Choroby wewnętrzne koni

Wykład 5

KOLKI u koni

Etiologia

• naruszenie ustalonej w normalnych warunkach utrzymania i użytkowania konia bodźcowo-odruchowej zależności między organizmem a środowiskiem

• etiologia I

  • nagłe zmiany ustalonego porządku karmienia i pojenia oraz użytkowania konia

  • nagłe zmiany rodzaju pracy

  • użycie do pracy bezpośrednio po obfitym nakarmieniu

  • nieprzestrzeganie indywidualnych norm dostosowanych do wagi zwierzęcia i rodzaju pracy

  • pojenie bezpośrednio po obfitym nakarmieniu paszą treściwą

• etiologia II

  • nagłe zadziałanie szkodliwych bodźców, do których zwierzę nie jest przyzwyczajone

    • napojenie bardzo zimną wodą (konie preferują wodę ciepłą)

    • pasza: zamarznięta, trudno strawna, łatwo pęczniejąca, fermentująca, spleśniała, stęchła, zgniła, zanieczyszczona (piasek, ziemia)

    • chciwe wyjadania przez wygłodniałe zwierzęta nawet dobrej karmy

• etiologia III

  • indywidualna wrażliwość zwierzęcia na działające bodźce uwarunkowana stanem napięcia w układzie wegetatywnym

    • ucisk tętniaka tętnicy krezkowej (np.: lipoma)

    • ucisk kamienia w miedniczce nerkowej na splot krezkowy tylny

    • skręt macicy ♀

    • przepuklina ♂

• etiologia IV

  • zaburzenia w przewodzie pokarmowym (enteritis, gastritis)

  • pasożyty żołądkowo-jelitowe (Strongylus spp.)

  • wady i choroby uzębienia („ostre zęby”)

  • łykawość

  • choroby wątroby

Tab. Odds of colic based on age

2-10 years	Highest
10 – 15 years
0-2 years	lowest

Patogeneza – przyczyny bólu

• toniczny skurcz mięśni gładkich

• szarpanie krezki przez wzmożoną perystaltykę

• rozciąganie ściany jelita przez zalegające masy kałowe (spazm lub atonia)

• rozpieranie jelit przez wytworzone gazy (spazm lub atonia) pęknięcie jelita, przepony, uduszenie się zwierzęcia

Bóle małego stopnia

• koń grzebie kończyną

• wyciąga głowę

• wywija górną wargę

• ogląda się na boki

• obwąchuje okolicę powłok brzusznych i chwyta je zębami

• przeciąga się

• postawa wahadłowa

• napina się jak przy oddawaniu moczu

• chętnie leży

• zmuszony do ruchu nie okazuje bólu

Bóle średniego stopnia

• koń drepce w miejscu

• chodzi z miejsca na miejsce

• uderza niecierpliwie ogonem o uda

• kładzie się i zaraz wstaje

• w ruchu przysiada lecz nie upada gwałtownie o ziemię

Bóle dużego stopnia

• koń robi wrażenie nieprzytomnego

• rzuca się na ziemię

• tarza się w sposób gwałtowny

• potem znowu wstaje

• uderza kończynami o brzuch

• kopie do tyłu

• kładzie się na boku

• leży na grzbiecie

• prowadzony rzuca się na ziemię, wstaje, podbiega, znów upada

Bóle przerywane

• spastyczny skurcz jelit

• zatkanie jelita ślepego

• niewielkie wzdęcia jelit

• zatkanie okrężnicy dużej

Bóle ciągłe dużego stopnia

• ostre rozszerzenie żołądka

• przemieszczenia (skręty, zawęźlenia, wpochwienia, omotania, uwięźgnięcia)

• wzdęcia jelit

• zatkanie okrężnicy małej

Bóle okresowe małego stopnia

• guzy na krezce (po każdym posiłku)

• ropnie

• nowotwory

• przy defekacji

Przymusowe postawy i pozycje

• pozycja obserwatora – zatkanie jelit grubych

• siedzącego psa – ostre rozszerzenie żołądka

• wahadłowa – zatkanie jelita ślepego

• klęcząca lub leżąca na grzbiecie – zatkanie okrężnicy małej

Rozpoznanie

• wywiad

• rodzaj bólu

• ocena stanu ogólnego – cieplota, tętno, oddechy, błony śluzowe, wypełnienie naczyń

• badanie przez prostnice

• sondowanie żołądka

• punkcja jamy brzusznej

Tab.

Parametr	Norma fizjologiczna	Objaw prognostycznie zły
Ciepłota wewnętrzna ciała	37,5-38,5*C	Poniżej 36,5*C
Liczba tętna	Do 40/minuta	Ponad 100/minuta
Oddech	8-16/minuta	Ponad 50/minuta
Widoczne błony śluzowe	Bladoróżowe, wilgotne	Ciemnoczerwone do sinoczerwonych, suche, blade we wstrząsie
Czas wypełnienia się naczyń włosowatych	Poniżej 2 sekund	Ponad 4 sekundy
Napięcie skóry	Poniżej 3 sekund	Ponad 5 sekund
Czas wypełnienia się żyły jarzmowej	Poniżej 3 sekund	Ponad 4 sekundy
Gałka oczna	Napięta, wilgotna, błyszcząca	Wpadnięta, matowa, szorstka
Mocz	Bursztynowo-żółty	Ciemnobrązowy, oliguria, anuria
Obwodowe części ciała	Ciepłe	zimne

Leczenie

• niesterydowe leki przeciwzapalne

  • Biovetalgin, Novalgin (metamizol) 20-60 ml i.v

  • Buscopan comp. (hydroscyna + metamizol) 5 ml – 100 kg mc

  • Finadyne (fluniksyna) 1,1 mg/kg m.c

  • ketofen ( ketoprofen) 2,2 mg/kg

• analgetyki

  • torbugesic (butorfanol) 5 ml/500ml

  • demerol (meperidine) 2mg/kg

• sedacja

  • ksylazyna (rompun) 1 mg/kg

  • detomidyna (domosedan) 0,5 ml/500 kg

• zmiękczenie mas kałowych

  • olej parafinowy 3-4 litry/zwierzę

  • dożylnie płyny izotoniczne

  • wywar z siemienia lnianego 10-15 litrów/zwierzę

  • magnesium sulfuricum 1,0/kg m.c

  • natrium sulfuricum 1,0/kg mc

• płyny wieloelektrolitowe (50-100 ml/kg m.c.)

  • utrzymanie hematokryty 0,4-0,45

  • możliwość utraty płynów ustrojowych przez przewód pokarmowy do 100 litrów

  • natrium bicarbonicum 8,4% 300-500 ml/500 kg (kwasica metaboliczna)

Leczenie operacyjne

4