13 maja 1970 r.

Rozmówca: Wielokrotnie spotykałam się z problemem, czy wszechświat podlega prawu przyczynowości, czy też istnieje i działa on poza tym prawem. Pan zdaje się reprezentować pogląd, że wszechświat nie jest niczym uwarunkowany i że wszystko, nawet najdrobniejsze zjawisko, niczym nie jest uwarunkowane, powstając i zanikając bez jakiejkolwiek przyczyny.

Maharaj: Związek przyczynowy jest to czasowa kolejność pojawiania się wydarzeń w przestrzeni, przy czym przestrzeń ta może być fizyczna lub psychiczna. Czas, przestrzeń, związek przyczynowy to kategorie umysłu powstające i zanikające w umyśle.

R: Jak długo umysł działa, związek przyczynowy jest obowiązującym prawem.

M: Jak każda rzecz pochodząca z umysłu, również tak zwane prawo przyczynowości przeczy samemu sobie. Żadna rzecz nie jest wynikiem określonej przyczyny - na powstanie jakiejkolwiek rzeczy, nawet najdrobniejszej, składa się cały wszechświat. Żadna rzecz nie mogłaby być tym, czym jest, gdyby wszechświat nie był taki, jaki jest. Jeśli źródło i podstawa każdej rzeczy jest jedyną przyczyną każdej rzeczy, niewłaściwe jest mówienie o przyczynowości jako o prawie uniwersalnym Wszechświat nie jest związany swą treścią, ponieważ możliwości jego są nieograniczone. Poza tym jest on manifestacją lub wyrazem zasady totalnej wolności.

R: Tak, przekonał mnie pan. Mówienie o jakiejś rzeczy jako jedynej przyczynie innej rzeczy jest całkowicie błędne. A jednak w praktycznym życiu, podejmując jakieś działanie, zawsze liczymy na określone skutki.

M: Ludzie podejmują mnóstwo tego rodzaju działań z powodu swojej ignorancji. Ludzie osiągnęliby znacznie więcej przy mniejszym nakładzie energii, gdyby wiedzieli, że nic nie może się wydarzyć, o ile cały wszechświat się do tego nie przyczyni.

R: Jeśli każda rzecz jest przejawem całego zespołu przyczyn, to jak można mówić o celowości działania zmierzającego do jakiegoś osiągnięcia.

M: Sama potrzeba osiągnięcia jest także wyrazem całego wszechświata. Wskazuje ona po prostu, że w danym miejscu pojawił się potencjał energetyczny. Mówi pani o przyczynowości, ponieważ kieruje panią iluzja czasu. Gdy na przeszłość i przyszłość patrzy się z ponadczasowej teraźniejszości, jako na części wspólnego wzorca, idea przyczyny i skutku traci swoją zasadność i miejsce jej zajmuje twórcza swoboda.

R: A jednak nie mogę pojąć, jak może coś powstać bez przyczyny.

M: Gdy mówię, że jakaś rzecz nie ma przyczyny, mam na myśli, że może ona być bez określonej przyczyny. Matka pani nie musiała pani urodzić, mogła panią urodzić jakaś inna kobieta. Natomiast nie mogłaby się pani urodzić bez słońca i ziemi. Nawet i te czynniki nie spowodowałyby pani narodzin bez czynnika najistotniejszego. Chodzi o pani własne pragnienie urodzenia się. Pragnienie właśnie prowadzi do narodzin, daje imię i kształt. Przedmiot pożądany powstaje najpierw w wyobraźni i pragnieniu, a potem ujawnia się jako coś dotykalnego. Tak powstaje świat, w którym żyjemy, nasz osobisty świat. Świat realny znajduje się poza zasięgiem umysłu widzimy go poprzez siatkę naszych pożądań jako podzielony na przyjemności i przykrości, na zjawiska zewnętrzne i wewnętrzne, na aspekty dobre i złe. Aby zobaczyć świat taki, jaki on jest, należy wyjść poza tę siatkę. Nie jest to trudne do wykonania, ponieważ siatka jest pełna otworów.

R: Co pan rozumie przez otwory? I jak można je znaleźć?

M: Niech pani spojrzy na siatkę i jej liczne sprzeczności. Na każdym kroku coś pani robi i coś niszczy. Ludzie pragną spokoju, miłości, szczęścia, a jednocześnie wysilają się na wywołanie cierpienia, nienawiści i wojny. Pragną długowieczności, ale się przejadają, szukają przyjaźni, lecz wyzyskują innych. Niech pani spojrzy na własną siatkę utkaną z takich sprzeczności, a potem je usunie. Już samo dostrzeżenie ich sprawi, że znikną.

R: Jeżeli moje dostrzeżenie sprzeczności może spowodować ich usunięcie, to czyż nie ma przyczynowego związku między dostrzeżeniem a usunięciem?

M: Przyczynowość, nawet jako pojęcie, nie ma zastosowania do chaosu.

R: W jakim stopniu pożądanie jest czynnikiem sprawczym?

M: Jest ono jednym z wielu czynników. Dla każdego zjawiska istnieje nieskończona ilość sprawczych czynników. Ale źródłem wszystkiego, co istnieje, jest Możliwość Nieskończona, Najwyższa Rzeczywistość, która znajduje się w pani i która na wszystko, czego pani doświadcza, rzuca swą moc, swe światło, swoją miłość. Ale źródło to nie jest przyczyną i żadna przyczyna nie jest źródłem. Oto dlaczego mówię, że wszystko pozbawione jest przyczyny. Może pani spróbować zbadać, w jaki sposób jakaś rzecz się dzieje, ale nie może pani wykryć, dlaczego dana rzecz jest właśnie taka. Jakaś rzecz jest taka, jaka jest, ponieważ wszechświat jest taki, jaki jest.