CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWU BIODROWEGO
– COXARTHROSIS DEFORMANS
ChZS – osteoartroza OA – powoli postępujący proces degeneracyjny prowadzący do stopniowego uszkodzenia powierzchni stawowych
Charakteryzuje się – postępującym uszkodzeniem początkowo chrząstki stawowej, następnie warstw podchrzęstnych, a potem samej tkanki kostnej. Obok zmian zanikowych dochodzi do zmian wytwórczych z tworzeniem nowej tkanki kostnej na brzegach stawu (osteofitów) i sklerotyzacji struktury kostnej w części podchrzestnej.
Objawy choroby zwyrodnieniowej:
Ból
Narastające deformacje
Dysfunkcja stawu
CHZS może mieć:
Postać pierwotną (samoistną) o niezmienionej etiologii
Postać wtórną o znanej przyczynie powstania
POSTAĆ WTÓRNA – zmian zwyrodnieniowych jest wynikiem wielu chorób układowych:
Reumatoidalne zapalenie stawów
Nadczynność tarczyc
Otyłość
Akromegalia
Dna
Choroby metaboliczne (cukrzyca, osteoporoza, osteomalacja)
Uogólnioną chorobę zwyrodnieniową stawów cechują:
Wolno postępujące zmiany wielostawowe (zwykłe, symetryczne)
Zmiany degeneracyjne dotyczące dużych i małych stawów
Prowadzi do narastających deformacji, zaburzeń sylwetki i patologii chodu.
Dochodzi do ograniczenia wydolności ogólnej, zaburzeń krążenia oraz układu oddechowego.
CZYNNIKI PREDYSPONUJĄCE DO ZMIAN ZWYRODNIENIOWYCH:
Wiek powyżej 55 lat
Płeć (żeńska)
Zaburzenia metaboliczne (nadwaga)
Choroby wrodzone i dziedziczne (hemofilia, wrodzona dysplazja stawu biodrowego, alkaptonuria)
Zaburzenia nabyte jak: urazy ostre, urazy przewlekłe (zmiany przeciążeniowe, uprawianie sportu wyczynowego)
Choroby zapalne swoiste, nieswoiste
Martwice aseptyczne
Zmiany jatrogenne (po licznych wstrzyknięciach kortykosteroidów)
Złuszczenie głowy kości udowej
Neuropatie
Choroba Pageta
ChZS można podzielić ze względu na pierwotną lokalizację:
Pierwotne zniszczenie chrząstki stawowej (alkaptonuria, chondrokalcytoza)
Zniekształcenia i zniszczenia tkanki kostnej, które wtórnie doprowadzają do uszkodzeń chrząstki na skutek wadliwego obciążenia
Jednoczesnego niszczenia chrząstki i kości (choroby metaboliczne)
W patogenezie ChZS ważne sa czynniki zapalne, biorące udział w tworzeniu zmian stawowych
Uwalniane z chrząstki kryształki pirofosforany hydroksyapatytu wapnia prowadzą do stanu zapalnego błony maziowej
Proces zapalny wpływa decydująco na dolegliwości bólowe
Dolegliwości bólowe ograniczają ruchomość stawów
Dochodzi do zaburzenia metabolizmu w stawie i upośledzenia wytwarzania i jakości płynu stawowego
Wpływa to na uszkodzenie chrząstki stawowej
W łynie stawowym występują hialuroniany o właściwościach sprężysto-lepkich, które wpływają na amortyzację ruchów, odżywienie i metabolizm tkanek miękkich, ochronę błony maziowej i receptorów bólowych.
OBJAWY KLINICZNE CHZS
Objawy bólowe
Ograniczenie ruchomości stawu
Tkliwość przy obmacywaniu
Osłabienie obrysów stawu
Narastanie zaburzeń funkcji stawu
Ograniczenie funkcjonowania całego ustroju
Mogą wystąpić wysięki stawowe potęgujące ból
OBRAZ KLINICZNYCH ZMIAN ZWYRODNIENIOWYCH WG SEYFRIEDA
stopnia - ból podczas chodzenia po schodach, po dłuższym spacerze: ruch czynny w zachowanym zakresie z obciążeniem nieco mniejszym od normalnego
stopnia – ruch wolny bez obciążenia w zachowanym zakresie, obciążenie nasila ból.
stopnia – ruch w pozycji odciążenia (kończyna podwieszona) ruch czynny wywołuje ból, ograniczenie ruchu czynnego
stopnia – ruch tylko w odciążeniu w niepełnym zachowanym zakresie, stałe dolegliwości bólowe
BADANIA DODATKOWE
Rtg okolicy stawu
Rtg w projekcji przednio-tylnej, bocznej, osiowej
TK
MR
Morfologia (stężenie wapnia i fosforanów)
USG stawu
CEL LECZENIA
Zmniejszenie dolegliwości bólowych
Zwolnienie procesu degeneracyjnego
Polepszenie funkcji stawu przez poprawę zakresu ruchomości i zwiększenie siły mięśniowej
Wyrównanie powstałych defektów (właściwa kompensacja i adaptacja ustroju do nowych warunków)
Przywrócenie jak najlepszych warunków metabolicznych w obrębie stawu (celem leczenia operacyjnego jest odbudowanie utraconych warunków anatomicznych i mechanicznych stawu)
Zwiększenie aktywności chorych
Poprawa jakości życia osób dotkniętych procesem zwyrodnieniowym stawów
BUDOWA STAWU BIODROWEGO
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWU BIODROWEGO
Koksartroza zaliczana jest do społecznych chorób narządu ruchu
Koksartroza należy do najcięższej i najczęstszej choroby narządu ruchu ze względu na:
Częstość występowania
Małą podatność na leczenie zachowawcze
Ciężkie kalectwo do którego doprowadza
Zmiany zwyrodnieniowo- zniekształcające stawów biodrowych nie stanowią jednolitej jednostki chorobowej, lecz zespół zmian patologicznych powstałych w następstwie działania różnych czynników przyczynowych, prowadzących do przedwczesnego zużycia i zwyrodnienia tkanek tworzących staw.
Zmiany te dotyczą przede wszystkim osób w podeszłym wieku ale mogą dotyczyć osób młodych
Stanowią duży problem społeczny, upośledzając czynności życiowe i zawodowe
PODZIAŁ ETIOLOGICZNY KOKSARTROZY
Koksartrozy pierwotne, idiopatyczne – 20%
Koksartrozy wtórne – 80%
KOKSARTROZY WTÓRNE PRZYCZYNY:
Urazy
Złamanie szyjki kości udowej
Przerwanie naczyń krwionośnych torebkowych, stanowiących źródło ukrwienia głowy i szyjki kości udowej
Dodatkowo może wystąpić mechaniczne uszkodzenie chrząstki stawowej
Nieprawidłowy zrost powoduje zaburzenie osi anatomicznej i niezborność powierzchni stawowych
Urazowe zwichnięcia stawu biodrowego
Wady sylwetki
Nierównomierne i nieprawidłowe obciążenie stawów biodrowych
Otyłość i nadwaga
Przeciążenie elementów chrzęstnych stawów biodrowych
Zmiany zapalne
Powierzchniowe zaburzenia w ukrwieniu i odżywieniu elementów chrząstki
Zmiany zniekształcające
Choroba Perthesa
MIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW BIODROWYCH – ROZPOZNANIE
Zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych rozpoznaje się na podstawie:
Wywiadu
Badania klinicznego
Charakterystycznych zmian w obrazie RTG
Wywiad
Pacjenci z chorobą zwyrodnieniowo – zniekształcającą stawów biodrowych zgłaszają dolegliwości bólowe
W pachwinie
W okolicy pośladka
Często ból w okolicy kolana
Początkowo ból związany z wysiłkiem, w spoczynku ból zmniejsza się
W miarę postępowania choroby ból biodra i pachwiny poteguje się (ból spoczynkowy)
W postaci zaawansowanej bóle nocne
Badania kliniczne
Chód utykający na kończynę chorą
Skrócenie kończyny w wymiarze względnym (zawansowane zmiany)
Ograniczenie ruchomości biernej i czynnej w zajętym stawie
Początkowo ograniczenie dotyczy rotacji wewnętrznej i wyprostu
Staw biodrowy w ruchu zgięcia ustawia się w odwiedzeniu
Postęp choroby ogranicza ruchomość stawów we wszystkich płaszczyznach
Silny ból w skrajnych pozycjach głowy kości udowej
Osłabienie mięśni pośladkowych i mięśni uda (zaniki mięśniowe)
Przykurcz zgięciowo – przywiedzeniowy
Objaw Trendelenburga i Duchenea
Badanie, objawy, testy okolicy stawu biodrowego
Test Patricka
Test Mennella (przeprostu)
Test Thomasa
Objaw Trendelenburga
Objaw Duchenne’a
Charakterystycznych zmian w obrazie RTG
Zmiany w obrazie RTG można podzielić na:
Koksartrozy protruzyjne – pogłębienie panewki z jej ścieńczeniem, ograniczenie ruchomości, skrócenie wymiaru względnego
Koksartrozy dysplastyczne – spłyceniepanewki
Koksartrozy z destrukcją głowy kości – zniekształcenie głowy z obecnymi torbielami lub jałową martwica kości
Koksartrozy hiperosteotyczne – z przewagą osteofitów w obrębie panewki, ograniczenie ruchomości w stawie
Postacie mieszane
OCENA RADIOLOGICZNA W SKALI ALTMANA
0 º - norma (prawidłowa szerokość szpary stawowej, bez osteofitow)
1 º - zmiany łagodne (minimalne zwężenie szpary stawowej, niewielkie osteofity)
2 º - zmiany umiarkowane (wyraźne zwężenie szpary stawowej, średnie osteofity)
3 º - zmian zaawansowane (bardzo wąska szpara stawowa – do całkowitego zarośnięcia, bardzo duże osteofity)
OBRAZ RADIOLOGICZNY KOKSARTROZY
Zawężenie szpary stawowej nieznaczne do całkowitego
Zagęszczenie struktury kostnej (sklerotyzacja) – strop panewki
Torbiele kostne – w części podchrzęstnej – głowa kości, dach panewki
Wyrośla kostne – osteofity
Grzybowate zniekształcenia głowy kości udowej
Pozorne skrócenie szyjki kości udowej
Zdwojenie dna panewki
Zmiany martwicze głowy w MRI
ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW BIODROWYCH – LECZENIE
Leczenie zmian zwyrodnieniowych w pierwszym okresie ma charakter zachowawczy i wielokierunkowy
FARMAKOTERAPIA
Niesterydowe leki przeciwzapalne
Preparaty przeciwzapalne i przeciwbólowe w postaci maści, kremów, żeli
Dostawowe podawanie kortykosteroidów o przedłużonym działaniu (3-4 iniekcje w odstępach tyg.)
Iniekcje dostawowe preparatów zawierających polimery hialonowe – złagodzenie bólu, poprawia amortyzację stawu i jego warunki odżywcze
FIZYKOTERAPIA
Zabiegi cieplne lub krioterapia
Prądy diodynamiczne
Prądy intenferencyjne
Ultradźwięki
KINEZYTERAPIA
Zapobiega powstawaniom:
Przykurczów
Zaników mięśniowych
Umożliwia utrzymanie odpowiedniego zakresu ruchu oraz dobrej siły mięśniowej
Stwarza lepsze szanse na pomyślny wynik leczenia operacyjnego
Ćwiczenia izometryczne
Ćwiczenia w odciążeniu stawu biodrowego w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej, celem jest:
Zwiększenie zakresu ruchu przez odciążenie (zmniejszenie napięcia torebki stawowej i odciążenie torebki stawowej)
Dyfuzja płynu stawowego i lepsze odżywienie chrząstki stawowej
Prawidłowe działanie pompy mięśniowej
Utrwalanie elastyczności i sprawności torebki stawowej i więzadeł
Ćwiczenia w odciążeniu z dawkowanym oporem
Wzmacniające prostowniki, odwodziciele i rotatory wewnętrzne stawu biodrowego
Rozciągające przykurczone zginacze i rotatory zewnętrzne
Ćwiczenia ogólnokondycyjne
Nauka chodu o kulach
Ćwiczenia czynne kończyn górnych
Ćwiczenia w wodzie
Wyciąg pośredni osiowy stawu biodrowego
Obciążenie 1/6 – 1/8 wagi ciała
Stosowany na jedną lub dwie kończyny
Czas trwania 20-30 min
Zastosowanie wyciągu na obie kończyn ma uzasadnienie gryż:
Zmiany zwyrodnieniowe dotyczą obu stawów biodrowych
Przy jednostronnej koksartrozie występują zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, a wyciąg za obie kończyny symetrycznie oddziałuje na stawy krzyżowo – biodrowe i odciąża kręgosłup lędźwiowy
Cel działania:
Rozciągnięcie przykurczonych mięśni, więzadeł, torebki stawowej,
Odciążenie uszkodzonych powierzchni stawowych
Przeciwbólowo
Masaż
Edukacja chorego
Zdrowy tryb życia
Kontynuowanie gimnastyki leczniczej w warunkach domowych
ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW BIODROWYCH – ZASADY PROFILAKTYKI
Chodzenie za pomocą kul łokciowych
Trzymanie kuli po stronie przeciwnej do chorego stawu biodrowego
Wchodzenie po schodach do góry – zawsze kończyną zdrową
Schodzenie po schodach w dół zawsze kończyną chorą
Unikanie noszenia ciężarów
W razie konieczności noszenia ciężarów jak najbliżej ciała w ręce po stronie chorego stawu
Większość prac kuchennych powinna być wykonywana w pozycji siedzącej
Przy pracach porządkowych należy używać sprzętu na długich rączkach
Wypoczywać jak najwięcej w pozycji leżenia na brzuchu, podkładając od niego poduszkę, aby nie pogłębiać lordozy lędźwiowej
Nie należy siadać na niskich, miękkich fotelach
Nie zakładać nogi na nogę
Do zakładania butów i skarpet używać specjalnych szczypcy
LECZENIE OPERACYJNE
Endoprotezy cementowe
Endoprotezy bezcementowe
Endoprotezy hybrydowe
ENDOPROTEZOPLASTYKA
Jest to zabieg chirurgiczny polegający na wycięciu chorego stawu i zastąpieniu go sztucznym (alloplastyka, endoplastyka)
Zabieg alloplastyki stosowany jest w leczeniu operacyjnym stawu biodrowego na tle zmian zwyrodnieniowych, złamań szyjki kości udowej oraz złamań okolicy krętarza
Zabieg znosi ból, przywraca utracone czynności i umożliwia funkcję stawu
Zabieg poważny, obciążający chorego
ENDOPROTEZY –ORTOPEDYCZNA KLASYKA
Pierwsze endoprotezy wprowadzono w Anglii w latach 60-tych XXwieku
W Polsce w latach 70-tych
Obecnie implantacja stawu biodrowego stosowana jest rutynowo
Od 2009 r na świecie stosowana jest nowa metoda – kapoplastyka BMHR – Birmingham Hip Resurfacing
WSKAZANIA DO WYMIANY STAWU BIODROWEGO
Choroba zwyrodnieniowa stawu o różnej etiologii
Idiopatyczna
Pourazowa
Wtórna (po przebytych schorzeniach stawu biodrowego)
Złamania szyjki kości udowej
W przebiegu chorób reumatycznych
PRZECIWSKAZANIA DO WYKONANIA WYMIANY STAWU (ARTROPLASTYKI)
Zły stan ogólny: układu krążenia, nerek, niewyrównana cukrzyca)
Czynne ogniska infekcyjne lub owrzodzenia skóry
Znaczna demencja (często związana z wiekiem)
Nadwaga (kkd – masa ciała pow 100kg)
U pacjentów po dostawowych iniekcjach
OPERACYJNE DROGI DOJŚCIA
Dojście przednio – boczne
Dojście tylno – boczne
Dojście przezkrętarzowe
JAKA ENDOPROTEZA?
Wiek chorego
Jakość tkanki kostnej
Warunki anatomiczne stawu
Obciążenia innymi chorobami
Endoprotez nie stosujemy do momentu zakończenia wzrostu
BUDOWA ENDOPROTEZY
Każda proteza składa się z 3 części:
Trzpienia kości udowej
Głowy kości udowej
Panewki
Każda z części protezy ma wiele rozmiarów
PRZEBIEG ZABIEGU – (rysunek obok)
PODZIAŁ ENDOPROTEZ:
Endoprotezy całkowite – wymianie podlega panewka i głowa kości udowej metodą cementową lub bezcementową
Endoproteza połwiczna – resekuje się tylko głowę kości udowej i zakłada w to miejsce protezę (panewka zostaje własna) endoproteza Austin – Moora lub endoproteza bipolarna
Ze względu na sposób osadzania w tkance kostnej
Cementowe
Bezcmentowe
Hybrydowe – jeden element najczęściej panewka zakładany jest metodą bezcemnetową, drugi głowa metoda cementową
ENDOPROTEZY BEZCEMENTOWE
W endoprotezach bezcementowych panewka składa się z 2 elementów: części zewnętrznej – wkręcana do kości lub mocowana „press fit” oraz wkładki polietylenowej (może być metalowa), co zwiększa wytrzymałość na ścieranie
Trzpień pokryty porowatą warstwą hydroksyapatytu
Głowa metalowa lub ceramiczna
ENDOPROTEZY CEMENTOWE
Mocowane są za pomocą cementu kostnego (metylo metacrylat)
Głowa endoprotezy – metalowa (stop kobaltowo – chromowy) lub ceramiczna (aluminium i cyrkonie), mniejsza ścieralność. Obecnie najbardziej oporny na ścieranie jest polietylen.
Panewka endoprotezy cementowej wykonana jest z polietylenu o wysokiej gęstości – osadzona w cemencie kostnym.
Trzpień – wykonany z metalu (chromowo – kobaltowe, tytanowo – molibldenowe tytanowe). Powierzchnia porowata ułatwiająca zrost.
KRÓTKI TRZPIEŃ
WYBÓR ENDOPROTEZY W ZALEŻNOSCI OD WIEKU
Pacjenci młodsi – całkowita endoproteza bezcementowa lub system mieszany (całkowita endoproteza częściowo zacementowana) z bezcementową panewką, trzon zacementowany. Nie należy obciążać kończyny przez 6 tygodni.
Pacjenci starsi – całkowita endoproteza cementowa (panewka i trzon zacementowane). Po operacji można obciążać kończynę od razu.
KAPOPLASTYKA
Kapoplastyka – oszczędna protezoplastyka stawu biodrowego (zachowuje głowę i szyjkę kości udowej) – prawidłowe warunki anatomiczne. Eliminuje to możliwość zwichnięcia i szybki powrót do aktywności życiowej. Proteza nakładkowa – mniej inwazyjna – Birmingham Hip Resurfacing – wymiana powierzchni – BHR (wprowadzona pod koniec lat 90tych, twórca Anglik dr Derek Mc Minn)
W kapoplastyce dokonywana jest wymiana panewki miednicy
Na głowę kości udowej nakłada się metalową nakładkę – coś na kształt czapki (tzw kapa) tworzy ona wraz z głowa kości udowej i panewką ruchomy przegub
Najważniejsza zaleta protezy- wytrzymałość (stop chromowo kobaltowy – zastosowanie powierzchni trących metal – metal – odporne na ścieranie)
Są bardzo trwałe i wolno się zużywają (ścieralność oceniono na 20-30 lat)
Nie ma ryzyka zwichnięcia (możliwość uprawiania sportu)
Alergie na metal – wówczas jej można jej zastosować
Nie sprawdza się u pacjentów z martwicą kości udowej i osteoporozą
KAPOPLASTYKA KORZYŚCI:
Minimalny ubytek kości – niewielka resekcja własnej kości pacjenta
Zachowany zostaje anatomiczny układ kośćca
Małe ryzyko zwichnięcia i obluzowania
Eliminacja problemu nierównych kończyn
Łatwa i bezpieczna możliwość rewizji
Duży zakres ruchu w stawie biodrowym
Możliwość uprawiania sportu
Dobra stabilność ciała
Nie ma uczucia braku własnego stawu
W przyszłości możliwość założenia protezy standardowej (nie jest rozwiązaniem ostatecznym)
Szybka rehabilitacja, szybki powrót pacjentów do aktywności sprzed choroby.
POWIKŁANIA PO ALLOPLASTYCE
Nieprawidłowa implantacja endoprotezy, pęknięcie trzonu uda, zwichnięcie endoprotezy, porażenie nerwu kulszowego
Infekcje wczesne i późne (ogniska infekcji w organizmie)
Zwichnięcie endoprotezy
Zużycie wkładki polietylenowej
Pękniecie lub złamanie kości udowej
Dolegliwości bólowe
Obluzowanie implantu (czas przeżycia endoprotezy 15-20lat, minimum 10) – zabieg rewizyjny całej lub elementu
Metaloza i reakcje alergiczne (pokrycie metali specjalną warstwą ochronną)
KORZYŚCI Z OPERACJI
Zniesienie dolegliwości bólowych
Poprawa czynności ruchowej biodra
Ustawienie kończyny w pozycji fizjologicznej
PROGRAM KINEZYTERAPII PO CAŁKOWITEJ ALLOPLASTYCE BIODRA
1 tydzień
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia czynne kończyn górnych
Ćwiczenia synergistyczne kończyny operowanej ipsi i kontralateralne
Ćwiczenia izometryczne m. czworogłowego i mm. pośladkowych
Ćwiczenia czynne stopy
Ćwiczenia wspomagane zmianami pozycji – półsiad bierny, czynny ze spuszczonymi nogami
Ćwiczenia wspomagane zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym kończyny operowanej
Pionizacja czynna przy łóżku z balkonikiem – 3 doba (kończyna perowana nie obciążona – o czasie i stopniu obciążenia decyduje lekarz)
Indywidualna nauka chodzenia o balkoniku bez obciążenia chorej kończyny
REHABILITACJA PO ENDOPROTEZOPLASTYCE CEMENTOWEJ ST.BIODROWEGO (wg prof. Siwka)
Ułożenie pooperacyjne – w odwiedzeniu pod kątem 40 stopni i zgięcie w biodrze i kolanie 10 stopni. Nauczenie pacjenta zachowania się w łóżku (obracania, leżenia na boku nieoperowanym – poduszka)
Pierwszy dzień – profilaktyka przeciwzakrzepowa (clexan, heparyna), ćwiczenia stóp (10 x po 20 napięć, zwiększać do 150 napięć – do 1tyg) zapobiegające powikłaniom zatorowo – zakrzepowym, ćwiczenia oddechowe, napinanie pośladków, ćw kkg i tułowia.
Po usunięciu drenów (48h) ćwiczenia zgięcia biodra i przesuwania pięty po podłożu
Siadanie w łózku ze zgięciem biodra i kolana w lekkim odwiedzeniu
Pionizacja – kiedy chory czuje się dobrze i włada samodzielnie kończyną 3-4 doba
Przed pionizacją pomiary długości kończyn, umiarkowane obciążanie kończyny (1-2 dzień 5 kg, zwiększamy do 20 kg)
Chód przy pomocy balkonika, a potem kul. Chodzenie – 2 kule przez 6 tygodni i kula rzez 12 tygodni (otyli 18 tyg). Pełne obciążenie po RTG
Ćwiczenia czynne po 7 dniach (czynne odwodzenie, ćwiczenia z oporem prostowników biodra, czynne później z oporem prostowników kolana w siadzie)
Redukcja przykurczu zgięciowego (przykurcz powyżej 30 stopni – niszczenie protezy przykurcz do -5 stopni)
Po opanowaniu chodu i uzyskaniu dostatecznej siły mięśniowej oraz poprawnej oraz poprawnej ruchomości stawu nauka chodzenia po schodach (odpowiedni zakres ruchu zgięcia, brak bólu)
Wchodząc najpierw stawiamy kończynę zdrową, przenosimy kulę dostawiając operowaną
Przy schodzeniu stawiamy pierwszą kończynę chorą, później kulę, a kończymy fazę chodu dostawieniem kończyny zdrowej
Chodzenie z dwoma kulami (1,5 – 2 miesięcy), jedna kula – 3 miesiace, (dobry zakres czynności ruchowej w stawie operowanym i brak dolegliwości bólowych)
Pod koniec 1go tygodnia rozpoczynamy obciążenie 20-30% wagi ciała
Po zdjęciu szwów – pełne obciążenie. Pełne obciążenie może odbywać się gdy przykurcz zgięciowy wynosi (5-10 stopni, siła mięśniowa w porównaniu ze stroną zdrową wynosi 70%)
OGÓLNE ZASADY POSTEPOWANIA PO ENDOPROTEZOPLASTYCE BEZCEMENTOWEJ BIODRA WG PROF. SIWKA
Endoproteza stabilna w dniu operacji –kość wokół protezy przystosowuje się do działających tam sił
Po zabiegu pacjenta układamy płasko z lekko zgiętym stawem biodrowym i kolanowym (10 stopni) Zasady pielęgnacji
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe i profilaktyka przeciw zakrzepowa clexan
Napinanie mięśni pośladkowych
Pionizacja z obciążeniem 20-30kg w chwili swobodnego władania kończyny (wielkość obciążenia ustalona na wadze)
W 10-14 dniu kontynuowanie ćwiczeń stawu biodrowego, wprowadza się ćwiczenia w leżeniu na brzuchu, zmniejszając przykurcz zgięciowy
Ćwiczenia oporowe odwodzicieli stawu biodrowego w leżeniu na boku zdrowym i prostowników biodra z małą dźwignią w leżeniu na brzuchu
Delikatne wspomagane ćwiczenia odtwarzające zakres ruchów w stawie (leżenie tyłem)
W 6-10 dniu ćwiczenia oporowe zginaczy i prostowników stawu kolanowego oraz prostowników stawu biodrowego (leżenie przodem)
Wykonywanie ćwiczeń w domu (po zwiększeniu siły mięśniowej w stawie)
Prawidłowe postepowanie w czynnościach dnia codziennego (podwyższone posłanie, nakładka na sedes, podwyższone krzesło lub fotel, unikać zgięcia i rotacji wewnętrznej biodra)
Zwiększamy obciążenie do 30-40 kg, wprowadza się odpowiednie ćwiczenia oporowe mięśni obręczy biodrowej
Warunkiem pełnego obciążenia jest osiągnięcie przynajmniej 70% siły mięśniowej kończyny po 4-6 miesiącach. Po 6 miesiącach od operacji widoczne jest osłabienie siły mięśniowej odwodzicieli operowanego stawu – włączamy ćwiczenia izometryczne mięśni pośladkowych (odwodzicieli)
Wszystkie czynności opóźnione. Pacjent ćwiczy w łóżku, na podwieszkach oraz wykonuje ruchy bierno – czynne
Pionizacja po kilku dniach, czasami 7-10 dniach, w innych po14
Podczas chodzenia z obciążeniem zwracamy uwagę na długość kończyn (wyrównać skrócenie)
Pacjent przez pierwszy rok nie może dźwigać i wykonywać ciężkiej pracy
Kontrola kliniczne i radiologiczne co 6 miesięcy, z fizjoterapeutą co 3-6 miesięcy
Pacjent używa dwóch kul łokciowych do 3 miesięcy, jednej do pół roku
WYNIKI PO ENDOPROTEZIE BEZCEMENTOWEJ
Pełna przebudowa w korzyści trwa powyżej 6 miesięcy
Ostrożnie dawkowane obciążenie zawsze w kontakcie z ortopedą
Łatwiejsze przyklejanie protezy
W mniejszym stopniu występują zmiany destrukcyjne w kości
Rehabilitacja dłuższa, kosztowniejsza, przynosząca większe korzyści choremu
Porównując późne wyniki po endoprotezoplastyce cementowej i bezcementowej wykazują przewagę zadowalających dla bezcementowej
PROFILAKTYKA
Unikanie obrotów na kończynie operowanej
Unoszenie biodra pow 90 stopni
Zakładanie nogi na nogę, krzyżowania nóg,
Unikanie długotrwałego stania na kończynie operowanej i chodzeniu o schodach
Unikane przywodzenia operowanej kończyny przy zgiętym biodrze
Należy używać krzesła z oparciem i wysokich desek klozetowych
Nauka czynności dnia codziennego (korzystanie z toalety, robienie zakupów, wsiadanie i wysiadanie z samochodu, dostosować wysokość łóżka)
Nauka ćwiczeń do domu (wykonywać ostrożnie, bez gwałtownych ruchów około 15-20 min dziennie)
Do ćwiczeń elastyczny materac, dość twardy: pokój przewietrzony, regularny oddech podczas ćwiczeń, odpoczynek po ćwiczeniach
Wskazane obuwie z miękkim gumowym obcasem