Metody i środki wychowania

Co oznacza termin metoda?

Słowo metoda wywodzi się z greki, gdzie methodos oznaczało dosłownie drogę. Metoda jest również pewną droga w postępowaniu wychowawcy z wychowankiem, droga utarta i dobrze znaną. Traktować można ją za systematycznie stosowany sposób współbycia, współprzebywania wychowawcy z wychowankiem w kontakcie bezpośrednim lub pośrednio za pomocą, wartości sztuki, nauki czy wytworów własnych wychowanka. Kontakt bezpośredni obejmuje takie elementy jak wypowiadane przez wychowawcę słowa dotyczące różnych momentów działalności wychowanka.

Jaki ma wpływ wychowawca na wychowanka?

Wychowawca może mieć wpływ na postępowanie wychowanka, na jego wyobrażenia, oceny moralne i estetyczne, czy głoszone sądy o różnych sytuacjach społecznych także za pośrednictwem innych ludzi. Wówczas to oni właśnie modyfikują sądy i zachowania jednostki zgodnie z przyjętymi przez wychowawcę celami. Jednak oddziaływanie pośrednie jest trudniejsze i wymaga znajomości wielu czynników wpływających na zachowania i poglądy poszczególnych członków grupy, w której znalazł się wychowanek. Zresztą niekiedy może występować konflikt interesów grupy i wychowawcy, a wówczas skuteczność pośredniego oddziaływania może być odwrotna od zamierzonej. Wychowawca nadaje metodom znaczenia. Uzyskują one wartość dla wychowawcy i wychowanka. Metoda przykładu własnego staje się atrakcyjną dla wychowanka wówczas, kiedy wychowawca swoim postępowaniem, wyrażanymi poglądami jest wierny swoim zasadom moralnym, zasadom, które uznaje także za ważne w życiu społecznym i mające, w jego przekonaniu, walor powszechnego obowiązywania.

Jaka jest klasyfikacja metod wychowania według autorów?

Występuje wiele różnorodnych klasyfikacji metod wychowania. Propozycje takie przekładają w swoich pracach tacy autorzy, jak: M. Krawczyk Metody wychowania moralnego, K. Sośnicki Teoria środków wychowania, H. Muszyński Zarys teorii wychowania, K. Konarzewski Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, M. Łobocka Wychowanie w klasie szkolnej. Generalnie wszyscy autorzy zgadzają się w jednej sprawie. Występują metody indywidualne- czyli relacje interpersonalne: wychowawca-wychowanek i metody wpływu poprzez grupę- kiedy wychowawca pośrednio oddziaływuje na wychowanka dokonując restrukturalizacji pozycji socjometrycznych w grupie, zmieniając nastawienia poszczególnych osób w stosunku do danego wychowanka.

Do metod grupowych, wpływu pośredniego zalicza się takie jak: kształtowanie norm i wartości grupowych w klasie szkolnej lub w innej grupie wychowawczej, restrukturowanie powiązań interpersonalnych w grupie, kreowanie przywództwa w klasie lub w innej grupie wychowawczej.

Na czym polega metoda nagradzania i karania?

Metoda nagradzania i metoda karania często występuje łącznie, gdyż stanowią jedne z najczęstszych stosowanych metod oddziaływań wychowawczych. Istnieje bogata w treści teoria karania i nagradzania, która wywodzi się przede wszystkim z psychologii behawioryzmu. Metody nagradzania nazwano wzmocnieniami pozytywnymi zaś metody karania-wzmocnieniami negatywnymi. Wychowawca manipulował tymi wzmocnieniami w procesie edukacji. Kiedy zamierzał ukształtować określoną cechę osobowości stosował na przemian wzmocnienie pozytywne- kiedy wychowanek przejawiał zachowanie świadczące o występowaniu tej właśnie pożądanej cechy osobowości i wzmocnienia negatywne- kiedy wychowanek po okresie zachowywania się zgodnego z oczekiwaniami wychowawcy zmieniał je. Wzmocnienia negatywne, doświadczane kary miały skutecznie usunąć owe niemieszczące się w założeniach pedagogicznych formy zachowania.

Czym jest metoda modelowania?

Metoda modelowania, czyli kształtowania zachowań wychowanków według określonego wzoru i wzorca uznanego przez wychowawcę za cenny, jest często wykorzystywana w wychowaniu. problemem jest wskazanie owego wzoru, określenie jego wartości i cech osobowościowych. Wzorcami wychowawczymi mogą być osoby fikcyjne albo bohaterowie kiedyś żyjący, których osobowość i wierność zasadom moralnym, jaką wykazywali w swoim życiu, może stanowić przykład do naśladowania. Natomiast wzorem wychowawczym jest ktoś istniejący naprawdę ktoś mieszkający w lokalnym środowisku, ktoś, z kim można się spotkać, porozmawiać, ktoś zachowujący się zawsze zgodnie z przyjętymi zasadami, kto może być godny do naśladowania dla dzieci i młodzieży. Bywa że takim wzorcem wychowawczym jest ksiądz, urzędnik, nauczyciel, sklepikarz, rodzic czy też inny krewny.

Na czym polega metoda modelowania?

Metoda modelowania polega na tym że dziecko naśladuje zachowania, wzorce lub wzoru oraz identyfikuje się z nimi zarówno w warstwie poglądów, wyborów, zachowań społecznych, w konkretnych działaniach w środowisku. Pedagog wybiera wzory i wzorce z bogatego zbioru postaci historycznych, tworów kulturowych, bądź osób żyjących w danym środowisku. Oferuje je wychowankowi. Ten może je zaakceptować bądź odrzucić. Nie zawsze, bowiem propozycje wychowawcy odpowiadają wrażliwości i temperamentowi wychowanka.

W metodzie modelowania ważne jest to, że wychowanek chce upodobnić się do owego modelu, kształtuje swoją osobowość na jego podobieństwo, naśladuje go w formułowaniu myśli, werbalizowaniu problemów i w wypowiedziach, w zachowaniach społecznych, w konkretnych działaniach. Jej skuteczność zależy od stopnia atrakcyjności modelu, świadomości wychowanka, od trafności decyzji wychowawcy oferującego wychowankowi taki właśnie wzór czy wzorzec wychowania od panującej mody w środowisku młodzieżowym na określony typ człowieka, wreszcie od wiedzy i doświadczenia wychowanka o człowieku, jako istocie społecznej i religijnej, istocie uosabiającej wartości moralne i estetyczne.

Omów metodę stawiania zadań.

Kolejna metodą wychowawczą indywidualną będącą określonym typem interakcji wychowawcy z wychowankiem jest stawianie zadań. Jej skuteczność zależy od rodzaju stawianych wychowankowi zadań do wykonania, klimatu psychologicznego i społecznego, jaki towarzyszy tym zadaniom, ocenie ich wykonania i sensowności podejmowania określonego trudu fizycznego bądź psychicznego. Ważnym momentem jest adekwatność zadań do aktualnego stadium rozwoju fizycznego i psychicznego wychowanka.

Jednak w wychowaniu zwłaszcza dzieci młodszych stawia się różnorodne zadania związane z samoobsługą, z zaspokojeniem ich potrzeb fizjologicznych i psychicznych, na miarę dziecka. Celem tych działań jest przygotowanie dziecka do coraz pełniejszego uczestnictwa w życiu środowiska lokalnego.

Co to jest metoda perswazji?

Metoda perswazji jest jedną z najczęściej stosowanych w procesie wychowania. Istota tej metody polega na tłumaczeniu, objaśnianiu dziecku norm i zasad moralnych, błędów w jego postępowaniu, błędów w postępowaniu innych osób, bliskich dziecku. Perswadowanie to także przekonywanie kogoś do własnego stanowiska wyrażanego w określonych, ważnych dla perswadującego sprawach.

Omów metodę kształtowania norm i wartości grupowych.

Metoda kształtowania norm i wartości grupowych staje się skuteczną szczególnie wtedy, kiedy wychowawca jest akceptowanym członkiem grupy, albo nawet jej przywódcą. Ma on wpływ na tworzenie się określonych reguł współżycia społecznego w tej grupie, na zachowanie poszczególnych osób, na swoisty język zrozumiały tylko dla członków tej grupy.

Na czym polega metoda restrukturalizacji?

Inna metoda jest restrukturalizacja spontanicznie ukształtowanych w grupie relacji interpersonalnych opartych na zasadzie atrakcyjności poszczególnych członków i tworzących określoną strukturę socjometryczną, czyli układ pozycji zajmowanych przez dzieci w grupie. Jednym z działań wychowawcy rozpoznającego grupę swoich wychowanków jest odkrycie rzeczywistych powiązań między poszczególnymi członkami zespołu. Znając układ relacji interpersonalnych wychowawca może realizować swoje cele związane na przykład ze zmiana postaw jednego z wychowanków poprzez restrukturowanie niektórych powiązań między określonymi uczniami w klasie, czy grupie wychowanków.

Na czym polega metoda kreowania przywództwa grupowego?

Metoda kreowania przywództwa grupowego jest niezwykle delikatnym sposobem podchodzenia do problemów wychowawczych. Nie zawsze diagnozy wychowawcy w tym względzie pokrywają się z interesami i oczekiwaniami innych członków grupy, zwłaszcza liderów opinii. Oferowanie w grupie wychowanków niechcianego przez nich przywódcy formalnego może spowodować głęboki konflikt w obrębie zespołu. Jedni będą posłuszni woli wychowawcy, inni będą wprost zwalczać takiego kandydata doprowadzając do rozłamu w grupie.

Jakie są środki wychowania w metodach indywidualnych?

Środki wychowania są treścią metod o ile metoda jest pewnym sposobem, ową droga postepowania wychowawcy z wychowankiem o tyle środek jest tym elementem, które się tą drogą porusza. I tak w metodzie perswazji środkiem wychowawczym jest słowo, czy raczej ciągi słów wypowiadane w określonym tle emocjonalnym. W metodzie karania bądź nagradzania jest konkretna kara albo nagroda (bicie, krzyki, słodycze, obietnice czegoś), w metodzie modelowania ośrodkiem wychowawczym jest właśnie ów model, zestaw cech jego osobowości, wartości, które preferuje, poglądy, które wyznaje, postawy, jakie przyjmuje do określonych obiektów rzeczywistości. Natomiast w metodzie zadaniowej środkiem są konkretne czynności do wykonania angażujące zarówno umysł ,jak też uczucia ,wolę i umiejętności techniczne wychowanka. Środki wychowania dotyczą tylko metod indywidualnych.