DIAGNOSTYKA KLINICZNA
WETERYNARIA W PRAKTYCE
51
www.weterynaria.elamed.pl
PAŹDZIERNIK • 10/2009
się na nie: zaczerwienienie skóry
oraz przerzedzenie włosa na brzuchu
i bokach ciała, zewnętrznych częściach
kończyn i na łapach. Po kilku dniach
skóra na tylnej krawędzi ud stała się
zgrubiała, silnie przekrwiona, o ma-
łej elastyczności; pojawiły się ropne
grudki, niewielkie strupy oraz łojotok,
któremu towarzyszył przykry zapach
oraz hiperpigmentacja. Występował
świąd miernego stopnia.
2. Pies, mieszaniec w typie doberma-
na, wiek 4 lata, w dobrej kondycji,
trzymany w mieszkaniu; posłanie
stanowił materac z gąbki. Zwierzę
często wyprowadzane na długie
spacery do lasu. Zmiany stanowiły
miejscowe wyłysienia i przerzedzenia
sierści na zewnętrznych i wewnętrz-
nych powierzchniach ud, na klatce
piersiowej, na przednich łapach
i w okolicy łopatek. Skóra była lek-
ko zaczerwieniona i w centralnych
miejscach zmian lekko rozpulch-
niona. Brak świądu, zmian ropnych
i hiperpigmentacji. Zmiany pojawiły
się bardzo szybko – w ciągu doby
od ostatniego spaceru.
3. Pies, mieszaniec w typie owczarka
niemieckiego, wiek ok. 8 lat. Pies pil-
nujący wiejskiego podwórka, w dzień
uwiązywany, w nocy biegający swo-
bodnie po rozległym obejściu, w ob-
rębie którego znajduje się fragment
podmokłego pastwiska. Zwierzę sypia
w drewnianej budzie wymoszczonej
słomą. Zmiany chorobowe rozległe,
obejmujące boki klatki piersiowej,
brzuch, zewnętrzne i wewnętrzne
powierzchnie ud i przednich łap oraz
nasadę ogona. Włos przerzedzony,
miejscami całkowite wyłysienia, skóra
silnie przekrwiona, zgrubiała z licz-
nymi ropnymi grudkami i strupami,
Pelodera (Rhabditis) strongyloides jest
kosmopolitycznym, wolno żyjącym
nicieniem. Samica osiąga długość 1,2-
1,5 mm, natomiast samiec − ok. 1 mm.
Postacie dorosłe bytują w wilgotnej gle-
bie, w rozkładającej się ściółce, słomie
lub innej substancji organicznej pocho-
dzenia roślinnego. Larwy mogą stać się
warunkowymi pasożytami skóry ssa-
ków. Jako pasożyty larwy nie osiągają
dojrzałości płciowej i po pewnym cza-
sie zamierają (1, 2). Przypadki inwazji
notowano najczęściej u psów, rzadziej
u bydła, koni i owiec (3, 4, 5). W Pol-
sce w 1978 roku opisano przypadek
zapalenia skóry wywołanego przez Pe-
lodera strongyloides u 11-letniej dziew-
czynki sypiającej ze szczeniętami w ich
pomieszczeniu. Larwy P. strongyloides
wykryto w zeskrobinach skóry dziec-
ka i szczeniąt (6).
Inwazja u psów powoduje stan zapal-
ny skóry (dermatitis rhabditidosa), wy-
stępują wyłysienia po stronie brzusz-
nej tułowia, na bokach ciała i udach,
zaczerwienienie oraz zgrubienie skó-
ry, natomiast świąd jest słaby lub nie
występuje.
M
ATERIAŁ
Materiał stanowiły psy, pacjenci wro-
cławskich lecznic weterynaryjnych:
1. Suka owczarka niemieckiego, wiek
5 lat, 10 tyg. po porodzie, od 2 tygo-
dni bez szczeniąt. Zwierzę trzymane
w zadaszonym kojcu; posłanie stano-
wiły koce. Pies często wyprowadzany
luzem na długie spacery. Zarażenie
nastąpiło prawdopodobnie w czasie
wieczornego spaceru, gdy pies tarzał
się w ściółce, w zaroślach na tere-
nach okresowo zalewanych przez
wodę. Właściciel zauważył zmiany
już następnego dnia rano; składały
dr n. wet. Jarosław Pacoń, dr n. wet. Janina Łukaszewska*, dr n. wet. Zbigniew Łukaszewski*
Zakład Parazytologii Katedry Chorób Wewnętrznych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
*Lecznica dla zwierząt we Wrocławiu
Abstract
Pelodera (Rhabditis) strongyloides
is a small saprophytic nematode. This
nematode has a direct life cycle and
lives in wet, decaying, organic matter.
On rare occasions, it can invade mam-
malian skin, causing an alopecic pruri-
tic, erythematous dermatitis on areas
of skin which come into contact with
the ground. No age, breed or sex pre-
dilection are apparent. Diagnosis of the
disease is based on case history, cha-
racteristic skin symptoms and on the
demonstration of typical larvae in skin
scrapings.
Key words
Pelodera strongyloides, dermatitis,
dogs, diagnosis
Streszczenie
Pelodera (Rhabditis) strongyloides jest
małym saprofi tycznym nicieniem żyją-
cym w wilgotnej, rozkładającej się mate-
rii organicznej. W rzadkich przypadkach
może zarażać skórę ssaków, wywołując
wyłysienia, świąd, zaczerwienienie oraz
zapalenie skóry w miejscach, gdzie skó-
ra zetknęła się z podłożem. Nie stwier-
dzono żadnych predylekcji dotyczących
wieku, rasy i płci. Diagnoza choroby
opiera się na wywiadzie, stwierdzeniu
charakterystycznych zmian skórnych
oraz obecności w zeskrobinach skór-
nych charakterystycznych larw nicieni.
Słowa kluczowe
Pelodera strongyloides, dermatitis,
psy, diagnoza.
Przypadki inwazji
Pelodera (Rhabditis)
strongyloides u psów
CASES OF RHABDITIS STRONGYLOIDES
INFECTION AMONG DOGS
DIAGNOSTYKA KLINICZNA
WETERYNARIA W PRAKTYCE
52
www.weterynaria.elamed.pl
PAŹDZIERNIK • 10/2009
miejscami silna hiperpigmentacja,
świąd o słabym nasileniu.
B
ADANIA
DIAGNOSTYCZNE
U wszystkich psów z miejsc zmienionych
chorobowo pobrano płytkie zeskrobiny
(„do pierwszej krwi”). W wypadku psów
nr 1 i 3 stwierdzono w nich bardzo liczne,
poruszające się larwy nicieni o długości
ok. 600-750
μ
m i grubości 30-40
μ
m, na-
tomiast w wypadku psa nr 2 stwierdzo-
no takie same larwy, lecz w niewielkiej
ilości. Po dokładnym zbadaniu rozpo-
znano larwy Pelodera (Rhabditis) stron-
gyloides (Scheider, 1860). Typową cechą
morfologiczną jest rabditoidalna gardziel
występująca jedynie u form wolno żyją-
cych, cechująca się podwójnym rozsze-
rzeniem (1, 7). Od psów nr 1 i 2 ze zmian
skórnych sporządzono posiew bakterio-
logiczny; w przypadku psa nr 1 wyhodo-
wano Staphylococcus intermedius wrażliwy
m.in. na amoksycylinę. W badaniu roz-
mazu krwi u wszystkich psów stwierdzo-
no miernie podwyższony poziom leuko-
cytów i eozynofi lii od 23% do 34%.
L
ECZENIE
W celu zwalczenia pasożyta za zgodą
właściciela zastosowano iwermekty-
nę w dawce 0,05 ml/kg m.c. dwukrot-
nie w odstępie 10-dniowym oraz anty-
biotykoterapię. Zalecono także kąpiele
w szamponie przeciwbakteryjnym i prze-
ciwłojotokowym Peroxyvet
®
. Po trzech
dniach od podania pierwszej dawki
iwermektyny u psów nr 1 i 3 stwierdzo-
no pojedyncze larwy, a u psa nr 2 nie
stwierdzono larw Pelodera (Rhabditis)
strongyloides. Po 10 dniach w zeskrobi-
nach skóry od psów nr 1 i 3 larw nicienia
nie stwierdzono. Zmiany skórne u psów
nr 1 i 2 wycofały się po czterech tygo-
dniach; w tym czasie nastąpił też znacz-
ny porost włosa. U psa nr 3 po 10 dniach
stwierdzono wyraźną poprawę; do kolej-
nej kontroli pacjent nie zgłosił się.
W
NIOSKI
I
DYSKUSJA
W diagnozowaniu zarażeń Pelodera stron-
gyloides ważny element stanowi wywiad
z właścicielem psa. Informacja, że pies
wychodzi na spacery w miejsca, gdzie
ma styczność z rozkładającymi się szcząt-
kami roślinnymi, stanowią ważną wska-
zówkę. Duże znaczenie ma opis posłania
psa – dotyczy to szczególnie zaniedba-
nych, wiejskich psów sypiających na sło-
mie, niejednokrotnie wilgotnej i rzadko
zmienianej, w której mogą bytować Pelo-
dera strongyloides. Podobnie ukierunko-
wuje nas informacja o tempie powsta-
wania zmian skórnych, które w tym
wypadku pojawiają się już po 12-24 go-
dzinach (według wywiadu na drugi dzień
po spacerze) oraz mierny świąd lub cał-
kowity brak świądu.
W diagnozie różnicowej należy
uwzględnić:
• inwazję świerzbowca Sarcoptes scabiei
oraz nużeńca Demodex canis – pro-
ces chorobowy rozwija się znacznie
wolniej oraz często występuje silny
świąd;
• zapalenie skóry powodowane przez
inwazyjne larwy tęgoryjców Ancylo-
stomatidae – ogranicza się najczęściej
do przestrzeni między opuszkami
łap, rzadziej występuje rumień skóry
brzucha; proces postępuje wolniej
i notowany jest u psów przebywają-
cych ciągle na uwięzi lub zamkniętych
w wilgotnych kojcach;
• zmiany grzybicze – proces chorobowy
przebiega wolniej, zróżnicowana loka-
lizacja;
• zmiany alergiczne – bardzo zróżnico-
wana lokalizacja, silny świąd;
• zapalenie bakteryjne – grudki, kryzki
naskórkowe, mierny świąd.
Decydujące jest badanie zeskrobin
skóry pobieranych „do pierwszej krwi”,
zawieszonych w płynie fizjologicznym,
co pozwala zaobserwować ruch larw.
Larwy mają charakterystyczną gar-
dziel typu rabditodalnego, co pozwala
odróżnić je od larw pasożytniczych ni-
cieni (8).
Piśmiennictwo
1. Georgi J.R.: Parasitology for Veterinarians.
W. B. Saunders Company, Philadelphia,
London, Toronto 1974.
2. Georgi J.R., Georgi M.E.: Canine Clinical
Parasitology. Malvern, PA, USA, Lea &
Febiger 1991.
3. Yeruham I., Perl S.: Dermatitis in a Dairy
Herd Caused by Pelodera strongyloides
(Nematoda: Rhabditidae). „J. Vet. Med.”,
2005, 52, 197-198.
4. Scott D.W., Miller Jr W.H.: Equine Derma-
tology. Saunders/Elsevier, Marrickville
2003, s. 366-367.
5. Ramos J.J., Luco D.F., Verde M.T., Lu-
cientes J., Fernandez A.: Pelodera derma-
titis in Sheep. „Veterinary Record”, 1996,
138, s. 474-475.
6. Pa s y k K . : D e r m a t i t i s rh a b d i t i d o s a
in an 11-year-old girl – A new Cutaneous
Parasitic Disease of Man. „Br. J. Derma-
tol.”, 1978, 98, s. 107-112.
7. Scott D., Miller W., Griffin C.: Muller
and Kirk’s Small Animal Dermatology.
W.B. Saunders Company 2006.
8. Saari S.A.M., Nikander S.E.: Pelodera (syn.
Rhabditis) Strongyloides as a Cause of Der-
matitis – a Report of 11 Dogs from Finland.
„Acta Vet. Scand.”, 2006, 48 (1), 18.
dr n. wet. Jarosław Pacoń
Zakład Parazytologii
Katedra Chorób Wewnętrznych
z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47
e-mail: pacon1@gazeta.pl
Ryc. 1. Wyłysienia, zaczerwienienie i hiperpigmentacja skóry przy inwazji Pelodera strongyloides u psa nr 1; Ryc. 2. Wyłysienia, hiperpigmentacja skóry i zmiany
ropne przy inwazji Pelodera strongyloides u psa nr 1; Ryc. 3. Larwa Pelodera strongyloides pozyskana z zeskrobin skóry: a – rabditoidalna gardziel typowa dla
nicieni niepasożytniczych. Żródło: Saari S.A.M., Nikander S.E.: Pelodera (syn. Rhabditis) Strongyloides as a Cause of Dermatitis – a Report of 11 Dogs from
Finland. „Acta Vet. Scand.”, 2006, 48 (1), 18
1
2
3
a