SZCZEGÓLNIE WPŁYWOWA KONCEPCJA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO ERIKA ERIKSONA 1902-1994

• Okresem formowania się charakteru jest nie tylko dzieciństwo, ale każdy z 8 głównych okresów życia;

• Osobowość dorosłych nie jest pochodną wydarzeń z dzieciństwa, ale jest z nim związana.

ZAŁOŻENIA

• Rozwój wynika z interakcji między instynktami a kulturowymi i społecznymi wymaganiami;

• Trwa przez całe życie;

• By dojrzeć trzeba pomyślnie rozwiązać osiem kryzysów, czy dylematów;

• Rozwiązanie to zdobycie nowej cechy ego, tzw. cnoty;

• Negatywne rozwiązanie wypacza rozwój.

POJĘCIA PODSTAWOWE

• KRYZYS – punkt zwrotny w biegu zdarzeń. Nagłe polepszenie lub pogorszenia sytuacji;

• ZADANIE – coś co musi być zrobione;

• CNOTA – nowy wymiar tożsamości, nowa cecha ego;

• PROCES – posuwanie się w kierunku jakiegoś celu, do innej struktury (postaci).

Etap I . Wiek niemowlęcy (0 – 1 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	UFNOŚĆ A NIEUFNOŚĆ (czy świat jest wrogi czy przyjazny)
GŁÓWNA CNOTA	NADZIEJA

Etap II . Dzieciństwo (2 – 3 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	AUTONOMIA A WSTYD I ZWĄTPIENIE
GŁÓWNA CNOTA	WOLA. SAMOKONTROLA

Etap III . Wiek zabawy (4 – 5 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	INICJATYWA A POCZUCIE WINY
GŁÓWNA CNOTA	ZDECYDOWANIE /PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ/. POCZUCIE CELOWOŚCI DZIAŁANIA

Etap IV . Wiek szkolny (6– 12 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	PRODUKTYWNOŚĆ (PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ) A POCZUCIE NIŻSZOŚCI
GŁÓWNA CNOTA	KOMPETENCJA (zaradność i sprawność w działaniu)

Etap V . Wiek adolescencji (13 – 18 r. ż.) (19 – 22 r.ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	TOŻSAMOŚĆ GRUPOWA A ALIENACJA TOŻSAMOŚĆ INDYWIDUALNA A NIEPEWNOŚĆ (DYFUZJA) ROLI
CEL ROZWOJU	OSIĄGNIĘCIE ODPOWIEDZI NA PYTANIE, KIM JESTEM I KIM MOGĘ BYĆ (ile jestem wart)
GŁÓWNA CNOTA	WIERNOŚĆ SOBIE (integracja intelektualna, społeczna, seksualna, etyczna itd.)

Etap VI . Wczesna dorosłość (23 – 34 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	INTYMNOŚĆ A IZOLACJA
GŁÓWNA CNOTA	MIŁOŚĆ BEZ UTRATY WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI

Etap VII . Średnia dorosłość (35 - 60 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	KREATYWNOŚĆ (PRODUKTYWNOŚĆ) A ZAINTERESOWANIE SOBĄ I STAGNACJA
GŁÓWNA CNOTA	OPIEKUŃCZOŚĆ. TROSKA O LOS MŁODSZYCH GENERACJI (dzięki inwestowaniu w kolejne pokolenia ludzie czują się produktywni)

Etap VIII . Późna dorosłość (pow. 65 r. ż.)

KRYZYS PSYCHOSPOŁECZNY	INTEGRALNOŚĆ EGO /samoakceptacja/ A DESPERACJA I ROZPACZ /beznadzieja/
GŁÓWNA CNOTA	MĄDROŚĆ W WYNIKU POZYTYWNEGO BILANSU ŻYCIA

Stany (statusy) tożsamości wg Jamesa Marcii (1987) Statusy ocenia się za pomocą 2 wymiarów: podejmowania poszukiwań, stawiania pytań (P); zaangażowania, podejmowania ról (Z). Poszukiwanie wiąże się z kryzysem, czyli z momentem w okresie dorastania, w którym stare wartości i decyzje podlegają ponownemu rozważeniu. Zaangażowanie to stopień osobistych inwestycji, jakie jednostka czyni na rzecz swoich wyborów. Stadium rozpadu (rozproszenia) tożsamości Nie ma zaangażowania w żadną ideologię; nie przechodzi się kryzysu; może to być albo wczesny etap rozwoju (przed kryzysem) albo niepowodzenie w przejęciu zobowiązań po kryzysie; w efekcie - dyfuzorzy (zagubieni)-zmierzają bez celu w różnych kierunkach. Stadium moratorium (tożsamościowego moratorium, tożsamość moratoryjna) Rozważane są różne możliwości, decyzja jest jednak odkładana, to przygotowanie do podjęcia zadań dorosłości, do wzięcia życie w swoje ręce. Jednostka doświadczyła kryzysu i nie przestaje szukać. Po odrzuceniu wszystkich opcji, pozostaje w stanie niepewności. Stadium tożsamości tymczasowej (zamknięcie, tożsamość nadana) Jednostka nie podjęła własnych poszukiwań i pozostaje przywiązana do wartości wywodzących się z okresu dzieciństwa; doszło do przejęcia tożsamości, z pominięciem kryzysu, wyznaczonej przez kulturę lub rodziców; wybiera się coś, co jest z jakichś względów wygodne; zdecydowani z góry (z tożsamością przyjętą od innych)-przyjęli bezkrytycznie standardy lansowane przez innych, zwykle rodziców. Stadium osiągniętej tożsamości Jednostka przeszła kryzys i zaangażowała się w realizację dobrze zdefiniowanego zadania lub podjęła określone role; Konieczne było moratorium. Zdobywcy, Zwycięzcy (z tożsamością osiągniętą)-jedynie oni wybrali filozofię i cele, które wykorzystują ich talent, zaspokajają ich potrzeby, pozwalają na wyrażanie uczuć i zachęcają do rozwoju.

PODSUMOWANIE: Kryzysy emocjonalne pojawiają się nieustannie. I nie są wyłącznie efektem odziedziczonych
z dzieciństwa frustracji i konfliktów. Nierozwiązane konflikty - to jak nadbagaż, z którym wkraczasz w przyszłość;trzeba się go pozbyć, by stać się dojrzałym człowiekiem. Erikson pomniejsza odpowiedzialność rodziców za pomyślny rozwój osobowości dziecka. Ważną rolę odgrywa sama jednostka i otaczająca ją społeczność.