TEORIA KONSTRUKTÓW OSOBISTYCH - GEORGE KELLY

1). Podstawowe założenia

 Ludzie konstruują rzeczywistość
 Ważne jest doświadczenie, na bazie którego człowiek tworzy system reakcji na rzeczywistość
 Doświadczenie zdobywa się poprzez uczestnictwo w podobnych sytuacjach i kontekstach w
przeszłości
 Dla człowieka najważniejsze jest przewidywanie konsekwencji swojego zachowania i
zgodnie z tą zasadą człowiek się zachowuje
 Ważnym pojęciem są dwubiegunowe konstrukty osobiste, za pomocą których człowiek
widzi i interpretuje rzeczywistość
 To, co różnicuje osobowość różnych osób, to interpretacja rzeczywistości, a nie zachowanie


Terapia stałej roli

– rysunki różnych osób, prośba o udawanie ich.

2). Życiorys
 28 IV 1905 r. – narodziny (USA)
 Studia na Friends University
 1926 r. – ukończenie Park College z tytułem licencjata nauk podstawowych (fizyka i
matematyka)
 1928 r. – uzyskanie magistra nauk humanistycznych
 1930 r. – uzyskanie licencjatu z edukacji w Edynburgu
 Powrót do USA i kurs podyplomowy z psychologii
 1931 r. - Uzyskanie doktoratu; praca w college’u Fort Hays
 1935-40 r. – wydanie serii artykułów o tematyce klinicznej
 Otrzymanie stanowiska oficera na Wydziale Psychologii Lotniczej
 Po wojnie: profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Maryland
 1946 r. – stanowisko profesora i kierownika zespołu psychologii klinicznej na Uniwersytecie
Stanu Ohio
 1965 r. – przejęcie Katedry Nauk o Zachowaniu im. Riklisa
 1967 r. – śmierć

Główne działo: „Psychologia konstruktów osobistych” (1955 r.)

3). Podstawy teorii


Alternatywizm konstruktywny – stanowisko filozoficzne, zgodnie z którym istnieje

wiele

sposobów rozumienia

otaczającego nas świata

o Człowiek

sam wybiera sposób interpretacji

rzeczywistości

o Człowiek samodzielnie

podejmuje decyzje

i wybory, a zachowanie jest efektem tych wyborów

o Można dowolnie

zmieniać interpretację

rzeczywistości („przeszłość jest martwa”!!! muahaha,

giń, Freudzie)



Człowiek – uczony – człowiek działa jak

naukowiec, stawiając hipotezy

(dotyczące swojego

zachowania), a potem

sprawdzając

(działając), czy sprawdziły się one; człowiek wciąż doskonali

swoją umiejętność przewidywania konsekwencji swoich czynów, a czyni to poprzez doskonalenie
konstruktów osobistych



Skupienie się na interpretatorze – założenie, że to, co wypowiada człowiek w formie

twierdzeń, jest jedynie

pewną hipotezą i więcej nam mówi o samym człowieku

, który to

wypowiada,

niż o faktycznym stanie

rzeczywistości, która go otacza



Motywacja – pojęcie, wg Kelly’ego, zbędne, ponieważ zakłada, że człowiek jest aktywny bądź

bierny (wg Kelly’ego człowiek jest

aktywny z definicji

) oraz dlatego, że zakłada, że na człowieka

działa jakaś siła skłaniająca go do określonego zachowania (podczas, gdy Kelly sądzi, że

zachowanie człowieka wynika z jego sposobu interpretacji świata, a nie z działania jakiś sił

).

Kelly podzielił teorie motywacji na teorie „popychania” (popęd, bodziec) i „pociągania” (cel,
potrzeba).



Bycie sobą – brak jako takiego pojęcia „ja”

o Człowiek posiada specyficzne konstrukty, którymi nadaje on sens własnemu zachowaniu
o Człowiek jest

płynny, wciąż się zmienia, więc założenie o istnieniu pewnego „ja” jest sztuczne

(porównanie do maski)

4). Konstrukty osobiste = „Konstrukt jest to sposób, w jaki pewne rzeczy interpretujemy
jako takie same, a jednak odmienne od innych”

 Są dwubiegunowe – głównie oparte na kontraście „albo-albo”, a nie np. w formie kontinuum
 Ich zakres zastosowania określa zakres użyteczności (tzn. określa on, kiedy dany konstrukt
się przyda, a kiedy nie)
 Centrum użyteczności konstruktu określa klasę obiektów, do których najlepiej ów konstrukt
się odnosi (np. „skórzany - nieskórzany” o butach, „mądry-głupi” o ludziach, etc.)
 Niektóre konstrukty można rozciągać na nowe klasy obiektów, a inne nie – wówczas różnią się
one między sobą przepuszczalnością

 Inny podział konstruktów to:
o Wykluczające – najbardziej podstawowe;

rozróżnienie wchodzące w skład konstruktu jest

jedyną rzeczą, jaka interesuje

człowieka przy rozumieniu świata (np. strażak ma ratować

najpierw kobiety i dzieci – nie zastanawia się, czy są one ładne, bogate, biedne itd.) – NIC
INNEGO CO DOTYCZY OBIEKTU NIE LICZY SIĘ
o Konstelacyjne – takie konstrukty

automatycznie uruchamiają inne

(coś jak stereotyp:

konstrukt „czarny-biały” uruchamia serię konstruktów odnoszących się do osób rasy czarnej – u
rasisty „zły”, jakiś tam etc.)
o Zdaniowe

 Inny podział:
o Rdzeniowe – podstawowe dla poczucia, że jest się tym, kim się jest, OPORNE NA ZMIANĘ
o Marginalne – mniej ważne i łatwiej ulegające modyfikacjom

 Konstrukty tworzą SKALE, które są nadrzędne wobec dychotomicznym rozróżnień typu
„albo-albo” – człowiek wykorzystując kilka rodzajów rozróżnień może utworzyć „skalę” np. osób,
które są wg niego najbardziej wartościowe, ponieważ spełniają kilka „dobrych krańców” kilku
konstruktów ADDYTYWNA/AKUMULACYJNA

5). Podstawowe założenia i tezy 11 TEZ
Podstawowe założenie: Procesy zachodzące u człowieka są psychologicznie kanalizowane
przez to, w jaki sposób antycypuje on zdarzenia. Mówiąc prościej: Sposób interpretacji świata
przez człowieka zależy od tego, w jaki sposób przewiduje on, co się wydarzy w przyszłości, jeżeli
zachowa się w określony sposób (?)

Tezy:
1. Dotycząca konstrukcji: „Człowiek antycypuje zdarzenia, interpretując ich
replikacje” – Za pomocą doświadczenia, człowiek interpretuje, czyli nadaje znaczenie za
pomocą systemu konstruktów jakiemuś zdarzeniu. Potem ta interpretacja jest wykorzystywana
do przewidywania przyszłych zdarzeń.

2. Dotycząca organizacji: „U każdego człowieka rozwija się charakterystyczny dla
niego, służący dogodnemu antycypowaniu zdarzeń, system konstrukcyjny obejmujący
zależności porządkowe między konstruktami” – Organizacja konstruktów jest hierarchiczna
i charakterystyczna dla każdego człowieka. Organizacja ta jednak nie jest stała i może się
całkowicie zmieniać z upływem czasu – tak, że konstrukty nadrzędne mogą nagle stać się
podrzędnym i na odwrót.

3. Dotycząca rozczłonkowania: „Człowiek może kolejno stosować rozmaite
podsystemy konstrukcyjne, który z punktu widzenia wyciąganych wniosków są ze
sobą niezgodne” – zachowania wynikające z różnych konstruktów nie zawsze są ze sobą
spójne. Konstrukty wciąż są doskonalone i zmieniane, dlatego i zachowania się zmieniają.
Zachowanie jest spójne z aktualnym systemem konstruktów.

4. Dotycząca doświadczenia: „System konstrukcyjny człowieka zmienia się w miarę
jak stopniowo intepretuje on repliki zdarzeń” - Konstrukty ulegają zmianie wraz z
nabywaniem doświadczenia, przy czym doświadczenie oznacza tutaj kolejne, coraz bardziej
ulepszone interpretacje zdarzeń, które z kolei stoją u podstawy antycypacji zdarzeń.

5. Dotycząca wyboru: „Człowiek wybiera w zdychotomizowanym konstrukcie ten człon
alternatywy, który pozwala antycypować większą możliwość rozbudowania i
uściślenia swego systemu” – Zachowanie człowieka polega na dokonywaniu wyboru
pomiędzy biegunem znanym, bezpiecznym, który będzie dalej uściślał istniejący konstrukt lub
też wybrać biegun alternatywny, nieznany, ale taki, który rozbuduje nowy konstrukt – w ten
sposób człowiek będzie miał większy wachlarz konstruktów. Człowiek kieruje się chęcią coraz
lepszej antycypacji skutków swoich zachowań. Człowiek w tym wyborze kieruje się cyklem C-P-C
(na polski: rozejrzenie się – wykluczenie – postanowienie).

6. Dotycząca jednostki: „Ludzie różnią się między sobą pod względem konstrukcji
zdarzeń” – owocuje to inną interpretacją zdarzeń i innym antycypowaniem skutków zdarzeń
(nawet jeżeli sytuacja nie różni się między osobami)

7. Dotycząca ogółu ludzi: „W takim zakresie, w jakim sposób konstruowania
doświadczeń przez człowieka jest podobny do sposobu konstruowania doświadczeń
przez innego człowieka, procesy psychiczne tego człowieka są podobne do procesów
psychicznych innego człowieka”. – Podobne zachowania wynikają z podobnych konstruktów,
a nie z podobnych zdarzeń, w jakich człowiek uczestniczył czy się znalazł.

8. Dotycząca społeczności: „Na tyle, na ile jeden człowiek interpretuje procesy
konstrukcyjne innego człowieka, może on odgrywać rolę w procesie społecznym, w
który zaangażowany jest ten drugi człowiek”. – Ludzie mogą nawiązywać znaczące relacje
tylko, gdy rozumieją swoje procesy interpretacyjne.

6). Kontinuum świadomości poznawczej – nie wszystkie konstrukty są dostępne
świadomości i nie łatwo je wyartykułować.


Konstrukty przedsłowne – konstrukty stworzone zanim człowiek nabył zdolność posługiwania

się językiem; nie mogą być więc wyrażone werbalnie, ale mogą mimo to wpływać na zachowanie
człowieka; najczęściej związane z ufnością i zależnością



Konstrukty zanurzone – człowiek posługuje się nimi, gdy widzi tylko jeden biegun danego

konstruktu, a drugi tak jakby dla niego nie istniał – np. człowiek, który się ze wszystkiego cieszy
albo zawsze martwi – są to osoby, które nie widzą drugiego bieguna, mimo że on istnieje (ale nie
jest dostępny świadomości)



Elementy zawieszone – takie elementy, które nie są dostępne świadomości, ponieważ nie

istnieją konstrukty, dzięki którym można by taką treść wydobyć z pamięci. Elementy więc
ulegają zapominaniu, ale mogą znowu zostać wydobyte, gdy pojawią się konstrukty mogące
reprezentować te „wyparte” treści, aczkolwiek niekoniecznie w takiej samej formie, w jakiej
występowały pierwotnie – ANALOGIA: WYPARCIE U FREUDA

- - - - - - - - - - - - - - -Wszystkie ww – cechuje niski poziom świadomości poznawczej!!! - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -

7). Konstrukty ulegające zmianie
Kelly zaproponował nowe ujęcie niektórych emocji w kategoriach konstruktów np.:
 Lęk = „zorientowanie się, że

zdarzenia

, z którymi ma człowiek do czynienia, leżą poza

zakresem użyteczności jego systemu konstruktów”. Lęk jest wywoływany przez coś

niedostępnego poznaniu

.  może dać impuls do rozwoju jak i wywołać manewry obronne.

 Zagrożenie = „świadomość zbliżających się rozległych

zmian w strukturach rdzeniowych

człowieka

”

 Poczucie winy = „spostrzeżenie przez człowieka, że

wypadł ze swej rdzeniowej struktury roli

”

(rdzeniowa struktura roli –

osobiste rozumienie swoich stosunków z osobami znaczącymi

)

8). Metody i badania

http://notatek.pl/teoria-konstruktow-osobistych-george-kelly?notatka