Opracowała: Tatiana Nojek
Świetlica Środowiskowo – Terapeutyczną Fundacji PAH jest koedukacyjna, przeznaczona dla 75 wychowanków od 7 do 16 r.ż. (na koniec czerwca na liście było 68 wychowanków). Wychowankowie pochodzą z rodzin dysfunkcyjnych, zagrożonych patologią. Mieszkają w dzielnicy Łódź - Śródmieście, w której znajduje się również Świetlica. W większości są to rodziny o bardzo niskim statusie materialnym będące podopiecznymi MOPS (Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Do najczęstszych powodów korzystania przez dziecko i rodzinę z pomocy oferowanej przez Świetlicę Środowiskowo – Terapeutyczną Fundacji PAH należą:
trudna sytuacja materialna rodziny;
problem alkoholowy w rodzinie;
problemy natury wychowawczej;
problem przestępczości w rodzinie;
problem przemocy w rodzinie;
trudności w nauce;
problem z zaistnieniem i funkcjonowaniem w grupie.
Zrealizowano następujące zadania:
I. Praca opiekuńczo – wychowawcza (indywidualna - rozmowy, zajęcia korekcyjne, organizacja pomocy w nauce, rozpoznanie potrzeb dziecka, grupowa - organizacja sposobów spędzania czasu wolnego, gry, zabawy, pogadanki, rozmowy, wykłady);
II. Pomoc socjalno – materialna (rozeznanie się w sytuacji rodzinnej, materialnej i mieszkaniowej wychowanków oraz udzielenie stosownej pomocy, dożywianie w formie podwieczorków);
III. Pomoc psychologiczno – pedagogiczna:
indywidualna – rozmowy, pomoc w kryzysach, diagnoza psychologiczna i pedagogiczna, sporządzanie indywidualnych planów pracy z dzieckiem;
grupowa – edukacja, profilaktyka, socjoterapia.
W Świetlicy prowadzone są następujące zajęcia grupowe:
1. Grupa socjoterapeutyczna „Może być inaczej”
Cykl zajęć przeznaczony dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym.
Celem zajęć było uzyskanie następujących rezultatów:
lepsze poznanie wychowanków siebie nawzajem;
odkrywanie swoich mocnych i słabych stron;
zapoznanie się z podstawowymi pojęciami na temat alkoholu i choroby alkoholowej;
nabycie wiedzy dotyczącej wpływu choroby alkoholowej na najbliższe osoby oraz poznanie zagrożeń dla zdrowia fizycznego, psychicznego i duchowego wynikających z życia w rodzinie dysfunkcyjnej;
przyswojenie praktycznych umiejętności umożliwiających samostanowienie i obronę własnych praw;
nabycie wiedzy sprzyjającej podejmowaniu racjonalnych decyzji związanych z zażywaniem środków psychoaktywnych.
2. Grupa socjoterapeutyczna „Wezuwiusz”
Cykl zajęć przeznaczony dla dzieci z przejawami agresji i nadpobudliwości psychoruchowej
Celem zajęć było uzyskanie następujących rezultatów:
wzmacniane poczucia własnej wartości;
uczenie się wykorzystania swych mocnych stron;
nabycie podstawowych umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej;
poznawanie i nazywanie uczuć, radzenie sobie z przykrymi emocjami;
poznanie mechanizmów powstawania zachowań agresywnych;
nauka radzenia sobie ze stresem w sytuacjach konfliktowych;
rozwijanie wyobraźni i twórczego myślenia.
3. Grupa adaptacyjno-integracyjna z elementami socjoterapii „Sindbad”
Zajęcia przeznaczone dla najmłodszych wychowanków Świetlicy.
Celem zajęć było uzyskanie następujących rezultatów:
poprawa społecznego i emocjonalnego funkcjonowania dzieci rozpoczynających naukę szkolną poprzez nawiązanie satysfakcjonujących kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi;
zmniejszenie napięć i niepokojów związanych z nową sytuacją (odreagowanie emocjonalne);
adaptacja dzieci do warunków życia i wymagań otoczenia poprzez naukę pozytywnego patrzenia na siebie, swoje życie i otoczenie.
4. Grupa profilaktyczna „Dom na skale”.
Zajęcia przeznaczone są dla dzieci ze starszych klas szkoły podstawowej.
Celem zajęć było uzyskanie następujących rezultatów:
przekazanie uczestnikom podstawowych informacji na temat środków uzależniających i zagrożeń z nimi związanych;
poznanie mechanizmów powstawania uzależnień;
kształtowanie właściwych postaw w relacjach z innymi ludźmi;
uświadomienie wychowankom wartości zdrowego stylu życia;
nabycie umiejętności wyrażania własnych opinii;
radzenia sobie z negatywnymi emocjami;
poznawanie swoich cech charakteru.
5. Zajęcia psychoedukacyjne „Czerwone Róże”
Zajęcia przeznaczone są dla dziewcząt wchodzących w okres dojrzewania i mają na celu:
edukacja dziewcząt w zakresie ról społecznych i płciowych;
zapoznanie się ze zmianami zachodzącymi w organizmie dojrzewającej dziewczyny;
kształtowanie postawy akceptacji siebie i własnej tożsamości płciowej;
nauka radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i problemami wieku dorastania.
6. Blok Zajęć Twórczych.
Zajęcia rozwijające twórcze myślenie „Rusz głową” (kształtowanie umiejętności koncentracji, uświadamianie sobie własnych możliwości intelektualnych, stymulowanie i wzmacnianie kreatywnego myślenia i twórczych rozwiązań).
Zajęcia z elementami arteterapii (rozwój świadomości samego siebie i otaczającego świata poprzez ekspresję plastyczną, odkrywanie i wzmacnianie własnych talentów i możliwości oraz radzenia sobie z sytuacjami stresującymi);
Zajęcia integracyjne z wykorzystaniem technik plastycznych„Twórcze podróże". Zajęcia organizowane były we współpracy z organizacją studencką AIESEC i służyły poznaniu innych kultur. W okresie sprawozdawczym zawierały one:
- prezentacje ojczystego kraju przez studentów z zagranicy oraz państw, gdzie odbywali praktyki studenci z Polski (Ukraina, Niemcy, Holandia, Sri Lanca, Japonia);
- dyskusje na temat obyczajów, specyfiki danego państwa oraz różnic kulturowych – kształtowanie postawy tolerancji;
- zajęcia plastyczne, związane tematyką z prezentowanym krajem.
Dodatkowe projekty
W roku 2002 został uruchomiony i jest stale kontynuowany projekt „Od wychowanka do wolontariusza”. Projekt jest przeznaczony dla byłych wychowanków, którzy ukończyli 16 rok życia i nadal chcą uczestniczyć w życiu Świetlicy. Chętni mają możliwość odbycia stażu przygotowującego młodych ludzi do podjęcia w przyszłości pracy wolontarystycznej. Stażyści uczą się pomagać w opiece nad nowo przyjętymi dziećmi, dzielą się własnymi doświadczeniami z okresu pobytu w naszej placówce, zapoznają młodszych kolegów z regulaminem i zasadami funkcjonowania Świetlicy.
Opis wybranych zajęć
Od września 2003 do czerwca 2004 roku trwał cykl zajęć adaptacyjno-integracyjnych dla najmłodszych wychowanków Świetlicy (w wieku od 7 do 9 lat) pod nazwą „Sindbad” prowadzony przez pedagoga-wolontariusza. Zajęcia odbywały się raz w tygodniu przez 45 min. i miały na celu poprawę społecznego i emocjonalnego funkcjonowania dzieci rozpoczynających naukę szkolną poprzez nawiązanie satysfakcjonujących kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi. Uczęszczało na zajęcia 10 osób z różnym stażem pobytu w Świetlicy (nowo przyjęte oraz ze stażem 2-3 lata).
Opisywane zajęcia odbyły się na początku marca 2004 roku.
Temat zajęć: „Gdybym był zwierzątkiem...”
Zajęcia rozpoczynają się rundką: „Podaj swoje imię oraz ulubione zwierzątko”.
Pierwszym zadaniem dla dzieci jest wydawanie po kolei dźwięków naśladujących odgłosy zwierząt oraz próba imitacji ruchem zwierzęcia. Grupa ma za zadanie zgadnąć, o jakie zwierzę chodzi. Następnie dzieci wykonują prace pt. „Jakim zwierzątkiem chciałbym być”, z których powstnieł mini album prac plastycznych.. W dalszej części zajęć dzieci w małych podgrupach za pomocą pantomimy przedstawiają cechy ludzi kojarzone ze zwierzętami, np. silny jak koń, chytry jak lis, powolny jak żółw. To zadanie wywołuje duże zainteresowanie całej grupy i wszyscy mogą brać udział w tym ćwiczeniu kilkakrotnie.
Ważne jest by prowadzić zajęcia bez wychowanków z dłuższym stażem pobytu w Świetlicy, ponieważ ściągają na siebie uwagę, onieśmielają młodsze dzieci. Dzieci będą bardziej otwarte, swobodne, śmielsze, stworzona zostanie możliwość samodzielnego rozwiązywania problemów bez pomocy starszych kolegów. Małe dzieci najbardziej lubią ćwiczenia związane z ruchem, dźwiękiem, technikami plastycznymi.
Tematem zajęć jest nauka rozpoznawania komunikatów typu „ja” i typu „ty”. Zajęcia rozpoczynają się rundką wstępną – z czym zaczynamy zajęcia- oraz przypomnieniem tematu poprzednich zajęć. Następnie odbywa się praca w podgrupach polegająca na zapoznaniu się z zasadami prawidłowej komunikacji. Zadanie brzmi: ”Przyporządkuj podane wypowiedzi do typów komunikacji (typów „ja”, „ty”, uogólnianie, ocenianie). Grupa pracuje dosyć efektywnie w skupieniu i jest zainteresowana tematem.
Następnie omawia się wyniki zadania. W dalszej części zajęć dzieci odgrywają scenki parami, a grupa ma za zadanie wychwycić błędy w komunikacji oraz zwrócić uwagę na pozytywne komunikaty. Dzieci zawsze bardzo chętnie biorą udział w scenkach.
Jedna ze scenek szczególnie zaangażuje wszystkich ponieważ może kojarzyć się z zachowaniem jednej osoby na poprzednich zajęciach, która przeszkadzała wszystkim, była głośna, śmiała się itd. Podczas odgrywanie tej scenki wszystkie komunikaty są kierowane właśnie do niej. Dziewczyna- odbiorca tych komunikatów (nazwijmy ją Ola) - na początku nie przejmuje się tym zbytnio, nie przyjmuje komunikatów, śmieje się, ale zachęcona do konfrontacji przez prowadzących wejdzie w dialog z osobami z grupy, zacznie się zastanawiać nad swoim zachowaniem. Na koniec zajęć Ola otworzy się na grupę i zacznie używać komunikatów typu „ja”, kiedy chce powiedzieć innym uczestnikom grupy, co jej się nie podoba. Podczas rundki końcowej uczestnicy wracają do tematu Oli i jej zachowania, a sama Ola przejmie się tą sytuacją.