2015-03-24

1

Budowa i funkcje czaszki,

kręgosłupa i klatki piersiowej

Sylwia Krzętowska

Szkielet osiowy i obwodowy



Szkielet człowieka możemy podzielić na dwie
podstawowe części: szkielet osiowy oraz szkielet
obwodowy.

Szkielet osiowy tworzą:
a) kości czaszki,
b) kości kręgosłupa,
c) kości klatki piersiowej.
Na szkielet obwodowy składają się:
a) kości obręczy kończyn (barkowej i miednicznej),
b) kości kończyn (kończyny górnej i kończyny dolnej).

2015-03-24

2

Czaszka



Czaszka dzieli się na dwie części:

•

mózgoczaszkę

•

trzewioczaszkę

Czaszka

1. Mózgoczaszka



Jej rolą jest ochrona mózgu. W skład mózgoczaszki wchodzą

kości: czołowa, dwie ciemieniowe, potyliczna, dwie skroniowe,

oraz kości sitowa i klinowa, które tworzą jej wewnętrzną

podstawę.



U płodu i małych dzieci kości mózgoczaszki są połączone

łącznotkankowymi błonami tworzącymi tzw. ciemiączka.

Umożliwiają one wzrost czaszki. Największe ciemiączko

występuje między kością czołową i kośćmi ciemieniowymi.



Wewnątrz kości czołowej znajdują się puste przestrzenie
zwane

zatokami czołowymi. Są one połączone z jamą

nosową. Kość czołowa jest więc kością pneumatyczną.



U podstawy

kości potylicznej znajduje się otwór potyliczny

wielki

umożliwiający połączenie mózgowia z rdzeniem

kręgowym. Po obydwu jego stronach znajdują się kłykcie
potyliczne.

Są to wyrostki łączące czaszkę z kręgosłupem

(dokładnie z pierwszym kręgiem szyjnym).

2015-03-24

3

Czaszka

2. Trzewioczaszka



Stanowi ona szkielet twarzy, ochrania niektóre
narządy zmysłów i jest miejscem usytuowania
narządu żucia. Zbudowana jest z kości: parzystych
szczękowych, podniebiennych, jarzmowych i
nosowych oraz pojedynczej żuchwy. Żuchwa jest
jednocześnie jedynym ruchomym elementem
czaszki.

Czaszka

1.

Kość czołowa

2.

Kość ciemieniowa

3.

Kość skroniowa

4.

Kość potyliczna

5.

Kość jarzmowa

6.

Kość nosowa

7.

Szczęka

8.

Żuchwa

2015-03-24

4

Czaszka

I - kości mózgoczaszki; II

- kości trzewioczaszki 1 -

kość ciemieniowa; 2 -

skrzydło większe kości

klinowej; 3 - szew; 4 -

łuska kości skroniowej; 5 -

kość skroniowa; 6 - łuk

jarzmowy; 7 - kość

potyliczna; 8 - kość

jarzmowa; 9 - gałąź

żuchwy; 10 - trzon

żuchwy; 11 - szczęki; 12 -

jama nosowa; 13 - kość

nosowa; 14 - kość czołowa;

15 - kość sitowa.

Czaszka

2015-03-24

5

Czaszka

Kręgosłup



Stanowi główną podporę ciała, ponadto jego funkcją

jest ochrona rdzenia kręgowego. Zbudowany jest z
33-

34 kręgów. Typowy kręg składa się z trzonu i

przyrośniętego do niego od strony grzbietowej

pierścienia tworzącego łuk kręgowy. Otacza on

znajdujący się wewnątrz rdzeń kręgowy. Od łuku

kręgowego odchodzą wyrostki. Pomiędzy

sąsiednimi kręgami znajdują się elastyczne krążki

zbudowane z tkanki chrzęstnej tzw. dyski.



Poszczególne kręgi różnią się między sobą

wielkością. Te, które znajdują się niżej są większe i

masywniejsze od znajdujących się wyżej.

2015-03-24

6

Budowa kręgu

Budowa kręgu

1

2

3

4

5

1. wyrostek kolczysty
2. wyrostek stawowy górny
3. wyrostek poprzeczny
4. otwór kręgu
5. trzon kręgu
6. wyrostek stawowy dolny

5

1

2

6

3

2015-03-24

7

Budowa kręgu – porównanie budowy

Kręg prawdziwy

Kręg szczytowy (atlas)

Kręg obrotowy (axis)

Kręgosłup



Kręgosłup dzieli się na 5 odcinków:

- szyjny (C) -

7 kręgów. Pierwszy kręg szyjny - dźwigacz (atlas)

jest połączony stawowo z kłykciami potylicznymi czaszki. W

swojej budowie różni się od innych kręgów tym, że nie posiada

trzonu. Z kolei drugi kręg - obrotnik (axis) posiada na trzonie

ząb wchodzący w wolną przestrzeń w miejscu trzonu dźwigacza.

Taka budowa pozwala na wykonywanie obrotowych ruchów

głową.

- piersiowy (Th) -

12 kręgów

-

lędźwiowy (L )- 5 kręgów

-

krzyżowy (S) - 5 kręgów zrośniętych w kość krzyżową

- guziczny (ogonowy) - 4-

5 kręgów zrośniętych w kość guziczną.



Kręgosłup posiada naturalne krzywizny, jest esowato wygięty.

Odcinki szyjny i lędźwiowy wygięte są do przodu, odcinki

piersiowy i krzyżowy wygięte są ku tyłowi.



Wygięcie kręgosłupa do przodu nazywane jest lordozą, wygięcie

do tyłu - kifozą.

2015-03-24

8

Kręgosłup

1.

Odcinek szyjny

2.

Odcinek piersiowy

3.

Odcinek lędźwiowy

4.

Odcinek krzyżowy

Kręgosłup

2015-03-24

9

Dyski



Pomiędzy kręgami znajdują
się chrzęstne krążki
międzykręgowe zwane
dyskami.



Pełnią one funkcję
amortyzacyjną w przypadku
wstrząsów i urazów
kręgosłupa.



Umożliwiają również
wykonywanie ruchów w
różnych płaszczyznach np.
zgięcia, obroty tułowia

DYSK

Klatka piersiowa



Stanowi ochronę dla płuc i serca, umożliwiając

jednocześnie wykonywanie ruchów oddechowych. W jej

skład wchodzą:

-

odcinek piersiowy kręgosłupa

-

12 par żeber, z czego:

•

7 par to

żebra prawdziwe, ich chrząstki łączą się

bezpośrednio z mostkiem

•

3 pary to

żebra rzekome, zrośnięte z parą żeber

położonych powyżej

•

2 pary to

żebra wolne, niezrośnięte z mostkiem;

przednia część żeber zbudowana jest z chrząstki, co

nadaje im elastyczność i umożliwia ruchy klatki
piersiowej

- mostek

2015-03-24

10

Klatka piersiowa

Budowa żebra



Ma dwa końce, koniec tylny

kręgosłupowy, koniec przedni

mostkowy, pomiędzy nimi jest

trzon żebra. Na końcu tylnym

występuje głowa, szyjka i

guzek. Głowa ma

powierzchnie stawową dla

połączenia z trzonem kręgu
piersiowego i od 2 do 10

żebra głowa jest podzielona

przebiegającym poziomo

grzebieniem głowy. Guzek

żebra ma powierzchnię

stawową dla połączenia z
wyrostkiem poprzecznym

kręgu piersiowego. Guzek nie

występuje na żebrze 11 i 12.

2015-03-24

11

Mostek



Nieparzysta kość przedniej
ściany klatki piersiowej



Łączy się z obojczykiem i
chrząstkami żeber
prawdziwych



Składa się z następujących
elementów:

rękojeść mostka, trzon

mostka, wyrostek
mieczykowaty

Klatka piersiowa

1 – rękojeść mostka, 2 –

wcięcie szyjne, 3 –
szczelina stawu mostkowo
obojczykowego, 4 – kąt
mostka, 5 – trzon mostka,
6 – żebro drugie

7 – łuk żebrowy, 8 – kąt

podmostkowy, 9 –
wyrostek mieczykowaty

2015-03-24

12

Mechanika klatki piersiowej



Klatka piersiowa mimo lekkiej budowy jest mocna i

odporna. Jest to możliwe dzięki dużej sprężystości

pierścieni żebrowych, gdzie każdy pierścień składający

się z jednej pary żeber poprzecznie połączonych z

mostkiem, stanowi napiętą sprężynę, a napięcie to

dodatkowo nasilają mięśnie międzyżebrowe. Szczególnie

korzystnie zbudowana jest ściana przednia, gdzie za

pośrednictwem mostka, każdy ciężar czy uderzenie

rozkłada się na szereg obustronnych pierścieni

żebrowych. Złamania ściany przedniej są więc wyjątkowo

rzadkie. Częściej występują złamania ścian bocznych,

gdzie uderzenie trafia na jedno lub kilka żeber. Ściana

tylna jest mocniejsza, ale mniej sprężysta