Literka.pl - Dysleksja, dysgrafia i dysortografia oraz glottodydaktyka jako metoda
przeciwdzi

Dysleksja, dysgrafia i dysortografia oraz glottodydaktyka jako
metoda przeciwdzi

Data dodania: 2006-06-19 11:30:00

Przedstawiam Państwu materiały szkoleniowe na WDN z zakresu - Dysleksja, dysgrafia i
dysortografia oraz glottodydaktyka jako metoda przeciwdziałania tym zjawiskom. Celem
odbytego

szkolenia

było

poznanie

postępowania

reedukatora

z

dzieckiem

dyslektycznym,

wskazówki

dla

nauczycieli, zapoznanie

z

elementami

wiedzy

językoznawczej.
Materiały szkoleniowe– wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli

Opracowała: mgr Urszula Cis
mgr Anna Sikorska

Temat:"Dysleksja, dysgrafia i dysortografia oraz glottodydaktyka
jako metoda przeciwdziałania tym zjawiskom"

Cel szkolenia– poznanie postępowania reedukatora z dzieckiem dyslektycznym —
wskazówki dla nauczycieli
— zapoznanie z elementami wiedzy językoznawczej

Metody i techniki pracy: wykład i ćwiczenia z zastosowaniem i demonstracją zagadnień
praktycznych.

Pomoce dydaktyczne:
· Materiały do praktycznych ćwiczeń
· Alfabet
· Klocki LOGO
· Rzutnik, foliogramy
· Plansze do ćwiczeń ortofonii i ortografii
· Fonetyczne video do ćwiczeń
· Kasety audio do ćwiczenia słuchu
· Magnetofon
· Słownik ortograficzno-ortofoniczny

Scenariusz zajęć:
Część teoretyczna
1. Zapoznanie z pojęciami związanymi z tematem
2. Omówienie problemu dysleksji
3. Omówienie problemu dysgrafii
4. Omówienie problemu dysortografii
5. Glottodydaktyka metodą przeciwdziałania dysleksji:
— opinie nauczycieli pracujących tą metodą
— terminologia
Część praktyczna
6. Praca z dzieckiem dyslektycznym
— demonstracja pomocy i testów
— ćwiczenia praktyczne dla nauczycieli
7. Podsumowanie
8. Ewaluacja– opinie nauczycieli na temat szkolenia

Dysleksja, dzieci dyslektyczne

Dys — oznacza brak czegoś, trudność, lego- czytam ( j. grecki, łaciński ), grapho- piszę,
rysuję (j. grecki). Dysleksja to zatem trudność w opanowaniu umiejętności czytania,
dysgrafia zaś oznacza trudność w kaligrafii, opanowaniu dobrego poziomu graficznego
pisma, a więc określa brzydkie, mało czytelne pismo.
Niektórzy autorzy na określenie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu używają
jednego terminu– DYSLEKSJA ROZWOJOWA, inni posługują się dwoma terminami–
dysgrafia i dysleksja ( Spionek )
.
Dysleksja nazywana była„ ukrytym kalectwem”, gdyż przyczyny trudności w uczeniu
leżą„ wewnątrz” dziecka i niełatwo je zdiagnozować. Wiele osób myli je z opóźnieniami
(zaburzeniami) intelektualnymi czy zaniedbaniami środowiskowymi.

Mówiąc o przyczynach tkwiących w uczniu, mamy przede wszystkim na myśli przyczyny
związane z tempem i rytmem jego rozwoju psychofizycznego. Zdarza się, że dzieci w
młodszych klasach szkoły podstawowej przedkładają jeszcze zabawę nad naukę. Dzieje
się tak dlatego, że jedne dzieci wkraczają w fazę rozwojowa już w wieku 6- ciu lat, inne
zaś ok. 8– mego roku życia. Jest to przejaw różnic indywidualnych, czyli prawidłowość
rozwojowa. Często nauczyciele i rodzice porównują między sobą dzieci z tej samej klasy
nie zważając na to, że jedno może być urodzone w styczniu, a drugie w grudniu i nie
sposób nie zauważyć różnic
między nimi. W starszych klasach różnice między dziećmi już się zacierają.

Dzieci dyslektyczne to takie, u których na skutek fragmentarycznych zaburzeń rozwoju
psychomotorycznego, których usunięcie może okazać się niemożliwe występują
trudności w nauce czytania i pisania. W następstwie tych zaburzeń narastają u dzieci
niepowodzenia szkolne polegające nie tylko na ograniczonych możliwościach w zakresie
wykonywania czynności czytania i pisania, lecz także liczenia, manipulowania,
wypowiadania się. Wpływa to negatywnie na opanowanie materiału programowego oraz
na proces uczenia się w ogóle. Proces narastania niepowodzeń szkolnych może w
konsekwencji doprowadzić do osłabienia motywów uczenia się, zahamowań, nerwic
szkolnych, zachowań antyspołecznych i innych zaburzeń w zachowaniu.

Dziecko dyslektyczne już w wieku 5-6 lat zachowuje się w charakterystyczny sposób.
Nie potrafi dokładnie opisać obrazka, ponieważ nie dostrzega w nim szczegółów.
Posługuje się krótkimi zdaniami, a na większość pytań odpowiada jednym wyrazem. Ma
kłopoty z koncentracją uwagi, słuchając dłuższych opowiadań. Woli, gdy tekst jest
ilustrowany. Niechętnie bierze udział w zabawach rytmicznych, gdyż ma trudności w
zapamiętywaniu melodii i rytmu. Z trudnością wykonuje więcej niż jedno polecenie
naraz. Niezdarnie skacze, biega, rzuca i łapie piłkę.

W klasach początkowych objawy dysleksji są jeszcze bardziej widoczne.
Dziecko ma przede wszystkim trudności z czytaniem i pisaniem: myli litery o podobnym
kształcie, opuszcza lub myli krótkie wyrazy, niestarannie lub błędnie pisze litery, myli
litery o podobnym brzmieniu, ma trudności z utrzymaniem długopisu, szybko się męczy.
Również w innych dziedzinach można dostrzec następujące symptomy dysleksji:
trudności w zapamiętywaniu nazw dni tygodnia, miesięcy, mylenie kierunków, kłopoty z
wykonywaniem prostych obliczeń pamięciowych.

Praca z dzieckiem dyslektycznym wymaga pełnego zrozumienia jego trudności,
przekonane jest ono bowiem o swojej niepełnowartościowości i pozbawione wiary we
własne siły, ma obniżony poziom motywacji do pracy i zmniejszoną wrażliwość na
bodźce emocjonalne. Trzeba mu zatem pomóc w przełamaniu tej psychicznej bariery na
drodze do aktywnego działania. Należy dawać dziecku do wykonania zadania łatwe, nie
stwarzające negatywnych napięć, nie limitowane czasem, wyzwalające jego zdolności i
zainteresowania. Będzie ono pracowało wtedy sprawniej, efektywniej i miało okazję do
sukcesu i zadowolenia.

Pokonywanie trudności i zaburzeń związanych z dysleksją powinno odbywać się na
zajęciach korekcyjno– kompensacyjnych, podczas systematycznej pracy na zajęciach
zintegrowanych i w domu pod kierunkiem rodziców.
Indywidualna praca z dzieckiem dyslektycznym w ramach zajęć zintegrowanych jest
dość trudna, ale możliwa do realizacji. Wymaga jednak od nauczyciela systematycznego
przygotowywania dodatkowych ćwiczeń usprawniających zaburzone analizatory i
poświęcenie takiemu dziecku kilkunastu minut dziennie pracy indywidualnej.
Przygotowane zestawy ćwiczeń mogą mieć charakter zabawowy i usprawniać zarówno
analizator wzrokowy, słuchowy i kinestetyczno — ruchowy. Nie będzie odczuwało, że jest
obarczone dodatkowo innymi zadaniami niż pozostali uczniowie danej klasy.

Ćwiczenia do pracy indywidualnej

— wyszukiwanie różnic pomiędzy obrazkami,
— odszukiwanie jednakowych obrazków i tworzenie par,
— składanie obrazków pociętych na części,
— rysowanie brakujących elementów figur lub liter,
— kreślenie kształtów graficznych za pomocą kreski łączącej wyznaczone punkty,
— wypełnianie konturów (farbą, kredką, papierem )
— uzupełnianie brakujących liter w wyrazach,
— dobieranie podpisów do obrazków,
— układanie wyrazów z liter lub sylab,

— wyodrębnianie wyrazów w zdaniach,
— kończenie wyrazów dwusylabowych,
— wyszukiwanie obrazków o najdłuższej, najkrótszej nazwie,
— dobieranie wyrazów różniących się jedną głoską,
— rysowanie przedmiotów w odpowiednim położeniu,
— kolorowanie obrazka wg instrukcji,
— rysowanie linii w labiryncie,
— kreślenie kształtów graficznych w powietrzu,
— uzupełnianie rysunku dwiema rękami jednocześnie,
— składanie sylab w sensowne wyrazy za pomocą suwaków prostych i zegarów,
— rozpoznawanie przedmiotów na podstawie barwy dźwięków,
— układanie klocków do odpowiednio wystukanego rytmu,
— tworzenie wyrazów rozpoczynających się określoną sylabą,
— uzupełnianie brakujących sylab w wyrazach,
— nawlekanie koralików wg wzoru.

Równie ważne są ćwiczenia do wykonywania w domu pod kierunkiem rodziców np.:
§ Dziecko otrzymuje naklejone na kartce kolorowe trójkąty ( kolory zbliżone do siebie),
obok rysuje lub nakleja takie same.
§ Uzupełnianie brakujących samogłosek.

Może wziąć na rogi. B. K
Lubi chodzić tyłem. R. K
Wisi coś na nim. H. K
Pomaga w chorobie. L. K
Rośnie w polu. M. K
Ma 52 tygodnie. R. K
Rodzaj fryzury. K. K
Boli od niego głowa. H. K

§ Łączenie wyrazów, które się rymują.

jagoda płot
kwiatek moda
kot most
mowa statek
książka sowa
ryba wstążka

§ Wpisywanie brakujących liter zamiast kropek.

1. kot kora komar kolega
2. las lato lalka lawina
3. mak mata masło makata
4. rok rosa robak robota

1. ko. 2. la. 3. ma. 4. ro.
ko.. la.. ma.. ro. .
ko... la... ma... ro...
ko.... la.... ma.... ro....

Aby praca z dzieckiem dyslektycznym przyniosła zamierzone efekty, nauczyciele powinni
przestrzegać pewnych zasad: m.in. zaplanowana praca powinna być na poziomie
odpowiednim dla danego dziecka, jego osiągnięcia należy oceniać bardziej na podstawie
wypowiedzi ustnych, często nagradzać wykonaną pracę, stworzyć atmosferę zaufania
poprzez rozwój jego zainteresowań, angażować rodziców, okazywać cierpliwość,
zrozumienie oraz przyjaźń przez cały czas.

Glottodydaktyka metodą przeciwdziałania dysleksji

Terminologia

Glottologia (gr.) Glotta = język + logos = słowo, nauka dawna nazwa
językoznawstwa, nauki o języku.

Glottodydaktyka: nauka języka rodzimego ównież dotycz języków obcych
Stanowi podstawę nowego programu wychowania językowego
dzieci opracowanego przez językoznawcę profesora Bronisława
Rocławskiego wprowadzonego w 1984roku.

Słuch fonemowy i fonetyczny– badanie i ćwiczenie

Zaburzenia w komunikacji językowej mogą być spowodowane nierozróżnianiem
elementarnych jednostek języka, jakimi są fonemy. Dziecko łączy dwie klasy głosek
stanowiące w danym języku dwa różne fonemy w jedną klasę. Zaburzenia tego typy
nazywamy zaburzeniami słuchu fonologicznego. Jest to bardzo poważne zaburzenie.
Uniemożliwia ono prawidłowy kontakt z otoczeniem. Słuch fonetyczny jest zdolnością
odróżniania głosek i zjawisk prozodycznych. Test obrazkowy służy do badania i ćwiczenia
słuchu fonologicznego fonetycznego.

Dyslalia całkowita — bełkot. Prawie wszystkie głoski w bełkocie są zniekształcone
lub zastępowane innymi.
Polska norma ortofoniczna-„Prawidła poprawnej wymowy polskiej” Z.
Klemensiewicza
· Wymowa sceniczna
· Wymowa szkolna- przyzwyczajanie do starannej, naturalnej poprawności
wymawianiowej.

Praca z dzieckiem dyslektycznym– wskazówki do realizacji programu nauki czytania i
pisania

1). Dokładnie rozpoznać w czasie pierwszych miesięcy pobytu dziecka w przedszkolu:
a) stan sprawności komunikowania się (szczególnie stan percepcji i realizacji jednostek
językowych),
b) stan percepcji wzrokowej,
c) stan wierności i zakresu pamiętania jednostek językowych odbieranych słuchem i
wzrokiem,
d) stan syntezy i analizy słuchowej i wzrokowej,
e) stan sprawności manualnej,
f) stan rozwoju społeczno– emocjonalnego,
g) stan zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.

Dziecko z poważniejszymi w tym zakresie zaburzeniami należy objąć szczególną opieką
specjalistyczną (przede wszystkim logopedyczną).

2). Doskonalić w każdej dogodnej sytuacji sprawność komunikowania się, zwracając
szczególną uwagę na postać ortofoniczną używanych przez dziecko wyrazów.
Wprowadzić plansze ortofoniczne przedstawiające wymowę samogłosek oraz spółgłosek
syczących i szumiących.

3). Ćwiczyć sprawność analizatora słuchowego w zakresie syntezy i analizy sylabowej.

4). Wprowadzać do zabaw konstrukcyjnych klocki LOGO.

5). Rozwijać pamięć fonetyczną i wzrokową posługując się elementarnymi jednostkami
językowymi.

6). Ćwiczyć umiejętność porównywania i identyfikowania liter.

7). Uczyć właściwego posługiwania się przyborami do pisania i rysowania.

8). Nauczyć dzieci wskazywania lewej i prawej strony swego ciała.

9). Ćwiczyć umiejętność wydłużania głosek trwałych.

10). Ćwiczyć syntezę i analizę sylabową wyrazów 4- i 5- sylabowych.

11). Uczyć wskazywania od strony lewej do prawej sylab w rozsypankach obrazkowych
sylabowych.

12). Doskonalić pamięć fonetyczną i wzrokową.

13). Ćwiczyć odczytywanie z ust głosek i prostych wyrazów podawanych bez udziału
głosu.

14). Uczyć kreślenia po śladach prostych liter.

15). Uświadomić związek między literami a fonemami.

16). Uświadomić istnienie 4 wariantów litery.

17). Otoczyć szczególną opieką dzieci mające trudności z syntezą i analizą fonemową
wyrazów.

18). Posługiwać się zapisem ortograficznym wyrazu jako modelem jego struktury
fonemowej.

19). Ćwiczyć czytanie wyrazów techniką„ślizgania się” z litery na literę. Zabronić
literowania (głoskowania) .

20). Nauczyć poprawnego pisania i łączenia wszystkich 44 liter małych i wielkich.

21). Wdrażać do globalnego czytania wyrazów o dużej frekwencji w tekstach.

22). Dążyć do skracania czasu wymawiania głosek w czytaniu.

23). Uczyć cichego czytania.

24). Zachęcać do czytania książek i czasopism dziecięcych.

25). Kształcić wrażliwość i świadomość ortograficzną.

Część praktyczna– ćwiczenia z pomocami naukowymi

1.Test do badania i ćwiczenia słuchu fonemowego
2. Rozróżnianie dźwięków ze świata przyrody....-kaseta audio.
3. Test do badania sprawności artykulatorów- ćwiczenia.
4. Fonetyczne video–analiza obrazu głosek- ćwiczenia.
5. Ćwiczenia logorytmiczne wg E. Kilińskiej
— usprawniające motorykę
— słuchowo-ruchowe
— kształtujące szybką reakcję ruchową na sygnały dźwiękowe i słowne
— słowno-ruchowe

6. Stymulacja świadomości językowej-ćwiczenia
7. Analiza i synteza głoskowa(fonemowa) wyrazów, sylabowa
8. Rozbieżności między wymową a pisownią- praca z planszami
9. Klocki LOGO do zabawy i nauki, wymowy, czytania, pisania, ortografii i matematyki-
demonstracja, omówienie.
10. Ćwiczenia ze słownika ortograficzno– ortofonicznego (zaznaczanie liter
podstawowych i
niepodstawowych).
11. Rozdanie materiałów:
— zaznacz rysunki z głoską„sz”
— zaznacz na czerwono litery niepodstawowe
— pokoloruj te obrazki, gdzie w wyrazach po spółgłoskach miękkich jest samogłoska i
— policz ile jest samogłosek
— dyktando fonetyczne

Urszula Cis
Literka.pl - Dysleksja, dysgrafia i dysortografia oraz glottodydaktyka jako metoda
przeciwdzi Literka.pl - Dysleksja, dysgrafia i dysortografia oraz glottodydaktyka jako
metoda przeciwdzi