Integracja odbywa się na dwóch płaszczyznach:
Integracja rynkowa – proces narastania związków ekonomicznych w wyniku działania mechanizmu rynkowego w skali międzynarodowej co prowadzi do ukształtowania się odrębnych, wewnętrznie spójnych, ponadnarodowych struktur gospodarczych
Integracja instytucjonalna – zjawisko tworzenia strudktur gospodarczych w grupie krajów, głównie drogą powiązań instytucjonalnych; to właśnie te struktury są głównym spoiwem struktur gospodarczych między państwami
Program AGENDA 2000
Elastyczność UE – pytanie przewodnie: czy w ramach Unii Europejskiej można zawiązywać ciaśniejsze sojusze dla współpracy pomiędzy narodami?
Obecne oznaki elastyczności:
Możliwość wprowadzenia przez każde państwo członkowskie odstępstw od przepisów prawa wspólnotowego
Wprowadzenie tzw. okresu przejściowego dla nowo-przyjętych państw
Elastyczność w TRAKTACIE AMSTERDAMSKIM (2 X 1997):
elastyczność rozumiana jako bliższa współpraca
jedna z głównych zasad UE ujmowana na poziomie:
prawa wspólnotowego zatrudnienia
współpracy policji i sądownictwa
brak elastyczności w drugim filarze
w II filarze jest jednomyślne głosowanie, ale istnieje tzw. constructive absention – możliwość powstrzymania się od głosu i niestosowania się do danego prawa, ale bez działań mających na celu jego obalenie; sprzeciw dla danego prawa nie może przekraczać sumy 1/3 głosów ważonych wszystkich państw wspólnoty
Przesłanki przemawiające za bliższą współpracą:
bliższa integracja w krajach UE jest dopuszczalna tylko jeżeli jest zgodna z przesłankami zawartymi w Traktacie Europejskim (generalnie wtedy gdy nie narusza żadnych zasad UE, poszerza jej cele oraz gdy traktaty UE nie pozwalają na skuteczne dokonywanie zamierzonych celów integracyjnych lub gdy nie wszystkie państwa się na to zgadzają)
taka integracja ma być rozwiązaniem tymczasowym
Procedury ustanawiania współpracy:
I filar –państwa chcące współpracować składają wniosek do Komisji Europejskiej ; ona konsultuje się z Parlamentem Europejskim i Rada Unii Eropejskiej dokonuje decyzji o możliwości powzięcia współpracy;
W II filarze – tak samo tylko zamiast Rady Unii Europejskiej jest Rada Europejska [ma ten sam skład]
Akty zakładające bliższą współpracę nie są już podejmowane tylko przez zainteresowane państwa, ale przez instytucje UE. Państwa nie uczestniczące w bliższej współpracy nie powinny jej utrudniać. Wydatki ponoszą z reguły państwa uczestniczące. Gwaracją bliższej współpracy jest jurysdykcja Trybunału Sprawiedliwości.
Dołączanie dalszych państw do bliższej współpracy:
I filar – zainteresowane państwo zgłasza swój zamiar Komisji Europejskiej i Radzie Unii Europejskiej,po 4 miesiącach od otrzymania zgłoszenia KE dokonuje decyzji
II filar – tak samo jak w I filarze, tylko decyzję ostateczną podejmuje Rada a nie Komisja, również po max. 4 miesiącach
Celem pomysłu elastyczności była alternatywa dla jednomyślności głosowania w UE.
Trzy modele reform instytucjonalnych:
arytmetyczny – istniejące instytucje powiększa się proporcjonalnie do wielkości dołączających krajów
ewolucji pragmatycznej – dopasowywanie istniejących instytucji do przyłączających się krajów z założeniem iż liczba posłów nie może przekroczyć 750
federacyjny – utworzenie parlamentu w oparciu o proporcjonalność z górną granicą parlamentarzystów na poziomie 750 i gwarancją 2 mandatów dla małych krajów
Reforma instytucji wg Raportu Grupy Refleksyjnej (2 czerwca 1995 roku – Messyna):
Parlament Europejski:
górny limit miejsc – 700
procedury wyborcze jednakowe dla wszystkich krajów
głosowanie na zasadzie większościowej
Parlamenty Narodowe:
rola: monitorowanie i kontrola działań rządu
metody indywidualne dla danego kraju
Rada Europejska i Komisja Europejska:
podział między funkcjami wykonawczymi
Trybunał Sprawiedliwości:
wzmocnienie uprawnień; przedłużenie kadencji sędziów do 9 lat
Reforma UE nie jest podporządkowana jej zwiększeniu terytorialnemu, ale pogłębieniu procesu integrowania się państw wewnątrz wspólnych rozwiązań polityczno-instytucjonalnych.
Integracja Polski z Unią Europejską uregulowana jest poprzez istnienie trzech instytucji:
Rada Stowarzyszenia
szerokie kompetencje – dyskusja na temat stosunków PL-UE a także wydarzeń międzynarodowych
ma prawo do podjęcia decyzji o rozpoczęciu procedury arbitrażowej w kwestiach dotyczących realizacji Układu Europejskiego, w których nie udało się osiągnąć kompromisowego rozwiązania
Komitet Stowarzyszenia
zadanie: wspomaganie Rady, realizacja spraw zleconych przez Radę, przygotowywanie jej posiedzeń (szeroki zakres)
Parlamentarny Komitet Stowarzyszenia
obejmuje przedstawicieli parlamentu RP i Parlamentu Europejskiego
zapewnia szeroki udział społeczeństwa w procesie integracji z UE
Dialog strukturalny:
jest to druga płaszczyzna po powiązaniach instytucjonalnych mająca na celu pogłębienie integracji między PL a UE (na mocy postanowień Szczytu UE w Essen 1994)
celem było przygotowanie państw stowarzyszonych do wkroczenia do UE (od 1995 realnie)
Od marca 1997 roku funkcjonował Międzyresortowy Zespół do Przygotowań Negocjacji o Członkostwo Polski w Unii Europejskiej zrzeszający zastępców szefów poszczególnych ministerstw i urzędów centralnych.
Warunkami sprawnej współpracy polskich instytucji w perspektywie negocjacji akcesyjnych są:
czytelny podział kompetencji
model koordynacji działań między wszystkimi zainteresowanymi (współpraca praktyczna)
współpraca merttoryczna między poszczególnymi grupami negocjacyjnymi
konieczność umiejętnego dochodzenia do kompromisu
Polska swoją ‘suwerenność realną’ (czyli swoje jestestwo na arenie międzynarodowej) musi budować w oparciu o pomoc innych państw gdyż nie posiada na tyle silnej gospodarki by poradzić sobie sama.
Położenie nacisku na zwiększenie konkurencyjności firm z jednoczesnym zapewnieniem większej ilości miejsc pracy – UE jest konkurencyjna pod względem produkcji tekstyliów, obuwia itp. a najmniej względem produkcji samochodowej, hi-tech czyli kosmicznej itp.
O poszerzeniu UE zadecydowano w grudniu 1997 roku na spotkaniu kończącym prezydencję luksemburską w Unii Europejskiej
Uzgodniono, że jeśli do UE przyjmie się więcej niż 5 państw to każde państwo musi mieć tlko jednego przedstawiciela w Komisji Europejskiej ze zmianą proporcji głosów (patrz – wykłady Żura)
Przy stępowaniu do UE konieczne było zbadanie przez ministrów SZ UE:
Agendy 2000 – pakietu propozycji Komisji Europejskiej dotyczących strategii UE w sprawie rozszerzenia, reformy, wspolnej polityki rolnej, zmian w funkcjonowaniu funduszów strukturalnych i spójności budżetu UE na lata 2000-2006
Avis – opinii Komisji Europejskiej stanowiących integralną część Agendy 2000 o stopniu przygotowania do członkostwa 10 państw EŚW kandydujących do Unii