Dilatatuo ventriculi acuta

-ból dużego, średniego, (rzadko małego) stopnia
-C nieznacznie podniesiona
-T 50-80 (100)
-O 30-40/min typ piersiowy (ucisk żołądka na przeponę, pozycja siedzącego psa)
-błona śluzowa zaczerwieniona, nastrzykana, brunatno-czerwona
-poty
-regurgitacja (nierówno znaczne z pęknięciem żołądka)
-szmery perystaltyczne początkowo wzmożone, później osłabione
-gdy żołądek pęknie- chwilowa ulga w bólu, następnie otępienie i śmierć (do kilku h)

Rozpoznanie:
-postać spastyczna ( treść przez sondę wypływa przerywanymi strumieniami)
-postać atoniczna (treść przez sondę wypływa ciągłym strumieniem)
-rozszerzenie pierwotne – występuje bezpośrednio po nakarmieniu, treść kwaśna
-rozszerzenie wtórne – później, treść zasadowa
*Endoskopia? *Punkcja?

Powikłania:
-intoksykacja
-pęknięcie żołądka

Leczenie:
-lewarowanie treści
-płukanie żołądka ciepłą wodą, 2-5 l na raz
-olej parafinowy 1,5 l
-biovetalgin
-buscopan (w razie trudności przy badaniu per rectum)
-płynoterapia
-witC
-w razie braku możliwości założenia sondy punkcja żołądka (b.rzadko)

Dilatatio ventriculi chronica

Patogeneza:
-problemy z zębami,
-długotrwałe karmienie ciężkimi karmami
-owrzodzenie żołądka
-chroniczne skurcze zwieracza
-anatomia końskiego żołądka ***
-bezoary
-pojenie z wiadra
-łykawość

Objawy:
-częste bóle średniego stopnia
-zmienny apetyt
-choroby zwieracza

Wrzody
Nadżerki-ubytki w nabłonku błony sluzowej
Wrzody- ubytki w nabłonku bł.śluzowej, w głąb ściany żołądka w kierunku podśluzówki i błony mięśniowej

Umiejscowienie: najczęściej w części bezgruczołowej błony sluzowej, w pobliżu Margo plicatus (miejsce predylekcyjne), część gruczołowa dwunastnicy (najcz. Młode źrebięta)

Badanie przyżyciowe (gastroskopia) oraz sekcyjne wykazały obecność wrzodów u 25-50% źrebiąt, z czego tylko u 5% występują objawy. 60-90% dorosłych

Czynniki sprawcze:
-błędy żywieniowe: nieregularnie, zbyt energetycznie, pasza wysoko przetworzona
-długotrwałe stosowanie: GS i NLPZ (fenylbutazon)
-stres (treningi, transport, głodówka)

Nie wykryto Helicobacter spp.w żołądku koni z wrzodami
U dorosłych wrzody nie powodują biegunki, ale mogą do niej prowadzić wtórnie
U źrebiąt często smolista biegunka
Krwawienie z wrzodów u dorosłych koni nie podowuje anemii (jeśli występuje należy szukać innej jej przyczyny)
Krew utajoną można wykryć w kale tylko bardzo młodych zwierząt

Objawy:
-brak lub zmienny apetyt
-powracające kolki
-często objawy kolkowe bezpośrednio po karmieniu
-zgrzytanie zębami
-nadmierne ślinienie
-obgryzanie deski
-niepokój
-utrata masy ciała
- obniżenie osiągnięć
-smolisty kał u źrebiąt

Leczenie
1). Leki zmieniające pH:
-antagoniści rec.histaminowych typ H2: cymetydyna 18-25 mg/kg co 6h 14-18 dni P.O.
ranitydyna 6-7 mg/kg co 8 h 14-28 dni P.O.
famotydyna,nizytydyna
-inhibiotory pompy protonowej
omeprazol 1,4-1,5 mg/kg P.O; 0,5 mg/kg I.V. co 24 h przez 28 dni
lansoprazol

2). Leki neutralizujące:
-wodorotlenki i sole glinu, magnezu, wpania, bizmutu
3). Środki osłaniające bł śluzową:
-wywar z siemienia lnianego
-pronutrin
-podczas leczenia ograniczenie stresu (wyłączenie z treningu)

Profilaktyka:
-częste karmienie małymi porcjami
-mniej przetworzona pasza (granulaty)
-mniej energetyczna
-wysokiej jakości siano
-zmniejszyć ilość leków
-stosować środki osłaniające ( mesz, gestamesz, pronutrin)

Obstipatio intestini – zatkania jelit

Przyczyny:
-szybko po nakarmieniu krótko ciętą sieczka, otrębami
-po nakarmieniu dużą ilością zielonki lub sianem o zdrewniałych łodygach
-spazm lub atonia mięśniówki jelita
-wady uzębienia
-stany nieżytowe jelit cienkich
-nagła zmiana karmy

Objawy:
-ból średniego stopnia (rzadziej małego lub dużego) ciągły
-C – normie lub podwyższona, T 6-80/min twarde, słabnące w miarę postępowania choroby, O- norma lub przyspieszone
-spojówki zaczerwienione do brudnoczerwonych
-brak łaknienia, pragnienia
-perystaltyka jelit osłabiona, potem brak
-przy wtórnym rozszerzeniu żołądka – patrz objawy ostre rozszerzenie

Badanie przez prostnicę:
-przy zatkaniu dwunastnicy – twór walcowaty, gładkościenny, grubości ramienia, ułożony łukowato, ze zwróconymi do przodu, obejmującymi krezkę wolnymi końcami, nieruchomy
-zatkanie jelita czczego – twór walcowaty, grubościenny, grubości ramienia, umieszczony z prawej lub lewej strony jamy brzusznej na wysokości dołów głodowych
-zatkanie jelita biodrowego – z prawej strony jamy brzusznej, na wysokości lewej nerki, walcowaty, gładkościenny, grubości ramienia, biegnie ukośnie z lewej strony na prawo lub od tyłu ku przodowi i ku górze w kierunku głowy jelita ślepego, górny koniec nieruchomy, dolny-ruchomy

Przebieg:
-zatkanie dwunastnicy trwa 12-24 h
-zatkanie j.czczego i biodrowego trwa 1-2 dni, wyjątkowo 3
-po 2 dniach z reguły powikłania – zapalenie ścian jelit, samozatrucie, pęknięcie

Leczenie:
-płukanie żołądka powtarzać co 3-4 h lub rzadziej jeśli T nie przekracza 60/min
-po 2 pierwszych płukankach sondą sól glauberską lub gorzką, najlepiej w kleiku z siemię lnianym lub olej parafinowy
-środki przeciwfermentacyjne – w zal od potrzeb
-C powyżej 39’C – parenteralnie lub doustnie antybiotyk lub sulfonamid
-objawowo płyny
-leczenie chirurgiczne

Zatkanie j.grubych ?????????????

>Najczęstszą przyczyną wymienionych stanów jest wzmożona perystaltyka np. towarzyszy nieżytowemu kurczowi jelit lub też występująca po podaniu środków drastycznych oraz ostre wzdęcie jelit lub ostre rozszerzenie żołądka (nadmierne wypełnienie treścią)
>Może nią być też gwałtowny ruch zwierzęcia, galopowanie, skakanie, tarzanie się
>Niektóre z wymienionych niedrożności powstają wówczas jeżeli już uprzednio istniały pewne nieprawidłowości w jamie brzusznej np. uszypułowane nowotwory, mogące powodować omotanie lub przepukliny

Objawy:
-ból średniego stopnia, ciągły (przy skręcie osiowym o 90-180’C okrężnicy dużej przy zagięciu j.ślepego, omotaniu, a także przy uwięźnięciu, niezupełnie zaciskających ich światło)
pozostałe przypadki ból ciągły, o dużym nasileniu
-brak zmian w nasileniu bólu lub nieznaczne zmniejszenie po podaniu metamizolu-charakterystyczne
-tętno z reguły znacznie podwyższone, zależnie od stanu chorobowego 70-100/min początkowo twarde lub drutowate, później miękkie, nitkowate i niewyczuwalne
-C norma lub podwyższona do 39’C, O podwyższone, zależne od rozległości odcinkowego wzdęcia jelit, wtórnego rozszerz żołądka lub stopnia intoksykacji

Rozpoznanie:
-objawy kliniczne
-brak poprawy po metamizolu
-wyniku badania przez prostnice
-zmiany w płynie otrzewnowym

Płyn w jamie otrzewnowej:
-kolor: jasny, żółty, przejrzysty
-zaw białka <25g/l
-ciężar właściwy: 1015-1018

Zatkanie jelita ślepego

Przyczyny:
-skarmianie krótko ściętej sieczki , plew i innej trudno strawnej bogatej w celulozę karmy (twarda słoma, złej jakości siano)
-czynniki predysponujące: starszy wiek, nagła zmiana karmy, ograniczenie ruchu zwierząt, wady uzębienia, zapiaszczenia, ogólne osłabienie
-zaleganie powstaje zwykle przy atonii jelit, rzadko jest następstwem ich spastycznego skurczu

Wyróżnia się krótkotrwałą (zwykle) fazę spastyczną występującą na początku schorzenia (trwa około 12 godzin), a następnie fazę atoniczną (najczęściej w tym okresie pacjent trafia na leczenie)

Zwierzęta są zwykle doprowadzone do leczenia 2-4 dnia choroby ze względu na występujące początkowo słabe objawy kliniczne i zachowany apetyt.

Objawy:
-ból małego lub średniego stopnia, przerwana z krótkimi(postać spastyczna) lub długimi okresami bezbólowymi (atoniczna)
-ciepłota wewnętrzna w normie, oddechy w normie lub nieco przyspieszone, tętno 50-60/min, przy długotrwałym procesie parametry CTO ulegają podwyższeniu
-spojówki początkowo niezmienione, później zaczerwienione i/lub zażółcone
-często postawa wahadłowa
-apetyt początkowo może być zachowany , potem jest osłabiony(po zjedzeniu paszy bóle nasilają się) lub całkowity brak apetytu, brak pragnienia
-perystaltyka nad jelitem ślepym jest wyraźnie osłabiona lub nie wstępuje
-początkowo kał uformowany, lecz oddawany w nieco mniejszej ilości, później brak oddawania kału, a następnie jest ponownie wydalany w skąpych ilościach i o konsystencji pastowatej

Nietypowe choroby kolkowe koni
Część chorób przewodu pokarmowego koni często ze słabo wyrażonymi i okresowymi objawami bólu nie ma ściśle sprecyzowanej etiopatogenezy i trudno je zakwalifikować do jakiejkolwiek grupy kolek. Mają zwykle charakter syndromu, powstają na różnym tle i charakteryzują się podobnym obrazem klinicznym. Mogą być punktem wyjścia do rozwoju lub konsekwencji innych schorzeń, co utrudnia rozpoznanie i dobór odpowiedniego postępowania leczniczego. Stanowią odrębną grupę nazywaną kolkami nietypowymi. Zaliczamy tu:
-niedrożność porażenną jelit,
-zapalenie otrzewnej
-grass sicknes - choroba ostrego zapalenia jelit grubych
-colitis X

NIEDROŻNOŚĆ PORAŻENNA JELIT ileus
istotą tej czynnościowej niedrożności jest osłabienie lub zahamowanie perystaltyki jelit, gł. cienkiem i wypełnienie ich światła dużą ilością gazu i płynu. Przyczyny tego stanu chorobowego są różne, ale największy problem stanowią porażania po zabiegach operacyjnych na jamie brzusznej.
Najczęstsze przyczyny porażania jelit:
-zabiegi chirurgiczne na jamie brzusznej
-długotrwałe rozdęcie jelit w następstwie niedrożności mechanicznej
-wstrząs i zaawansowana endotoksemia
-ostre zapalenie otrzewnej
-znaczne niedokrwienie jelit
-długotrwała narkoza
-zaawansowana hipokalcemia
-pierwotne lub wtórne zmiany w zwojach i splotach trzewnych

Porażanie jelit może mieć charakter pierwotny, ale częściej jest konsekwencją różnych chorób i zabiegów. W przypadku zabiegu chirurgicznego po resekcji jelita zmienionego w skutek martwicy lub niedrożności strangulacyjnej, porażenie jest następstwem kilku przyczyn, zmian powstałych przed zabiegiem, narkozy, endotoksemii, urazu jelita i otrzewnej oraz głodówki i zmian wtórnych. Istotnym czynnikiem przyczynowym jest sama narkoza, nawet umiarkowanego stopnia, w celu wykonania obrazowych badań diagnostycznych. Powodowana narkozą atonia i następowe gromadzenie gazów i płynów mogą doprowadzić do jego pęknięcia.

Z zasady stwierdza się:
-brak apetytu
-depresja (brak zainteresowania otoczeniem)
-osłabienie lub brak perystaltyki jelit
-wzdęcie j.cienkiech z dużą ilością płynnej treści
-wtórne rozszerzenie żołądka
-niepokój średniego lub małego stopnia
-szybki rozwój odwodnienia, wysoki hematokryt i wzrost stężenia białka
-brak lub bardzo mała ilość kału w prostnicy

Pierwsze 3 objawy występują w pierwszej fazie choroby (okres zwiastunowy), w miarę narastania wzdęcia pojawia się niepokój, grzebanie kończynami, oglądanie się na boki, kładzenie się i tarzanie. Stopniowo narastają objawy odwodnienia ze spadkiem chloru i potasu w osoczu. W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić mechaniczne niedrożności jelit cienkich (RTG, USG-głównie źrebięta)

Leczenie:
sprowadza się do: sondowania żołądka co kilka godzin, podaży płynów zależnych od stopnia odwodnienia, podawania leków pobudzających perystaltykę, przeciwzapalnych, przeciwbólowych i neutralizujących endotoksemię. Podawanie preparatów wapniowych
Najczęściej metoclopramid w dawce 8-10 mg/100kg w powolnym wlewie dożylnym lub lepiej w injekcji ciągłej 0.04 mg/kg/godz

Zapalenie dwunastnicy- początkowej części jelita czczego ZDPCJ
Duodenitis et proximalis jejunitis DPJ

W warunkach badań klinicznych schorzenie często rozpoznawane jako kolka,
pierwsze przypadku opisano po 1970 r
dla pewnego rozpoznania i terapii konieczny jest ścisły tok postępowania obejmujący bardzo szczegółowy wywiad, badanie kliniczne, leczenie: farmakologiczne często chirurgiczne

Przyczyna: niewyjaśnione, w każdej pracy moża znaleźć inne i brak jest powtarzalności wyników:
zakaźne? Clostridium, Salmonella
zarobaczenie, w tym tętnic
toksykozy
leki
zbyt dobre żywienie
często łączy się z zapaleniem trzustki i nie określono co w takich przypadkach występuje najpierw

U zwierzęcia występuje znaczne zmniejszenie apetytu i/lub pragnienia, czasem apetyt prawidłowy.
Charakterystyczne pojawienie bóli brzusznych po kilku godzinach od pobrania pokarmu
Najczęściej zmiany eksponowane przy żywieniu nowoczesnym – konie otrzymujące koncentraty paszowe, ziarno, pasze treściwe z małą ilością objętościowych
Często dotyczy koni najbardziej wartościowych mających bardzo dobre warunki i żywienie
Częściej u koni starszych niż źrebiąt
W piśmiennictwie opisano zmiany kliniczne u koni w wieku od 1,5-27 lat (głównie 8-10 lat), niezależnie od rasy i płci

Objawy kliniczne:
-wcześniej objawy bólowe niż zasadnicze zmiany chorobowe
-szybko po interwencji lekarskiej (opróżnieniu żołądka, nawodnieniu i terapii uśmierzającej), objawy bólowe – niepokój przechodzą w stan depresji
-przyczyna objawów bólowych- refluks- powrót treści z dwunastnicy i jelita czczego do żołądka i powiększenie jego objętości- prawie wtórne rozszerzenie- w następstwie odwodnienia
-poprawa po zgłębnikowaniu przy równoczesnym nawodnieniu jest przeciwieństwem, sytuacji towarzyszącej zatkaniu jelit cienkich (jeżeli nie doszło do pęknięcia ściany)
-następnie mogą pojawić się objawy dyskomfortu jeśli żołądek jest powrotnie rozszerzony przez .. w wyniku refluksu
- w początkowym okresie ilość płynu w żołądku przy opróżnieniu to nawet 20 litrów (w zakresie 5-30), a przy innych kolkach często znacznie mniej (płynu-nie pokarmu)
-kolor od zielonego do krwistego, zależnie od diety i stopnia zapalenia jelit (inne kolki-jest podobnie)
-pH kwaśne lub zasadowe zależnie z którego odcinka przewodu pokarmowego wraca lub jak długo zalega
-testy na obecność krwi utajonej – pozytywne
-okres apatii, uspokojenia, depresji, często krótki (2-3 godziny) – stan zapalny jelit cienkich powoduje ściąganie płynu do ich światła, odwodnienie, a refluks wypełnia ponownie żołądek
Inne objawy:
-odwodnienie
-tachykardia
-temperatura w normie
-błony śluzowe kolor niezmieniony, ceglasto czerwony, a nawet brunatny w zależności od przebiegu przypadku
-parametry hematologiczne – odwodnienie – wzrost hematokrytu, liczba leukocytów krwi i wartość pH w normie, lub mogą występować odstępstwa spowodowane czasem trwania i nasilenia choroby
-badanie rektalne: niewielkie do umiarkowanego rozszerzenie uszkodzonego odcinka j.cienkich, zwykle niebolesne, często o niezmienionej konsystencji – niewyczuwalne. Przy regularnym opróżnianiu żołądka brak wzdęcia jelit cienkich
-punkcja do jamy otrzewnowej: płyn żółty lub bursztynowy, lekko mętny lub przejrzysty. Koncentracja białka całkowitego zwykle podwyższona (<2,0 g/dl), liczna komórek jądrzastych pozostaje prawie w normie <10 000 kom/ml

Powikłania:
-drastyczne odwodnienie
-wtórne rozszerzenie żołądka
-pęknięcie żołądka – szczególnie przy nierozpoznanym DPJ
-ochwat kopytowy
-zachłystowe zapalenie płuc
Przebieg: często 7-14 dni
refluks ustępuje po 48-72 godzinach przy zabiegu chirurgicznym (nie zawsze), przy leczeniu zachowawczym 4 lub więcej dniach

Leczenie:
-stałe dozorowanie pacjenta
-systematyczne opróżnianie żołądka – sonda nosowo-przełykowa z zawartością wody – technika syfonu
-częstość podwania płynu – co dwie godziny do momentu zmniejszenia jego objętności w żoładku
-zapobieganie odwodnieniu:
nawadnianie z wyłączeniem drogi per os (płyn gromadzi się w żołądku)
-brak efektów leczniczych bez odpowiedzniej podaży płynów do organizmu
-w celu nawodnienia i uzupełnienia niedoboru elektrolitów podaje się PWE (przy przedłużaniu się jednostki mogą rozwijać się znaczne niedobory elektrolitowe)
-ilość wstępna płynów-uregulowanie odwodnienia-procent odwodnienia pomnożony przez masę ciała w kg
-5-10 litrów na godzinę do momentu uzupełniania deficytu
-dawka podtrzymująca – zapotrzebowanie bytowe – 50 ml/kg/24godz
-stały ubytek płynów – 1 litr płynu dożylnie za każdy litr spuszczony z żołądka
-jeśli ubytki są wielkie – wymagane ciągle podawania płynów
-jedyną praktyczną drogą jest podawanie dożylne,
-wlew ciągły, niekiedy przy użyciu naczyń z obu stron
-przy szybkiej podaży płynów, komplikacja- OCHWAT
-ochrona naczyń – stany zapalne!

Inne elementy terapii:
-NLPZ (fluniksyna) 2 x dziennie – najlepiej po osiągnięciu prawidłowego nawodnienia
-antybiotyki i sulfonamidy (preferowane połączenia trimetoprimu i sulfadiazyny) 2x dziennie- najlepiej po osiągnięciu prawidłowego nawodnienia
-wkłady wyścielające kopyto i utrzymujące kość kopytową, w celu zapobiegania uszkodzenia kopyta, kulawiznom i martwicy kości kopytowej
-stosować inne leki przeciwzapalne lub antybiotyka, indywidualny wybór oparty o praktykę