Logistyka  nauka
Zygmunt Białka
Wyższa Szkoła Komunikacji i Zarządzania w Poznaniu
Zarządzanie jakością.
Możliwości wykorzystania paliwa o obniżonej jakości
żeby udało się odzyskać produkt wyjściowy. Chodzi tutaj
o koszty i utrudnienia wynikające z procesów destylacji,
Wprowadzenie
uwarunkowań ustalonych już na wejściu parametrów techno-
Warunkiem koniecznym do zapewnienia jakości jest speł- logicznych oraz w pewnym sensie nie oferowanie takich
nienie przez wyrób wymagań jakościowych odzwierciedlają- usług przez różnego rodzaju przedsiębiorstwa i instytucje.
cych potrzeby użytkownika. Ważne jest określenie kierun- Praktycznie taki produkt należałoby poddać procesowi utyli-
zacji przez wyznaczone specjalistyczne firmy, które mają
ków działań i środków, dzięki którym produkowany wyrób
lub realizowana usługa wzbudzi zaufanie określonego od- wymagane określone zgody i uprawnienia. Niestety wiąże się
to dodatkowymi kosztami, które pobierają te firmy.
biorcy1.
W artykule przedstawiono problematykę związaną z obni- Z przeprowadzonych rozmów i konsultacji wynika, że na
dzień dzisiejszy praktycznie w przypadku zmieszania paliwa
żeniem jakości paliwa, które nastąpiło w trakcie rozładunku
nie ma możliwości jego zagospodarowania lub odzysku
przez kierowcÄ™ cysterny paliwowej na stacji paliw wskutek
złego (pomyłkowego) podłączenia węża do zbiorników pod- i poprawy jego właściwości w takim stopniu, żeby spełniało
wymagania normy. Pozostaje potraktowanie zmieszanego
stacyjnych. W wyniku takiego pomyłkowego działania
paliwa jako odpad i przekazanie go do specjalistycznej fir-
nastąpiło zmieszanie paliw benzyny bezołowiowej B95
w zbiorniku nr 1 i w zbiorniku nr 5 oleju napędowego. Zmie- my. Na polskim rynku istnieją firmy, które zajmują się od-
biorem, transportem i zagospodarowaniem odpadów niebez-
szane paliwo to benzyna bezołowiowa, do której pomyłkowo
piecznych i innych niż niebezpieczne, bo tak jest traktowane
zlano olej napędowy (na wykresach 1 - WB) i odwrotnie do
zmieszane paliwo.
zbiornika z olejem napędowym zlano pomyłkowo benzynę
bezołowiową (na wykresach 5 - ON). W sumie problem
dotyczył 30 tys. litrów zmieszanego paliwa.
Ocena ilości i jakości zmieszanego paliwa
W wyniku tego zdarzenia nastąpiła konieczność zamknię-
cia stacji paliw i zaprzestania wydawania paliwa. Powodo- Zmieszane paliwo to:
wało to straty wynikające z wstrzymania działalności. " benzyna bezołowiowa, do której wlano olej napędowy
W związku z tym, że sytuacja ta powodowała dalsze dodat- (zb. 1),
kowe straty i w celu ich pomniejszenia zdecydowano, że " olej napędowy, do którego wlano benzynę bezołowiowa
nastÄ…pi wypompowanie zmieszanego paliwa i przechowanie (zb. 5).
tego zmieszanego paliwa w celu ustalenia możliwości jego W efekcie błędu i niezamierzonych działań kierowcy wy-
odzysku i dalszego wykorzystania. pompowano zmieszane paliwo ze stacji paliw. Zmieszane
Celem artykułu jest przedstawienie rezultatów przeprowa- paliwa nazywane są dalej w zależności od nazwy pierwotnie
dzonych analiz laboratoryjnych i konsultacji, trudno jest bo- znajdującego się tam paliwa, jako benzyna bezołowiowa
wiem poddać zmieszane paliwa takiej przeróbce, żeby udało i olej napędowy a faktycznie jest to mieszanina tych produk-
się odzyskać produkt wyjściowy. tów o nieustalonej proporcji.
Wg danych była to:
" benzyna bezołowiowa B95,
Podjęte działania i rozpoznanie możliwości
" olej napędowy Eurodisel.
zagospodarowania zmieszanego paliwa
Następnie pobrane na stacji próby zmieszanego paliwa po-
dano analizie.
W pierwszej kolejności przystąpiono do pobrania do analiz
" zbiornik nr 1 (zb. 1 WB),
prób kontrolnych Następnie ww. próby zostały poddane
" zbiornik nr 5 (zb. 5 ON).
analizie laboratoryjnej. W wyniku tego można było przepro-
Dodatkowo po przeprowadzonych analizach i na podsta-
wadzić interpretacje wyników oraz przedstawić możliwości
wie otrzymanych wyników zdecydowano, żeby spróbować
zagospodarowania zmieszanego paliwa i dalszych działań
zmieszać ( rozcieńczyć ) badane paliwa olejem napędowym
zmierzających do zmniejszenia wysokości strat.
w proporcjach 1:5, 1:10 i 1:20. Celem tego działania była
Podjęto również szereg innych działań w celu rozpoznania
próba sprawdzenia, jaki skutek, tzn. w jakim zakresie badane
możliwości zagospodarowania zmieszanego paliwa. Między
parametry zmienią się i czy takie działanie przybliży do
innymi przeprowadzono konsultacje z różnymi specjalistami
paliwa, które będzie można spróbować potraktować jako olej
z branży paliwowej. Z przeprowadzonych konsultacji wyni-
napędowy, który spełni wymagania normy.
kło, że trudno jest poddać zmieszane paliwa takiej przeróbce,
1
Przewodnik ISO 9000. Materiały informacyjne nt. wdrażania systemu
zarządzania jakością wg norm ISO serii 9000 2000 Opracowanie w ra-
mach zamówienia Ministerstwa Gospodarki i Pracy. Główny Instytut
Górnictwa, Katowice 2004.
10
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
Wyniki analiz
Z przeprowadzonych analiz wyników (wykresy 1 6) moż-
na wstępnie i w dużym przybliżeniu stwierdzić, że przepro-
wadzone badania nie dają jednoznacznych i dokładnych
odpowiedzi. Wynika to m.in. z braku możliwości bezpośred-
niego odniesienia wyników badań do pierwotnego paliwa,
jakie było w zbiornikach na stacji paliw jak również w cy-
sternie. Dlatego też nie można przeprowadzić precyzyjnej
symulacji stopnia procentowego zmieszania. Można jednak
z pewnym marginesem błędu próbować w ograniczonym
i przybliżonym stopniu wyciągnąć wnioski z przeprowadzo-
nych analiz. Uwzględniając te ograniczenia można stwier-
Wykres 2. Wyniki badań zakresu odparowania zmieszanego
dzić, że paliwo znajdujące się w zb. 5 traktowane, jako olej
paliwa ze zb. 1 i zb. 5
napędowy (ON) jak i paliwo znajdujące się w zb. 1 trakto-
wane, jako benzyna bezołowiowa (B95) są zmieszane
w podobnym stopniu, co do własności. Nie oznacza, że
w takim samym stopniu.
Zarówno zmieszane paliwo w zb. 1 jak i w zb. 5, z punktu
widzenia wybranych oznaczeń można (wykres 1 i 2) w pew-
nym zakresie potraktować jako olej napędowy niż jako ben-
zynę. Dlatego też można próbować rozważyć możliwości
wykorzystania zmieszanego paliwa, jako olej napędowy
w ramach własnych, ale pod warunkiem przejęcia obowiązku
przeprowadzenia dodatkowych badań m.in. w zakresie smar-
ności. Należałoby też przeprowadzić pod nadzorem próby
zużycia zmieszanych paliw na wybranym egzemplarzu
sprzętu (samochodu) zasilanego olejem napędowym (silnik
wysokoprężny).
Wykres 3. Wyniki badań zakresu odparowania badanych prób
Zmieszane paliwo można próbować zużyć w ramach wła-
zmieszanego paliwa ze zb. 1 (1WB) po dodaniu do oleju napędo-
snych (wykres 3, 4 i 5) pod warunkiem wytworzenia  nowe-
wego w różnych proporcjach
go paliwa , poprzez jego  rozcieńczenie , które składałoby
się z paliwa zmieszanego i z oleju napędowego spełniającego
wymagania normy w stosunku 1:20. W praktyce trzeba by
było jeden litr zmieszanego paliwa dodać do dwudziestu
litrów oleju napędowego. Ponadto należałoby to przeprowa-
dzić w tzw. ramach własnych i na własną odpowiedzialność.
Z analizy gęstości (wykres 6) też nie można wyciągnąć zna-
czących wniosków. Jedynie potwierdzono, że zmieszanie
( rozcieńczenie ) zmieszanych próbek z olejem napędowym
z punktu widzenia gęstości przesuwa to zmieszane paliwa
w kierunku oleju napędowego.
Wykres 4. Wyniki badań zakresu odparowania badanych prób
zmieszanego paliwa ze zb. 1 (1WB) po dodaniu do oleju napędo-
wego w różnych proporcjach  inny układ
Wykres 1. Wyniki badań zakresu odparowania zmieszanego
paliwa ze zb. 1 i zb. 5
Wykres 5. Wyniki badań zakresu odparowania badanych prób
zmieszanego paliwa ze zb. 5 (5ON) po dodaniu do oleju napędo-
wego w różnych proporcjach
11
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
m.in. w zakresie smarności. Następnie przeprowadzić próby
zużycia zmieszanych paliw na wybranym egzemplarzu
sprzętu (samochodu) zasilanym olejem napędowym (silnik
wysokoprężny).
Zmieszane paliwo można próbować zużyć w ramach wła-
snych pod warunkiem wytworzenia  nowego paliwa.
To  nowe paliwo składałoby się w sumie z dwóch paliw
zmieszanych w stosunku 1:20 tzn. paliwa pomyłkowo zmie-
szanego i oleju napędowego (spełniającego wymagania nor-
my). W praktyce trzeba by było jeden litr  zmieszanego
paliwa dodać do dwudziestu litrów oleju napędowego speł-
niajÄ…cego wymagania normy.
Należałoby jednak przeprowadzić to w ramach własnych
Wykres 6. Wyniki badań gęstości próbek zmieszanego oraz roz-
i na własną odpowiedzialność, jak również uwzględniając
cieńczonego paliwa w 15oC
dodatkowe koszty badań i działań. Ponadto zabronione było-
by używanie tego paliwa do silników na gwarancji, jak rów-
nież sprzedaż tego paliwa na zewnątrz, czy też wprowadze-
nie do obrotu zewnętrznego. Paliwo to mogłoby być zużyte
Symulacja kosztów i opłacalności
jedynie w ramach własnej działalności i na własnym sprzę-
proponowanych działań
cie.
W takim przypadku można byłoby maksymalnie zmniej-
Proponowane działania mają charakter sugestii i są jedynie
szyć straty (koszty). Pozostaje jedynie wycena kosztów dzia-
próbami wskazania kierunków dalszych działań. Każda
łań, które należałoby przeprowadzić i przejęcie na siebie
z tych propozycji ma swoje ograniczenia wynikajÄ…ce z nie-
odpowiedzialność za efekty zużycia tego paliwa w ramach
możności podania precyzyjnych i jednoznacznych wyników
własnej działalności i na własnym sprzęcie. Odbyłoby się to
oraz ograniczeń wynikających z kosztów szczegółowych
też pod warunkami wcześniej opisanych.
badań.
Jak też opisano i ponownie podkreślono, można byłoby
to zmieszane paliwo zastosować pod warunkiem dodawania
Ocena potraktowania zmieszanego paliwa jako odpadu
1 litra tego zmieszanego paliwa do 20 litrów odpowiadające-
Praktycznie zmieszane paliwo powinno zostać poddane
go normie oleju napędowego. Byłby to proces kłopotliwy
utylizacji przez uprawnione firmy zajmujÄ…ce siÄ™ tÄ… problema-
i rozłożony w czasie, ale wydaje się jedyną możliwością
tykÄ…. Niestety przeprowadzone rozmowy w celu przekazania
zmniejszenia strat. Należy to traktować jedynie jako sposób
zmieszanego paliwa do przerobu przez Rafinerię nie spotkało
tzw.  gospodarczy i bez możliwości roszczenia pretensji
się z większym zainteresowaniem. Wynika to z rożnych
za skutki takich działań.
ograniczeń i uwarunkowań, które powodują nieopłacalność
dla rafinerii przeprowadzenie tego typu procesu (odzysku).
Zakończenie  wnioski
W tym przypadku straty byłyby największe, gdyż oprócz
kosztów zakupu samego paliwa dochodzą koszty przekazania
Przeprowadzone badania nie dajÄ… jednoznacznych i do-
tego paliwa kartÄ… odpadu i podanie go utylizacji.
kładnych odpowiedzi. Mogą być jedynie sugerowaniem
i ukierunkowaniem dalszych działań i poszukiwań. Wynika
Ocena potraktowania zmieszanego paliwa przez zbycie
to między innymi z braku możliwości odniesienia wyników
w ramach własnych
badań bezpośrednio do pierwotnego paliwa, jakie było
Użytkownik zmieszanego paliwa może zbyć zmieszane pa-
w stacji paliw i w cysternie samochodowej. Dlatego też nie
liwo (jeżeli ma takie możliwości) i wg przeprowadzonego
można przeprowadzić precyzyjnej symulacji stopnia procen-
rozeznania jest w stanie uzyskać w granicach od 0,8 do 1 zł
towego zmieszania.
za litr zmieszanego paliwa. W tym przypadku użytkownik
Można jedynie z pewnym marginesem błędu próbować i to
przejąłby na siebie działania prowadzące do zmniejszenia
w stopniu ograniczonym i przybliżonym wyciągać z prze-
strat.
prowadzonych analiz wstępne wnioski.
1. Paliwo znajdujÄ…ce siÄ™ w zb. 1 traktowane, jako benzyna
Ocena potraktowania zmieszanego paliwa
bezołowiowa (B95) i paliwo znajdujące się w zb. 5 trak-
jako olej napędowy
towane, jako olej napędowy (ON) były zmieszane w po-
Inna możliwość to potraktowanie całego zmieszanego pa- dobnym stopniu, co do własności. Nie oznacza to jednak,
liwa, jako oleju napędowego. Jest to jednak uwarunkowane że w takim samym stopniu.
ograniczeniami i określonymi wymaganiami oraz po zade- 2. Zarówno zmieszane paliwo w zb. 1, jak i w zb. 5, z punk-
klarowaniu i przeprowadzeniu zaproponowanych dalszych tu widzenia wybranych oznaczeń można w pewnym za-
działań. kresie potraktować, jako olej napędowy.
Jak już wcześniej przedstawiono zarówno zmieszane pali- 3. Można próbować wykorzystać zmieszane paliwa jako olej
wo w zb. 1, jak i w zb. 5, z punktu widzenia wybranych napędowy w ramach własnych, ale pod warunkiem prze-
oznaczeń można w pewnym ograniczonym zakresie (wykre- jęcia na siebie określonych zobowiązań i należałoby:
" próbować zużyć zmieszane paliwo w ramach własnych
sy 3, 4 i 5) potraktować, jako olej napędowy. Dlatego też
można spróbować wykorzystać zmieszane paliwa, jako olej pod warunkiem wytworzenia  nowego paliwa, które
składałoby się z paliwa zmieszanego i z spełniającego
napędowy w ramach własnych, ale pod warunkiem przejęcia
na siebie obowiązku przeprowadzenie dodatkowych badań wymagania normy oleju napędowego w stosunku 1:20,
12
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
" przeprowadzić dodatkowe badania między innymi cult to treat or process mixed fuel to recover diesel fuel.
w zakresie smarności, Practically mixed fuel should be disposed by designated
" przeprowadzić pod nadzorem próby zużycia zmiesza- companies that posses required permissions. On the Polish
nych paliw na wybranym egzemplarzu sprzętu zasila- market there are companies which are responsible for collec-
nym olejem napędowym. tion, transport and processing of hazardous waste materials
4. W niektórych stacjach starego typu należałoby dokonać and other than hazardous waste materials. Mixed fuel is
zmian konstrukcyjnych, i wprowadzić taki system nadzo- considered as the second group  other than hazardous waste
ru, które w czasie zlewania z samochodowej cysterny materials and because of that is the subject for additional
paliwowej do zbiorników nie dopuszczałyby lub wręcz costs.
uniemożliwiałyby doprowadzenie do pomyłkowego zmie- From the analysis of obtained results it can be provisional-
szania paliwa. ly concluded that however carried out studies do not give the
clear answers but concrete actions related to usage
(recovery) of mixed fuel can be proposed. They also allow us
Streszczenie
to draw conclusions focused on further activities and studies.
Currently efforts should be focused on constructional
W artykule przedstawiono szereg działań zmierzających do
rozpoznania możliwości zagospodarowania oleju napędowe- changes or on an inspection system, e.g. at petrol stations of
the old type, in order to avoid or prevent contamination of
go, do którego pomyłkowo wlano benzynę bezołowiową.
diesel fuel by gasoline.
Celem artykułu jest przedstawienie przeprowadzonych
Key words: diesel fuel, unleaded gasoline, mixed, contami-
analiz laboratoryjnych i konsultacji, z których wynika, że
nated, disposal, recovery.
trudno jest poddać zmieszane paliwa takiej przeróbce, żeby
udało się odzyskać produkt wyjściowy. Praktycznie taki
produkt należałoby poddać procesowi utylizacji przez wy-
QUALITÄTSMANAGEMENT.
znaczone specjalistyczne firmy, które mają wymagane zgody
ZUR VERWERTBARKEIT
i uprawnienia. Na polskim rynku istnieją takie firmy, które
zajmujÄ… siÄ™ odbiorem, transportem i zagospodarowaniem
VON KRAFTSTOFFEN MINDERER QUALITÄT
odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, bo tak
ZUSAMMENFASSUNG
jest traktowane zmieszane paliwo, ale pociÄ…ga to za sobÄ…
Der Artikel stellt eine Reihe von Möglichkeiten zur Nu-
dodatkowe koszty.
tzung von durch bleifreies Benzin verunreinigtem Diesel-
Z analiz otrzymanych wyników można wstępnie stwier-
kraftstoff vor. Das Ziel dieses Artikels ist es, Labor-, sowie
dzić, że przeprowadzone badania, co prawda nie dają jedno-
Konsultationsanalysen vorzustellen, aus denen hervorgeht,
znacznych odpowiedzi, ale można na ich podstawie zapropo-
dass die Wiedererlangung des Ausgangsstoffes von verunrei-
nować konkretne działania zmierzające do wykorzystania
nigtem Kraftstoff schwierig ist. In der Praxis würde man
(odzysku) zmieszanego paliwa oraz pozwalają wyciągnąć
dieses Produkt durch spezialisierte Firmen mit den erforder-
wnioski, które mogą być ukierunkowaniem dalszych działań
lichen Befugnissen und Sonderrechten, recyceln lassen.
i poszukiwań.
Auf dem polnischem Markt gibt es eine Reihe von Firmen,
Na dzień dzisiejszy należałoby pomyśleć nad stworzeniem
die sich mit dem Abholen, dem Transport, und der Entsor-
systemu takich zmian konstrukcyjnych, czy też takiego sys-
gung von gefährlichen und nicht gefährlichen Abfällen, unter
temu nadzoru, np. na stacjach paliw starego typu, który nie
diese auch gemischte Kraftstoffe fallen, befassen. Dieses
dopuszczałyby lub wręcz uniemożliwiałyby doprowadzenie
verursacht jedoch zusätzliche Kosten.
do pomyłkowego zmieszania paliwa.
Aus den erhaltenen Ergebnissen der Analysen lässt sich
Słowa kluczowe: olej napędowy, benzyna bezołowiowa,
dennoch vorläufig feststellen, dass die durchgeführten Er-
zmieszanie, zanieczyszczone, utylizacja, odzysk.
gebnisse zwar keine eindeutigen Lösungen liefern, dennoch
kann man auf ihrer Grundlage konkrete Maßnahmen zur
MANAGEMENT QUALITY.
Nutzung (Wiedergewinnung) verunreinigter Kraftstoffe an-
USABILITY STUDY OF LOW QUALITY FUEL streben sowie Schlussfolgerungen ziehen, in welche Rich-
tung weiteres Handeln und Forschen laufen soll. Aus dem
SUMMARY
heutigen Standpunkt heraus sollte man über ein System von
This paper presents activities aimed at studies in usability
baulichen Änderungen oder über die Erschaffung und Durch-
of mixed fuels. Under the term of a mixed fuel we under-
setzung eines Überwachungssystems nachdenken, zum Bei-
stand diesel fuel contaminated by mistake with unleaded
spiel an Tankstellen des alten Typs, die eine versehentliche
gasoline.
Vermischung von Kraftstoffen nicht zulassen bzw. unmög-
The aim of the paper is to present carried out laboratory
lich machen würden.
analysis and consultations from which results that it is diffi-
13
Logistyka 5/2013