Agnieszka Bartosiewicz, Paulina Bączek

Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie

Zaoczne studia licencjackie

Kierunek: Pedagogika

Specjalność: Doradztwo Pracy i BHP

Przedmiot: Pedagogika społeczna

Rok akademicki : 2010/2011

Programy Usamodzielniające Wychowanków Opuszczających Placówki Opiekuńczo-Wychowawcze I Zakłady Karne

Plan referatu:

1. Proces usamodzielnienia – na czym polega, kogo dotyczy.

1. Trudność wchodzenia w dorosłe i samodzielne życie.

2. Programy przystosowujące wychowanków Zakładów Karnych do

życia na wolności.

2. Programy usamodzielniające wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo – wychowawcze.

   1. Pomoc ze strony Państwa osobom usamodzielniającym się.

   2. „Integracja dla samodzielności”

      1. Formy wsparcia

      2. Wyjazdy wakacyjne

      3. Kursy i szkolenia

3. Programy usamodzielniające wychowanków Zakładów Karnych.

1. Proces usamodzielnienia – na czym polega, kogo dotyczy.

Do jednych z najważniejszych zadań placówek opiekuńczo- wychowawczych i zakładów karnych jest wprowadzenie osób przebywających tam do życia w społeczeństwie. Aby taki stan rzeczy nastąpił potrzeba wiele wysiłku zarówno ze strony wychowanka jak i wychowawcy.

Proces usamodzielnienia jest procesem długofalowym, którego celem jest wejście w

dojrzałe życie zintegrowane ze środowiskiem.

Osoba usamodzielniana, to osoba, która osiągnęła pełnoletność w rodzinie zastępczej albo osoba pełnoletnia opuszczająca placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego i socjalizacyjnego, dom pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży oraz schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii zapewniający całodobową opiekę i młodzieżowy ośrodek wychowawczy, która zostaje objęta pomocą mającą na celu jej życiowe usamodzielnienie.

Indywidualny program usamodzielniania - opracowany wspólnie z wychowankiem i opiekunem usamodzielnienia, co najmniej miesiąc przed uzyskaniem pełnoletniości przez wychowanka, opuszczającego placówkę opiekuńczo-wychowawczą biorąc pod uwagę sposób i formy:

• współdziałania i wspierania osoby usamodzielnianej w kontaktach z rodziną i środowiskiem

• uzyskania wykształcenia zgodnego z możliwościami i aspiracjami osby usamodzielnianej

• uzyskania kwalifikacji zawodowych

• pomocy w ustaleniu uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego

• osiedlenia się osoby usamodzielnianej w powiecie innym niż miejsce zamieszkania przed umieszczeniem w placówce lub rodzinie zastępczej

• pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych

• podjęcia zatrudnienia

• pomocy w uzyskaniu przysługujących świadczeń.

1. Trudność wchodzenia w dorosłe i samodzielne życie.

Wychowankowie, którzy opuszczają placówki opiekuńczo- wychowawcze mają wiele trudności w rozpoczęciu dorosłego i samodzielnego życia. Dzieci wychowane w takiej placówce wolniej niż rówieśnicy wychowani w rodzinach osiągają zdolność oceny sytuacji społecznej i znalezieniem w niej własnej roli. Elementem życia w domach dziecka jest poczucia bycia tam tymczasem, co przejawia się w różnorakim zachowaniu się wychowanków. Dorastając wychowankowie są nieufnie nastawieni wobec środowiska i osób z najbliższego otoczenia. Mają obniżoną samoocenę.

W samodzielne życie wychowanek nie wkracza z dnia na dzień. Proces usamodzielnienia ma początek dużo wcześniej, niż ustawowy termin. Jest jednym z najbardziej istotnych sprawdzianów opieki wychowawczej. Zajęcia grupowe- „Wkrótce będę dorosły” prowadzone są od 14 roku życia. Poruszane są kwestie prawne przez pracownika socjalnego, co wychowankowie muszą zrobić, co im się prawnie należy. Pedagog oraz psycholog z terapeutą wprowadzają program wychowania w rodzinie i wychowania seksualnego od 16 roku życia wychowanka. Nie licząc zajęć grupowych prowadzone są również indywidualne rozmowy z dzieckiem jak i stały kontakt i współpraca z poradniami i szkołą. Wychowankowie w wieku 17 lat przygotowywani są do aktywnego poszukiwania pracy, pisania CV, załatwiania spraw urzędowych, umiejętności rozwiązywania problemów oraz odpowiedniej postawy i adekwatnej oceny własnych możliwości.¹

2. Programy przystosowujące wychowanków Zakładów Karnych do życia na wolności.

Wychowanek Zakładu Karnego jeszcze podczas odbywania kary pozbawienia wolności może liczyć na indywidualną pomoc wychowawcy ale również specjalnie stworzonych i opracowanych programów. Kurator wraz z skazanym układa projekt indywidualnego programu oddziaływania. Skazany może również ukończyć szkołę lub dodatkowe kursy dzięki którym posiądzie odpowiedni zawód i kwalifikacje. Zakłady Karne organizują takie szkolenia jak pilotażowy program udoskonalający kompetencje rodzicielskie osadzonych. Po odbyciu kary może również liczyć na pomoc socjalną i materialną.

2. Programy usamodzielniające wychowanków opuszczających placówki

opiekuńczo – wychowawcze.

Istnieje wiele programów usamodzielniających wychowanków opuszczających placówki opiekuńczo – wychowawcze. Państwo stara się wspierać tego typu przedsięwzięcia. Mamy również wiele prywatnych osób, organizacji pozarządowych czy firm, które chętnie wspierają młodzież z domów dziecka.

1. Pomoc ze strony Państwa osobom usamodzielniającym się.

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej osoby pełnoletnie opuszczające placówki opiekuńczo-wychowawcze zostają objęte pomocą :

• pieniężną na kontynuowanie nauki,

• pieniężną na usamodzielnienie,

• w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym

• w uzyskaniu zatrudnienia na zagospodarowanie w formie rzeczowej.

Pomoc pieniężna ( świadczenie pomocy społecznej) przysługuje jeżeli:

• wychowanek przebywał w placówce co najmniej rok,

• umieszczenie w placówce nastąpiło na mocy postanowienia sądu,

• osoba usamodzielniana jest zdolna do samodzielnego życia,

• przystępuje do realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia

• spełnia kryteria dochodowe.

Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki jest przyznawana na czas trwania roku szkolnego i roku akademickiego. Przyznawana jest nie dłużej niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25 lat. Wysokość pomocy pieniężnej ustala się od kwoty podstawy. Wysokość pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki wynosi 30% podstawy miesięcznie. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki przysługuje osobie usamodzielnianej samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza 200% kryterium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą (477zł). Żyjącej z rodziną, w której dochód na osobę nie przekracza 200% kryterium dochodowego na osobę (702zł/na osobę w rodzinie).

Pomoc pieniężna na usamodzielnienie. W przypadku gdy osoba usamodzielniana kontynuuje naukę, pomoc pieniężna na usamodzielnienie wypłaca się po ukończeniu nauki. W uzasadnionych przypadkach starosta może wypłacić pomoc pieniężna na usamodzielnienie w trakcie trwania nauki.

Wymogi aby uzyskać pomoc pieniężna na usamodzielnienie są podobne jak przy pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki. Warunkiem przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie, poza warunkami podstawowymi jest pisemna deklaracja osoby usamodzielnianej, zawarta w indywidualnym programie usamodzielnienia, że pomoc ta będzie przeznaczona na zaspokojenie ważnej potrzeby życiowej osoby usamodzielnianej, w szczególności na:

• polepszenie warunków mieszkaniowych

• stworzenie warunków do działalności zarobkowej, w tym podniesienie kwalifikacji zawodowych

• pokrycie wydatków związanych z nauką osoby usamodzielnianej, innych niż pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki.

Wysokość pomocy pieniężnej na usamodzielnienie dla osoby opuszczającej placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu socjalizacyjnego (dom dziecka,), rodzinnego (rodzinny dom dziecka)

• 400% podstawy, w przypadku, gdy osoba usamodzielniana przebywała w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, rodzinnego przez okres powyżej trzech lat.

• 200% podstawy - w przypadku, gdy osoba usamodzielniana przebywała w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, rodzinnego przez okres od dwóch do trzech lat.

• 100% podstawy - w przypadku, gdy osoba usamodzielniana przebywała w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego, rodzinnego przez okres od roku do dwóch lat.

Pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej.Za miejsce osiedlenia należy przyjąć lokal mieszkalny, w którym osoba usamodzielniana mieszka z zamiarem stałego pobytu do którego wychowanek ma prawo z tytułu cywilnego i potwierdzony jest fakt jego zameldowania.Mieszkanie chronione, wynajmowane, miejsce/ pokój w instytucji pomocy społecznej nie są miejscami, których status należy zrównywać z ‘’miejscem stałego osiedlenia’’- w takich przypadkach wniosek o pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej wymaga szczegółowego uzasadnienia, a w przypadku jego braku może być oddalony, co nie pozbawia osoby usamodzielnianej możliwości ponownego ubiegania się o tę formę pomocy.W skład pomocy na zagospodarowanie mogą wchodzić:

• materiały do przeprowadzenia remontu i wyposażenia mieszkania;

• niezbędne urządzenia domowe;

• pomoce naukowe;

• sprzęt rehabilitacyjny;

• sprzęt, który może posłużyć do podjęcia zatrudnienia.

Katalog rzeczy, które mogą wchodzić w skład pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej (uznane za niezbędne):

-łóżko, meble, bielizna pościelowa, sprzęt AGD, sprzęt oświetleniowy, inne niezbędne sprzęty

-materiały niezbędne do przeprowadzenia remontu np. farby, tapety oraz podstawowe materiały wykończeniowe,

-książki, zeszyty, przybory do nauki i przysposobienia zawodowego, komputer,

-podstawowy sprzęt rehabilitacyjny. ²

2. „Integracja dla samodzielności”

Projekt ten współfinansowany jest przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Projekt jest bardzo interesujący ze względu na szeroki zakres działań. Uczestnikami projektu jest młodzież w wieku od 15 do 25 lat. Są to osoby uczące się, które wychowują się w rodzinach zastępczych lub przebywają w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Rekrutacja do projektu dla młodzieży rozpoczęła się w kwietniu 2010 r. Projekt ten zostało zrealizowany przy ścisłej współpracy pracowników socjalnych Warszawskiego Centrum Pomocy Rodzinie, pracowników socjalnych z placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz 28 -osobowego zespołu tutorów. Do projektu zrekrutowano 344 wychowanków.

1. Formy wsparcia

GRUPA WSPARCIA

W projekcie od kwietnia 2010 powstało 16 grup wsparcia. Zajęcia odbywały się raz w tygodniu. Podczas spotkań grupowych omawiane były bieżące sprawy i problemy uczestników, Tematyka części warsztatowej zależała od aktualnych potrzeb uczestników. Były to zajęcia m.in. z asertywności, komunikacji, rozpoznawania i nazywania emocji, pracy w grupie, profilaktyki zachowań ryzykownych itp.

WSPARCIE INDYWIDUALNE

Wsparcie indywidualne polegało na świadczeniu indywidualnej pomocy w trudnych sytuacjach życiowych. Osoby, które zdecydowały się na indywidualny kontakt z tutorem były zobowiązane do odbycia co najmniej jednego spotkania w miesiącu.

DORADZTWO ZAWODOWE INDYWIDUALNE

Usługa ta polegał na przeprowadzeniu indywidualnego poradnictwa i konsultacji tj.: diagnozie predyspozycji i preferencji zawodowych, zainteresowań zawodowych, określenia dalszego kształcenia oraz możliwości zawodowych , określenia barier oraz sposób ich przełamywania.

INDYWIDUALNE DORADZTWO PRAWNE

Problemy z jakimi zgłaszali się uczestnicy projektu najczęściej dotyczyły prawa mieszkaniowego, wychowankowie interesowali się też zakresem prawa spadkowego oraz sprawami z zakresu obowiązku alimentacyjnego.

SPECJALISTYCZNE PORADNICTWO DLA MŁODYCH MATEK I KOBIET W CIĄŻY

Odbiorcami programu były uczestniczki projektu będące młodymi mamami lub kobietami w ciąży. Program został podzielony na:

• zajęcia indywidualne, które obejmują zajęcia z asystentem rodzinnym, rehabilitantem dziecięcym oraz ze specjalistami z zakresu zdrowia położna, pielęgniarka, lekarz, specjalista od laktacji) oraz prawa.

• zajęcia grupowe w formie 2 warsztatów z zakresu promocji prawidłowych wzorców w zakresie opieki i pielęgnacji niemowląt oraz umiejętności wychowawczych.

POMOC PSYCHOLOGICZNA I PSYCHIATRYCZNA

Usługa psychologiczna i psychiatryczna polegała na przeprowadzeniu indywidualnych konsultacji psychologicznych i psychiatrycznych, indywidualnych wizyt u psychiatry, specjalistycznych sesji terapeutycznych oraz terapeutycznych zajęć grupowych.

2. Wyjazd wakacyjny

Wyjazd wakacyjny odbył się w miejscowości Rudno koło Wolsztyna. Podczas wyjazdu, omawiano bieżące sprawy uczestników, prowadzono zajęcia warsztatowe dot. m.in. integracji, budowania bezpieczeństwa itp. Przeprowadzono z uczestnikami również liczne rozmowy wspierające. Każdy z uczestników miał możliwość udziału całodniowej wycieczce do Międzyrzeckiego Regionu Umocnionego. Uczestnicy brali także udział w zajęciach sportowych ( zajęcia na rowerach, kajakach, windsurfing itp.). Łącznie w wyjeździe wzięło udział 164 osoby oraz 28 tutorów.

3. Kursy i szkolenia

BROKERZY EDUAKCYJNI

Warunkiem uczestniczenia w kursie zawodowym, językowym lub komputerowym była konsultacja z brokerem edukacyjnym. który analizował potrzeby szkoleniowe uczestników projektu, prowadził indywidualne konsultacje. W okresie od lipca do sierpnia 2010 brokerzy edukacyjni opracowywali specyfikacje m.in. do kursów prawa jazdy, kursów językowych, kosmetycznych, kursów gastronomicznych. Brokerzy edukacyjni osobiście spotykali się z uczestnikami projektu w celu wypełnienia deklaracji dot. wyboru kursów, dokonania ostatecznej weryfikacji wybraków kursów oraz ich terminów realizacji.

KURSY JĘZYKOWE

Zrealizowano kursy językowe dla 162 uczestników projektu. Uczestnicy projektu uczęszczali do szkoły językowej PROFI-LINGUA. Wybrane przez uczestników kursy językowe to m.in. język angielski, niemiecki, francuski, włoski, chiński, czeski, szwedzki.

KURSY KOMPUTEROWE

Zrealizowano kursy komputerowe dla 34 uczestników projektu. Uczestnicy projektu biorą udział w następujących kursach komputerowych:

ECDL, ECDL Advanced, Kurs bezwzrokowego pisania, MS OFFICE, Excel

KURSY ZAWODOWE

We wrześniu 2010 r. rozpoczęto realizację kursu prawa jazdy ( KAT. „B”), który cieszył się największym zainteresowaniem pośród uczestników projektu. Do wzięcia udziału w w/w kursie zdeklarowało się 96 osób. W październiku 2010 r. rozpoczęto realizację kursu prawa jazdy –KAT. „C” dla 4 osób , natomiast w listopadzie KAT. „B – dla niepełnosprawnych” dla 1 osoby.

Inne kursy z których skorzystali wychowankowie to:

• Kurs kosmetyczny

• Kurs stylizacji rzęs

• Kurs przedłużania i zagęszczania włosów

• Kurs fryzjerski

• Kurs stylizacji wizerunku

• Kurs barmański

• Kurs kelnerski

• Kurs kucharski

• Kurs dietetyki

• Kurs stylizacji paznokci³

3. Programy Usamodzielniające Wychowanków Opuszczających Zakłady Karne.

MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ – MOPS

Na terenie Polski funkcjonują Zespoły Terenowej Pracy Socjalnej. Pracownicy socjalni mają swoje siedziby w mikrorejonach opiekuńczych. Zajmują się rozpoznawaniem środowiska lokalnego i identyfikowanie w nim osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz kwalifikowaniem do różnorodnych form pomocy: w postaci pracy socjalnej, świadczeń usługowych, rzeczowych i finansowych - zgodnie z obowiązującym stanem prawnym.

Reprezentowanie w razie potrzeby interesów klienta pomocy społecznej w urzędach i instytucjach. Mobilizowanie zasobów tkwiących w jednostkach, rodzinach, grupach i społecznościach lokalnych w celu zwiększenia możliwości samodzielnego rozwiązywania problemów i zapobiegania powstawaniu nowych.

Informowanie klientów pomocy społecznej oraz przedstawicieli instytucji funkcjonujących w środowisku lokalnym o prawach i uprawnieniach wynikających z systemu pomocy społecznej, o możliwościach udzielania pomocy oraz możliwościach współpracy w zakresie pomagania osobom i rodzinom w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych i samodzielnym funkcjonowaniu. Weryfikacja dokumentacji zebranej w celu przyznania (lub odmowy przyznania) usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.

Przyznawanie pomocy usługowej w zakresie uzależnionym od uzasadnionych potrzeb osoby zainteresowanej.

W zakresie pomocy społecznej osoby które opuszczają zakłady karne i dopiero przystosowują się do powrotu do życia społecznego mogą liczyć na dodatkowe świadczenia materialne. Podstawowe zasady przyznawania świadczeń określają artykuły 3,4 7 – pkt 12 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którymi prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom w przypadku, jeżeli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza określonego kryterium dochodowego.

Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem art. 40, 41, 53a, 78 i 91, przysługuje:

1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 4614 zł, zwanej dalej

"kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej",

2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 3164 zł, zwanej dalej

"kryterium dochodowym na osobę w rodzinie",

3) rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w

rodzinie, zwanej dalej "kryterium dochodowym rodziny"

- przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.⁴

Poza spełnianiem kryterium dochodowego konieczne jest wystąpienie co najmniej jednej z

okoliczności wymienionych w art. 3 pkt. 2 - 11:

1. ubóstwa;

2. sieroctwa;

3. bezdomności;

4. potrzeby ochrony macierzyństwa;

5. bezrobocia;

6. niepełnosprawności;

7. długotrwałej choroby;

8. bezradności w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia

gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych;

9. alkoholizmu lub narkomanii;

10. trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego;

11. klęski żywiołowej lub ekologicznej.

PRACA SOCJALNA

Na rzecz klientów świadczona była również pomoc pozamaterialna w formie pracy

socjalnej. Pod pojęciem tym należy rozumieć działalność, która ma na celu ułatwienie

wzajemnego przystosowania jednostek, rodzin i środowiska społecznego oraz rozwijanie

poczucia własnej wartości poprzez wykorzystanie możliwości tkwiących w ludziach, w

stosunkach interpersonalnych oraz zasobach udostępnianych przez społeczności lokalne.

Jest to działanie, które koncentruje się na rozwiązywaniu najróżniejszych problemów - od

motywowania osób bezrobotnych do poszukiwania pracy po przywrócenie stabilizacji w

rodzinach - i opiera się na:

- zaangażowaniu odbiorcy usług w rozwiązywanie problemu;

- zasobach klienta i społeczności;

- uporządkowanym procesie pomocy;

- planowanych wysiłkach podejmowanych na rzecz zmian.

Praca socjalna ukierunkowana jest na przywrócenie utraconej lub ograniczonej

zdolności samodzielnego funkcjonowania klienta (rodziny). Jej ostatecznym celem jest

umożliwienie osobom i rodzinom kierowania własnym postępowaniem oraz zdobycie

niezależności w zabezpieczaniu warunków niezbędnych dla realizacji egzystencji godnej

człowieka. Z tego wynika, że skuteczna pomoc polega na wyprowadzeniu z grupy ryzyka i

usamodzielnieniu klienta w każdym przypadku, jeśli jest to tylko możliwe.

Praca socjalna generalnie odnosi się do środowiska jako całości, zaś poszczególne

działania są skierowane ku pojedynczym osobom, całym rodzinom lub poszczególnym

członkom rodzin. Działania z zakresu pracy socjalnej prowadzi się z uwagi na konieczność rozwiązania następujących problemów (w jednym środowisku działania mogły dotyczyć kilku problemów lub kilku osób): bezrobocie, alkoholizmu, niepełnosprawność, problemy opiekuńczo – wychowawcze, konieczność wyegzekwowania należnych świadczeń,

konieczność poprawy warunków mieszkaniowych, zaniedbania opiekuńczo – wychowawcze, niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego,

konflikty rodzinne, inne (konieczność podjęcia nauki, trudności przystosowana do życia po opuszczeniu zakładu karnego)

Działania z zakresu pracy socjalnej są prowadzone w oparciu o kontrakt (umowę), który jest

opracowany w postaci pisemnej lub ustnej ugody między pracownikiem a klientem.

PILOTAŻOWY PROGRAM UDOSKONALAJĄCY KOMPETENCJE RODZICIELSKIE OSADZONYCH

Zakłady karne waz z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej realizują program służący poprawie kompetencji rodzicielskich skazanych przebywających w ZK. Warunkiem przyjęcia osadzonego do takiego programu jest:

- pozostawanie w roli ojca w stosunku do nieletniego dziecka,

- zrealizowanie min. 6 tyg. Programu terapeutycznego dla osób uzależnionych od alkoholu

w danym oddziale.

Celem zajęć jest przekazanie podstawowych wiadomości na temat rozwoju i opanowania konkretnych umiejętności rodzicielskich, m.in. takich jak:

- nawiązanie efektywnej współpracy z dzieckiem,

- rozwinięcie poprawnej komunikacji oraz umiejętności aktywnego słuchania dziecka,

- pomocy w rozwoju pozytywnego i realistycznego obrazu siebie,

- rozpoznawania, wyrażania i akceptowania uczuć,

- mądrego wspierania procesu usamodzielniania się dziecka.

Program okazał się bardzo pomocnym narzędziem uzupełniającym proces terapii uczestników. Wieloletnie nadużywanie alkoholu w sposób istotny zaburzało ich relacje z dziećmi, dlatego często ich powrót do rodziny jest bardzo trudny. Program pomaga im w uzyskaniu większej świadomości na temat istoty pełnienia roli rodzicielskiej i daje narzędzia do nawiązywania zadowalających odpowiedzialnych relacji z dziećmi. Dzięki temu zwiększa się szansa na pozytywna i bezkonfliktową reintegrację ze środowiskiem rodzinnym a tym samym zwiększa się szansa na utrzymanie abstynencji i pomyślny efekt całego procesu readaptacji.

NAUCZANIE SKAZANYCH W ZAKŁADACH KARNYCH I ARESZTACH ŚLEDCZYCH

Szkoły działające przy zakładach karnych i aresztach śledczych są szkołami publicznymi, działającymi zgodnie z ustawa o systemie oświaty. Realizują takie same podstawy programowe, programy nauczania jak szkoły „wolnościowe”. Nauczyciele podlegają tym samym przepisom i wymogom co ich koledzy w szkołach zewnętrznych. Wyposażenie przywięziennych placówek edukacyjnych spełnia wymagania do prowadzenia i realizacji procesu dydaktycznego, a wysokie osiągnięcia absolwentów, potwierdzone przez egzaminy zewnętrzne, potwierdzają ogromny wysiłek jaki w tych specyficznych warunkach pokonuje osadzony oraz nauczyciel, aby sprostać wymogom egzaminacyjnym.
W procesie przygotowania skazanych do życia na wolności, istotną rolę odgrywa stworzenie warunków do podniesienia poziomu wykształcenia oraz zdobycia kwalifikacji zawodowych. Wszyscy osadzeni w zakładach karnych i aresztach śledczych mają możliwość realizacji prawa do nauki, gwarantowanego im i organizowanego zgodnie z przepisami (Kodeks Karny Wychowawczy) Kkw Art. 102 oraz Art.130 - 134.
Szkoły i placówki oświatowe działające przy zakładach karnych i aresztach śledczych organizowane są na wszystkich poziomach edukacyjnych z wyjątkiem szkół wyższych.
Istnieje również możliwość realizacji prawa do nauki poza zakładem karnym zgodnie z Art. 131 Kkw. Z tego przywileju korzysta 130 osadzonych w 71 szkołach poza obrębem zakładu karnego.

INDYWIDUALNE PROGRAMY ODDZIAŁYWANIA W ZAKŁADACH KARNYCH

Projekt indywidualnego programu oddziaływania

I. Diagnoza.

1. Opis i wyjaśnienie przyczyn i nieprzestrzegania norm prawnych lub niedostosowania

Społecznego

Wychowany w rodzinie pełnej – rodzice pracowali, ma starszą o rok siostrę. Atmosfera panująca w domu była dobra, rodzinna, nikt nie nadużywał alkoholu, nie był karany sądownie, nie dochodziło do awantur czy interwencji Policji. Miał problemy ze szkołą, w podstawówce powtarzał klasę piątą i szóstą. Szkołę zawodową ukończył w zakładzie karnym, z zawodu jest introligatorem. Po ukończeniu edukacji pracował, jednak z uwagi na słaby stan zdrowia jak podaje nie może kontynuować dalszej pracy. Nie może się także starać o rentę. Skazany jest żonaty, ma dziecko – syna w wieku piętnastu lat. Nie ma problemu z alkoholem czy narkotykami. Pierwsze przestępstwo popełnił w wieku dwudziestu lat – była to kradzież. Deklaruje przynależność do podkultury przestępczej, jednak nie odnotowano przekroczeń dyscyplinarnych na tym tle. Obecnie odbywa drugą karę pozbawienia wolności, nie korzystał w przeszłości z warunkowego przedterminowego zwolnienia. W depozycie zakładu karnego posiada dowód osobisty oraz odzież i obuwie stosowne do pory roku.

2. Opis funkcjonowania w kontaktach społecznych

Brak jest aktualnych danych o zachowaniu skazanego w miejscu stałego zamieszkania.

w warunkach izolacji więziennej

- nie deklaruje przynależności do podkultury przestępczej

- w grupie współosadzonych bezkonfliktowy

- w stosunku do przełożonych prezentuje postawę regulaminową

- krytycyzm werbalny do popełnionego przestępstwa

2) Opis podstawowych problemów skazanego

- bezkrytyczny wobec popełnionego przestępstwa, bez poczucia winy

- brak wzorców w rodzinie

- brak wykształcenia

- brak zawodu i nawyku pracy

3) Przewidywany zakres środków oddziaływania:

- Kształtowanie krytycznego stosunku do dotychczasowego trybu życia, problemu

uzależnienia

- konstruowanie realnych celów i planów życiowych

- motywowanie do utrzymania regularnych kontaktów z najbliższą rodziną

- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za swoje postępowanie

- mobilizowanie do społecznego udziału w pracach na rzecz oddziału

- konsekwentne egzekwowanie przestrzegania przez osadzonego obowiązujących

przepisów i rozliczanie z nałożonych obowiązków

- kształtowanie odpowiednich wzorców zachowań

3. Cel oddziaływań penitencjarnych:

- Zachęcenie do czytania literatury o tematyce uzależnienia od alkoholu. - Praca nad bardziej dojrzałymi metodami radzenia sobie z negatywnymi emocjami

poprzez zatrudnienie choćby nieodpłatne umożliwienie wdrażania do

systematyczności, nauka odpowiedzialności za swe postępowanie.

- Kształtowanie właściwych postaw społecznych i moralnych.

- Kształtowanie przekonania o możliwości i celowości nie przestępczego życia.

- Konstruowanie realnych celów i planów życiowych.

- Kształtowanie krytycznego stosunku do obecnego trybu życia.

- Utrzymanie regularnych kontaktów z bliskimi.

4. Zadania do realizacji przez skazanego:

Zadanie oraz sposób jego realizacji	Termin realizacji	Kryterium świadczące o realizacji zadania
1) Kontynuowanie procesu trzeźwienia	zadanie ciągłe	Udział w mitingach AA, utrzymanie kontaktu z psychologiem,
2) Nawiązanie kontaktu z Grupą AA lub Klubem AA w miejscu zamieszkania	zadanie ciągłe	Przynajmniej raz w miesiącu wymiana korespondencji
3) Ćwiczenie umiejętności nabytych w czasie terapii (wizualizacja, relaksacja), udział w zajęciach tego typu)	zadanie ciągłe	Potwierdza psycholog
4) Napisze streszczenie z przeczytanej książki	11.09.2011	Fakt napisania pracy pisemnej i przekazanie wychowawcy

Zadanie oraz sposób jego realizacji	Termin realizacji	Kryterium świadczące o realizacji zadania
1) W przypadku organizowania kursu zawodowego weźmie udział w celu zdobycia zawodu		Zdobycie dyplomu
2) Będzie wykonywał prace porządkowe niepłatnie na rzecz ZK	zadanie ciągłe	Ilość wniosków nagrodowych
3) Będzie przestrzegał ustaleń regulaminu oraz porządku wewnętrznego ustalonego w ZK	zadanie ciągłe	Brak wniosków o wymierzenie kary dyscyplinarnej
4) Napisze pracę na temat „Rodzina w moim życiu”	06.2011	Fakt napisania pracy pisemnej i przekazanie wychowawcy
5) Zdobywanie stosownej oferty pracy po opuszczeniu ZK	06.2011	Dostarczenie stosownej oferty

Sporządziła:

……………………………………..

Indywidualny wychowawca zakładu karnego – najczęściej kurator społeczny wraz ze skazanym może sporządzić inny, mniej szczegółowy projekt indywidualnego programu oddziaływania na wychowanka ZK (Zakładu Karnego):

Projekt indywidualnego programu oddziaływania

Jan Nowak s. Jana

I. Diagnoza

Opis i wyjaśnienie przyczyn nieprzestrzegania norm prawnych lub niedostosowania społecznego skazanego.

Do 18 roku życia wychowywał się w rodzinie pełnej – tak,

Rodzeństwo – nie posiada,

Karalność w rodzinie – nie,

Placówki wychowawcze – nie,

Pierwszy konflikt z prawem – w wieku około 21 lat

Stan cywilny/dzieci – żonaty,

Zobowiązania finansowe – nie posiada,

Środki utrzymania przed osadzeniem – pracował na umowę zlecenie w branży energetycznej,

Sytuacja finansowa rodziny – dobra,

Wykształcenie i zawód – wyższe techniczne,

Leczenie w PZP, PPA – nie,

Próby samobójcze/samouszkodzenia – nie,

Alkohol – tak,

Narkotyki – neguje,

Powód dokonania przestępstwa – pod wpływem alkoholu.

Opis funkcjonowania w kontaktach społecznych.

Opinia środowiskowa – negatywna,

Stosunek do pracy – pracował na umowę zlecenie w branży energetycznej.

Zachowanie w ZK – pozytywne, dwukrotnie nagradzany, nie karany dyscyplinarnie. Nie deklaruje przynależności do podkultury przestępczej.

Opis podstawowych problemów skazanego:

- powrotność do przestępstwa,

- chęć wzbogacenia się,

- brak pozytywnych wzorców osobowych w rodzinie,

- środowisko, otoczenie kryminogenne.

II. Zakres środków oddziaływania

- Regulamin – kształtowanie u skazanego nawyku i potrzeby nieprzestępczego

trybu i zgodnego życia

- Praca – konstruowanie realnych celów i planów życiowych

- Widzenia i korespondencja – motywowanie do podtrzymywania kontaktów z

Bliskimi

- Właściwa polityka kar i nagród – kształtowanie poczucia odpowiedzialności za

swoje postępowanie

- Rozmowy wychowawcze

III. Opracował przy współpracy osadzonego:

……………………………… ......….....….…………………………….

(data) (stopień, imię i nazwisko wychowawcy)

UWAGI:

Skazany wyraził chęć odbywania kary w programowym systemie oddziaływania.

Bibliografia:

1. Bieńko Mariola, Proces usamodzielnienia wychowanków domów dziecka, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 4/2006.

2. http://www.pcpr.powiat.olecko.pl/?Usamodzielnianie_Wychowank%26oacute%3Bw

3. http://www.samodzielnosc.wcpr.pl/

4. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593)

tekst jednolity z dnia 17 czerwca 2008 r. (Dz. U. Nr 115, poz. 728)

tekst jednolity z dnia 2 października 2009 r. (Dz. U. Nr 175, poz. 1362

1^ Mariola Bieńko, Proces usamodzielnienia wychowanków domów dziecka, „Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze”, nr 4/2006, s. 15-22

2^ http://www.pcpr.powiat.olecko.pl/?Usamodzielnianie_Wychowank%26oacute%3Bw [dostęp.: 04.01.2011)

3^ http://www.samodzielnosc.wcpr.pl/ [dostęp.: 04.01.2011]

4^ Ustawa o pomocy społecznej

z dnia 12 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 64, poz. 593)

tekst jednolity z dnia 17 czerwca 2008 r. (Dz.U. Nr 115, poz. 728)

tekst jednolity z dnia 2 października 2009 r. (Dz.U. Nr 175, poz. 1362)