Stosunki prawne
PPwG
Stosunki prawne
" Stosunek prawny - stosunek społeczny uregulowany prawem
" Art. 3531 Kodeksu cywilnego
 Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według
swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia
społecznego.
" Fakty prawne  przyczyna powstania, zmiany oraz wygaśnięcia
stosunku prawnego
 z reguły przewidziane w hipotezie normy prawnej
 wielość klasyfikacji, typologii faktów prawnych
2
Struktura stosunku prawnego
Stosunek prawny sprzedaży
Treść stosunku prawnego
Obowiązek wydania rzeczy Prawo żądania rzeczy
Prawo żądania zapłaty Obowiązek zapłaty
Podmiot B
Podmiot A
np. J. Kowalski
np. gmina
Przedmiot stosunku prawnego
np. pies, gazeta, nieruchomość
3
Typologia faktów prawnych
Zależne Niezależne
(zachowania faktyczne (zdarzenia)
i prawne)
Niezgodne
Zgodne
przestępstwa
Stanowienie
Stosowanie prawa
prawa
delikty
wykroczenia
Akty dwu- i
Akty
wielostronne
jednostronne
4
Podmioty stosunków prawnych
" Osoby fizyczne
 konsument - osoba fizyczna dokonująca
czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio
z jej działalnością gospodarczą lub zawodową
" Osoby prawne
" Jednostki organizacyjne niebędące
osobami prawnymi posiadające zdolność
prawną
5
Podmioty stosunku prawnego 
osoby fizyczne (1)
" Osoby fizyczne:
 zdolność prawna  możność uczestnictwa w stosunkach prawnych,
posiadania praw i obowiązków
" nabycie i utrata zdolności prawnej
" każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną
 zdolność do czynności prawnych  zdolność do samodzielnego
(własnymi oświadczeniami woli) nabywania praw i obowiązków
" nabycie i utrata zdolności do czynności prawnych:
 osiągnięcie pełnoletności  ukończenie 18 lat
 zawarcie związku małżeńskiego
 możliwość częściowego ograniczenia zdolności do czynności
prawnych lub całkowitego jej pozbawienia z powodu choroby
psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju
zaburzeń psychicznych (ubezwłasnowolnienie częściowe lub
całkowite)
6
Podmioty stosunku prawnego 
osoby fizyczne (2)
" ograniczona zdolność do czynności prawnych:
 od 13 lat
 dysponowanie zarobkiem, przedmiotami oddanymi do
wyłącznego użytku
 umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego
 wymóg potwierdzenia innej umowy przez przedstawiciela
ustawowego
 osoby częściowo ubezwłasnowolnione
" osoby niezdolne do czynności prawnych:
 osoby do 13 lat
 umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego,
nie prowadzące do rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej
do czynności prawnych
 osoby całkowicie ubezwłasnowolnione
7
Podmioty stosunku prawnego 
osoby prawne (1)
" Osoby prawne: jednostki, którym przepisy przyznają osobowość
prawną (związki ludzi i środków materialnych powołane do realizacji
określonych zadań)
" Kategorie osób prawnych:
 podmioty gospodarcze: spółka akcyjna, spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością, spółdzielnia, jednostka badawczo-rozwojowa,
przedsiębiorstwo państwowe
 podmioty publiczne: Skarb Państwa, gmina, powiat, województwo
 podmioty usług społecznych: szkoły wyższe, publiczne zakłady opieki
zdrowotnej, instytucje kultury
 podmioty zrzeszeniowe: partie polityczne, stowarzyszenia, związki zawodowe,
kościoły i ich jednostki organizacyjne, fundacje, związki zawodowe, izby
gospodarcze
8
Podmioty stosunku prawnego 
osoby prawne (2)
Osoby prawne:
 Podstawy działania - ustawa i statut
 Rozstrzygnięcia ustawowe:
- tworzenie osoby prawnej (umowa, jednostronne oświadczenie
woli, ustawa)
- zakres działania osoby prawnej (rodzaj dozwolonej
działalności)
- organy osoby prawnej (organ reprezentujący uczestników,
zarząd, organ nadzoru)
- znoszenie osoby prawnej (likwidacja, upadłość)
 Nabycie osobowości prawnej (wpis do rejestru, z mocy prawa)
 Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób
prawnych
 Wyłączenie odpowiedzialności innych osób za zobowiązania
osoby prawnej
9
Podmioty stosunku prawnego 
ułomne osoby prawne
" Jednostki organizacyjne niebędące osobami
prawnymi posiadające zdolność prawną (ułomne
osoby prawne)
 spółki osobowe  jawna, partnerska, komandytowa,
komandytowo-akcyjna
 wspólnoty mieszkaniowe, stowarzyszenia zwykłe
 odpowiednie stosowanie przepisów o osobach prawnych
 we własnym imieniu nabywają prawa, zaciągają zobowiązania i
występują w sprawach sądowych
 w razie niewypłacalności stosuje się subsydiarną
odpowiedzialność uczestników
10
Przedmiot i treść stosunku prawnego
" Przedmiot stosunku prawnego  dobro lub
zachowania służące celom lub interesom
stron stosunku
 np. rzeczy, świadczenia niematerialne, prawa
osobiste
" Treść stosunku prawnego  prawa i
obowiązki stron stosunku wynikające z
czynności prawnych lub ustawy
 np. prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży
11
Rodzaje stosunków prawnych
" Stosunki cywilne  równorzędność stron, dobrowolność nawiązania
stosunku, swobodne określanie treści, sankcja egzekucyjna, nieważności
" Stosunki administracyjne  jedną stroną stosunku organ publiczny,
nierównorzędność stron, stosunki nawiązywane za zgodą obu stron lub
jednostronnie, treść stosunku ustalona normami bezwzględnie
obowiązującymi lub rozstrzygnięciem organu, sankcja egzekucyjna
" Stosunki prawnokarne  nawiązywane w wyniku popełnienia czynu
zabronionego, pomiędzy państwem, sprawcą i pokrzywdzonym,
bezwzględnie obowiązujące normy, sankcje karne
" Stosunki dwustronne (umowa sprzedaży) i wielostronne (umowa spółki)
12