„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Elżbieta Worobik

Kierowanie

rozwojem

rodzin

pszczelich

wiosną

612[01].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
prof. dr hab. Jerzy Demetraki - Paleolog
dr inż. Krzysztof Olszewski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 612[01].Z2.02
„Kierowanie rozwojem rodzin pszczelich wiosną”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu pszczelarz.
























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Gospodarka pasieczna wiosną

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Przygotowanie rodzin pszczelich do pożytku

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Rójka naturalna

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Powiększanie pasieki

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7. Literatura

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-uczenia się
oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

612[01].Z2.05

Prowadzenie pasieki w

ędrownej

612[01].Z2.07

Prowadzenie wychowu matek

pszczelich

Modu

ł 612[01].Z2

Produkcja pszczelarska

612[01].Z2.03

Rozpoznawanie chorób pszczó

ł

612[01].Z2.04

Zak

ładanie pasieki

612[01].Z2.01

Identyfikowanie stanów

biologicznych rodziny

pszczelej

612[01].Z2.02

Kierowanie rozwojem rodzin

pszczelich wiosn

ą

612[01].Z2.08

P

rzygotowanie pasieki

do zimowania

612[01].Z2.06

Prowadzenie ró

żnych kierunków

produkcji

pasiecznej

612[01].Z2.09

Przetwarzanie produktów pasiecznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

—

korzystać z różnych źródeł informacji,

—

rozróżnić stadia rozwojowe czerwia pszczelego,

—

dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

—

zastosować zasady ochrony środowiska,

—

charakteryzować naturalne i sztuczne pokarmy pszczół,

—

określić topografię narządów i układów organizmu pszczoły,

—

charakteryzować funkcjonowanie narządów, układów i całego organizmu pszczoły,

—

określić funkcje ciała tłuszczowego w organizmie pszczoły,

—

charakteryzować czynniki środowiska i ocenić ich wpływ na wzrost, rozwój zwierząt,

—

ocenić wpływ właściwości gleby na rośliny i zwierzęta,

—

określić rolę człowieka w kształtowaniu siedliska,

—

określić wpływ poszczególnych składników pokarmowych na wzrost, rozwój zwierząt,

—

określić czynniki klimatyczne i glebowe wpływające na zdrowie oraz produkcyjność

zwierząt,

—

określić warunki rozwoju pszczół robotnic,

—

scharakteryzować miejsca przebywania pszczół w gnieździe,

—

scharakteryzować przebieg rozwoju rodziny pszczelej w okresie przedwiośnia i wiosny,

—

określić znaczenie wymiany pszczół zimujących na wiosnę,

—

określić wpływ dojrzałości biologicznej rodziny pszczelej na produkcję miodu,

—

określić przyczyny nastroju rojowego,

—

zastosować zasady bezpiecznego postępowania z pszczołami,

—

sporządzić schematy i proste rysunki techniczne,

—

odczytać schematy oraz skorzystać z instrukcji i dokumentacji technicznej,

—

zidentyfikować symbole literowe znajdujące się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym,

—

rozróżnić podstawowe materiały stosowane w technice rolniczej,

—

pozyskać informacje na temat sposobu i warunków zakupu sprzętu rolniczego

i pasiecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

—

ocenić stan rodzin pszczelich po zimowli,

—

przygotować pasieczysko do oblotu pszczół,

—

zorganizować i wykonać główny przegląd wiosenny rodziny pszczelej,

—

rozpoznać stany anormalne w rodzinach pszczelich,

—

zorganizować wiosenne dokarmianie i podkarmianie pszczół,

—

stworzyć rodzinom pszczelim warunki dobrego rozwoju wiosennego,

—

dobrać metody przyspieszania rozwoju rodzin wiosną do istniejących warunków

pogodowych i pożytkowych,

—

zastosować metody kompleksowej gospodarki pasiecznej,

—

obliczyć optymalny okres czerwienia matek pszczelich w różnych warunkach

pożytkowych,

—

dobrać terminy i sposoby poszerzania gniazd rodzin pszczelich,

—

wykorzystać naturalną produkcję wosku rodzin pszczelich,

—

zastosować węzę w ulu,

—

charakteryzować naturalne i sztuczne pokarmy pszczół,

—

określić ilość i jakość naturalnych pokarmów w gnieździe pnia,

—

rozróżnić sprzęt do podkarmiania i dokarmiania pszczół,

—

charakteryzować warunki wykorzystania pożytków,

—

określić wpływ siły i struktury rodziny na wykorzystanie pożytku,

—

przygotować rodziny pszczele do wykorzystania pożytków,

—

przeprowadzić obserwacje fenologiczne oraz obserwacje ula kontrolnego,

—

wyjaśnić potrzebę wymiany matek pszczelich,

—

zaplanować i dokonać wymiany matek pszczelich,

—

określić wpływ nastroju rojowego na organizację pracy w pasiece i wyniki produkcji,

—

dokonać analizy przyczyn nastroju rojowego,

—

zapobiec wejściu rodziny pszczelej w nastrój rojowy,

—

zastosować ramkę pracy w ulu,

—

zmniejszyć skutki nastroju rojowego,

—

zebrać i osadzić rój,

—

uratować rodziny z matkami trutowymi i trutówkami,

—

dobrać i przygotować ul dla nowej rodziny,

—

zaplanować intensywne powiększanie pasieki,

—

charakteryzować metody tworzenia nowych rodzin,

—

dobrać sposoby i terminy tworzenia nowych rodzin pszczelich,

—

sporządzić dokumentację pasieczną,

—

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz środki ochrony indywidualnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Pszczelarz 612[01]

Moduł:

Produkcja pszczelarska 612[01].Z2

Jednostka modułowa:

Kierowanie

rozwojem

rodzin

pszczelich

wiosną

612[01].Z2.02

Temat: Główny przegląd wiosenny.

Cel ogólny: Charakteryzować główny przegląd wiosenny.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określać cele głównego przeglądu wiosennego,

−

charakteryzować warunki przeprowadzenia przeglądu wiosennego,

−

dobierać sprzęt pasieczny do przeprowadzenia głównego przeglądu wiosennego,

−

oceniać stan rodziny pszczelej po głównym przeglądzie wiosennym,

−

przeprowadzać główny przegląd wiosenny.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

zajęcia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4 osobowych.

Czas: 6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

sprzęt pasieczny; dłuto pasieczne, szczoteczka,

−

matki pszczele,

−

klateczki do poddawania matek pszczelich,

−

rodziny pszczele,

−

odzież ochronna do przeprowadzenia przeglądów.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:

W oparciu o dotychczasową wiedzę z zakresu prac pasiecznych przeprowadź główny

przegląd wiosenny.

Zadanie uczeń powinien wykonać w następujących etapach:
I.

Zbieranie i analiza informacji o głównym przeglądzie wiosennym (~20 min).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Aby prawidłowo wykonać zadanie uczeń powinien wiedzieć:

−

w jakim celu przeprowadzamy główny przegląd wiosenny?

−

kiedy przeprowadzamy główny przegląd wiosenny?

−

jakie czynniki wpływają na przeprowadzenie głównego przeglądu wiosennego?

−

jak szacujemy zapas w rodzinie pszczelej?

−

jakie muszą być warunki pogodowe i pożytkowe aby można przeprowadzić główny
przegląd wiosenny?

−

jakie stany anormalne występować mogą wiosną w rodzinie pszczelej?

−

jakiego sprzętu używamy do przeprowadzenia głównego przeglądu wiosennego?
Odpowiedzi na powyższe pytania wpisują do formularza.

II. Opracowanie planu pracy (~15 min.).

Na tym etapie powinni przemyśleć jak należy wykonać przydzielone zadanie, a zatem:

−

zorganizować stanowisko pracy (dobór i rozmieszczenie narzędzi pracy, sprzętu
pasiecznego),

−

ustalić kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności pasiecznych,

−

ustalić sposób prowadzenia głównego przeglądu wiosennego,

−

podzielić się pracą,

−

zaplanować sposób korzystania z materiałów pomocniczych,

Pomogą uczniom w tym pytania prowadzące:

−

jakimi narzędziami pracy oraz jakim sprzętem pasiecznym będziesz posługiwać się
podczas pracy?

−

co należy zrobić przed przystąpieniem do głównego przeglądu wiosennego?

−

jak należy ocenić aktualną siłę rodziny pszczelej?

−

jak należy ocenić czerw i jakość matki?

−

w jaki sposób stwierdzamy stan zapasów w gnieździe rodziny pszczelej?

−

w jaki sposób oceniamy zdrowotność rodziny pszczelej?

−

w jaki sposób poszerzamy gniazdo rodziny pszczelej?

−

jak oczyszczamy ramki i ul?

−

jak postępujemy z napotkanym stanem anormalnym?

−

czy odsklepiamy zapas?
Odpowiedzi na powyższe pytania wpisują do formularza " Plan pracy".

III. Ustalanie harmonogramu pracy (~10 min).

W tej fazie uczniowie powinni:

−

omówić dokładnie z nauczycielem zaplanowane przeprowadzenie głównego przeglądu
wiosennego,

−

przedyskutować kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności pasiecznych
oraz podział pracy.

IV. Praktyczne wykonanie zadania (~180 min.)

−

pracujują samodzielnie nad wykonaniem zadania zgodnie z przyjętym harmonogramem
pracy, wymieniają się wiedzą, konsultujecie i wspólnie opracowują w zespole
trzyosobowym zaplanowany przegląd,

−

pomoże uczniom w tym czuwający nad prawidłowym przebiegiem prac nauczyciel,
którego w każdej chwili możecie być proszony o pomoc.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Uwaga!

W czasie realizacji zadania przestrzegają instrukcji przy przeprowadzaniu przeglądu

rodziny pszczelej.

V. Sprawdzanie jakości wykonanej pracy (~15 min.).

−

kontrolę jakości pracy uczniowie wykonują na bieżąco kierując się pytaniami
przewodnimi podanymi powyżej w tekście.

−

najpierw sprawdzają jakość przeprowadzonego głównego przeglądu wiosennego

−

wyniki oceny przeprowadzenia wpisują do formularza "Arkusz oceny rodziny pszczelej
po głównym przeglądzie wiosennym ".

−

następnie wymieniają się w zespołach " arkuszami oceny rodziny pszczelej po głównym
przeglądzie wiosennym" i analizują wyniki oceny jakości przeprowadzonego przeglądu
i ewentualnie dokonują korekt.
Faza ostatnia jest wspólną pracą całej grupy i nauczyciela.

VI. Analiza przebiegu pracy (~20 min.).

W tej fazie uczniowie odpowiadają na pytanie:

"Co bym zrobił inaczej, lepiej, gdybym wykonywał(a) zadanie jeszcze raz?"
Analizują cały przebieg pracy pod kątem polepszenia jakości przeprowadzania przeglądu,
skrócenia czasu pracy, lepszej organizacji (pod kierunkiem nauczyciela).
Jeżeli poprawki są znaczne należy cały proces przeprowadzić od początku.
Wypełniają "Kartę samooceny".

Uwaga!

Ocena pracy uczniów zostanie dokonana przez nauczyciela w oparciu o:

"Arkusz oceny rodziny pszczelej po głównym przeglądzie wiosennym".
"Arkusz obserwacji ucznia".

Praca domowa

Oblicz jaką maksymalną ilość zapasu może pomieścić plaster dadanowski.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas

dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Pszczelarz 612[01].

Moduł:

Produkcja pszczelarska 612[01].Z2

Jednostka modułowa:

Kierowanie

rozwojem

rodzin

pszczelich

wiosną

612[01].Z2.02

Temat: Tworzenie odkładów.

Cel ogólny: Charakteryzować tworzenie odkładów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
—

zdefiniować pojęcia: odkład, nalot, składańce, zsypance,

—

wybierać rodziny pszczele do podziału,

—

przygotować ul dla odkładu,

—

dobierać plastry do odkładu,

—

układać gniazdo odkładu,

—

pielęgnować odkład.

Metody nauczania–uczenia się:
—

pokaz z objaśnieniem,

—

zajęcia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
—

praca indywidualna,

—

praca w grupach 3–4 osobowych.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
—

silne rodziny pszczele,

—

sprzęt pasieczny,

—

transportówka,

—

klateczka Zandera,

—

ulik na odkłady.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:

—

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości

dotyczących powiększania pasieki. Nauczyciel omawia warunki wyboru rodziny
pszczelej do podziału. Nauczyciel po wykładzie zadaje pytanie: Co należy
uwzględnić wybierając rodzinę pszczelą do podziału?

—

„Burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają

zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

—

nauczyciel objaśnia pojęcie odkład, zsypaniec, składaniec, nalot,

—

nauczyciel omawia dobieranie i układanie gniazda odkładu. Po prezentacji

nauczyciel zadaje pytanie: Co należy wziąć pod uwagę tworząc odkład?

—

nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel

weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4. Realizacja ćwiczenia praktycznego

Praca w grupach 3–4 osobowych:

—

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

—

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

—

uczniowie zapoznają się ze sprzętem pasiecznym i rodzinami pszczelimi,

—

uczniowie w grupach tworzą odkład,

—

uczniowie dyskutują na temat dobierania plastrów i układania gniazda odkładu.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:

—

czy uczniowie zrozumieli zadanie,

—

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

—

czy zachowują przepisy bhp.

Zakończenie zajęć
—

przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje

układ gniazda w odkładzie,

—

uczniowie dyskutują na forum klasy na temat pielęgnacji odkładu po utworzeniu.

Praca domowa

Opracować szkic gniazda odkładu.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas

dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Gospodarka pasieczna wiosną

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Prowadzenie głównego przeglądu wiosennego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zademonstrować prowadzenie głównego przeglądu wiosennego.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na warunki

przeprowadzenia głównego przeglądu wiosennego.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykonać ćwiczenie w dzień lotny, słoneczny, gdy temperatura powietrza przekracza

15

o

C,

2) określić i zanotować warunki pogodowe podczas przeglądu: kierunek i siłę wiatru,

zachmurzenie, temperaturę powietrza. Określić intensywność lotów pszczół, licząc
pszczoły powracające do ula w ciągu 1 minuty. Określić liczbę pszczół z obnóżami
i zbieraczek nektaru i wody (bez obnóży),

3) wdmuchnąć przez wylot kilka kłębów dymu,
4) zlokalizować położenie kłębu przez przyłożenie dłoni do powałki i znalezienie na niej

ciepłego miejsca,

5) oskrobać zagiętym końcem dłuta boki i górne beleczki ramek, usuwając w ten sposób kit

i wosk,

6) wyjąć maty ocieplające oraz zatwór,
7) policzyć plastry obsiadane przez pszczoły "na czarno",
8) wyjąć kolejno plastry z gniazda, ocenić i zapisać na stronie książki pasiecznej

następujące dane:

−

powierzchnię pokarmu (dm

2

),

−

powierzchnię czerwiu (dm

2

),

−

ocenę jakości czerwiu niezasklepionego i zasklepionego,

−

obecność jaj,

−

obecność i jakość matki,

−

ocenę plastrów (czyste czy zabrudzone kałem).

9) wstawić do rodziny plaster suszu,
10) odsklepić zasklepione wieczka komórek z pokarmem na plastrach osłonowych o pasie

szerokości 5 cm z jednej strony każdego plastra, przeciągając po zaklepie płaskim
końcem dłuta pasiecznego,

11) uzupełnić notatki po wykonanym przeglądzie:

−

liczbę plastrów z czerwiem,

−

liczbę pozostawianych rodzinie plastrów,

−

liczbę dodanych lub usuniętych plastrów suszu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

−

uwagi o matce,

−

uwagi o czerwiu.

12) zaprezentować ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rodziny pszczele,

−

książka pasieczna,

−

podstawowy sprzęt pasieczny.

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie anormalnych stanów w rodzinach pszczelich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zapoznać z materiałem dydaktycznym dotyczącym stanów

anormalnych w rodzinie pszczelej.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

szacowania ilości pokarmu w gnieździe rodziny pszczelej oraz obecności chorób.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
2) sprawdzić zaopatrzenie rodziny w zapasy miodowe, szacując ich ilość na każdym

plastrze. Brakujący zapas uzupełnić poszytymi plastrami, zabranymi z innych rodzin,

3) obserwować podczas przeglądu rodziny wygląd czerwiu pszczelego. Jeżeli rozstrzelony

wymienić matkę pszczelą,

4) otworzyć komórkę z czerwiem i sprawdzić obecność chorób,
5) zapisać uwagi w książce pasiecznej,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rodziny pszczele,

−

książka pasieczna,

−

podstawowy sprzęt pasieczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Przygotowanie rodzin pszczelich do pożytku

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobieranie metody przyspieszania rozwoju wiosennego rodzin pszczelich.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować sposób odsklepiania zapasów w gnieździe

pszczelim.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na efekty jakie

wynikają z odsklepiania zapasów w gnieździe pszczelim.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odsklepić plastry z zapasem w rodzinie pszczelej,
2) wytypować dwie rodziny pszczele o zbliżonej sile,
3) zmierzyć powierzchnię czerwiu w dniu odsklepienia i po siedmiu dniach od odsklepiania

zapasów w rodzinie pszczelej w której dokonano odsklepiania i rodzinie gdzie tego nie
dokonano,

4) obliczyć powierzchnie czerwiu w obu rodzinach,
5) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

rodziny pszczele,

–

odsklepiacz,

–

linijka,

–

sprzęt pasieczny do przeglądu rodzin pszczelich.

Ćwiczenie 2

Poszerzanie gniazd rodzin pszczelich wiosną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować praktyczne poszerzanie gniazda w rodzinie

pszczelej.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na miejsce

wstawiania ramki z woszczyną i węzy w gnieździe pszczelim.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wdmuchnąć przez wylot kilka kłębów dymu,
2) sprawdzić obecność czerwiu na ostatnim lub przedostatnim plastrze,
3) wstawić ramkę woszczyny na skraj kuli czerwiu,
4) stwierdzić obecność woszczarek. W przypadku ich obecności poszerzyć gniazdo pszczele

poprzez wstawienie ramki z węzą,

5) narysować schemat przedstawiający poszerzanie gniazda pszczelego woszczyną i węzą,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

rodzina pszczela,

–

sprzęt pasieczny,

–

ramka z woszczyna,

–

ramka węzy.

Ćwiczenie 3

Powiększanie miodni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować powiększanie miodni woszczyną i węzą.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na termin

poszerzania miodni i sposób jej powiększania.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować prace związane z powiększaniem miodni,
2) określić ilość wolnego miejsca w miodni,
3) dobrać ramki z woszczyną i węzą do poszerzenia,
4) wstawić w zależności od potrzeb ramki z woszczyną lub węzą,
5) narysować i opisać szkic przeprowadzonego powiększenia miodni,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Środki dydaktyczne:

–

rodzina pszczela,

–

ramki z woszczyną i węzą,

–

nadstawki,

–

sprzęt do przeglądu rodzin pszczelich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Rójka naturalna

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapobieganie nastrojowi rojowemu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować sposoby zapobiegania nastrojowi rojowemu.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić uwagę na

moment przeprowadzania zabiegów mających na celu zapobieganiu nastrojowi rojowemu.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przejrzeć rodzinę pszczelą, zwracając szczególną uwagę na mateczniki i ramkę pracy,
2) określić procent zabudowy pszczelej i trutowej w ramce pracy,
3) poszerzyć rodzinę 2–4 ramkami z węzą,
4) zwiększyć wentylację ula, wyjmując wkładkę wylotową,
5) przenieść w ulu stojaku plastry z czerwiem krytym ponad kratę odgrodową do

2 lub 3 korpusu,

6) poddać w miejsce zabranego czerwiu ramki z węzą,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

rodzina pszczela z ramką pracy,

−

ramki z węzą,

−

podkurzacz, szczotka pasieczna, dłuto.

Ćwiczenie 2

Zbieranie i osadzanie rojów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować film z zakresu zbierania i osadzania rojów.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na warunki

zbierania i osadzania roju.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien

1) obejrzeć film z zakresu zbieranie i osadzanie rojów.
2) obejrzeć foliogramy i plansze przedstawiające sprzęt oraz technikę zbierania i osadzania

rojów,

3) zaplanować zabieg zbierania i osadzania roju,
4) wpisać do tabeli niezbędny sprzęt, technikę zbierania, osadzania oraz pielęgnowania roju,
5) uzupełnić poniższą tabelę,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Sprzęt

Technika

zbierania

/

osadzania

Pielęgnowanie roju.

z drzewa:

ze ściany:

Zbieranie
roju :

z ziemi:

Osadzanie
roju

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

zajęcia praktyczne,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

film,

–

foliogramy,

–

plansze,

–

sprzęt do zbierania i osadzania roi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Powiększanie pasieki

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Tworzenie i pielęgnowanie odkładów.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować metody tworzenia odkładów.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na miejsce

umieszczenia odkładów po utworzeniu.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć matkę w rodzinie i zamknąć ją w klateczce,
2) wybrać 2–3 plastry z czerwiem krytym na wygryzieniu,
3) przenieść je wraz z obsiadającymi pszczołami do nowego ula. Jeśli pszczoły nie

obsiadają gęsto czerwiu, należy strząsnąć je z innych plastrów,

4) dodać plaster z zapasem miodu i pierzgi (może pochodzić z zapasów zimowych),
5) poddać matkę nieunasienioną lub matecznik,
6) zamknąć wylot trawą, a ul odstawić w zacienione miejsce. Po 1–2 dobach usunąć trawę

i zwęzić wylot na 1 pszczołę,

7) dodać ramki z węzą, do macierzaka w miejsce zabranych plastrów,
8) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

zajęcia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

klateczka Zandera,

−

rodzina pszczela,

−

pusty ul,

−

węza,

−

podstawowy sprzęt pasieczny.

Ćwiczenie 2

Opracowywanie planu powiększania pasieki.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować foliogramy i plansze przedstawiające opracowane

plany powiększania pasieki z uwzględnieniem bazy pożytkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na organizację

powiększania pasieki.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć prezentację z zakresu metod tworzenia nowych rodzin,
2) obejrzeć foliogramy i plansze przedstawiające opracowane plany powiększania pasieki

z uwzględnieniem bazy pożytkowej,

3) wybrać jedną z metod i opracować plan powiększania pasieki z 30 do 60 rodzin

pszczelich,
—

określić metodę tworzenia nowych rodzin,

—

określić termin powiększania pasieki,

—

dobrać sprzęt potrzebny do przeprowadzenia zabiegu zwiększania liczby rodzin

pszczelich,

—

określić ilość potrzebnych matek pszczelich.

4) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

pogadanka,

–

zajęcia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

prezentacja,

−

foliogramy,

−

plansze,

−

kalendarz kwitnienia roślin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Kierowanie rozwojem rodzin

pszczelich wiosną”

Test składa się z 20 zadań , z których:

−

zadania 2, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 13, 16, 17, 18, 20, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 7, 11, 12, 14, 15, 19, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. a, 4. a, 5. b, 6. c, 7. c, 8. a, 9. b, 10. c, 11. c,
12. c, 13. b, 14. b, 15. a, 16. c, 17. b, 18. d, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Scharakteryzować warunki
przeprowadzania głównego przeglądu
wiosennego

C

PP

c

2

Rozróżnić stany anormalne wiosną

B

P

c

3

Dobrać zabiegi stosowane przy tresurze
pszczół

C

PP

a

4

Rozpoznać zbliżający się stan nastroju
rojowego

B

P

a

5

Rozpoznać metody powiększania
pasieki na podstawie opisu

B

P

b

6

Rozpoznać metody powiększania
pasieki na podstawie opisu

B

P

c

7

Scharakteryzować czynności pasieczne
na podstawie rysunku

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

8

Określić rasy pszczół na podstawie
opisu

B

P

a

9

Określić przeznaczenie sprzętu
pasieczne

B

P

b

10 Rozróżnić stany anormalne wiosną

B

P

c

11

Scharakteryzować metody likwidacji
trutówek fizjologicznych

C

PP

c

12

Zapobiegać pojawieniu się trutówek
anatomicznych

C

PP

c

13 Określić pierwsze prace wiosenne

B

P

b

14

Zapobiegać rabunkom pszczół na
wiosnę

C

PP

b

15

Zlikwidować anormalne stany
w rodzinie pszczelej wiosną

C

PP

a

16

Rozpoznać pierwsze prace wiosenne w
rodzinie pszczelej

B

P

c

17 Określić metody powiększania pasieki

B

P

b

18

Określić prace pasieczne związane
z wyrównywanie siły rodzin pszczelich

B

P

d

19 Zlikwidować nastrój rojowy w pasiece

C

PP

a

20

Określić cele głównego przeglądu
wiosennego

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Główny przegląd wiosenny przeprowadzamy w bezwietrzny, słoneczny dzień, gdy

temperatura powietrza dojdzie do około
a) 10ºC.
b) 12ºC.
c) 15ºC.
d) 16ºC.

2. Stanem anormalnym wiosną jest

a) obecność czerwiu garbatego.
b) obecność trutni.
c) strutniała matka.
d) pobielanie plastrów.

3. Tresura pszczół wymaga stosowania

a) syropu aromatyzowanego.
b) syropu gęstego.
c) kandu.
d) syty.

4. Pszczoły w silnych pniach na wiosnę zaczynają odciągać świeże plastry i przygotowują

komórki trutowe, które matka szybko zaczerwia. Stan ten informuje o zbliżającym się
a) nastroju rojowym.
b) obfitym wziątku.
c) rabunku pszczelim.
d) ograniczeniu czerwienia.

5. Pień silny, z dużą ilością czerwiu, odnosi się na kilkanaście metrów w wolne miejsce na

pasieczysku podczas silnego lotu zbieraczek. Na jego miejsce ustawia się przygotowany
ul z pustymi plastrami. Opisany sposób powiększania pasieki pszczelarze określają
a) odkładem.
b) nalotem.
c) składańcem.
d) zsypańcem.

6. W czasie dobrego lotu pszczół, tuż przy silnej rodzinie ustawia się pusty ul. Po otwarciu

gniazda przenosi się połowę plastrów z czerwiem, pszczołami i pokarmem do pustego
ula. Następnie macierzak odstawia się od nowego na tyle, aby wylotek z poprzedniego
położenia wypadł pomiędzy nimi. Opisany sposób powiększania pasieki pszczelarze
określają
a) nalotem.
b) odkładem.
c) na pół lotu.
d) składańcem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

7. Na rysunku przedstawino zabieg który związany jest z

a) poszerzeniem gniazda pszczelego.
b) połączeniem rodzin pszczelich.
c) przestawieniem korpusów.
d) utworzeniem miodni.

8. Wyróżnia zdolnością szybkiego rozwoju. Z tego względu nadaje się na pożytki wiosenne.

Pszczoły tej rasy są wyjątkowo łagodne. Zewnętrznie wyróżnia się szarą barwą i średnimi
rozmiarami ciała. Opis dotyczy pszczoły
a) kraińskiej.
b) kaukaskiej.
c) leśnej.
d) włoskiej.

9. Przedstawiony na rysunku sprzęt wykorzystuje się podczas przeglądu wiosennego przy

a) odsklepiania miodu wrzosowego.
b) osklepiania zapasów.
c) skrobania ramek w ulu.
d) pozyskiwania kitu pszczelego.

10. Istnienie choroby w gnieździe pszczelim uważa się za stan anormalny. Która choroba nie

występuje wiosną?

a)

choroba sporowcowa.

b)

choroba roztoczowa.

c)

zgnilec złośliwy.

d)

czerw garbaty.

11. W rodzinie z trutówkami fizjologicznymi należy

a) poddać unasiennioną matkę w klateczce.
b) wytrząsnąć wszystkie pszczoły na trawę w odległości 30 m od ula.
c) zlikwidować rodzinę poprzez połączenie z inną normalną.
d) poddać nieunasienioną matkę w mateczniku sztucznym.

12. Pojawieniu się trutówek anatomicznych można zapobiec poprzez

a) utrzymanie w rodzinie pszczelej starej matki.
b) utrzymanie w rodzinie bezmateczności przez około 14 dni.
c) poszerzanie systematyczne gniazda rodziny pszczelej.
d) podkarmienie rodziny ciastem cukrowo-miodowo-pyłkowym.

13. Pierwszą czynnością pszczelarza na wiosnę w celu uniknięcia zarażenia innych rodzin

pszczelich sporami Nosema apis jest szybkie
a) zwężenie gniazda pszczelego.
b) uprzątnięcie osypu zimowego.
c) podkarmienie syropem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

d) przestawienie korpusów.

14. Podczas odsklepiania zapasów odsklepiaczem widelcowym, aby zapobiec rabunkom

należy
a) intensywniej podkurzać pszczoły.
b) zanurzać odsklepiacz w naczyniu z wodą.
c) przetrzymywać odsklepiacz w pustym naczyniu.
d) zawijać odsklepiacz w tkaninie nasączonej repelentem.

15. W trakcie przeglądu rodziny pszczelej stwierdzono w ulu zmumifikowanie czerwiu.

W celu zwalczenia tego schorzenia należy
a) wymienić matkę pszczelą.
b) przestawić pień w suche miejsce.
c) zlikwidować rodzinę pszczelą.
d) podkarmić obficie syropem.

16. Pierwszą pracą którą należy wykonać wiosną, w pierwszym okresie rozwoju rodziny

pszczelej, jest
a) podkarmienie rodziny syropem cukrowym.
b) podkarmienie rodziny ciastem cukrowo-białkowym.
c) zwężenie i ocieplenie gniazda pszczelego.
d) zabezpieczenie gniazda pszczelego przed rabunkami.

17. Jaką metodę rozmnażania pszczół zastosowałbyś w pasiece wykorzystującą dobry

wczesny pożytek, po którym następuje długi umiarkowany pożytek z przerwami?
a) zsypańce.
b) odkłady składańce.
c) dzielenie na pół lotu.
d) indywidualne odkłady.

18. W okresie przed pożytkowym wyrównując siłę rodzin w pasiece należy słabe wzmocnić

a) pszczołami lotnymi.
b) czerwiem otwartym.
c) zapasowym odkładem.
d) czerwiem na wygryzieniu.

19. Radykalnym sposobem likwidacji nastroju rojowego jest

a) wywóz na pożytek towarowy.
b) dodanie czerwiu na wygryzieniu.
c) zrywanie mateczników w gnieździe.
d) odebranie rodzinie czerwiu otwartego.

20. Podczas przeprowadzanego głównego przeglądu jesiennego nie dokonuje się

a) stwierdzenia stanu zapasów miodu i pyłku.
b) oczyszczania ramek i uli z kitu.
c) oceny czerwiu i jakości matek.
d) oceny zdrowotności rodzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Kierowanie rozwojem rodzin pszczelich wiosną

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Test 2

Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej
„Kierowanie rozwojem rodzin pszczelich wiosną”

Treść zadania

Wykonaj czynności organizacyjne i przeprowadź prace związane z poszerzeniem rodziny

pszczelej ramkami z węzą. Zadanie wykonaj łącznie z drutowaniem ramek i wtopieniem
węzy.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych

w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu „próba
pracy”. Zadanie jest tak dobrane aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności w zakresie wiedzy teoretycznej i praktycznego przeprowadzenia poszerzenia
gniazda pszczelego węzą.

Uczniowie powinni wykonać zadanie indywidualnie. Jest to jednocześnie możliwość

samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabywania umiejętności i dokonania
analizy podjętych działań praktycznych.

Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie

zadania zgodnie z obowiązującymi zasadami i w określonym czasie. Uczeń powinien
wykonać zadanie pod nadzorem pracownika odpowiedzialnego za pasiekę, który zapewni
uczniowi:

−

możliwość praktycznego przeprowadzenia poszerzenia gniazda pszczelego węzą,

−

zapoznanie się z dokumentacją prowadzenia rodziny pszczelej.
Nauczyciel powinien:

−

uzgodnić z pracownikiem odpowiedzialnym za pasiekę, możliwość i termin
przeprowadzenia ćwiczeń,

−

zadbać o przygotowanie stanowiska pracy dla uczniów pod względem bezpieczeństwa
pracy,

−

przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich
przestrzeganie,

−

skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

−

przydzielić uczniom kolejność i zakres wykonywania zadania,

−

określić kryteria oceny wykonywanego zadania,

−

na bieżąco nadzorować pracę uczniów,

−

dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

−

dobrać i założyć odzież ochronną,

−

zapisać w dzienniczku praktyki plan działania oraz kolejność wykonywanych czynności
zgodnie z regulaminem gospodarstwa pasiecznego i zasadami poszerzania gniazda
rodziny pszczelej. Plan przedstawić do zatwierdzenia nauczycielowi,

−

przygotować stanowisko do wtapiania węzy,

−

napiąć drut i wtopić węzę,

−

dobrać sprzęt pasieczny do przeglądu i poszerzenia rodziny pszczelej,

−

dokonać przeglądu rodziny pszczelej w celu poszerzenia jej gniazda,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

−

poszerzyć gniazdo rodziny pszczelej,

−

uporządkować stanowisko, oczyścić narzędzia i odłożyć na miejsce przechowywania,

−

dokonać wpisu do książki pasiecznej.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

do

uzyskania

Punkty

uzyskane

1

Dobranie odzieży ochronnej

5

2

Sporządzenie wykazu materiałów i sprzętu potrzebnego
do wtapiania węzy.

5

3

Sporządzenie wykazu sprzętu i materiałów do
przeglądu rodziny pszczelej.

5

4

Wtapianie węzy:

−

dziurkowanie ramek,

−

nawlekanie drutu w ramce,

−

napinanie drutu w ramce,

−

wtapianie węzy.

20

5

Przygotowanie się do przeglądu rodziny pszczelej:

−

mycie rąk,

−

zakładanie ubrania do bezpośredniej pracy przy
pszczołach,

−

zabieranie ze sobą potrzebnego sprzętu.

10

6

Czynności związane z prowadzeniem przeglądu
rodziny pszczelej:

−

podkurzanie przez wylot kilkoma kłębami dymu,

−

otwieranie ula,

−

ustawienie się z boku ula,

−

przesuwanie maty bocznej i plastrów osłonowych,

−

podkurzanie pszczół,

−

właściwie trzymanie dłuta pasiecznego i przegląd
kolejnych plastrów,

20

7

Poszerzenie gniazda pszczelego węzą

20

8

Zapisanie liczby dodanych ramek z węzą w karcie
rodziny pszczelej.

5

9

Uporządkować stanowiska

10

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

70

dostateczna

85

dobry

90

bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

7. LITERATURA

1. Bornus, L (red.).: Encyklopedia Pszczelarska. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze

i Leśne, Warszawa 1989

2. Marcinkowski J.: Jak prawidłowo prowadzić pasiekę. ,,Sądecki Bartnik”, Nowy Sącz

1997

3. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna. PWRiL oraz ,,Sądecki Bartnik”, Warszawa, Nowy

Sącz 1998

4. Pałach S.: Kodeks dobrej praktyki produkcyjnej w pszczelarstwie. PZP, Warszawa 2005
5. Prabucki J. (red): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
6. Praca zbiorowa: Hodowla pszczół. PWRiL, Warszawa 1996
7. Skowronek W.: Rasy pszczoły miodnej. ISiK, Puławy 1997

Czasopisma:
–

Pszczelarstwo

–

Pszczelarz Polski

–

Pasieka

–

Przegląd Pszczelarski