Z naszego doświadczenia w kon-
taktach z firmami przewozowymi
wiemy, że decyzje ich właścicieli
w kwestii doboru chłodni nie
zawsze są poparte dogłębną analizą
i kupują pojazdy niedostosowane
do przewozu produktów, jakie
zamierzają transportować.

Naczepy

do „spożywki”

Warto wiedzieć, że przewóz żyw-
ności odbywa się w dwóch sta-

nach: zamrożonym i schłodzo-
nym. Do transportu produktów
spożywczych wykorzystywane są
pojazdy chłodnicze, cysterny izo-
termiczne oraz kontenery. W przy-
padku zakupu pojazdu chłodni-
czego należy dobrać odpowiedni
środek transportu. Ich klasyfikację
odnaleźć można w Załączniku 1
do „Umowy o międzynarodowych
przewozach szybkopsujących się
artykułów żywnościowych i o spe-
cjalnych środkach transportu prze-
znaczonych do przewozów (ATP) ”.

Według niej wyróżnia się cztery
grupy środków transportu do prze-
wozu materiałów spożywczych.
Pierwszą są izotermy, czyli środki
transportu o ograniczonej wymia-
nie ciepła między wnętrzem a oto-
czeniem. Do drugiej należą lodow-
nie - izotermiczne środki transportu,
w których do obniżenia i utrzyma-
nia odpowiedniej temperatury nie
używa się urządzeń mechanicz-
nych lub absorpcyjnych tylko inne
źródła (lód czy płyty eutektyczne
– utrzymujące w otoczeniu niskie

temperatury). Kolejną grupą są
chłodnie wyposażone w urządzenie
chłodnicze, pozwalające w średniej
temperaturze otoczenia do +30°C
wychłodzić wnętrze oraz utrzymać
niską temperaturę. Ostatnią grupą
jest ogrzewany izotermiczny środek
transportu, wyposażony w urządze-
nie grzewcze, nagrzewające wnę-
trze do temperatury nie niższej niż
12° C.

Oznakowanie

Każdy środek transportu, z wyjąt-
kiem izoterm, musi być oznakowany
za pomocą trzech liter. Pierwsza
z nich oznacza rodzaj urządzenia
chłodniczego lub grzewczego,
gdzie R - zasobnik zimna, F - urzą-
dzenie chłodnicze, C - urządzenie
ogrzewcze. Druga litera oznacza

Chłodnie

na różne potrzeby

Mniejszy popyt na usługi transportowe w 2009 r. wymusił na przewoźnikach poszerzenie palety
specjalizacji przewozowych, między innymi o transport żywności. Służą do tego specjalistyczne
naczepy, zapewniające transport w obniżonych temperaturach. Decyzja o powiększeniu floty
o takie naczepy chłodnie wymaga wcześniejszego zapoznania się z ofertą, poznania własnych
potrzeb, możliwości naczep oferowanych na rynku oraz – w ostatecznym efekcie – dokonania
trafnego, ostatecznego wyboru. Jak to zrobić?

Truck&Business Polska

44

J

AK

DOBRAĆ

NACZEPĘ

DO

PRZEWOZU

ŻYWNOŚCI

Izotermiczne pojazdy chłodnicze przeciętnie między 8 a 9 rokiem

użytkowania tracą swoje początkowe własności izolacyjne.

typ izolacji cieplnej i może to być
N - normalna lub W - wzmocniona.
W przypadku zwykłych izotermicz-
nych środków transportu współ-
czynnik przenikalności cieplnej
powinien być mniejszy lub równy
0,7 W/(m 2K), a z izolacją wzmoc-
nioną mniejszy lub równy 0,4 W/
(m 2K). Trzecia litera oznaczenia
nadwozia określa klasy temperatur.
Jeżeli zdecydujemy się na trans-
port produktów schłodzonych,
to powinniśmy pamiętać, że świeże
warzywa i owoce po zbiorze nie
przestają być żywymi organizmami.
Podczas transportu w produktach
tych zachodzą procesy bioche-
miczne prowadzące do obniżenia
ich aktywności fizjologicznej, przej-
rzewania i starzenia. Przejawem
intensywności życiowej jest oddy-
chanie. Gdy podczas transportu
trwa odpowiedni dopływ tlenu
do owoców i warzyw, to produk-
tem procesu oddychania jest dwu-
tlenek węgla, woda i energia. Jeżeli
natomiast wystąpi niedobór tlenu
lub będzie za wysoka temperatura,
to wystąpi zjawisko oddychania
beztlenowego, które zaskutkuje
zepsuciem surowców.
Decyzja o wyborze rodzaju pojazdu
do przewozu „spożywki” opiera się
w szczególności na doborze klasy
pojazdu według zakresu tempera-
tur w jakich powinny być transpor-
towane produkty, których przewo-
zem jesteśmy zainteresowani.
Kolejnym etapem decyzyjnym
podczas doboru specjalistycznego
taboru jest wybór samochodu
nowego lub z rynku wtórnego.

Nowa chłodnia

Podczas kupowania pojazdu chłod-
niczego nabywca powinien zapo-
znać się z metodami wytwarzania
nadwozi stosowanymi w Polsce.
Pierwsza, zwana tradycyjną, opiera
się na wykonaniu na podwoziu
pojazdu szkieletu nośnego z pro-
fili stalowych. Do tego szkieletu
mocowane są poszycia zewnętrzne
i wewnętrzne. Przestrzeń między
nimi wypełniana jest materiałem
izolacyjnym o odpowiedniej gru-
bości. Metoda ta nie zapewnia
wysokich standardów utrzymania
niskich temperatur. Izolacja jest
słaba i nietrwała. Nadwozia tej
konstrukcji, pomimo zastosowania

podczas ich produkcji nowocze-
snych materiałów, posiadają wady
nadwozi chłodniczych wytwarza-
nych w latach 80-tych. Kryterium
wyboru nadwozi wytwarzanych
tą metodą jest niski koszt. Tego
typu zabudowy najczęściej spo-
tykane są w segmencie pojazdów
do 3,5 t dmc i mogą służyć do prze-
wozu artykułów nie wymagających
kontroli temperatury, a które mają
być jedynie zabezpieczone przed
negatywnym wpływem warunków
atmosferycznych.
Druga metoda – nowoczesna – pre-
ferowana współcześnie przez floty
transportowe polega na wykona-
niu izolowanych ścian z płyty war-
stwowej, które są klejone i tworzą
zamkniętą skrzynię samonośną.
Na tak wykonaną skrzynię nakła-
dana jest i klejona tylna wnęka
drzwiowa wraz z drzwiami.
Następnie mocowane są naroża
i wyposażenie zewnętrzne. Taka
konstrukcja najczęściej montowana
jest na podwoziu poprzez ramę
pośrednią dopasowaną do danego
typu podwozia. Nadwozia wytwa-
rzane tą metodą cechują się dużą
trwałością, szczelnością, lepszą izo-
lacyjnością oraz stosunkowo małą
masą.

Kompletna

dokumentacja

techniczna

Jeżeli przewoźnik zdecyduje się
kupić nowe nadwozie, to od wyko-
nawcy powinien wymagać kom-
pletnej dokumentacji technicznej,
w tym certyfikacyjne badania
nadwozi chłodniczych, na zgod-
ność z wymaganiami normy ATP.
Badania nadwozia chłodniczego
można wykonać w stacjach
badań ATP (w Polsce są dwie).
Stacja diagnostyczna Instytutu
Maszyn Roboczych i Pojazdów
Samochodowych Politechniki
Poznańskiej znajduje się w sieci sta-
cji europejskich. Nowoczesne i spe-
cjalistyczne wyposażenie pozwala
na ocenę zgodności nadwozia
z wymaganiami międzynarodowej
umowy ATP. Ponadto w tej stacji

można zbadać nadwozie innowa-
cyjną metodą termowizyjną, która
pozwala określić występowanie
mostków cieplnych, nie widocznych
„gołym okiem”.
Poddanie badaniu nadwozia chłod-
niczego, które zamierza się kupić,
pozwala wykryć wszystkie wady,
mogące doprowadzić do tego, że
nowy zakup nie będzie mógł być
wykorzystywany do transportu
żywności.
- Podczas zakupu nowego nadwo-
zia należy w pierwszej kolejności
określić cel, któremu nadwozie
ma służyć i do jakiego pojazdu pod-
stawowego ma być przeznaczone.
Mając to na uwadze należy poszuki-
wać nadwozia, które spełniając cele
zagwarantuje bezusterkową i moż-
liwie bezobsługową maksymalnie
długą eksploatację. Bardzo istotne
jest sprawdzenie, czy nadwozie
wyprodukowane było przez spraw-
dzonego wytwórcę, posiadającego
aktualne świadectwa homologacji,
upoważnienia producenta pojazdu
podstawowego oraz wymagane
certyfikaty (w przypadku pojazdów
chłodniczych spełniania wymogów
umowy ATP). Nie bez znaczenia jest
również poszukiwanie nadwozi,
w których stosowane są najno-
wocześniejsze zdobycze techniki
i to zarówno w zakresie technolo-
gii wykonania, jak i zastosowanych
materiałów. W przypadku nadwo-
zia specjalistycznego przeznaczenia
należy bezwzględnie przestrzegać
zasady bezpośredniego kontaktu
z jego producentem na etapie
projektowania – radzi Stanisław
Głuszak, dyrektor techniczny Z.P.U.
Autonadwozia Andrzej Matczak.

Nadwozie

z drugiej ręki

Chcąc zredukować koszty podczas
zakupu taboru można wybrać
opcję kupna pojazdu z rynku
wtórnego. Izotermiczne pojazdy
chłodnicze przeciętnie między
8. a 9. rokiem użytkowania tracą
swoje początkowe własności izo-
lacyjne. Nadwozie takie może nie
przejść badań ATP i nie zostanie
dopuszczone do transportu żyw-

ności. Jednak pojazdy chłodnicze
nie spełniające norm przewozu
żywności, mogą być wykorzysty-
wane np. do transportu sprzętu
RTV i AGD.
Podczas zakupu używanego
pojazdu chłodniczego powin-
nyśmy zweryfikować stan miejsc
występowania mostków cieplnych
(miejsc w o gorszych własno-
ściach termoizolacyjnych). Należą

Truck&Business Polska

45

Technika

N

ACZEPA

Decyzje o zakupie chłodni powinny być

poparte dogłębną analizą.

◗

doktor inżynier

Krzysztof Bieńczak
Politechnika Poznańska

- Podczas zakupu używa-
nego pojazdu chłodnicze-
go powinniśmy sprawdzić
tempo schładzania agre-
gatu oraz czas, po jakim
następuje przyrost tem-
peratur. Należy pamiętać
również, że takie nadwozie
powinno posiadać reje-
stratory temperatury oraz
świadectwo ATP. Jeżeli
ten dokument wystawio-
no za granicą, to jest on
ważny przez trzy miesią-
ce. Powinno się również
zweryfikować, czy nad-
wozie chłodnicze posiada
rejestratory temperatury,
które zaleca się co roku
poddawać przeglądom.
Jeżeli chcemy kupić pojazd
chłodniczy do transpor-
tu mrożonej żywności,
to powinniśmy sprawdzić,
jaki przyrost temperatury
produktu nastąpi podczas
przewozu. Dopuszczalny
jest przyrost najwyżej
o 3°C tylko na powierzchni
ładunku.

T

EMPO

SCHŁADZANIA

do nich wzmocnienia zatopione
w izolacji, elementy mocowane
na powierzchni poszycia płyt,
drzwi tylne i konstrukcja nośna
podłogi. Ważne jest, by rama
drzwi nie była uszkodzona,
a uszczelki znajdowały się w sta-
nie nienaruszonym. Wskaźnikiem,
że nadwozie nie będzie „dobrym
zakupem” jest niezabezpieczone
uszkodzone poszycie, popękany
laminat czy też skorodowana bla-
cha poszycia. Należy sprawdzić,
czy nie wystąpiło zniszczenie
struktury pianki w wyniku drgań
(obsypywanie się). W przypadku,
gdy jesteśmy zainteresowani kup-
nem pojazdu, którym transporto-
wano ryby, konieczne jest zwery-
fikowanie, czy podłoga nie została
nasączona wodą. Również niepro-
fesjonalnie wykonane naprawy
często przyczyniają się do tego,
że chłodnia traci początkowe
własności izolacyjne. Przykładami
takich błędów są np.: zastosowa-
nie wzmocnienia zawiasu, wzmoc-
nienie skrzydła drzwi za pomocą
nakładek blaszanych, skręconych
śrubami przechodzącymi przez
materiał izolacyjny.
Jeżeli osoba zainteresowana kup-
nem używanego nadwozia chłod-
niczego nie potrafi dokonać jego
oględzin, może skierować pojazd

na badania do stacji diagnostycz-
nej ATP, gdzie profesjonaliści okre-
ślą opłacalność naszego zakupu.
Dzięki temu unikniemy kupna
przysłowiowego „kota w worku”.
- Podczas zakupu używanego nad-
wozia w pierwszej kolejności należy
dokonać organoleptycznie oceny
ogólnego stanu nadwozia. W takiej
ocenie niezależnie od ogólnego
wrażenia należy zwracać uwagę
na stan techniczny uszczelnień,
zawiasów drzwi, zamków instalacji
elektrycznej, na ślady przecieków
lub parowania skroplin (skroplo-
nych cieczy – przyp. red.) na ścia-
nach wewnętrznych – przytacza
Stanisław Głuszak.
Niezależnie od oględzin należy
sprawdzić, czy nadwozie dosto-
sowane jest do montażu na pod-
woziu, jakim dysponujemy i czy
spełnia parametry, jakie wynikają
z parametrów pojazdu jaki powsta-
nie w wyniku jego zamontowania.
W przypadku nadwozia dostoso-
wanego do przewozu ładunków
w określonej temperaturze trzeba
sprawdzić, czy jest wyposażone
w odpowiednią tabliczkę informa-
cyjną oraz jaki jest termin dopusz-
czenia do przewozów odpowied-
nich artykułów.

■ Halszka Gwiżdż

■ Fot. Marek Loos

Truck&Business Polska

46

◗

Stanisław Głuszak

dyrektor techniczny
Z.P.U. Autonadwozia
Andrzej Matczak

- Największym zaintere-
sowaniem, bo sięgającym
90 proc., cieszą się nad-
wozia zamknięte zwłaszcza
izotermiczne. Odbiorców
naszych nadwozi można
podzielić na dwie zasadni-
cze grupy. Pierwszą z nich
są użytkownicy uniwersal-
nych środków transportu
zainteresowani nadwoziami
pozwalającymi na transport
bardzo różnorodnych ładun-
ków, które nie wymagają
spełniania indywidualnych
wymogów przewozu. Wśród
nich najbardziej popularne
są nadwozia izotermiczne
kategorii IN. Spowodowane
jest to możliwością uzyska-

nia największych wymiarów
przestrzeni ładunkowej
na jakie pozwalają przepisy
Prawa o Ruchu Drogowym
oraz wytyczne zabudowy
producenta pojazdu pod-
stawowego. Po zamontowa-
niu agregatu chłodniczego
można realizować transport
w ruchu międzynarodowym
dla szerokiej gamy towarów
wymagających przewozu
w określonej temperaturze.
Drugą grupę stanowią
odbiorcy specjalizujący się
w przewozie asortymentu
towarów w ściśle określo-
nych warunkach i sposobie
transportu. Dla tej grupy
odbiorców budowane są
nadwozia izotermiczne
spełniające - niezależnie
od wymogów przenikalno-
ści cieplnej - szereg innych
czynników, takich jak:
dostosowanie wymiarowe
do przewożonych ładun-
ków, wyposażenie w półki,
regały, przegrody itp. Całe
to wyposażenie, połączone
z indywidualną konstruk-
cją nadwozia, decyduje
o tworzeniu grupy nadwozi
skierowanych do określone-
go odbiorcy.

N

AGŁY

WZROST

Do transportu produktów spożywczych wykorzystywane są pojaz-

dy chłodnicze, cysterny izotermiczne oraz kontenery.