Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

Miejsce
na naklejk

Ċ

z kodem

dysleksja

PRÓBNY

EGZAMIN MATURALNY

Z CHEMII

Arkusz I

czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdaj

ącego

1. ProszĊ sprawdziü czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron.

Ewentualny brak nale

Īy zgáosiü przewodniczącemu zespoáu

nadzoruj

ącego egzamin.

2. Do arkusza doáączone są dwie karty staáych chemicznych.

Prosz

Ċ je zatrzymaü po zakoĔczeniu pracy z arkuszem I.

B

Ċdą one sáuĪyü równieĪ do pracy z arkuszem II.

3. ProszĊ uwaĪnie czytaü wszystkie polecenia i informacje do

zada

Ĕ.

4. Rozwiązania i odpowiedzi naleĪy zapisaü czytelnie w miejscu

na to przeznaczonym przy ka

Īdym zadaniu.

5. W rozwiązaniach zadaĔ rachunkowych trzeba przedstawiü tok

rozumowania prowadz

ący do ostatecznego wyniku oraz

pami

Ċtaü o jednostkach.

6. W trakcie obliczeĔ moĪna korzystaü z kalkulatora.
7. ProszĊ pisaü tylko w kolorze czarnym; nie pisaü oáówkiem.
8. Nie wolno uĪywaü korektora.
9. BáĊdne zapisy trzeba wyraĨnie przekreĞliü.
10. Brudnopis nie bĊdzie oceniany.
11. Obok kaĪdego zadania podana jest maksymalna liczba

punktów, któr

ą moĪna uzyskaü za jego poprawne rozwiązanie.

12. Do ostatniej kartki arkusza doáączona jest karta odpowiedzi,

któr

ą wypeánia nauczyciel.

ĩyczymy powodzenia!

ARKUSZ I

STYCZE

ē

ROK 2005

Za rozwi

ązanie

wszystkich zada

Ĕ

mo

Īna otrzymaü

áącznie 60 punktów

(Wpisuje zdaj

ący przed rozpoczĊciem pracy)

PESEL ZDAJ

ĄCEGO

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

2

Ÿ Informacja do zadaĔ 1. i 2.
Dany jest zbiór nuklidów (I – V) opisanych ogólnym zapisem

A

Z

E:

E

40
20

E

40
19

E

1
1

E

44
20

E

32
16

I II III IV V

Zadanie 1. (1 pkt)
Z podanego zbioru nuklidów wybierz izotopy.

Izotopami s

ą nuklidy o numerach: ..............................................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)

Zast

Ċpując ogólne symbole E symbolami wáaĞciwych pierwiastków, zapisz sumaryczne

wzory zwi

ązków chemicznych utworzonych z atomów:

a) II i V ....................................................................................................................

b) III i V ...................................................................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)

Spo

Ğród poniĪszych jonów wybierz te, które mają identyczną konfiguracjĊ elektronową:

S

2-

Li

+

Cl

-

Mg

2+

Ca

2+

.......................................................................................................................................................

Zadanie 4. (1 pkt)

Wska

Ī, jakie wiązania dominują w podanych niĪej substancjach.

KCl

Cl

2

HCl

A

jonowe

kowalencyjne

spolaryzowane

kowalencyjne

B

kowalencyjne

spolaryzowane

kowalencyjne

spolaryzowane

jonowe

C

jonowe

kowalencyjne

kowalencyjne

spolaryzowane

D

jonowe

kowalencyjne

jonowe

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

3

Zadanie 5. (2 pkt)
W wyniku reakcji 4 obj

ĊtoĞci amoniaku z 5 objĊtoĞciami tlenu powstaáo 6 objĊtoĞci pary

wodnej oraz 4 obj

ĊtoĞci pewnego badanego gazu (objĊtoĞci mierzono w tych samych

warunkach ci

Ğnienia i temperatury).

Napisz równanie tej reakcji oraz podaj nazw

Ċ badanego gazu.

Równanie reakcji: .......................................................................................................................

Nazwa gazu: .................................................................................................................................

Zadanie 6. (1 pkt)
W poni

Īszej tabeli zamieszczono w kolejnoĞci alfabetycznej nazwy wybranych litowców,

podano ich g

ĊstoĞci oraz temperatury topnienia.

Nazwa metalu

G

ĊstoĞü [gǜcm

-3

]

Temperatura topnienia [

ûC]

Cez

1,90

29

Lit

0,53

180

Potas

0,86

64

Rubid

1,53

39

Sód

0,97

98

Oce

Ĕ poprawnoĞü poniĪszej informacji zakreĞlając literĊ P, jeĞli uznasz ją za prawdziwą

lub liter

Ċ F, jeĞli uznasz ją za faászywą.

Im wi

Ċksza gĊstoĞü, tym wyĪsza temperatura topnienia litowca.

P

F

Zadanie 7. (2 pkt)

Wykonano trzy sze

Ğciany o jednakowych masach: pierwszy z cynku, drugi z glinu i trzeci

z

Īelaza.

Dokonaj analizy danych zawartych w poni

Īszej tabeli i okreĞl, czy objĊtoĞci tych

sze

Ğcianów są równe. Swoją odpowiedĨ uzasadnij.

Nazwa metalu

G

ĊstoĞü [gǜcm

-3

]

Cynk

7,13

Glin

2,70

ĩelazo

7,86

Stwierdzenie dokonane po analizie danych: ...............................................................................

.......................................................................................................................................................

Uzasadnienie: ..............................................................................................................................

......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

4

Zadanie 8. (1 pkt)
Wska

Ī, które z poniĪszych stwierdzeĔ nie dotyczy azotu.

A) stanowi g

áówny skáadnik powietrza,

B) jest bezbarwnym gazem,

C) jest niepalny,

D) posiada charakterystyczny zapach.

Zadanie 9. (1 pkt)

Spo

Ğród niĪej podanych informacji wybierz te, które są prawdziwe dla tlenku magnezu:

I. bardzo dobrze rozpuszcza si

Ċ w wodzie,

II. reaguje z kwasami,

III. jest sk

áadnikiem leków stosowanych przeciw nadkwasocie,

IV. ma nisk

ą temperaturĊ topnienia,

V. ma charakter zasadowy.

A) I, III, IV

B) II, III, V

C) II, III, IV
D) III, IV, V

Zadanie 10. (2 pkt)
Oblicz, jaki procent masowy stanowi azot w azotanie(V) amonu (NH

4

NO

3

).

Obliczenia:

Zadanie 11. (2 pkt)
W trzech odkrytych zlewkach znajdowa

áy siĊ bezbarwne ciecze:

I.

woda wapienna,

II.

woda destylowana,

III.

wodny roztwór soli kuchennej.

Po dwóch dniach zauwa

Īono lekkie zmĊtnienie cieczy w jednej zlewce.

Wska

Ī, w której zlewce ciecz zmĊtniaáa i uzasadnij swój wybór.

Woda zm

Ċtniaáa w zlewce nr: ......................................

Uzasadnienie: ..............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

5

Zadanie 12. (1 pkt)
Ze wzgl

Ċdu na duĪą aktywnoĞü chemiczną pierwiastek ten nie wystĊpuje w stanie wolnym.

Jego atomy ch

Ċtnie oddają elektrony walencyjne i tworzą związki jonowe, w których

wyst

Ċpuje on na II stopniu utlenienia. Odznacza siĊ silnymi wáaĞciwoĞciami redukującymi.

Jest srebrzystobia

áym metalem z poáyskiem. Spalany w powietrzu przechodzi w tlenek i azotek.

Tlenek pod wp

áywem wody przechodzi w wodorotlenek – reakcja ta jest silnie egzotermiczna.

W reakcji z w

Ċglem tworzy karbid, który reagując z wodą wydziela acetylen.

Podaj nazw

Ċ opisywanego pierwiastka.

.......................................................................................................................................................

Ÿ Informacja do zadaĔ 13. i 14.
W sze

Ğciu probówkach znajdują siĊ nastĊpujące tlenki:

I. CaO II. CO III. K

2

O IV. SO

3

V. NO VI. P

4

O

10

Zadanie 13. (3 pkt)
Dokonaj podzia

áu wymienionych tlenków, wpisując wzór danego tlenku w odpowiednie

miejsce do tabeli. Jako kryterium podzia

áu tlenków przyjmij zachowanie siĊ ich wobec

wody.

Wzory tlenków

Tlenki zasadowe

Tlenki oboj

Ċtne

Tlenki kwasowe

Zadanie 14. (2 pkt)
Do probówek z tlenkami oznaczonych numerami I, III, IV, VI dodano wod

Ċ destylowaną.

Wpisz do tabeli numery probówek, które zawieraj

ą roztwory o wartoĞciach pH < 7

i o warto

Ğciach pH > 7.

Warto

Ğci pH roztworów

pH < 7

pH > 7

Numery probówek

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

6

Zadanie 15. (3 pkt)

W czasie wykonywania czynno

Ğci laboratoryjnych czĊsto naleĪy substancjĊ oczyĞciü

lub wyodr

Ċbniü ją z mieszaniny za pomocą odpowiedniej metody.

Wpisz do tabeli nazwy metod A, B i C zdefiniowanych w poni

Īej przedstawionym

tek

Ğcie.

-

W metodzie A wykorzystuje si

Ċ róĪnicĊ rozpuszczalnoĞci substancji oczyszczanej

i towarzysz

ących jej zanieczyszczeĔ, w róĪnych temperaturach, w odpowiednio

dobranym rozpuszczalniku.

-

Metoda B jest stosowana do oczyszczania cia

á staáych, które przy ogrzewaniu

przechodz

ą w stan pary, a pary te po oziĊbieniu wytwarzają krysztaáy ciaáa staáego.

-

Metoda C polega na przeprowadzeniu cieczy w stan pary, a nast

Ċpnie skraplaniu

wydzielonych par w celu ponownego przeprowadzenia ich w ciecz.

Nazwa metody

Metoda A

Metoda B

Metoda C

Zadanie 16. (2 pkt)

Przygotowano nast

Ċpujące mieszaniny:

I. woda + chlorek sodu,
II. woda + piasek,
III. woda + m

ąka,

IV. woda + glukoza.

Dokonaj klasyfikacji tych uk

áadów, wpisując numery mieszanin w odpowiednie miejsca

do poni

Īszej tabeli.

Roztwór rzeczywisty

Zawiesina

Zadanie 17. (1 pkt)
Zaznacz równanie reakcji, które przedstawia pierwszy etap dysocjacji kwasu
ortofosforowego(V).

A) H

3

PO

4

қ 3H

+

+ PO

3
4

B) H

3

PO

4

қ H

+

+ H

2

PO

4

C) H

2

PO

4

қ H

+

+ HPO

2
4

D) HPO

2
4

қ H

+

+ PO

3
4

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

7

Ÿ Informacja do zadaĔ 18. i 19.
Wykonano do

Ğwiadczenia przedstawione na poniĪszym rysunku:

Zadanie 18. (2 pkt)

Okre

Ğl, jaką barwĊ przyjĊáa fenoloftaleina w tych probówkach po wykonaniu

do

ĞwiadczeĔ

i wyja

Ğnij

dlaczego.

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

Zadanie 19. (3 pkt)

Napisz, w formie jonowej, równania reakcji zachodz

ących w poszczególnych

probówkach.

Probówka I: .................................................................................................................................

Probówka II: ................................................................................................................................

Probówka III: ..............................................................................................................................

Zadanie 20. (4 pkt)
Korzystaj

ąc z tabeli rozpuszczalnoĞci, zaprojektuj doĞwiadczenie, w wyniku którego

otrzymasz jodek o

áowiu(II):

a) podaj nazwy potrzebnych odczynników,
b) przedstaw schematyczny rysunek doĞwiadczenia,
c) zapisz przewidywane obserwacje,
d) napisz, w formie jonowej skróconej, równanie zachodzącej reakcji

chemicznej.

Odczynniki: .................................................................................................................................

Schemat do

Ğwiadczenia:

Obserwacje: .................................................................................................................................

Równanie reakcji: .......................................................................................................................

NaOH

II

I

Na

III

CaO

H

2

O + fenoloftaleina

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

8

Ÿ Informacja do zadaĔ 21. i 22.
Wykonano do

Ğwiadczenia pokazane na poniĪszym rysunku:

NaOH

(aq)

HCl

(aq)

I II

NH

4

Cl

(aq)

Na

2

S

(aq)

U wylotu probówek umieszczono zwil

Īony wodą destylowaną Īóáty papierek uniwersalny.

Zadanie 21. (2 pkt)

Zapisz po dwie obserwacje, jakich dokonano podczas ka

Īdego doĞwiadczenia. W opisie

uwzgl

Ċdnij miĊdzy innymi zmianĊ barwy papierka uniwersalnego.

Probówka I: ..................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Probówka II: .................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 22. (2 pkt)

Napisz, w formie jonowej skróconej, równania reakcji zachodz

ących w probówkach

I i II.

Probówka I: ..................................................................................................................................

Probówka II: .................................................................................................................................

Zadanie 23. (4 pkt)

St

ĊĪony kwas azotowy(V) ma silne wáaĞciwoĞci utleniające. W wyniku reakcji miedzi

ze st

ĊĪonym kwasem azotowym(V) powstaje azotan(V) miedzi(II), tlenek azotu(IV) i woda.

Napisz równanie tej reakcji, wspó

áczynniki dobierz metodą bilansu elektronowego.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

9

Zadanie 24. ( 1 pkt )

Wska

Ī poprawną nazwĊ związku o wzorze:

CH

3

Cl

ʜ ʜ

CH

3

– CH = C – CH – CH – CH

3

ʜ

CH

2

ʜ

CH

3

A) 4-chloro-5-etylo-3-metyloheks-2-en,
B) 4-chloro-3,5-dimetylohept-5-en,
C) 4-chloro-3,5-dimetylohept-2-en,
D) 3-chloro-2-etylo-4-metyloheks-4-en.

Ÿ Informacja do zadaĔ 25. i 26.

Mieszanin

Ċ gazów o objĊtoĞci 900 cm

3

sk

áadającą siĊ z etanu i propenu przepuszczono przez

p

áuczkĊ zawierającą wodny roztwór bromu. Po przejĞciu przez páuczkĊ objĊtoĞü gazu

zmniejszy

áa siĊ i wynosiáa 270 cm

3

.

Zadanie 25. (2 pkt)
Wyja

Ğnij, dlaczego objĊtoĞü gazu ulegáa zmniejszeniu po przejĞciu przez páuczkĊ z wodą

bromow

ą. OdpowiedĨ uzasadnij, zapisując odpowiednie równanie reakcji.

Wyja

Ğnienie: .................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Równanie reakcji: .......................................................................................................................

Zadanie 26. (3 pkt)
Oblicz, ile dm

3

propenu i ile gramów etanu zawiera

áa mieszanina gazów w warunkach

normalnych.

Obliczenia:

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

10

Zadanie 27. (1 pkt)
Które z przedstawionych równa

Ĕ reakcji ilustrują reakcjĊ addycji (przyáączenia)?

I. CH

3

– CH

2

– CH

3

+ Cl

2



 o



Ğwiato

CH

2

Cl – CH

2

– CH

3

+ HCl

II. CH

2

= CH

2

+ H

2







o



r

katalizato

CH

3

– CH

3

III. C

2

H

5

Cl + NaOH



 o



alkohol

CH

2

= CH

2

+ NaCl + H

2

O

IV. C

6

H

6

+ 3H

2







o



r

katalizato

C

6

H

12

A) II i IV
B) II i III
C) I i IV
D) I i III

Zadanie 28. (1 pkt)
Który z podanych zwi

ązków utworzy w wyniku reakcji z wodnym roztworem

wodorotlenku sodu 2-metylobutan-1-ol?

A)

B)

C)

D)

Zadanie 29. (3 pkt)
Porównaj w

áaĞciwoĞci chemiczne nasyconych alkoholi monohydroksylowych i fenoli.

W tym celu wype

ánij poniĪszą tabelĊ. Zaznacz „-”, jeĪeli reakcja z danym odczynnikiem

nie zachodzi i „+”, je

Ğli zachodzi.

Odczynnik

Alkohole

Fenole

NaOH

(aq)

Br

2

K

CH

3

– CH

2

– CH – CH

2

Cl

|

CH

2

Cl

CH

3

– CH

2

– CH – CH

2

Cl

|

CH

3

CH

2

– CH

2

– CH – CH

3

| |
Cl CH

3

CH

3

|

CH

3

– CH

2

– C – CH

2

Cl

|

CH

2

Cl

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

11

Zadanie 30. (1 pkt)
W poni

Īszej tabeli podano temperatury wrzenia czterech pierwszych w szeregu

homologicznym kwasów monokarboksylowych.

Nazwa kwasu

Wzór kwasu

Temperatura wrzenia [ºC]

kwas metanowy

HCOOH

100,70

kwas etanowy

CH

3

COOH

117,90

kwas propanowy

CH

3

CH

2

COOH

141,00

kwas butanowy

CH

3

CH

2

CH

2

COOH

163,30

Dokonaj analizy danych zawartych w tabeli i wyja

Ğnij, jaka jest zaleĪnoĞü miĊdzy

budow

ą cząsteczek podanych kwasów a ich temperaturami wrzenia.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 31. (3 pkt)
W celu zidentyfikowania wodnych roztworów glukozy i sacharozy przeprowadzono
do

Ğwiadczenie pokazane na poniĪszym rysunku.

roztwór substancji A roztwór substancji B

I II

amoniakalny roztwór tlenku srebra

Po delikatnym podgrzaniu probówek sformu

áowano nastĊpujące spostrzeĪenia:

x

probówka I: pozytywny efekt próby Tollensa, pojawiáo siĊ metaliczne srebro,

x

probówka II: negatywny efekt próby Tollensa.

Sformu

áuj wnioski dotyczące wáaĞciwoĞci redukujących substancji A i substancji B.

Okre

Ğl, która z substancji (A czy B) byáa glukozą.

Wnioski:

Substancja A: ..............................................................................................................................

Substancja B: ...............................................................................................................................

Glukoza to substancja: .......................

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl

12

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)

Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl