Lekcje fizyki w szkole specjalnej odgrywają niebagatelną rolę w procesie poznawania

rzeczywistości przez uczniów z zaburzeniami w rozwoju. Proste doświadczenia i przedmioty
codziennego użytku stają się narzędziami do zrozumienia praw rządzących przyrodą
i sposobu funkcjonowania najbliższego świata dzieci. Ukazanie się świetnego podręcznika
i zeszytu ćwiczeń do fizyki autorstwa Witolda Dródża i Wacławy Jelskiej stały się - moim
zdaniem - bardzo ważnym krokiem w nauczaniu tego przedmiotu dzieci upośledzonych
umysłowo.

W oparciu o te publikacje pozwoliłam sobie stworzyć jeden z wielu scenariuszy lekcji,

jakie prowadzę w swojej szkole i podzielić się z innymi nauczycielami pomysłem na zajęcia
z fizyki w gimnazjum specjalnym.

SCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI

KLASA II GIMNAZJUM DLA DZIECI UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO

W STOPNIU LEKKIM

TEMAT: Poznajemy zjawisko tarcia.

CELE POZNAWCZE
uczeń :
- poznaje definicje tarcia,
- poznaje właściwości siły tarcia,
- poznaje sposoby zwiększania i zmniejszania siły tarcia,


CELE REWALIDACYJNE
uczeń:
- potrafi określić, jakie właściwości ma siła tarcia,
- zna sposoby zmniejszania siły tarcia,
- potrafi je wykorzystać w praktycznym działaniu,

CELE WYCHOWAWCZE
uczeń:
- zna zasady zachowania się na ulicy, szczególnie, gdy jezdnia jest śliska,
- zna zasady zachowania się podczas gier i zabaw na śniegu,
- zna zasady współpracy w grupie,
- potrafi zorganizować i uporządkować miejsce pracy.

METODY I FORMY PRACY

Metody

badawcze

(eksperyment,

pomiar),

obserwacyjne (obserwacja środków

dydaktycznych), słowne (pogadanka, praca z tekstem), praca w grupach.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Okazy naturalne, plansze, siłomierze, gumki, pudełka, tablica, podręcznik, zeszyty ćwiczeń i
przedmiotowe, przybory do kreślenia i pisania, pisemne instrukcje dla grup.

MIEJSCE ZAJĘĆ

Klasa lekcyjna

UCZESTNICY

Uczniowie II klasy gimnazjum dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

1. Sprawdzanie zadania domowego.
2.

Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z ostatniej lekcji (budowa i zastosowanie
kołowrotu).

3.

Przedstawienie nowego tematu lekcji.

4.

Podział klasy na dwie grupy.

5.

Rozdanie pisemnych instrukcji.

INSTRUKCJA

Przeczytaj uważnie instrukcję zanim przystąpisz do eksperymentu.

Przygotuj: książkę, gumkę bieliźnianą, siłomierz, kawałek sznurka, brudnopis i coś do
pisania.

I Przymocuj gumkę do książki, połóż ją na stole i pociągnij za gumkę. Co zauważyłeś?
II Przymocuj sznurkiem siłomierz do książki, połóż na stole i pociągnij. Co zauważyłeś?
III Zapisz obserwacje i wnioski w brudnopisie.

6.

Podział czynności w grupach.

7.

Zorganizowanie miejsca pracy i przygotowanie do eksperymentu.

8.

Przeprowadzenie eksperymentów.

9.

Dokonanie obserwacji i zapisanie wniosków w brudnopisie.

10. Uporządkowanie miejsca pracy.
11. Wspólne omówienie przeprowadzonych ćwiczeń, wykonanie rysunków i zapisanie

notatki w zeszycie przedmiotowym.

Podczas przesuwania przedmiotów odczuwamy opór. Ten opór nazywamy TARCIEM.

Siła tarcia ma przeciwny zwrot do siły poruszającej przedmiot, ale taką samą wartość.
Siła tarcia powstaje wskutek zaczepiania o siebie nierówności przedmiotu i powierzchni, po
której ten przedmiot jest przesuwany.

książka

gumka

Siła tarcia

Siła
przesuwająca
książkę

Aby zmniejszyć siłę tarcia można powierzchnię posmarować np. tłuszczem (oliwienie

zawiasów w drzwiach, smarowanie smarem łożysk w rowerze, smarowanie sanek lub nart).
Aby zwiększyć siłę tarcia można powierzchnię posypać np. piaskiem (posypywanie śliskiej
jezdni piaskiem).

12. Rozwiązanie zadań w zeszycie ćwiczeń.
13. Zadanie zadania domowego.

„Podaj po dwa skuteczne przykłady zmniejszenia tarcia sanek oraz zwiększenia tarcia na
śliskim chodniku dla pieszych”.

14. Ustna ewaluacja lekcji.


LITERATURA

1. Dródż W., Jelska W., Fizyka. Podręcznik, WSiP, Warszawa 2000 r.
2. Dródż W., Jelska W., Fizyka. Zeszyt ćwiczeń, WSiP, Warszawa 2000 r.
3. Brown R. J., 200 doświadczeń dla dzieci, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000 r.
4. Badegruber B., Nauczanie otwarte w 28 krokach, WSiP, Warszawa 1997 r.

Opracowanie

Joanna Sikorska