DIAGNOSTYKA ORTODONTYCZNA

Światowa Organizacja Zdrowia definiuje wadę zgryzu jako stan narządu żucia, który

powoduje wyraźne oszpecenie, znacznie ogranicza czynność żucia i oddychania i jest

odczuwany przez pacjenta jako upośledzenie.

Rozpoznanie wady zgryzu jest stawiane na podstawie stwierdzenia odchyleń od normy

zgryzowej – dlatego każdy lekarz dentysta powinien znać cechy prawidłowego kontaktu

wałów dziąsłowych u niemowlęcia i cechy prawidłowego zgryzu w różnych okresach

rozwojowych dziecka.

W piśmiennictwie są spotykane różne klasyfikacje wad zgryzu. Większość z nich, od

czasu Edwarda Angle’a, jest oparta na wzajemnym położeniu górnych i dolnych pierwszych

stałych zębów trzonowych. Na świecie jest powszechnie stosowana diagnostyka według klas

szkieletowych, a w Polsce dodatkowo klasyfikacja was zgryzu według Orlik-Grzybowskiej.

Klasyfikacja Angle’a jest pierwszą klasyfikacją wad zgryzu, zaproponowaną w 1899 roku

przez Angle’a, który za klucz okluzji uznał wzajemny stosunek pierwszych zębów

trzonowych stałych. Wyróżnił on:

- okluzję idealną – I klasa Angle’a, z prawidłowym ustawieniem zębów w łukach

zębowych,

- okluzję normalną – I klasa Angle’a, z towarzyszącymi nieprawidłowościami

zębowymi,

- okluzję dystalną – II klasa Angle’a (wady z grupy tyłozgryzów),

- okluzję mezjalną – III klasa Angle’a (wady z grupy przodozgryzów).

W I klasie Angle’a guzek przyśrodkowy policzkowy pierwszego zęba trzonowego

górnego wpada w przednią policzkową bruzdę międzyguzkową pierwszego zęba trzonowego

dolnego.

W II klasie Angle’a guzek przyśrodkowy policzkowy pierwszego zęba trzonowego

górnego wpada w przestrzeń między drugim zębem przedtrzonowym a pierwszym zębem

trzonowym dolnym.

W III klasie Angle’a guzek przyśrodkowy policzkowy pierwszego zęba trzonowego

górnego wpada w bruzdę między drugim a trzecim policzkowym guzkiem pierwszego zęba

trzonowego dolnego.

Klasyfikacja Bauma dotyczy uzębienia mlecznego, rozpoznanie jest stawiane na podstawie

badania klinicznego. Określa ustawienie dolnego łuku zębowego względem górnego w

płaszczyźnie przednio-tylnej w uzębieniu mlecznym:

- I klasa, linia za drugimi zębami trzonowymi mlecznymi jest prosta,

- II klasa, linia za drugimi zębami trzonowymi mlecznymi jest łamana do tyłu (wady z

grupy tyłozgryzów),

- III klasa, linia za drugimi zębami trzonowymi mlecznymi jest łamana do przodu (wady

z grupy przodozgryzów).

Uzupełnieniem klas Bauma w uzębieniu mlecznym i klas Angle’a na stałych zębach

pierwszych trzonowych jest klasyfikacja ustawienia kłów:

- w I klasie kłowej – oś długa kła górnego biegnie za kłem dolnym,

- w II klasie kłowej – oś długa kła górnego rzutuje na miejsce styku kła dolnego z zębem

siecznym bocznym,

- w III klasie kłowej – kieł górny wpada w zagłębienie utworzone na styku pierwszego i

drugiego zęba przedtrzonowego dolnego w uzębieniu stałym lub pierwszego i drugiego zęba

trzonowego dolnego w uzębieniu mlecznym.

Klasyfikacja według klas szkieletowych (według Steinera)

Klasyfikacja wg klas szkieletowych dotyczy wzajemnego przednio-tylnego położenia kości

szczęki i żuchwy. Do postawienia rozpoznania, obok badania klinicznego, konieczne jest

badanie dodatkowe – analiza cefalometryczna na podstawie zdjęcia telerentgenograficznego

głowy w projekcji bocznej (tzw. cefalogramu).

W I klasie szkieletowej szczęka jest ustawiona nieco przed żuchwą, wielkość kąta

ANB ma wartość od 0 do 4°.

W II klasie szkieletowej żuchwa jest cofnięta w stosunku do szczęki, wartość kąta

ANB wynosi powyżej 4°. Klasa II podgrupa 1 to wada dotylna z wychyleniem zębów

siecznych górnych (tyłozgryz z protruzją); klasa II podgrupa 2 to wada dotylna z

przechyleniem zębów siecznych górnych (tyłozgryz z retruzją).

W III klasie szkieletowej żuchwa jest wysunięta w stosunku do szczęki, wartość kąta

ANB wynosi poniżej 0°. Są to wady z grupy przodozgryzów.

Klasyfikacja Andrewsa

W 1972 roku Andrews podał tzw. 6 kluczy prawidłowego zgryzu:

Klucz 1 – wzajemnego położenia pierwszych zębów trzonowych (klasa Angle’a),

Klucz 2 – mezjalnego nachylenia długich osi zębów wzdłuż łuku zębowego (tip, angulacja),

Klucz 3 – nachylenia koron zębów w poprzek łuku zębowego (torque),

Klucz 4 – zajmowania w łuku większej przestrzeni przez zrotowane zęby przedtrzonowe

i trzonowe, a mniejszej przez zrotowane zęby sieczne,

Klucz 5 – zachowania punktów stycznych między zębami,

Klucz 6 – płaskiej krzywej Spee, o głębokości nie przekraczającej 1,5 mm.

Polska diagnostyka wad zgryzu według Orlik-Grzybowskiej

Diagnostyka wad zgryzu, opracowana przez profesor Orlik-Grzybowską i jej zespół, została

opublikowana w 1958 roku. Rozpoznanie wady zgryzu polega w niej na stwierdzeniu

odchyleń od tzw. normy biologicznej, na którą składa się norma morfologiczna i norma

czynnościowa z uwzględnieniem określonego etapu rozwoju dziecka. Diagnostyka ta:

- dzieli wady zgryzu w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych – na szerokość,

długość i wysokość,

- różnicuje wady na wyrostkowo-zębowe, wady będące wynikiem nieprawidłowego

położenia żuchwy oraz wady będące wynikiem nieprawidłowego rozwoju szczęki

i/lub żuchwy (przerosty, niedorozwoje).

Rozpoznanie jest stawiane po uwzględnieniu wywiadu, analizy rysów twarzy,

warunków zgryzowych, badania czynnościowego i badań dodatkowych.

Podział wad zgryzu:

I.

Wady poprzeczne (zaburzenia we wzroście na szerokość – w odniesieniu do

płaszczyzny pośrodkowej). Wady z grupy zgryzów krzyżowych i zgryzów

przewieszonych.

II.

Wady dotylne i doprzednie (zaburzenia we wzroście na długość – w odniesieniu do

płaszczyzny czołowo-oczodołowej). Wady z grupy tyłozgryzów i wady z grupy

przodozgryzów.

III.

Wady pionowe (zaburzenia we wzroście na wysokość – w odniesieniu do płaszczyzny

poziomej). Wady z grupy zgryzów otwartych i zgryzów głębokich.

IV.

Wady z rozległymi zmianami w odniesieniu do trzech płaszczyzn przestrzennych.

V.

Protruzja dwuszczękowa.

VI.

Stłoczenia zębów (pierwotne, wtórne, trzeciorzędowe).

VII.

Nieprawidłowości zębowe – zaburzenia budowy, liczby, położenia i czasu

wyrzynania zębów.

Analiza ortogonalna

Diagnostyka ortodontyczna opracowana przez Ackermana i Proffita. Szczegółowe

rozpoznanie ortodontyczne jest stawiane po analizie pięciu etapów problemów

ortodontycznych: ocenie twarzy i profilu, ekspozycji górnych zębów siecznych w spoczynku i

podczas uśmiechu, kształtu łuków zębowych, struktur kostnych w wymiarze strzałkowym,

poprzecznym i pionowym oraz czynności narządu żucia.