Techniki plastyczne i materiały dla dzieci w wieku 5-7 lat
tempera (dosyć gęsta) - najlepiej w tubach albo w większych słoikach
glinka samoutwardzalna - którą np. można po wyschnięciu pomalować, dzieci w tym wieku nie przywiązują szczególnie uwagi do formy pracy, powstają tzw. „gnieciuszki”, trochę poszarpane – dziecko przeważnie wykonuje kilka drobnych przedmiotów: od 3 do 10 z jednej bryły wielości dużego jabłka.
pastele suche i tłuste – muszą być dobrej jakości, raczej duże nie pokryte papierem
pastele suche – należy pokazać różne możliwości tej kredki, np. zrobić kreską i rozetrzeć ją
pastele tłuste – można nimi rysować w tradycyjny sposób albo nakładać poszczególne warstwy na siebie (udaje się to tylko w wypadku pasteli dobrej jakości)
papier - biały karton do malowania (najlepiej szybko wchłaniający wodę), a do pasteli kolorowy karton o lekko porowatej powierzchni (format - 50 x 70 cm lub o połowę mniejszy)
Materiał plastyczny odgrywa rolę drugorzędną, gdyż dziecko w tym wieku rozwija swoją ekspresję. Liczy się przede wszystkim akt twórczy. W tej grupie wiekowej nie należy często wprowadzać nowych technik plastycznych ani zmieniać materiałów, gdyż dziecko tworzy przede wszystkim dla własnej przyjemności i nie jest w stanie rodzajem materiałów wyrazić swojego stosunku do świata, a częsta zmiana materiałów przeszkadza mu w autokreacji.
Tematy dla dzieci w wieku 5-7 lat
Prace plastyczne dzieci w wieku przedszkolnym powinny być oparte na jego doświadczeniach oraz dotyczyć jego świata emocjonalnego. Tematy w tej grupie powinny odnosić się bezpośrednio do dziecka. Dlatego słowo „ja” jest na pierwszym miejscu. Tematy nie mogą uwzględniać zagadnień perspektywy i przestrzeni. Należy pozwolić dziecku na swobodne operowanie barwą i nie narzucać mu kolorystyki. Wskazane jest by umożliwić dziecku wybór jednego w dwóch tematów. Szczególnie należy unikać tematów o charakterze dekoracyjnym oraz efekciarskich, takich jak rozlewanie farb, albo sztucznie skomplikowanych, jak: przyklejanie ziarenek kaszy, liści, drukowanie czy też używanie szablonów. Dziecko w wieku przedszkolnym nie wykazuje potrzeby dekoracji. Monotonne stemplowanie czy też przyklejanie kaszy albo drobnych kawałków kolorowego papieru lub wycinanie z papieru wiszących ludków jest bardzo niewskazane i w żaden sposób nie daje dziecku możliwości wypowiedzi ekspresyjnej.
Przykładowe tematy dla dzieci w wieku 5-7 lat
Ja i moja mama.
Ja i moje ulubione zwierzę. Moje ulubione zwierzę.
Jestem z mama na zakupach.
Oto ja, mój portret.
Myje zęby.
Proste formy w glinie.
Wisiorki.
Ja i moja rodzina.
Mój prezent imieninowy.
Ja i moja ulubiona zabawka.
Miałem sen (dobry lub zły). Mój sen (dobry lub zły).
Pociąg i ludzie (Jadę pociągiem). Samochody i ludzie (Jadę samochodem).
Wykonujemy fantastyczne zwierzęta w glinie.
Ptaki, które znam.
Smoki i dziwadła.
Mój spacer w deszczu.
Pomagam w domu.
Jestem w wesołym miasteczku.
Jestem w górach (w lesie lub nad morzem).
Uczęszczam na basen. Uczęszczam na gimnastykę.
Byłam u dentysty.
Uwagi do prac plastycznych dzieci w wieku 5-7 lat
Niedozwolone jest ingerowanie w jakikolwiek sposób w pracę dziecka (na przykład obwodzenie konturem kredki czy jednolitej farby pięknych i swobodnych prac malarskich) – dla uzyskania, według nauczyciela, tzw. Pracy ładnej i skończonej. Jeśli dziecko powie, że jego praca jest skończona, to znaczy, że tak jest. Nie należy go nakłaniać, aby coś domalowało. Nie uczymy dzieci, że człowiek wygląda tak: , a ptak wygląda tak: . To my zapamiętaliśmy pewien schemat i próbujemy nim obarczyć dziecko. Wystawianie prac plastycznych dzieci jest nieodłączną częścią całości prowadzonych zajęć artystyczno edukacyjnych. Na podłodze układamy tematycznie prace dzieci i wspólnie wybieramy te, które znajdą się na wystawie. Może się zdarzyć, że dziecko nie potrafi dokonać wyboru i nauczyciel musi mu podpowiedzieć. Aby nie dochodziło do takich sytuacji, że dzieci wybierają wszystkie prace, które namalowały, na początku możemy zaznaczyć: „Ponieważ namalowaliśmy wiele tematów, proszę, was, dzieci, abyście wybrały jedną najładniejszą pracę z każdego tematu”. Dzieci mają możliwość zobaczenia ukończonych prac swoich rówieśników, a także wielką przyjemność w wybieraniu swojej najładniejszej pracy na wystawę.
Techniki plastyczne i materiały dla dzieci w wieku 7-9 lat
tempera – w słoiczkach (najlepiej w większych lub jeszcze lepiej w tubach); w tej grupie wiekowej należy już dokładnie wyjaśnić różnicę pomiędzy temperą, a akwarelą.
Pastele tłuste i suche - dobrej jakości
tempera i pastel (łączenie)
można rysować tłustą pastelą już na zamalowanej temperą wyschniętej pracy
można najpierw narysować część elementów tłusta pastelą, a potem je zamalować temperą (dobrej jakości pastele, jako tłuste, będą „ściągały” farbę, co da dodatkowe efekty plastyczne).
Można równocześnie malować temperą i rysować pastelami (część pracy w tej technice, a część w tej)
collage – daje ogromne możliwości plastyczne, jakich nie da sama tempera. Dziecko znakomicie rozwija swoją ekspresję, pobudza wyobraźnię, uczy się tworzyć nowe własne techniki (bo collage jest otwarty na wciąż nowe łączenia z różnymi materiałami) oraz rozwija się manualnie.
fotomontaż – często powstają niezwykle zaskakujące prace
glina – tutaj można dzieciom pokazać, jak prawidłowo należy wykonać np. dzbanek.
Papier formatu 50 x 70 lub 100 x 70.
Nożyczki klej, papier wycinankowy, gazety, papier pakowy, tektura falista, sznurki. Drobne przedmioty (do ustawiania martwej natury) typu: zasuszone kwiaty, koszyki wiklinowe, kolorowe tkaniny, gałązki, dzbanki itp.
Nauczyciel nie powinien zostawiać dzieci sam na sam z rodzajem materiału lub techniki plastycznej, które przed chwilą poznały. Nauczyciel powinien być w pracowni cały czas, po to aby w momencie pewnych niejasności technicznych dziecko mogło bez problemu uzyskać jego pomoc.
Tematy dla dzieci w wieku 7-9 lat
Tematy powinny być tak wybierane by uwzględniały: przeżycia dziecka, wyobraźnię dziecka, obserwację z natury. Powinno się wprowadzać tematy łączone (o celach emocjonalnych i poznawczych).
Przeżycia dziecka: tematy dotyczące emocji dziecka, relacji między nim, a najbliższymi, między nim, a rówieśnikami (zabawy w szkole i na podwórku)
Wyobraźnia dziecka: tematy podobne jak w grupie 5-7 lat, jednak znacznie bogatsze pod względem techniki wykonania
Obserwacja z natury: martwa natura, portret koleżanki, autoportret, widok z okna (tematy o wzbogaconej technice)
Przykładowe tematy dla dzieci w wieku 7-9 lat
Portret mojej mamy.
Drzewa (drzewo-dłoń, drzewo-krzesło, drzewo-parasol, drzewo-but).
Mój ulubiony bohater książkowy.
Tłum ludzi.
Kłótnia przedmiotów (np. w kuchni, w bibliotece, w sali widowiskowej - krzesła).
Fragment martwej natury (z ograniczoną ilością przedmiotów).
Zwierzęta – dziwolągi. Zwierzęta, które nie istnieją w rzeczywistości.
Światła i noc. Noc w moim mieście.
Autoportret.
Muchy to też owady.
Pająki. Wszystko z życia pająków.
Motyle. Ćmy, jedwabniki, kapustniki i…
Pszczoły. Szerszenie.
Owady na łące. Koniki polne ważki.
Mrówki. Z życia mrówek.
Ćwiczenia w cyrku na trapezie. Ćwiczenia gimnastyczne.
Olimpiada – różne dyscypliny.
Widok z okna.
Maska wesoła lub maska smutna. Maska dziwaczna.
Broszki, biżuteria, pierścionki, koraliki.
Drzewo i nastrój.
Psy i koty.
Kwiat paproci.
Żywioły (burza śnieżna, trąba powietrzna, powódź, pożar).
Mój totem (znak obrazkowy, znak plastyczny).
Architektura z wyobraźni. Zamek dobrego króla. Zamek złego króla.
Wiosna żółcią podszyta.
Moja ulubiona litera, która chce tańczyć.
Ulice, mosty, miasta.
Uwagi do prac plastycznych dzieci w wieku 7-9 lat
Nauczyciel powinien orientować się w możliwościach plastycznych każdego dziecka uczęszczającego na zajęcia i uwzględniając je, wybierać prace na wystawę. Niedopuszczalne jest, aby karać dziecko (nie prezentując jego żadnej pracy na wystawie) za to, że mimo starań z jego strony, wykonało nieudolnie technicznie swoje prace plastyczne.
Techniki plastyczne i materiały dla dzieci w wieku 9-13 lat
Techniki – tempera, pastele tłuste i suche, ołówek (bardzo miękki), sepia, węgiel, collage, fotomontaż, glina
Materiały – tektura falista, papier pakowy, brystol formatu 100 x 70 biały, kolorowy, czarny, papier do pasteli kolorowy i czarny, tektura o grubości 1,5 mm do kompozycji przestrzennych, folia ogrodowa (czarna i przeźroczysta), sznurek konopny, tkaniny typu jedwabna podszewka, farby akrylowe do gliny, farby akrylowe to tkanin, tusz czarny, papier wycinankowy, papier samoprzylepny kolorowy oraz błyszczący srebrny i złoty, papier dekoracyjny w różne motywy (np. w kwiaty lub we wzory geometryczne), klej, nożyczki, nóż do papieru, kolorowe gazety i zdjęcia prasowe.
Tematy dla dzieci w wieku 9-13 lat
Tematyka prac powinna uwzględniać ich możliwości percepcji otaczającej rzeczywistości, rozwój fizyczny i większą dojrzałość psychiczną. Będą pojawiały się elementy perspektywy, trójwymiarowości przestrzennej, może się pojawić cień i próba przedstawieni „planów” (pierwszy, drugi, trzeci). Mniejsze będzie natomiast zainteresowanie kolorem, bez fascynacji jak w grupie 7-9 latków. Charakteryzując tematykę, można wymienić tematy: oparte o doświadczenie dziecka, oparte na wyobraźni dziecka, uwzględniające ruch i budowę ciała człowieka, o charakterze symbolicznym, o charakterze dekoracyjnym, graficzne (plakat, gazeta, znak graficzny, kalendarz, książka artystyczna, monotypia i inne płaskie techniki graficzne), o kompozycjach przestrzennych, abstrakcyjne (m.in. uwzględniające zjawiska optyczne), oparte na obserwacji natury (rysunki i szkice w plenerze).
Przykładowe tematy dla dzieci w wieku 9-13 lat
Moja najciekawsza podróż (pociągiem, autobusem, samochodem).
Wrażenia z podróży.
Jestem w teatrze. Jestem w kinie.
Nastrój i litera.
Realny rysunek z natury w nadrealnej rzeczywistości.
Szkice linearne kilku przedmiotów w perspektywie.
Wykonanie kompozycji złożonych z płaskich figur geometrycznych (np. koło, trójkąt, kwadrat, prostokąt) w różnych układach tworzących pewien wzór (np. wzór dynamiczny lub wzór statyczny).
Prawdziwe i nieprawdziwe (wykorzystanie „właściwości” dwóch światów: realnego i nierealnego).
Jesień w dwóch kontrastach (kompozycje jesienne w martwej naturze).
Witraż (projekty na papierze).
Rysunek kolegi lub koleżanki (szkice pozującej postaci).
Mozaika (projekty na kartonie).
Studium głowy z natury.
Książka artystyczna (realizacje plastyczne na kilku płaszczyznach).
Walor – pierwsze ćwiczenie rysunkowe.
Tworzenie abstrakcyjnych form przestrzennych z papieru.
Moje opakowanie (projekt w kolorze).
Powiększenie.
Kompozycje dwubarwne płaskich figur geometrycznych, pasków pionowych, poziomych lub poprzecznych.
Kwiaty w wazonie, czyli pierwsze próby z akwarelą.
Kalendarz – dwanaście miesięcy w dwunastu pracach plastycznych.
Malarstwo na tkaninie – wstęp do projektowania (pierwsze próby projektowania strojów użytkowych)
Portret charakterystyczny, czyli szukamy cech szczególnych. Pierwsze próby karykatury.
Moja artystyczna gazeta.
Projekt ubioru – szkice plastyczne i proste realizacje.
Malowanie na szkle użytkowym.
Plakat
Opracowanie na podstawie książki:
Anna Kalbarczyk,
Zabawy ze sztuką, podręcznik metodyczny dla nauczycieli, Wyd. IMPULS, Kraków 2006.