: każdemu według jego zdolności, każdej zdolności według jej zasług.



CHARLES FOURIER

- przedstawiciel socjalizmu utopijnego

- dzieło „Nowy świat industrialny i zrzeszeniowy” – ocena stosunków społecznych przez pryzmat ich wpływu na psychikę ludzką

- im bardziej panujący system tłumi naturalne popędy, tym jest gorszy

- źródłem nędzy społecznej jest rozdrobnienie własności i pasożytniczy charakter handlu

- rozwój ludzkości oznacza wznoszenie się na coraz to wyższy poziom z wykluczeniem rewolucji

- chciał stworzyć falangi – zrzeszenia rolno-przemysłowe w których praca przydzielana by była stosownie do indywidualnych upodobań i zdolności (więc byłaby przyjemna)

- stworzenie społeczeństwa, gdzie biedni cieszyć się będą dostatkiem, a bogaci żyć szczęśliwie

ROBERT OWEN

- przedstawiciel socjalizmu utopijnego, przeszedł do praktycznej demonstracji możliwości zbudowania idealnej społeczności przemysłowej

- poprawił w swoim zakładzie warunki pracy i płacy, higienę pracy, wprowadził zasiłki itd.

- człowieka kształtuje środowisko, więc każdy charakter można zaszczepić ludziom

- wskazanie na potrzebę ingerencji państwa w sferę stosunków pracy









KAROL MARKS

- przedstawiciel socjalizmu naukowego, przywódca ruchu robotniczego

- dzieła „Różnica między filozofią przyrody Demokryta a filozofią przyrody Epikura”, „Walki klasowe we Francji”, „Osiemnasty brumaire’a Ludwika Bonaparte”, „Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej, „Kapitał”, „Krytyka programu gotajskiego”

- światopogląd idealistyczny, który później przekształcił się w materialistyczny połączony z konstrukcją społeczeństwa klasowego

- bezpaństwowe społeczeństwo komunistyczne musi być poprzedzone przejściową, rewolucyjną doktryną proletariatu



FRYDERYK ENGELS

- przedstawiciel socjalizmu naukowego, przywódca ruchu robotniczego

- dzieła „Zarys krytyki ekonomii politycznej”, „Położenie klasy robotniczej w Anglii”, „Wojna chłopska w Niemczech”, „Rozwój socjalizmu od utopii do nauki”, „Anty-Duhring”, „Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa”

- poglądy odnoszą się do konkretnych stosunków i zjawisk ekonomicznych, społecznych i politycznych

- pierwotność materii, wtórność świadomości; ciągły ruch wszelkich procesów



FERDYNAND LASSALLE

- państwo - organizacja ponadklasowa; dla interesów wszystkich członków społeczeństwa

- odrzucenie marksistowskich teorii rewolucji i zastąpienie programem działań reformistycznych

- socjalizm profesorski, socjalizm z katedry (przekonuje, że trzeba zaniechać represje wobec ruchu robotniczego i poczynić ustępstwa w sferze socjalno-ekonomicznej)

- socjalizm fabiański – koncentracja głównie na żądaniach ekonomicznych, fabianie odwlekali rewolucję, koncentracja na reformach



EDWARD BERNSTEIN

- przedstawiciel socjaldemokracji

- teoretyk reformizmu i rewizjonizmu

- dzieło „Zasady socjalizmu i zadania socjalnej demokracji”

- przeciwnik rewolucji, pominięcie samej rewolucji w czasie przekształcania systemu

- przejęcie całej władzy przez klasę robotniczą (pominięcie proletariatu)

(…) - centryzm i automarksizm



WILLIAM GODWIN

- przedstawiciel anarchizmu

- protest przeciwko państwu – władza tłumi rozwój możliwości i potrzeb człowieka

- społeczeństwo złożone z wolnych i oświeconych jednostek; człowiek ma dobrą naturę

- gwarancja równego podziału dóbr

- podstawowe tezy nowożytnego anarchizmu:

a) wszelkie zło = instytucje nakładające przymus

b) każdy rząd powinien być zniesiony jeśli stosuje przymus

c) idealne społeczeństwo = jednostki całkowicie wolne (jedyna kontrola - moralność innych)

d) zamiast państwa organizacja kontroli społecznej

e) likwidacja nierówności majątkowej

f) likwidacja małżeństwa

g) dążenie do wszechstronnego rozwoju jednostki



PROUDHON

- przedstawiciel anarchizmu [komunistycznego]

- dzieło „O zasadach federalizmu”

- wolność - podstawowe dobro tłumione przez państwo; skutek: likwidacja państwa a w jego miejsce stworzenie społeczeństwa opartego na dobrowolnych umowach między ludźmi

- własność to kradzież – zalegalizowane prawo do korzystania z cudzego dobra i cudzej pracy

- eliminacja policji, administracji centralnej

- likwidacja pieniądza (zastąpienie bonami); stworzenie nowego systemu bankowego



BAKUNIN

- przedstawiciel anarchizmu

- dzieło „Państwowość a anarchia”

- zwolennik utworzenia federacji wszechsłowiańskiej

- uważał państwo za bezduszną machinę do uciskania istot ludzkich; państwo = przemoc; państwo należy unicestwić, by nie przenosić tego zadania na przyszłe pokolenia

KROPOTKIN

- przedstawiciel anarchizmu komunistycznego

- uważał, że w naturze ludzkiej dominuje życzliwość i chęć współdziałania, ale gdy społeczeństwo przekształciło się w państwo, doszło do stłumienia tego przez bezduszną machinę

- złe jest każde państwo, zwłaszcza zcentralizowane, biurokratyczne i wspierające nierówności majątkowe, nierówności społeczne

- idea ukształtowania wolnej od przymusu wspólnoty, bez własności prywatnych, funkcjonującej na zasadzie pomocy wzajemnej; żadnych skodyfikowanych praw i instytucji

LEW TOŁSTOJ

- przedstawiciel anarchizmu

- wyznawca filozofii biernego oporu wobec państwa, sprzeciwianie się złu dobrocią; odmówienie państwu współpracy: niepłacenie podatków itd.

- stworzenie społeczeństwa bezpaństwowego

JERZY SOREL

- przedstawiciel anarchosyndykalizmu

- dzieło „Rozważania nad przemocą”

- stawianie na szeroką współpracę mas robotniczych w procesie likwidacji państwa

- walka klas jako siła motoryczna postępu społecznego

- doktryna antyintelektualna – eliminacja z ruchu robotniczego przedstawicieli inteligencji

- przemoc da siłę do objęcia władzy, wyrazi się w postaci strajku generalnego

- teoria elit - uświadomiona mniejszość ma prawo do działania w imieniu nieświadomej większości (w historii odnosiło to sukces)

- nowe instytucje: związki zawodowe i rząd przemysłowy

- wolność jako absolut



AUGUST COMTE

- przedstawiciel pozytywizmu

- socjologia – nauka o zjawiskach społecznych, o ładzie i postępie społecznym; zapoczątkował rozwój socjologii;

- ludzkość przechodzi w swym rozwoju z fazy teologicznej, przez metafizyczną do pozytywnej (naukowej); ostateczny cel nowego systemu to nie Bóg a człowiek

- podział klasowy to podział naturalny

- naczelne zadanie organizacji społecznej to zespolenie sił jednostek we właściwych proporcjach



GUPLOWICZ

- przedstawiciel darwinizmu społecznego

- dzieło „System socjologii”

- wszelki rozwój jest rezultatem walki grup społecznych (tak jak w przyrodzie, wśród zwierząt walka o byt) – niekończący łańcuch walk

- walka klas wyodrębnienie silniejszych ukształtowanie władzy, instytucji społecznych, państwa i prawa; państwo to organizacja panowania mniejszości nad większością

- motyw do podjęcia walki przez grupy społeczne to poprawa pozycji ekonomicznej

- Stosunkiem normalnym jest wzajemna nienawiść na śmierć i życie.

- państwo – wyrasta z nierówności, ma na celu utrzymanie tego stanu; panowanie silniejszego nad słabszym

GOBINEAU

- przedstawiciel teorii rasowej [rasizm]

- rasy ludzkie nie są równe pod względem moralnym, intelektualnym i cywilizacyjnym

- sformułował tezę o rasie aryjskiej oraz jej wyższości nad innymi grupami rasowymi

- uważał, że rasa aryjska powinna zachować czystość (arystokracja francuska i niemiecka)

- łączenie rasy aryjskiej z ludnością białą – grupę te cechuje wysoka inteligencja, odwaga; rasa dominująca nad innymi

- proces mieszania się ras należy powstrzymać, przywrócić rasie aryjskiej czystość by zagwarantować jej dominację nad światem

ROMAN DMOWSKI

- przedstawiciel nacjonalizmu, ideolog Narodowej Demokracji

- dzieło „Myśli nowoczesnego Polaka” – stwierdza, że naród jest niezbedną trescią moralną państwa, a państwo jest niezbędną formą polityczną narodu.

- podkreślał rolę solidarności społecznej; organizuje ruch neoslawistyczny propagujący ideę solidarności słowiańskiej

- występuje przeciw wpływom niemiecko-austriackim w Polsce, uważając je za najgroźniejsze dla narodu polskiego; przeciwnik rewolucji

- stawia państwo i naród na jednym poziomie – konieczność zbudowania jednolitego państwa

- różne grupy rasowe – albo zasymilowane albo wykluczone poza ramy narodu

JÓZEF PIŁSUDZKI

- przedstawiciel nacjonalizmu

- państwo i naród nie jest na jednym poziomie: na plan pierwszy wysuwa się państwo, jego organizacja i zdolność manipulowania społeczeństwem i tworzenia narodu

- naród to twór państwa ukształtowany w długotrwałym procesie rozwoju historycznego; dziki państwu naród zyskuje zdolność do zorganizowanego i efektywnego działania

- promuje silną, zcentralizowaną władzę państwową; koncentracja jednolitej i niepodzielnej władzy państwowej w rękach prezydenta

- prezydent - odpowiedzialny przed Bogiem i historią; brak odpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej

WŁODZIMIERZ LENIN

- przedstawiciel socjalizmu realnego; leninizmu

- dzieło „Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu”

- wprowadza pojęcie kapitalizmu państwowego, jako wyższej fazy kapitalizmu monopolistycznego; koncentracja kapitału

- rewolucja – uważał, że można ją przeprowadzić bez względu na niedorozwój struktury społeczno-ekonomicznej; chęć zniszczenia obecnego pastwa kapitalistycznego

- awangardowa rola partii komunistycznej i jej przywódców; negacja demokracji burżuazyjnej; rozwój koncepcji dyktatury proletariatu

- w tym monosystemie jest jedna monopartia; ewidencja i kontrola społeczeństwa; Całe społeczeństwo będzie jednym wielkim biurem i jedną fabryką z równą pracą i płacą.

- skrajna uniformizacja i uniwersalizacja, odrzucenie indywidualizmu, praw, wolności jednostki, pozbawienie niezależności ekonomicznej, całkowite uzależnienie od państwa

JÓZEF STALIN

- przedstawiciel socjalizmu realnego; stalinizmu

- wykorzystał doktrynę dyktatury proletariatu jako praktyczne narzędzie represji

- jako że klasy mające władzę i rządzące produkcją dobrowolnie nie zrezygnują z tego, więc musi dojść do rewolucji; po rewolucji walka trwa nadal i nasila się w miarę zbliżania do zbudowania ustroju socjalistycznego

- konieczne są kampanie propagandowe, represyjne i wychowawcze; dążenie do upaństwowienia środków produkcji

- utrzymano atrapy systemu demokratycznego w rzeczywistości system monopartyjny; całkowita kontrola we wszystkich dziedzinach życia obywateli

- ogromny aparat władzy – partia komunistyczna; mechanizm centralizmu demokratycznego; rządy wąskiej elity; brak wolnych mediów: media kreowały wizerunek władzy (dalej widzi, lepiej rozumie itd.)

- tajne służby bezpieczeństwa: sądy, milicja, wojsko, obozy pracy; terror dla eliminowania przeciwników politycznych oraz narzędzie selekcji naturalnej;

NIKITA CHRUSZCZOW

- przedstawiciel socjalizmu realnego

- chciał ograniczyć rozmiary represji zastanego systemu, okazało się, że bez represji system ten nie może istnieć – usunięcie Chruszczowa z życia publicznego

- pozostawiono w nienaruszonym stanie poprzedni system, jedynie zmniejszono skalę oraz drastyczność stosowanych represji

- klęska socjalizmu



MUSSOLINI

- przedstawiciel faszyzmu włoskiego

- akty brutalnego terroru i mordu zamach stanu i w konsekwencji przejęcie władzy; Mussolini dyktatorem, Włochy faszystowskim państwem policyjnym

- propaganda państwa totalitarnego, wszechobejmującego, pochłaniającego jednostki i grupy

- Państwo jest absolutem, wobec którego jednostki i grupy są czymś względnym.

- wolność – jedyna to wolność państwa, jednostka jest pozbawiona pozorów swobody

- doktryna wodza – wódz świadomy swojej wyższości wraz z elitą rządzącą podejmuje wszystkie działania w imieniu nieświadomej większości. Wódz uosabia najlepsze cechy swojej rasy – ma zawsze racje, jego wola jest prawem.

- korporacjonizm – państwo inwigilujące pod osłoną ochrony obywateli – korporacje faszystowskie miały gwarantować obywatelom pokój społeczny, a partii faszystowskiej – ścisły nadzór wszystkich grup społecznych.

- kształtowanie społeczeństwa przez szowinizm narodowy i inicjowanie kolejnych podbojów

- faszyzm odrzuca wszelki kompromis, potępia pacyfizm, nie wierzy w wieczny pokój – popiera wojnę



ADOLF HITLER

- przedstawiciel faszyzmu niemieckiego

- staje się kanclerzem Rzeszy rozpoczęcie II wojny światowej

- zasada wodzostwa; wspólnota narodowa; idea nadczłowieka, obrona czystości rasy aryjskiej

- idea rasizmu i antysemityzmu – źródło zła widzieli w Żydach

- zakaz krzyżowania się istot o różnych wartościach: mocniejszy powinien panować a nie rozpływać się w masie słabszych kosztem jego wielkości.

- trójczłonowa definicja państwa: zbiorowość narodowa, przestrzeń życiowa, zasada wodzostwa (wódz-fuhrer jest suwerenem, biologicznie najdoskonalszą jednostką, ponad rasą, narodem i państwem; ma zawsze rację, jego wola stanowi prawo)

(…) faszyzm w innych krajach europy

JOHN KEYNES

- przedstawiciel doktryny państwa dobrobytu

- dzieła „Koniec laissez-fairyzmu”, „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza”

- kapitalizm kierowany – dotyczy interwencjonalizmu państwa kapitalistycznego

- konieczność uruchomienia mechanizmów społecznych, które zbliżą zatrudnienie do pełnego, pełne zatrudnienie spowoduje rozładowanie napięć społecznych, pełne zatrudnienie dynamizuje rynek, zwiększa jego chłonność, osłabia groźbę kryzysów

- przyrost kapitału hamowany jest przez niską skłonność do konsumpcji, więc potrzebne jest celowe kształtowanie skłonności do konsumpcji (przez system podatkowy, stopy procentowe)

- przeciwstawienie się sytuacjom kryzysowym przez zwiększenie inwestycji i aktywizację



FRYDERYK NIETZSCHE

- rzeczywistość nie jest czymś stałym, wszystko się zmienia

- nadczłowiek to twórca, pobudzenie ludzi do myślenia, tworzenia (nie ma związku z biologicznym gatunkiem na jaki przekształcił te tezy Hitler)

- rodził niechęć do Niemców, uważał ich za prymitywów

- określał swoje dzieła jako wiedza radosna.

- uważał, że ludzie z natury nie są równi, liczy się praca nad sobą, nieustanne przezwyciężanie siebie.

- wyróżnienie 3 stanów w życiu:

a. do 30-tego roku życia człowiek jest jak wielbłąd – uczy się, bierze na grzbiet wszystkie doświadczenia

b. 30-40 lat – symbolizuje siłę – siła, by odrzucić garb

c. po 40-tym roku życia – symbolem jest dziecko bawiące się – tworzenie rzeczywistości – symbol nadczłowieka

- Nic nie jest prawdziwe, wszystko jest dozwolone. Dewiza życia człowieka: postępuj zgodnie z własną wolą albo w ogóle. Nienawiść to mierność – jest niegodna filozofa.

- Chrześcijaństwo uważał za religię ludzi słabych.



PAPIEŻ JAN XXIII

- encyklika „Ad Petri Cathedram”

- encyklika „Mater et Magistra”- uzasadnia własność prawami natury, troska o dobro wspólne, sprawiedliwy rozdział dóbr, tworzenie warunków materialnych do rozwoju indywidualnego życia obywateli, zagwarantowanie wolności, promuje rozwój gospodarności, pracowitości, oszczędności. Jednocześnie wskazuje konieczność niwelowania różnic w poziomie życia klas społecznych.

- encyklika „Pacem In Terris” adresowana do wszystkich ludzi dobrej woli. Podejmuje zagadnienia: prawo do aktywnego udziału w życiu publicznym, wolna wola, prawa, obowiązki jednostki. Podkreśla też celowość przeprowadzenia podziału władz w państwie

- chciał przesycić cały kościół duchem ekumenizmu czyli jedności ze wszystkimi braćmi odłączonymi oraz otworzyć możliwość współpracy katolików i niekatolików w zakresie wspólnych zagadnień społecznych; propagowanie pokoju na świecie.

PAPIEŻ PAWEŁ VI

- encyklika „Ecclesiam suam” mówi, że obecnie 3 grupy tworzą ludzkość: katolicy, bracia odłączeni, wszyscy wierzący w Boga oraz ateiści. Zapewnia porozumienie i współpracę miedzy tymi grupami.

- dążenie kościoła do nawiązania dialogu z całym światem

- wola zachowania pozycji neutralnej wobec systemów społecznych i politycznych

- problematyka praw człowieka – usuwanie dyskryminacji, dążenie do pokoju



PAPIEŻ JAN PAWEŁ II

- encyklika „Redemptor hominis”- godność człowieka, pokój na świecie, dostrzega zróżnicowanie świata, drastyczne różnice w podziel dóbr materialnych

- encykliki „Laborem exercens”, „Sollicitudo rei socialis”, „Centesimus annuus”- kładą nacisk na koniecznośc odrzucenia socjalizmu i gruntownego zreformowania kapitalizmu.

- naturalny charakter własności prywatnej z jednoczesnym połączeniem tej własności z pracą, własność prywatna nie może być celem samym w sobie

- kościół opowiada się za zdrową teorią państwa oraz autentyczną demokracją; państwo powinno zagwarantować obywatelom poczucie bezpieczeństwa, eliminowanie patologii społecznych, warunki do pracy, udzielanie pomocy w czasie kryzysu.

- przestrzeganie zasady pomocniczości ale nie ingerencji władzy wyższego rzędu w sprawy władzy niższego rzędu

- encyklika „Veritatis splendor” – zwraca uwagę na relacje między moralnością i prawdą a życiem społecznym i politycznym

- przestrzega, by totalitaryzmu nie zastąpić taką demokracją, która pozbawi społeczność trwałego moralnego punktu odniesienia

- poszanowanie godności pracownika; własność nie jest prawem absolutnym

- „Mea Culpa” – przegląd win i błędów kościoła



HARCOURT, WEBB, TAWNEY, ATTLEE, CROSSMAN, HEALEY, CROSSLAND, DURBIN, WILLIAMS – przedstawiciele brytyjskiej socjaldemokracji

- państwo powinno ingerować w sferę społeczno-ekonomiczną

- kryterium służebności – odróżnienie własności społecznie użytecznej od bezużytecznej. Własność społecznie bezużyteczna powinna być zwalczana bo zapewnia władzę tym, którzy nie zasługują na nią. Ci, którzy korzystają ze swojej własności w sposób społecznie użyteczny powinni być wynagradzani.

- dążenie do równości ekonomicznej połączone z troską o zachowanie wolności politycznej

- ważne jest zapewnienie efektywnej kontroli nad poszczególnymi działami gospodarki

- Partia Pracy powinna eliminować przypadki niesprawiedliwości społecznej – ulepszać istniejące społeczeństwo i dążyć do równoczesnego zapewnienia wolności politycznej i sprawiedliwości społecznej.



KURT SCHUMACHER

- przedstawiciel niemieckiej socjaldemokracji

- państwo – synteza klasy i narodu, czyli wartość stająca ponad klasową strukturą społeczeństwa

- upaństwowienie środków produkcji łączono z reformą rolną

- partia ludowa łączy przedstawicieli klas i warstw społecznych (odrzucenie teorii walki klas)

- najważniejsze zadanie socjalizmu: zabezpieczenie autonomii człowieka w państwie i społeczeństwie

- wsparcie wolności politycznej demokracją ekonomiczną; odcięcie się od struktur programów komunistycznych

- akceptacja demokracji i praw człowieka, integracji europejskiej



SOROKIN, ROSTOW

- reprezentanci teorii konwergencji, czyli ewolucji upodabniającej

- koncepcja cyklicznego rozwoju ludzkości: proces ewolucji spowoduje zastąpienie Europy przez Amerykę, Azję i Afrykę. Przyszłość nie zależy od kapitalizmu ani socjalizmu tylko od systemu pośredniego będącego ich wypadkową.

- stopniowy wzrost dobrobytu; społeczeństwo przemysłowe, rozwinięta konsumpcja masowa

BURNHAM

- przedstawiciel doktryny menadżerów („nowej klasy”)

- dzieło „The Managerial Revolution” – opisuje podział na kapitalistów i proletariat oraz wyodrębnienie się nowej grupy menadżerów (dyrektorzy, inżynierowie, konstruktorzy)

- menadżerowie zdobywają kontrolę nie tylko nad środkami produkcji ale także nad państwem, które staje się powoli ich własnością;

- rewolucja naukowo-techniczna; konsekwencje: zatarcie się różnic ustrojowych







HAYEK, LIPPMANN

- przedstawiciele neoliberalizmu, doktryny państwa dobrobytu

- istnienie stałych, niezmiennych praw człowieka, istniejących ponad regulacją ustawodawczą państwa; najważniejsza jest jednostka posiadająca prawo do własności prywatnej;

- wolność – polityczna, konkurencji, działań ekonomicznych, indywidualna daje postęp społeczny, moralny i techniczno-ekonomiczny.

- demokratyczna struktura władzy, trójpodział władz, ograniczenie funkcji państwa do ochrony obywateli i zapewnienie ładu wewnętrznego



MAURRAS …i wielu Amerykanów

- przedstawiciel konserwatyzmu

- dążenie do zachowania istniejących struktur społeczno-politycznych, obyczajów, języka, symboli narodowych itp. (przywiązanie do utartych wzorców społecznych)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
historia skrypt44 89
historia skrypt1918 1945
historia skrypt44-89, Sejm
Historia Polski XXw, historia skrypt, Historia Polski XX w.
historia skrypt nowy
Prahistoria i historia skrypt
historia skrypt1918 1945
NSZ historia skrypt
historiografia skrypt
historia skrypt1918 1945
historia skrypt !!!!
historia skrypt1918 1945
Historia skrypt
historia skrypt44 89
Skrypt z historii etnologii
Skrypt z XX wieku Historia Polski
Historia panstwa i prawa polskiego skrypt PRL
Rzym skrypt2, Pojęcia ogólne i historia źródeł
HISTORIA POLSKI SKRYPT WYKŁADY

więcej podobnych podstron