Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Bookarnia Online

.

Osoby

na eksponowanych

stanowiskach

politycznych

Przeciwdziałanie korupcji

i praniu pieniędzy

Wiesław Jasiński

Warszawa 2012

Osoby

na eksponowanych

stanowiskach

politycznych

Przeciwdziałanie korupcji

i praniu pieniędzy

Wiesław Jasiński

Warszawa 2012

Publikacja dofi nansowana przez PPBW Sp. z o.o.
Praca naukowa sfi nansowana ze środków na naukę w latach 2009–2011

jako projekt rozwojowy.

Stan prawny na 31 grudnia 2011 r.

Recenzent

Prof. zw. dr hab. Emil W. Pływaczewski
Wydawca

Monika Pawłowska
Redaktor prowadzący

Adam Choiński
Opracowanie redakcyjne

Studio Diament
Łamanie

Studio Diament
Projekt okładki

Marcin Domitrz

© Copyright by

Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2012

ISBN: 978-83-264-0708-6

Wydane przez:

Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o.

Redakcja Książek
01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a

tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail]

www.wolterskluwer.pl

Księgarnia internetowa www.profinfo.pl

5

Spis treści

Wykaz skrótów ................................................................................................ . 11
Wprowadzenie ................................................................................................. . 15
Rozdział I
Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne
i definicje pokrewne ....................................................................................... . 19
§.1.. Geneza.pojęcia.osoby.zajmującej.eksponowane.stanowisko.

polityczne.................................................................................................. . 19

§.2.. Definicja.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

w.III.dyrektywie.i.konwencji.ONZ.przeciwko.korupcji.(UNCAC)...... . 27
1.. Krajowe.i.zagraniczne.osoby.na.eksponowanych..

stanowiskach.politycznych................................................................ . 32

2.. Katalog.znaczących.funkcji.publicznych......................................... . 36
3.. Zakres.członków.rodziny.i.bliskich.współpracowników.

w.definicji.osób.na.eksponowanych.stanowiskach..
politycznych......................................................................................... . 38

§.3.. Definicja.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

w.ustawie.o.przeciwdziałaniu.praniu.pieniędzy..
oraz.finansowaniu.terroryzmu.............................................................. . 40
1.. Geneza.nowego.pojęcia.prawnego.................................................. . 40
2.. Miejsce.zamieszkania.w.polskiej.definicji.osób.zajmujących.

eksponowane.stanowiska.polityczne............................................... . 42

3.. Katalog.eksponowanych.stanowisk.politycznych......................... . 46
4.. Zakres.pojęcia.„członkowie.rodziny.i.bliscy..

współpracownicy”............................................................................... . 50

§.4.. Definicje.funkcjonariusza.publicznego.i.osoby.pełniącej..

funkcję.publiczną.jako.kategorii.pokrewnych.................................... . 56

6

Spis treści

Rozdział II
Instrumenty prawne dotyczące transakcji i stosunków gospodarczych
z osobami zajmującymi eksponowane stanowiska polityczne
w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu
terroryzmu ........................................................................................................ . 59
§.1.. Podejście.oparte.na.ryzyku.jako.uwarunkowanie.zmian..

w.zasadach.przeciwdziałania.praniu.pieniędzy.oraz.finansowaniu.
terroryzmu................................................................................................. . 59

§.2.. Standardowe.środki.bezpieczeństwa.finansowego........................... . 63
§.3.. Uproszczone.środki.bezpieczeństwa.finansowego............................ . 75
§.4.. Wzmożone.środki.bezpieczeństwa.finansowego............................... . 77
§.5.. Normy.prudencyjne.dotyczące.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych..................................................................... . 79
1.. Przesłanki.tworzenia.norm.prudencyjnych.dotyczących.osób..

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych............................ . 79

2.. Ustalanie.czy.klient.jest.osobą.na.eksponowanym.stanowisku.

politycznym.......................................................................................... . 81

3.. Zezwolenie.na.zawarcie.umowy.z.osobą.

na.eksponowanym.stanowisku.politycznym................................. . 86

4.. Ustalanie.źródeł.pochodzenia.wartości.majątkowych.

wprowadzanych.do.obrotu............................................................... . 87

5.. Stała.kontrola.przeprowadzanych.transakcji................................. . 90

§.6.. Rejestracja.i.analiza.transakcji.przeprowadzanych.przez.osoby..

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych................................. . 92

§.7.. Przechowywanie.informacji.o.osobach.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych..................................................................... . 99

§.8.. Przekazywanie.informacji.o.transakcjach.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych.do.Generalnego.Inspektora..
Informacji.Finansowej........................................................................... . 100

§.9.. Wstrzymanie.transakcji,.blokada.rachunku.i.zamrażanie.środków.

osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych..................... . 103

§.10..Normy.prudencyjne.dotyczące.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych.jako.element.procedur..
wewnętrznych........................................................................................ . 107

§.11..Odpowiedzialność.karna.i.administracyjna.za.nierespektowanie.

norm.prudencyjnych............................................................................. . 109

Spis treści

7

Rozdział III
Inne rozwiązania prawne dotyczące polskich osób na eksponowanych
stanowiskach politycznych do wykorzystania w kontroli
przeprowadzanych przez nie transakcji ................................................... . 114
§.1.. Istota.i.zakres.środków.zapobiegania.korupcji.osób..

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych............................... . 114

§.2.. Oświadczenia.majątkowe.polskich.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych................................................................... . 119
1.. Oświadczenia.majątkowe.polskich.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych.określone.w.ustawie..
antykorupcyjnej................................................................................... 120

2.. Oświadczenia.majątkowe.posłów.i.senatorów............................ . 126
3.. Oświadczenia.majątkowe.sędziów................................................ . 130
4.. Oświadczenia.majątkowe.wyższych.oficerów.sił.zbrojnych..... . 132

§.3.. Ograniczenia.ustanowione.w.polskim.prawie.antykorupcyjnym.

wobec.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych......... . 133
1.. Ograniczenia.w.prowadzeniu.działalności.gospodarczej..

polskich.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.
określone.w.ustawie.antykorupcyjnej........................................... . 135

2.. Ograniczenia.dotyczące.posłów.i.senatorów............................... . 137
3.. Ograniczenia.dotyczące.sędziów.................................................... . 138
4.. Ograniczenia.dotyczące.oficerów.sił.zbrojnych........................... . 139

Rozdział IV
Praktyka stosowania przepisów dotyczących osób na eksponowanych
stanowiskach politycznych.......................................................................... . 141
§.1.. Analiza.ryzyka........................................................................................ . 141
§.2.. Identyfikacja.osób.na.eksponowanych.stanowiskach..

politycznych............................................................................................ . 145
1.. Ustalanie.czy.klient.jest.osobą.na.eksponowanym.stanowisku.

politycznym........................................................................................ . 145

2.. Ustalanie.czy.rzeczywisty.beneficjent.jest.osobą.

na.eksponowanym.stanowisku.politycznym............................... . 148

3.. Listy.i.inne.instrumenty.identyfikacyjne...................................... . 152

§.3.. Ustalanie.źródeł.majątku.i.źródeł.pochodzenia.funduszy.

wprowadzanych.do.obrotu.przez.osoby.na.eksponowanych.
stanowiskach.politycznych................................................................... . 160

8

Spis treści

§.4.. Zatwierdzanie.umów/transakcji.z.osobami.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych................................................................... . 168

§.5.. Monitoring.transakcji.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.

politycznych............................................................................................ . 170

1.. Zasady.i.metody.monitoringu.transakcji.osób..

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.......................... . 170

2.. Warunki.czasowe.monitoringu....................................................... . 177

§.6.. Procedury.wewnętrzne.instytucji.obowiązanych............................ . 179

§.7.. Audyt........................................................................................................ . 181

§.8.. Szkolenia.................................................................................................. . 184

§.9.. Poziom.zgodności.ze.standardami.międzynarodowymi................ . 186
Rozdział V

Korupcja i pranie pieniędzy z udziałem osób na eksponowanych

stanowiskach politycznych ......................................................................... . 194

§.1.. Korupcja.a.pranie.pieniędzy................................................................ . 194

§.2.. Mechanizmy.korupcyjne.z.udziałem.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych................................................................... . 195

1.. Korupcja.wyborcza............................................................................ . 195

2.. Korupcja.w.związku.ze.stanowieniem.prawa.............................. . 202

3.. Korumpowanie.polityków.w.obszarze.działalności.

biznesowej.......................................................................................... . 207

3.1.. Mechanizmy.korumpowania.osób.

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

w.obszarze.działalności.biznesowej...................................... . 211

3.2.. Kategorie.spraw.załatwianych.przez.PEP.w.związku.

z.korupcją.w.obszarze.działalności.biznesowej.................. . 215

3.3.. Formy.łapówek.dla.osób.na.eksponowanych..

stanowiskach.politycznych.................................................... . 228

4.. Nielegalne.finansowanie.partii.politycznych............................... . 230

§.3.. Pranie.pieniędzy.z.udziałem.osób.na.eksponowanych..

stanowiskach.politycznych................................................................... . 239

§.4.. Osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych..

a.główne.zagrożenia.współczesnego.świata..................................... . 249

1.. Osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych..

a.profity.z.dyktatury......................................................................... . 249

2.. Osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych..

a.pomoc.finansowa.dla.państw.rozwijających.się....................... . 256

Spis treści

9

3.. Służby.specjalne.a.osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.

politycznych....................................................................................... . 260

4.. Finansowanie.terroryzmu.a.osoby.

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.......................... . 265

5.. Udział.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

w.zorganizowanej.przestępczości.................................................. . 272

§.5.. Wybrane.praktyczne.aspekty.funkcjonowania.osób..

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych............................... . 283

1.. Działalność.gospodarcza.osób.na.eksponowanych..

stanowiskach.politycznych.............................................................. . 283

2.. Osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych..

a.korzyści.z.immunitetu................................................................... . 286

3.. Osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych..

po.złożeniu.urzędu........................................................................... . 288

§.6.. Przykładowe.elementy.funkcjonowania.członków.rodziny.

i.współpracowników.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.

politycznych............................................................................................ . 291

1.. Działalność.gospodarcza.bliskich.współpracowników.osób..

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.......................... . 291

2.. Funkcjonowanie.rodzin.królewskich............................................. . 294

3.. Działalność.charytatywna.członków.rodziny.osób.

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.......................... . 296

§.7.. Wybrane.elementy.przeciwdziałania.korupcji.i.praniu.pieniędzy.

z.udziałem.osób.na.eksponowanych.stanowiskach..

politycznych............................................................................................ . 299

1.. Whistleblowing.a.osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.

politycznych....................................................................................... . 299

2.. Udział.środków.masowego.przekazu.w.ujawnianiu.patologii..

osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych................. . 302

3.. Inne.źródła.ujawniania.korupcji.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych.............................................................. . 305

Podsumowanie .............................................................................................. 307
Załączniki ....................................................................................................... . 315
Bibliografia ..................................................................................................... . 347

11

Wykaz skrótów

Akty prawne

dyrektywa

2006/70/WE.

–. dyrektywa. Komisji. 2006/70/WE. z. dnia. 1. sierpnia.

2006. r. ustanawiająca. środki. wykonawcze. do. dy-

rektywy. 2005/60/WE. Parlamentu. Europejskiego.

i.Rady.w.odniesieniu.do.definicji.„osoby.zajmującej.

eksponowane.stanowisko.polityczne”,.jak.również.

w.odniesieniu.do.technicznych.kryteriów.stosowa-

nia.uproszczonych.zasad.należytej.staranności.wo-

bec.klienta.oraz.wyłączenia.z.uwagi.na.działalność.

finansową.prowadzoną.w.sposób.sporadyczny.lub.

w.bardzo.ograniczonym.zakresie.(Dz..Urz..UE.L.214.

z.04.08.2006,.s..29)

FCPA.

–. amerykańska.ustawa.o.zagranicznych.praktykach.ko-

rupcyjnych.z.dnia.19.grudnia.1977.r..(ang..Foreign Cor-

rupt Practices Act).

III dyrektywa. –. dyrektywa. 2005/60/WE. Parlamentu. Europejskie-

go.i.Rady.z.dnia.26.października.2005.r..w.sprawie.

przeciwdziałania.korzystaniu.z.systemu.finansowego.

w.celu.prania.pieniędzy.oraz.finansowania.terroryzmu.

(Dz..Urz..UE.L.309.z.25.11.2005,.s..15.z.późn..zm.)

k.c.

–. ustawa.z.dnia.23.kwietnia.1964.r..–.Kodeks.cywilny.

(Dz..U..Nr.16,.poz..93.z.późn..zm.)

k.k..

–. ustawa.z.dnia.6.czerwca.1997.r..–.Kodeks.karny.(Dz..U..

Nr.88,.poz..553.z.późn..zm.)

12

Wykaz skrótów

Konstytucja RP. –. Konstytucja.Rzeczypospolitej.Polskiej.z.dnia.2.kwiet-

nia.1997.r..(Dz..U..Nr.78,.poz..483.z.późn..zm.)

p.u.s.p..

–. ustawa.z.dnia.27.lipca.2001.r..–.Prawo.o.ustroju.sądów.

powszechnych.(Dz..U..Nr.98,.poz..1070.z.późn..zm.)

u.o.d.o.

–. ustawa.z.dnia.29.sierpnia.1997.r..o.ochronie.danych.

osobowych.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2002.r..Nr.101,.poz..926.

z.późn..zm.)

u.o.p.d.g..

–. ustawa.z.dnia.21.sierpnia.1997.r..o.ograniczeniu.prowa-

dzenia.działalności.gospodarczej.przez.osoby.pełniące.

funkcje.publiczne.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2006.r..Nr.216,.

poz..1584.z.późn..zm.;.ustawa.antykorupcyjna).

u.p.d.o.f..

–. ustawa.z.dnia.26.lipca.1991.r..o.podatku.dochodowym.

od.osób.fizycznych.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2010.r..Nr.51,.

poz..307.z.późn..zm.)

u.p.w.o.f.

–. ustawa.z.dnia.16.listopada.2000.r..o.przeciwdziałaniu.

praniu.pieniędzy.oraz.finansowaniu.terroryzmu.(tekst.

jedn.:.Dz..U..z.2010.r..Nr.46,.poz..276.z.późn..zm.)

u.r..

–. ustawa. z. dnia. 29. września. 1994. r.. o. rachunkowo-

ści. (tekst. jedn.:. Dz.. U.. z. 2009. r.. Nr. 152,. poz.. 1223.

z.późn..zm.)

u.s.d.g..

–. ustawa.z.dnia.2.lipca.2004.r..o.swobodzie.działalno-

ści.gospodarczej.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2010.r..Nr.220,.

poz..1447.z.późn..zm.)

u.s.w.ż.z..

–. ustawa.z.dnia.11.września.2003.r..o.służbie.wojskowej.

żołnierzy.zawodowych.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2010.r..

Nr.90,.poz..593.z.późn..zm.)

u.w.m.p.s..

–. ustawa.z.dnia.9.maja.1996.r..o.wykonywaniu.manda-

tu.posła.i.senatora.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2011.r..Nr.7,.

poz..29.z.późn..zm.)

UNCAC.

–. Konwencja.Narodów.Zjednoczonych.przeciwko.ko-

rupcji,. przyjęta. przez. Zgromadzenie. Ogólne. Naro-

dów.Zjednoczonych.dnia.31.października.2003.r..(ang..

United Nations Convention against Corruption,.Dz..U..

z.2007.r..Nr.84,.poz..563)

Wykaz skrótów

13

Czasopisma i oficjalne publikatory

Dz. U..

–. Dziennik.Ustaw

Dz. Urz..

–. Dziennik.Urzędowy.

NP.

–. Nowe.Prawo

ONSA

–. Orzecznictwo.Naczelnego.Sądu.Administracyjnego

OSAB.

–. Orzecznictwo.Sądów.Apelacji.Białostockiej

OSNC.

–. Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego..Izba.Cywilna

OTK

–. Orzecznictwo.Trybunału.Konstytucyjnego

Pr. Bank..

–. Prawo.Bankowe

Prok. i Pr..

–. Prokuratura.i.Prawo

Prz. Sejm..

–. Przegląd.Sejmowy

PUG.

–. Przegląd.Ustawodawstwa.Gospodarczego

Inne

AML.

–. przeciwdziałanie. praniu.pieniędzy.(ang..anti-money

laundering)

CDD.

–. normy.ostrożnościowe.w.stosunku.do.klientów,.ciągła.

należyta.staranność (ang..customer due diligence).

CFT..

–. walka.z.finansowaniem.terroryzmu.(ang..combating the

financing of terrorism)

EDD.

–. zwiększona.należyta.staranność.(ang..enhanced due di-

ligence).

ETPC.

–. Europejski.Trybunał.Praw.Człowieka

FATF.

–. Grupa.Specjalna.ds..Przeciwdziałania.Praniu.Pienię-

dzy.(ang..Financial.Action.Task.Force)

FIU.

–. jednostka.wywiadu.finansowego,.jednostka.analityki.

finansowej.(ang..Financial.Intelligence.Unit)

GIIF.

–. Generalny.Inspektor.Informacji.Finansowej.

KYC.

–. procedura.„poznaj.swojego.klienta”.(ang..know your

customer)

Wykaz skrótów

PEP.

–. osoby.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

(ang..politically exposed persons)

RBA.

–. podejście.oparte.na.ryzyku.(ang..risk based approach)

SA.

–. sąd.apelacyjny

SAR

–. podejrzane.sprawozdania.z.działalności.(ang..suspi-

cious activity reports)

SN

–. Sąd.Najwyższy

STR

–. informacje.o.transakcjach.podejrzanych.(ang..suspi-

cious transaction reports)

TK.

–. Trybunał.Konstytucyjny

15

Wprowadzenie

Korupcja.jest.zwykle.definiowana.jako.wykorzystywanie.władzy.

publicznej.lub.pozycji.biznesowej.do.osiągania.korzyści.majątkowych.lub.

osobistych..Jednocześnie.kategoria.ta.jest.powszechnie.wykorzystywana.

do.określenia.różnych.rodzajów.patologii.społecznych.i.gospodarczych..

Oznacza.to,.że.złożone.i.wielowymiarowe.pojęcie.korupcji.nie.zawsze.jest.

utożsamiane.wyłącznie.z.łapownictwem.i.płatną.protekcją,.ale.służy.także.

do.definiowania.różnorodnych.innych.nieprawidłowości.

Rozmiary.korupcji.są.trudne.do.oszacowania.z.uwagi.na.jej.utajony.

charakter,.brak.świadków,.śladów.i.ofiar..Tym.niemniej.wszystkie.organi-

zacje.międzynarodowe.wskazują.na.jej.powszechność.w.państwach.rozwi-

jających.się.i.ciągle.wysoki.poziom.w.krajach.o.ustabilizowanej.demokracji..

Bank.Światowy.szacuje,.że.każdego.roku.wręczane.są.na.świecie.łapówki,.

których.łączna.kwota.znacznie.przekracza.1.bln.dolarów

1

,.a.sumy.zde-

fraudowanego.mienia.na.skutek.m.in..działań.korupcyjnych.w.państwach.

rozwijających.się.szacowane.są.na.20–40.mld.dolarów.rocznie..Kwota.ta.

stanowi.roczny.produkt.brutto.aż.12.najbiedniejszych.państw.na.świecie,.

w.których.zamieszkuje.ponad.240.mln.ludzi.

Korupcja.powoduje.szereg.dotkliwych.skutków.w.obszarze.społecz-

nym.i.gospodarczym..W.pierwszej.kolejności.podważa.w.praktyce.zasady.

demokratycznego.państwa,.w.tym.głównie.zasadę.równości.obywateli.

wobec.prawa..W.dalszym.ciągu.–.dereguluje.system.dystrybucji.dochodu.

narodowego,.wprowadzając.dysfunkcjonalny.system.rozpowszechniania.

przywilejów.i.pogłębiając.nierówności.w.podziale.dochodów..Korupcja.

niszczy.rozwój.społeczeństw,.deprawuje.i.pozbawia.zwykłych.obywateli.

korzyści,.jakie.mogliby.osiągać.z.niezakłóconego.patologiami.systemu..Do-

1.

World.Bank,.The costs of corruption,.dnia.8.kwietnia.2004.r.,.http://web.worldbank.org/.

.WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,contentMDK:20190187~menuPK:34457~pagePK:34370~.piPK:34424.

~theSitePK:4607,00.html.

16

Wprowadzenie

tyczy.to.zresztą.nie.tylko.obecnego.pokolenia,.stwarza.zagrożenia.także.dla.

egzystencji.przyszłych.generacji.społeczeństw.wielu.krajów.

Zachowania.korupcyjne.powodują.negatywne.skutki.w.gospodarce..

W.pierwszej.kolejności.zniekształcają.procesy.decyzyjne,.a.w.konsekwen-

cji.ograniczają.inwestycje,.obniżają.dochody.państwa.z.ceł,.podatków.czy.

z.prywatyzacji,.zwiększają.koszty.zamówień.publicznych.czy.też.działal-

ności.gospodarczej..W.ostatecznym.rozrachunku.powodują.zmniejszanie.

wydatków.na.bieżącą.egzystencję..Trudno.zgodzić.się.z.poglądami.nie-

których.ekspertów,.że.mechanizmy.korupcyjne.mogą.być.akceleratorem.

dynamiki.ekonomicznej.w.państwie,.nawet.jeśli.przejściowo.„przyspieszą”.

załatwianie.spraw.nielicznych.biznesmenów..W.rezultacie.zawsze.są.za-

grożeniem.dla.zdrowej.i.efektywnie.rozwijającej.się.gospodarki.w.różnych.

regionach.świata.

Negatywne.skutki.patologii.korupcyjnych.zawsze.przenoszą.się.z.ob-

szaru.społecznego.i.gospodarczego.na.wymiar.polityczny,.gdzie.zagrażają.

legitymacji.państwa.wobec.społeczeństwa,.dezintegrują.organy.administra-

cji.czy.organy.stanowienia.prawa..W.konsekwencji.stwarzają.zagrożenie.dla.

bezpieczeństwa,.spoistości.wewnętrznej.i.suwerenności.wielu.państw.

Korupcja.stwarza.tym.większe.zagrożenie.społeczne.i.gospodarcze,.

im.głębiej.i.powszechniej.w.poszczególne.działania.łapownicze.angażują.

się.osoby.stojące.na.czele.administracji.państwowej.czy.też.politycy.po-

dejmujący.najważniejsze.decyzje.w.państwie..Ich.znaczący.wpływ.na.

rozprzestrzenianie.się.korupcji.w.społeczeństwie.znajduje.się.w.centrum.

zainteresowania.wielu.organizacji.międzynarodowych,.które.od.połowy.

ubiegłej.dekady.obejmują.tę.kategorię.wspólnym.terminem:.osoby.na.eks-

ponowanych.stanowiskach.politycznych.(ang..politically exposed persons –

PEP)..Ich.zaangażowanie.się.w.działania.korupcyjne.przyjmuje.różne.for-

my..Przebiega.w.obszarze.stanowienia.prawa,.administracji.państwowej,.

kształtowania.polityki.gospodarczej,.a.przede.wszystkim.na.styku.proce-

sów.biznesowych.i.działalności.politycznej..Wszystkie.te.działania.osób.

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.coraz.mocniej.wpływają.

na.proces,.który.nazywany.jest.zawłaszczaniem.państwa.dla.celów.kor-

poracji.czy.partii.politycznych..Staje.się.on.tym.groźniejszy,.że.prowadzi.

bezpośrednio.do.defraudowania.funduszy.państwowych..Mechanizmy.te.

przeanalizowano.w.rozdziale.V.niniejszego.opracowania.

Środki.finansowe.pochodzące.z.korupcji.podlegają.legalizacji,.tak.jak.

dochody.z.przestępczości.narkotykowej,.wymuszania.haraczy.czy.fałszo-

wania.pieniędzy..Efektywność.tego.procesu.z.udziałem.osób.na.ekspo-

17

Wprowadzenie

nowanych.stanowiskach.politycznych.może.być.zresztą.znacznie.wyższa.

niż.w.innych.przypadkach..Korzystając.z.uprzywilejowanej.pozycji.spo-

łecznej.oraz.państwowej.mogą.oni.angażować.się.w.działania.przestępcze.

z.mniejszą.obawą.ujawnienia.przez.pracowników.instytucji.obowiązanych.

do.przeciwdziałania.praniu.pieniędzy.czy.przedstawicieli.organów.ściga-

nia..To.zresztą.może.powodować,.że.PEP.zajmować.się.będą.legalizacją.

środków.finansowych.pochodzących.z.innych.niż.korupcja.źródeł..Pozycja.

osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.sprzyja.wykorzysty-

waniu.międzynarodowych.transferów.finansowych.i.coraz.bardziej.wysu-

blimowanych.technik.w.procederze.korupcji..Wszystkie.te.mechanizmy.są.

głęboko.kamuflowane,.a.oszukańcze.praktyki.mogą.prowadzić.do.dużych.

strat.finansowych.tych.instytucji,.które.nie.będą.stosować.odpowiednich.

działań.prudencyjnych..Katalog.głównych.metod.prania.pieniędzy.scha-

rakteryzowano.w.rozdziale.V.

Przeciwdziałanie.praniu.pieniędzy.z.udziałem.osób.na.eksponowa-

nych.stanowiskach.politycznych.staje.się.jedną.z.najlepszych.metod.tro-

pienia.korupcji.i.defraudacji.funduszy.państwowych.na.dużą.skalę..Odpo-

wiednie.regulacje.w.tym.zakresie.powstają.dopiero.od.połowy.pierwszej.

dekady.XXI.w..Najpierw.Grupa.Specjalna.ds..Przeciwdziałania.Praniu.

Pieniędzy.(ang..Financial.Action.Task.Force.–.FATF).określiła.standard.

w.postaci.zalecenia.nr.6

2

..Następnie.Organizacja.Narodów.Zjednoczonych.

w.konwencji.z.dnia.31.października.2003.r..przeciwko.korupcji.zobowią-

zała.poszczególne.kraje.do.wzmożonej.kontroli.rachunków.otwieranych.

przez.prominentne.osoby,.a.Parlament.Europejski.i.Rada.w.dyrektywie.

2005/60/WE. Parlamentu. Europejskiego. i. Rady. z. dnia. 26. października.

2005.r..w.sprawie.przeciwdziałania.korzystaniu.z.systemu.finansowego.

w.celu.prania.pieniędzy.oraz.finansowania.terroryzmu.(Dz..Urz..UE.L.309.

z.25.11.2005,.s..15.z.późn..zm.).określiły.tzw..wzmożone.środki.należytej.

staranności.wobec.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

Kilka.lat.funkcjonowania.nowych.rozwiązań.pozwala.na.pierwsze.

oceny..Eksperci.Banku.Światowego.przeprowadzili.badania.dotyczące.

dostosowania.praktyk.krajowych.do.standardów.międzynarodowych.na.

podstawie.raportów.ewaluacyjnych.FATF..Dla.potrzeb.niniejszej.publika-

cji.przeprowadzono.natomiast.badania.ankietowe.w.jednostkach.analityki.

finansowej.w.państwach.członkowskich.Unii.Europejskiej..Łącznie.bada-

2.

Zob..Narodowy.Bank.Polski,.Generalny.Inspektorat.Nadzoru.Bankowego,.Grupa Specjal-

na ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy. Czterdzieści Zaleceń,.Warszawa.2003,.http://www.oecd.org/.

dataoecd/38/49/34030754.pdf.

18

Wprowadzenie

niom.poddano.praktyki.w.następujących.obszarach.stosowania.wzmo-

żonych.środków.bezpieczeństwa.finansowego.wobec.osób.na.ekspono-

wanych.stanowiskach.politycznych:.regulacje.prawne,.statystyczne.ujęcie.

praktyki.dotyczącej.stosowania.regulacji,.procedury.wewnętrzne,.prakty-

ka.stosowania.przepisów.wewnętrznych,.ocena.ryzyka,.ustalanie.funkcji.

politycznych,.ustalanie.źródeł.pochodzenia.wprowadzanych.do.obrotu.

wartości.majątkowych,.monitoring.transakcji,.zatwierdzanie.transakcji,.

audyt.procedur.i.szkolenia.w.zakresie.procedur..Wyniki.badań.przedsta-

wiono.w.rozdziale.I.i.IV.

Mechanizmy. korupcyjne. i. prania. pieniędzy. z. udziałem. osób. na.

eksponowanych.stanowiskach.politycznych,.które.przedstawiono.w.roz-

dziale.V,.powodują,.że.środki.bezpieczeństwa.finansowego.powinny.być.

stosowane.coraz.szerzej..Poza.tym,.należy.wspomagać.ich.użyteczność.

poprzez.wprowadzanie.dodatkowych.instrumentów.antykorupcyjnych,.

np..obowiązkowego.składania.oświadczeń.majątkowych.czy.ograniczeń.

w.zakresie.prowadzenia.działalności.gospodarczej..O.polskich.rozwiąza-

niach.w.tym.zakresie.traktuje.rozdział.III.

Praktyka.stosowania.wzmożonych.środków.bezpieczeństwa.finan-

sowego.wobec.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.różni.

się.znacznie.w.poszczególnych.krajach..Różne.jest.także.zaangażowanie.

poszczególnych.organów.państwowych.(jednostek.analityki.finansowej,.

prokuratury,.policji,.agend.rządowych.ds..przeciwdziałania.korupcji.itp.)..

Czasami.znajduje.się.ono.w.początkowej.fazie.rozwoju..Rzutuje.to.nega-

tywnie.na.zaangażowanie.instytucji.obowiązanych.w.rozwój.procedur.pru-

dencyjnych..W.skali.globalnej.ciągle.potrzebna.jest.harmonizacja.podstawo-

wych.rozwiązań.prawnych.dotyczących.problematyki,.w.tym.definicji.osób.

na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.i.rozstrzygnięć.w.zakresie:.

statusu.zamieszkania.(zagraniczne.czy.także.krajowe),.członków.rodziny.

i.współpracowników.oraz.sprawowanych.funkcji.politycznych.

Konieczne.będzie.zapewne.wypracowanie.wielu.nowych.procedur.

w.zakresie.ustalania.pochodzenia.majątku.oraz.funduszy.wprowadzanych.

do.obrotu.finansowego,.zarówno.przez.osoby.na.eksponowanych.stano-

wiskach.politycznych,.jak.i.rzeczywistych.beneficjentów.

Wydarzenia.polityczne.z.zimy.2010/2011.r.,.związane.także.z.mię-

dzynarodowymi.transferami.miliardowych.funduszy.dyktatorów.z.Afryki.

Północnej.oraz.koniecznością.ich.zamrażania.w.wielu.bankach.pokazują,.

jak.istotne.jest.wprowadzenie.wzmożonych.środków.bezpieczeństwa.fi-

nansowego.wobec.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.

19

Rozdział I

Definicja osób zajmujących

eksponowane stanowiska polityczne

i definicje pokrewne

§ 1. Geneza pojęcia osoby zajmującej

eksponowane stanowisko polityczne

Zgodnie.z.art..1.ust..2.dyrektywy.2005/60/WE.Parlamentu.Europej-

skiego.i.Rady.z.dnia.26.października.2005.r..w.sprawie.przeciwdziałania.

korzystaniu.z.systemu.finansowego.w.celu.prania.pieniędzy.oraz.finanso-

wania.terroryzmu.(Dz..Urz..UE.L.309.z.25.11.2005,.s..15.z.późn..zm.)

3

.pranie.

pieniędzy.jest.przestępstwem.polegającym.na:

a). zamianie. lub. przekazaniu. wartości. majątkowych. pochodzących.

z.działalności.o.charakterze.przestępczym.lub.z.udziału.w.takiej.dzia-

łalności,.w.celu.ukrycia.lub.zatajenia.bezprawnego.pochodzenia.tych.

wartości.majątkowych.albo.udzieleniu.pomocy.osobie,.która.bierze.

udział.w.takiej.działalności.w.celu.uniknięcia.przez.nią.prawnych.

konsekwencji.tych.działań,

b). ukryciu.lub.zatajeniu.prawdziwego.charakteru.wartości.majątko-

wych.lub.praw.związanych.z.nimi,.ich.źródła,.miejsca.przechowy-

wania,.rozporządzania,.faktu.ich.przemieszczania,.ze.świadomością,.

że.wartości.te.pochodzą.z.działalności.o.charakterze.przestępczym.

lub.udziału.w.takiej.działalności,

3.

Directive.2005/60/EC.of.the.European.Parliament.and.of.the.Council.of.26.October.2005.on.

the.prevention.of.the.use.the.financial.system.for.the.purpose.of.money.laundering.and.terrorist.

financing..Dalej.jako.III.dyrektywa.

20

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

c). nabyciu,.objęciu.w.posiadanie.albo.używaniu.wartości.majątkowych.

pochodzących.z.działalności.o.charakterze.przestępczym.lub.udziału.

w.takiej.działalności,

d). współdziałaniu,.usiłowaniu.popełnienia,.pomocnictwie.lub.podżega-

niu.w.przypadkach.zachowań.określonych.w.lit..a–c

–. również.jeżeli.działania,.w.ramach.których.uzyskano.wartości.ma-

jątkowe,.były.prowadzone.na.terytorium.innego.państwa.

Zgodnie.z.powyższą.definicją.można.przyjąć,.że.działalność.prze-

stępcza. związana. z. procederem. prania. pieniędzy. jest. zawsze. prze-

kształceniem.środków.pochodzących.ze.źródeł.nielegalnych.(zamiana).

albo.transferem.tych.środków.(przekazywanie,.ukrywanie,.nabywanie,.

obejmowanie.w.posiadanie)..W.dobie.nowych.technologii.działania.te.

przebiegają. na. terytorium. wielu. państw.. Choćby. z. tego. powodu. ko-

nieczne.było.przyjęcie.rozwiązań.prawnych.ułatwiających.ściganie.tego.

przestępstwa.oraz.przeciwdziałanie.mu.w.systemach.finansowych.i.go-

spodarczych..Poza.tym.impuls.do.działań.międzynarodowych.wynikał.

z.założenia,.że.walka.z.praniem.pieniędzy.jest.jedną.z.najlepszych.metod.

eliminowania.zagrożeń.związanych.ze.zorganizowaną.przestępczością,.

np..narkotykową.czy.handlem.ludźmi..Pierwszym.impulsem.do.podję-

cia.skoordynowanej.międzynarodowej.akcji.przeciwko.praniu.pieniędzy.

było,.jak.się.ocenia,.zaniepokojenie.społeczności.międzynarodowej.wy-

wołane.zjawiskiem.narkomanii.oraz.nielegalnym.handlem.substancja-

mi.odurzającymi

4

..Od.dawna.uważano,.że.są.to.najważniejsze.proble-

my.wymagające.podjęcia.działań.w.skali.światowej..Pierwszym.aktem,.

który.mówił.o.tym.procederze.była.Konwencja.Narodów.Zjednoczonych.

o.zwalczaniu.nielegalnego.obrotu.środkami.odurzającymi.i.substancja-

mi.psychotropowymi,.sporządzona.w.Wiedniu.dnia.20.grudnia.1988.r..

(Dz..U..z.1995.r..Nr.15,.poz..69)

5

..Jej.głównym.elementem.było.zobowiąza-

nie.stron.do.penalizacji.prania.dochodów.pochodzących.z.nielegalnego.

handlu.narkotykami.(art..3.ust..1.lit..c)

6

..Obok.tego.konwencja.wiedeńska.

4.

W.C..Gilmore,.Brudne pieniądze. Metody przeciwdziałania praniu pieniędzy,.Warszawa.1999,.

s..59..Zob..także:.E.W..Pływaczewski,.Pranie brudnych pieniędzy. Możliwości przeciwdziałania z uwzględ-

nieniem roli systemu bankowego,.Toruń.1993;.W..Filipkowski,.Zwalczanie przestępczości zorganizowanej

w aspekcie finansowym,.Kraków.2004.

5.

Konwencja.(zwana.wiedeńską).weszła.w.życie.dnia.11.listopada.1990.r.,.po.ratyfikowaniu.

przez.20.państw..Polska.ratyfikowała.konwencję.wiedeńską.w.dniu.30.kwietnia.1994.r..

6.

Przestępstwem.prania.pieniędzy.według.definicji.konwencji.jest:.„(b).(i).zamiana.lub.prze-

kazanie.mienia,.wiedząc,.że.mienie.to.pochodzi.z.przestępstwa.lub.przestępstw.wymienionych.

w.lit..(a).niniejszego.ustępu.lub.ze.współudziału.w.takim.przestępstwie.lub.przestępstwach,.w.celu.

§ 1. Geneza pojęcia osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne

21

w.art..5.ust..3.wprowadziła.zakaz.posługiwania.się.tajemnicą.bankową.

jako.usprawiedliwieniem.odmowy.działań.wymierzonych.przeciwko.pro-

cederowi,.który.można.uznać.za.pierwszy.instrument.przeciwdziałania.

praniu.dochodów.uzyskiwanych.ze.sprzedaży.narkotyków..Tym.samym.

w.końcu.lat.80..doprowadzono.do.powstania.nowego.obszaru.regulacji,.

z.pogranicza.prawa.międzynarodowego.publicznego.i.krajowego.prawa.

karnego,.a.także.innych.dziedzin.prawa..Stanowi.on.od.tamtego.okresu.

odrębną.gałąź.prawa.międzynarodowego,.którą.można.nazwać.między-

narodowym.prawem.przeciw.praniu.pieniędzy..Obejmuje.ona.przepisy.

karne

7

.oraz.przepisy.przeciw.praniu.pieniędzy.o.charakterze.cywilnym,.

finansowym,.administracyjnym.i.innym

8

.

Proces.zmian.tworzenia.prawa.przeciw.praniu.pieniędzy.w.obszarze.

międzynarodowym.przebiega.w.sposób.bardzo.dynamiczny..Cechują.go.

przede.wszystkim:

1). duże.zaangażowanie.opiniodawcze.wszystkich.pozarządowych.or-

ganizacji.międzynarodowych.specjalizujących.się.w.przeciwdziała-

niu.praniu.pieniędzy;

2). przestrzeganie.reżimów.legislacyjnych.przez.organizacje.międzyna-

rodowe,.m.in..Unię.Europejską;

3). wykorzystywanie.doświadczeń.podmiotów.zobligowanych.do.prze-

ciwdziałania.praniu.pieniędzy.w.poszczególnych.krajach,.a.także.or-

ganizacji.zrzeszających.te.podmioty

9

;

wykrycia.lub.zamaskowania.nielegalnego.pochodzenia.tego.mienia.lub.też.w.celu.udzielenia.pomo-

cy.jakiejkolwiek.osobie,.która.współdziała.w.popełnieniu.takiego.przestępstwa.lub.przestępstw.po.

to,.aby.osoba.ta.uniknęła.skutków.prawnych.swego.postępowania;.(ii).ukrywanie.lub.maskowanie.

rzeczywistej.istoty,.źródła,.umiejscowienia,.sposobu.rozporządzania,.przemieszczania,.praw.lub.

tytułu.własności.do.mienia,.wiedząc,.że.pochodzi.ono.z.przestępstwa.lub.przestępstw,.o.których.

mowa.w.lit..(a).niniejszego.ustępu.lub.z.udziału.w.takim.przestępstwie.lub.przestępstwach”.

7.

Przepisy.karne.znajdują.się.w.następujących.aktach.prawa.międzynarodowego:.Kon-

wencji.nr.141.Rady.Europy.o.praniu,.ujawnianiu,.zajmowaniu.i.konfiskacie.dochodów.pochodzą-

cych.z.przestępstwa,.sporządzonej.w.Strasburgu.dnia.8.listopada.1990.r..(polski.tekst.konwencji:.

Dz..U..z.2003.r..Nr.46,.poz..394);.Konwencji.Narodów.Zjednoczonych.przeciwko.międzynarodowej.

przestępczości.zorganizowanej,.przyjętej.przez.Zgromadzenie.Ogólne.Narodów.Zjednoczonych.

dnia.15.listopada.2000.r..(polski.tekst.konwencji:.Dz..U..z.2005.r..Nr.18,.poz..158.z.późn..zm.);.

Konwencji.Rady.Europy.o.praniu,.ujawnianiu,.zajmowaniu.i.konfiskacie.dochodów.pochodzących.

z.przestępstwa.oraz.o.finansowaniu.terroryzmu,.sporządzonej.w.Warszawie.dnia.16.maja.2005.r..

(polski.tekst.konwencji:.Dz..U..z.2008.r..Nr.165,.poz..1028)..

8.

Przede.wszystkim.trzy.dyrektywy.unijne.w.sprawie.przeciwdziałania.wykorzystywaniu.

systemu.finansowego.do.celów.prania.pieniędzy,.o.których.szczegółowo.dalej..

9.

Takimi.organizacjami.są.m.in..Bazylejski.Komitet.Nadzoru.Bankowego.(Basel.Committee.

on.Banking.Supervision).i.Grupa.Wolfsberg.(The.Wolfsberg.Group),.która.skupia.największe.insty-

22

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

4). szybka.reakcja.na.niedostosowanie.prawa.do.nowych.rozwiązań.

technologicznych.i.technicznych.w.obszarach,.których.dotyczą.nor-

my.prudencyjne;

5). wykorzystywanie.doświadczeń.organów.ścigania.i.wymiaru.spra-

wiedliwości.związanych.głównie.z.percepcją.nowych.mechanizmów.

sprawczych.prania.pieniędzy.oraz.angażowaniem.się.nowych.pod-

miotów.w.proceder.

Proces.ten.przebiega.następująco..Organy.ścigania.lub.instytucje.

zaangażowane.w.eliminowanie.czy.ograniczanie.procederu.w.systemach.

gospodarczych.poszczególnych.państw.dostosowujących.swoje.standardy.

do.standardów.przyjętych.przez.organizacje.międzynarodowe,.np..Finan-

cial.Action.Task.Force.on.Money.Laundering.(FATF)

10

.identyfikują.nowe.

tucje.finansowe.świata:.ABN.AMRO,.Banco.Santander,.Bank.of.Tokyo-Mitsubishi.UFJ,.Barclays,.Citi-

group,.Credit.Suisse,.Deutsche.Bank,.Goldman.Sachs,.JP.Morgan.Chase,.Societe.Generale.i.UBS.

10.

Grupa.Specjalna.ds..Przeciwdziałania.Praniu.Pieniędzy.(ang..The Financial Action Task

Force,.FATF).powstała.w.1989.r..podczas.szczytu.Grupy.G7..Jest.niezależnym.podmiotem.między-

rządowym,.którego.zadaniem.jest.przygotowywanie.i.wspieranie.działań.służących.zwalczaniu.

procederu.prania.pieniędzy.i.finansowania.terroryzmu..Obejmuje.obecnie.34.państwa.oraz.dwie.

organizacje.regionalne.(Komisję.Europejska.oraz.Gulf.Cooperation.Council),.a.także.jako.obserwa-

torów.8.struktur.regionalnych.typu.FATF.(tzw..FSRB.–.FATF-Style.Regional.Body).w:.Radzie.Europy.

(Komitet.MONEYVAL),.Eurazji.(EAG.–.Grupa.Euroazjatycka),.Afryce.Południowo-Wschodniej,.

Afryce.Zachodniej,.Ameryce.Południowej,.Azji.i.Oceanii,.na.Karaibach,.Afryce.Północnej.oraz.na.

Bliskim.Wschodzie,.jak.również.16.organizacji.międzynarodowych.o.statusie.obserwatorów,.m.in..

Unię.Europejską,.Grupę.Egmont,.Międzynarodowy.Fundusz.Walutowy,.Bank.Światowy,.Europej-

ski.Bank.Centralny,.OECD,.Europol,.Eurojust,.Interpol..Do.podstawowych.zadań.FATF.należy:

1).upowszechnianie.wiedzy.na.temat.zwalczania.procederu.prania.pieniędzy;

2).wspieranie.swych.członków.w.implementacji.zaleceń.(40.zaleceń.odnośnie.do.zwalczania.

prania.pieniędzy.i.9.zaleceń.odnośnie.do.zwalczania.finansowania.terroryzmu.–.zalece-

nia.te.tworzą.podstawowe.ramy.do.zwalczania.tych.procederów,.odnoszą.się.zarówno.

do.krajowych.systemów.instytucjonalnych,.karnych,.finansowych.i.regulacji.obowiązu-

jących.w.poszczególnych.państwach,.jak.również.do.współpracy.międzynarodowej);

3).wzmocnienie.mechanizmu.przeglądu.metod.prania.pieniędzy.i.finansowania.terroryzmu,.

a.także.środków.zapobiegawczych.

FATF.przeprowadza.ewaluacje.swoich.państw.członkowskich.w.zakresie.zgodności.środków.

zapobiegania.praniu.pieniędzy.i.finansowaniu.terroryzmu.ze.standardami.międzynarodowymi,.

a.także.uczestniczy.w.ewaluacjach.przeprowadzanych.przez.inne.gremia.międzynarodowe,.ze.

szczególnym.uwzględnieniem.FSRB..Ponadto.FATF.inicjuje.kierunki.działań.państw,.organizacji.

oraz.podmiotów.o.charakterze.ponadnarodowym.w.obszarze.walki.z.praniem.pieniędzy.i.finanso-

waniem.terroryzmu,.poprzez.prace.sprawdzające.(tj..różnego.rodzaju.kwestionariusze.dotyczące.

polityki.państw.w.tej.dziedzinie),.określa.nowe.zagrożenia.i.obszary.ryzyka.związane.z.praniem.

pieniędzy.i.finansowaniem.terroryzmu,.publikuje.raporty.poświęcone.tym.zagadnieniom..Polska.

także,.mimo.że.nie.jest.członkiem.FATF,.włącza.się.w.działania.realizowane.przez.Grupę..Udziela.

odpowiedzi.na.kwestionariusze.opracowywane.przez.ekspertów.tego.podmiotu,.uczestniczy.we.

wspólnych.posiedzeniach.grup.roboczych.FATF.i.MONEYVAL,.w.szczególności.Grupy.Typologicz-

nej..Ponadto,.jako.członek.MONEYVAL,.ma.możliwość.uczestnictwa.w.posiedzeniach.plenarnych.

§ 1. Geneza pojęcia osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne

23

techniki.prania.pieniędzy..Informacje.dotyczące.tych.technik.są.następnie.

opracowywane.w.postaci.raportów.rocznych

11

.lub.specjalistycznych

12

..Ich.

analiza.powoduje,.że.organizacje.wydają.nowe.zalecenia.albo.modyfiku-

ją.obowiązujące..Są.one.stosowane.np..przez.instytucje.finansowe.w.po-

szczególnych.państwach.członkowskich.Unii.Europejskiej..Równolegle.

trwają.prace.nad.zmianami.prawnymi,.które.w.znacznej.mierze.opierają.

się.na.praktyce.wypracowanej.przez.te.instytucje..Dla.przykładu,.mecha-

nizm.prania.pieniędzy.polegający.na.wykorzystaniu.tzw..alternatywnych.

systemów.przekazu.środków.finansowych.(ARS).został.zidentyfikowany.

w.latach.90..FATF.kilkakrotnie.w.swych.raportach

13

.opisywała.te.mecha-

nizmy,.a.w.2003.r..zmieniła.zalecenie.nr.8

14

..W.ślad.za.tym.w.III.dyrek-

tywie.zawarto.odpowiednie.rozwiązania,.które.także.mają.znaczenie.dla.

FATF,.z.czego.wielokrotnie.korzystała..W.2004.r..Polska.złożyła.aplikację.o.przyjęcie.w.poczet.człon-

ków.FATF.i.rozpoczęła.aktywne.działania.dyplomatyczne,.promujące.dorobek.państwa.w.obszarze.

walki.z.praniem.pieniędzy.i.finansowaniem.terroryzmu..Źródło:.www.mf.gov.pl.

11.

FATF.publikuje.raporty.roczne.nieprzerwanie.od.1990.r.

12.

FATF.publikowała.raporty.specjalistyczne.od.połowy.lat.90..w.postaci.tzw..typologies re-

ports..W.późniejszym.okresie.–.od.połowy.ubiegłego.dziesięciolecia.–.FATF.publikuje.raporty.bądź.

wytyczne.dotyczące.mechanizmów.prania.pieniędzy.w.różnych.obszarach.życia.gospodarczego,.

dotyczące.różnych.produktów.finansowych.czy.różnych.obszarów.ryzyka..Do.najważniejszych.

raportów.tego.typu.w.ostatnim.5-leciu.należą:.International Best Practices Managing the Anti-Money

Laundering and Counter-Terrorist Financing Policy Implications of Voluntary.Tax Compliance Programmes,.

22.października.2010.r.;.Money laundering vulnerabilities of Free Trade Zones,.marzec.2010.r.;.Money

laundering and terrorist financing in the securities sector,.październik.2009.r.; Risk-Based Approach – Gu-

idance for the Insurance Sector,.październik.2009.r.;.Money Laundering through the.Football Sector,.lipiec.

2009.r.; Vulnerabilities of Casinos and Gaming Sector,.marzec.2009.r.;.Risk-Based Approach – Guidance

for Money Service Businesses,.lipiec.2009.r.;.Guidance on capacity building for mutual evaluations and im-

plementation of the FATF standards within low capacity countries,.29.lutego.2008.r.;.Money laundering &

terrorist financing vulnerabilities of commercial websites and internet payment systems,.18.czerwca.2008.r.;.

Terrorist financing,.29.lutego.2008.r.;.Money laundering & terrorist financing through the real estate sector,.

29.czerwca.2007.r.;.Laundering the proceeds of vat carousel fraud,.23.lutego.2007.r.;.The misuse of corporate

vehicles, including trust and company service providers,.13.października.2006.r.;.Report on new payment

methods,.13.października.2006.r.;.Trade based money laundering,.23.czerwca.2006.r.

13.

FATF,.Money Laundering and Terrorist Financing Typologies 2004–2005,.10.czerwca.2005.r.;.

FATF,.Report on new payment methods,.13.października.2006.r.

14.

Zalecenie.nr.8.FATF:.„Instytucje.finansowe.powinny.zwracać.szczególną.uwagę.na.zagro-

żenie.procederem.prania.brudnych.pieniędzy.powstałe.w.związku.z rozwojem.lub.pojawianiem.

się.nowych.technologii,.które.przyczyniają.się.do.anonimowości.i.w.związku.z.tym,.w.razie.po-

trzeby,.podejmować.środki.w.celu.zapobiegania.wykorzystywaniu.nowych.technologii.do.prania.

brudnych.pieniędzy..W.szczególności.instytucje.finansowe.powinny.wprowadzić.specjalne.zasady.

postępowania.i.procedury,.które.mogą.zostać.wykorzystane.w.przypadku.specyficznego.rodzaju.

ryzyka,.jakie.stwarzają.operacje.i.transakcje.finansowe.przeprowadzane.bez.fizycznego.udziału.

klientów”..Zob..Narodowy.Bank.Polski,.Generalny.Inspektorat.Nadzoru.Bankowego,.Grupa Spe-

cjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy. Czterdzieści Zaleceń,.Warszawa.2003,.http://www.oecd.

org/dataoecd/38/49/34030754.pdf.

24

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

ograniczenia.lub.eliminowania.mechanizmu.wykorzystania.ARS.do.prania.

pieniędzy

15

..Podobnie.można.by.wskazać.na.kształtowanie.się.prawnych.

rozwiązań.prudencyjnych.ukierunkowanych.na.transakcje.w.obrocie.to-

warowym,.w.tym.mechanizm.transferpricingu.(nadfakturowywania.czy.

niedofakturowywania.obrotu.towarowego)

16

.

Analogicznie.tworzone.były.regulacje.dotyczące.pewnych.kategorii.

podmiotów.funkcjonujących.w.systemie.finansowym,.które.częściej.niż.

inne.wykorzystywane.są.do.celów.prania.pieniędzy,.bądź.też.dotyczące.

pewnych.źródeł.brudnych.pieniędzy..Tak.było.z.wprowadzeniem.norm.

określających.penalizację.prania.dochodów.pochodzących.z.korupcji.(nor-

my.międzynarodowego.prawa.karnego.przeciw.praniu.pieniędzy)

17

.oraz.

norm.określających.obowiązki.instytucji.obowiązanych.do.monitorowania.

transakcji.i.rachunków,.przez.które.mogą.być.wprowadzane.do.obrotu.

finansowego.środki.pochodzące.z.przekupstwa.osób.na.eksponowanych.

stanowiskach.politycznych.

Terminu.„osoba.na.eksponowanym.stanowisku.politycznym”.użyto.

po.raz.pierwszy.w.poprawionych.Wytycznych.dotyczących.Przeciwdzia-

łania.Praniu.Pieniędzy.dla.Sektora.Finansowego,.opracowanych.przez.

Komisję.Nadzoru.Finansowego.Jersey.we.wrześniu.2001.r.

18

.W.dokumen-

cie.tym.dla.PEP.zastępczo.stosowany.był.także.termin.„potentaci”.(potenta-

tes),.który.oznacza.osoby.na.wyższych.(senior).stanowiskach.politycznych.

oraz.ich.najbliższych.(immediate):.rodzinę.oraz.bliskich.współpracowni-

ków..Według.tych.wytycznych.PEP.to.w.szczególności:

1). osoby. na. wyższych. stanowiskach. politycznych. w. państwowych.

strukturach.wykonawczych,.legislacyjnych,.administracyjnych,.mi-

litarnych.oraz.sądowniczych.(wybieralnych.lub.niewybieralnych),.

a.także.członkowie. partii. politycznych. lub.członkowie. zarządów.

przedsiębiorstw.państwowych;

15.

Chodzi.tu.o.art..13.ust..2.III.dyrektywy.

16.

Szeroko.na.ten.temat:.Z..Bielecki,.W..Jasiński,.Wykorzystywanie transakcji w międzynarodo-

wym obrocie handlowym do prania pieniędzy,.Kontrola.Państwowa.2002,.nr.5.

17.

III.dyrektywa.wprowadziła.do.katalogu.źródeł.brudnych.pieniędzy.korupcję..Wcześniej.

ujmowała.to.już.konwencja.nr.141.Rady.Europy.z.dnia.8.listopada.1990.r..w.sprawie.prania.docho-

dów.pochodzących.z.przestępstwa,.ich.ujawniania,.zajmowania.i.konfiskaty..Szeroko.na.temat.re-

gulacji.międzynarodowych.dotyczących.przeciwdziałania.praniu.pieniędzy.zob.:.B..Bieniek,.Pranie

pieniędzy w prawie międzynarodowym, europejskim oraz.polskim,.Warszawa.2010.

18.

Jersey.Financial.Services.Commission,.Anti-Money Laundering Notes for the Finance Sector,.

lipiec.1999.

§ 1. Geneza pojęcia osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne

25

2). bliska.rodzina,.w.tym.rodzice,.małżonkowie,.rodzeństwo,.dzieci,.mał-

żonkowie.tych.rodziców.i.dzieci,.dziadkowie.i.wnuki;

3). bliscy.współpracownicy,.o.których.powszechnie.i.publicznie.wiado-

mo,.że.utrzymują.bliskie.relacje.z.PEP.lub.też.osoby,.które.realizowały.

krajowe.lub.międzynarodowe.transakcje.na.rzecz.PEP.

Wytyczne,.definiując.PEP.nie.określają.jednoznacznie,.czy.chodzi.

o.osoby.zagraniczne.czy.krajowe..Można.jednakże.zakładać,.analizując.

instrumenty.prudencyjne.dotyczące.PEP,.że.katalog.ma.charakter.wąski,.

obejmujący.zagraniczne.osoby.na.eksponowanych.stanowiskach,.głównie.

z.krajów,.które.powszechnie.znane.są.z.wysokiego.poziomu.korupcji.

W.październiku.2001.r..Komitet.Bazylejski.ds..Nadzoru.Bankowe-

go.zdefiniował.PEP.jako.osoby.fizyczne,.które.zajmują.albo.zajmowały.

prominentne.funkcje.publiczne,.w.tym.szefów.państw,.wysokich.rangą.

polityków,.wysokich.rangą.członków.rządów,.wysokich.przedstawicieli.

wymiaru.sprawiedliwości.oraz.sił.zbrojnych,.członków.zarządów.przed-

siębiorstw.państwowych.oraz.wysokich.rangą.członków.głównych.partii.

politycznych

19

.

W.maju.2002.r..Grupa.Wolfsberg.opublikowała.wytyczne

20

.dotyczące.

PEP..Zawarta.w.nich.definicja.określa.osoby.na.eksponowanych.stanowi-

skach.politycznych.jako.osoby,.które.zajmują.lub.zajmowały.stanowiska.

publiczne,. np.. członkowie. rządów,. członkowie. zarządów. spółek. pań-

stwowych,.członkowie.parlamentów,.politycy.itp.,.a.także.członkowie.ich.

rodzin.i.bliscy..Wolfsberg Frequently Asked Questions on Politically Exposed

Persons.zawierały.szczegółowy.komentarz.dotyczący.PEP..Do.jego.najważ-

niejszych.elementów.należą:

1). definicją.PEP.objęte.są.wyłącznie.osoby.fizyczne;

2). stanowiska.publiczne,.o.których.mowa.w.definicji.PEP,.charaktery-

zowane.są.poprzez.przymioty.rangi.–.wysokie.(senior),.prominentne,.

ważne;

3). definicja.obejmuje.przykładowe.wskazania.tych.stanowisk.–.szef.

państwa,.szef.rządu,.ministrowie,.sędziowie,.oficerowie.sił.zbroj-

nych,.członkowie.rodzin.królewskich.sprawujących.rządy,.członko-

wie.zarządów.przedsiębiorstw.państwowych,.członkowie.głównych.

partii.politycznych.oraz:.szefowie.organizacji.międzynarodowych,.

19.

Basel.Committee.on.Banking.Supervision,.Customer Due Diligence for Banks,.paździer-

nik.2001,.§.41.

20.

The.Wolfsberg.Group,.Wolfsberg Frequently Asked Questions on Politically Exposed Persons,.

maj.2002.

26

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

np..Banku.Światowego,.Międzynarodowego.Funduszu.Walutowego,.

Organizacji.Narodów.Zjednoczonych,.członkowie.parlamentu,.kor-

pusu.dyplomatycznego,.ambasadorowie,.chargé d’affaires.i.członkowie.

zarządów.banków.centralnych;

4). członkowie.rodziny.jako.PEP.obejmują:.małżonków,.dzieci,.rodziców.

oraz.rodzeństwo,.a.także.osoby.pozostające.we.wspólnym.pożyciu.

z.PEP;

5). bliscy.jako.PEP.obejmują:.osoby,.o.których.powszechnie.i.publicznie.

wiadomo,.że.utrzymują.bliskie.relacje.gospodarcze.z.PEP.lub.dorad-

cy.gospodarczy.PEP,.w.szczególności.doradcy.finansowi.lub.osoby,.

które.działają.w.imieniu.PEP.

Terminu.PEP.użyto.także.w.2003.r.,.zmieniając.40.zaleceń.FATF..

W.Słowniczku.do.dokumentu

21

.PEP.określono.jako:.osoby.fizyczne,.które.

zajmują.lub.zajmowały.prominentne.stanowiska.publiczne.zagranicą,.np..

szef.państwa.lub.szef.rządu,.wysocy.rangą.politycy,.wysocy.rangą.urzęd-

nicy.rządu,.wymiaru.sprawiedliwości.i.sił.zbrojnych,.członkowie.zarządów.

przedsiębiorstw.państwowych,.ważni.funkcjonariusze.partyjni..Tak.samo.

jak.PEP.traktowani.są.członkowie.ich.rodzin.oraz.bliscy..Definicja.nie.obej-

muje.średniej.i.niskiej.rangi.osób.wymienionych.powyżej.

Definicje.PEP,.które.różne.organizacje.proponowały.w.latach.2001–2003.

w.przygotowywanych.przez.siebie.dokumentach,.odnosiły.się.bezpośrednio.

do.tworzonego.w.tym.okresie.nowego.standardu.przeciwdziałania.praniu.

pieniędzy..Wprowadzano.zatem.w.obszarze.zaleceń.instrumenty.pruden-

cyjne,.które.miały.odnosić.się.do.zdefiniowanej.kategorii.osób..We.wszyst-

kich.tych.zaleceniach.wskazywano.na.PEP.jako.osoby.charakteryzujące.się.

wysokim.ryzykiem.narażenia.na.skorumpowanie,.a.jednocześnie.ryzykiem.

łatwego.wykorzystywania.systemu.finansowego.do.nielegalnych.działań,.

w.tym.prania.pieniędzy..Wszystkie.one.stanowiły.istotny.wkład.do.two-

rzenia.zrębów.prawa.międzynarodowego.przeciw.praniu.pieniędzy.oraz.

międzynarodowego.prawa.antykorupcyjnego

22

.

21.

FATF,.Recommendations, Interpretative Notes and Metodology, Glossary of Definitions Used in

the Metodology,.Paris.2003.

22.

Według.C..Nowak.regulacje.odnoszące.się.do.działań.antykorupcyjnych,.obejmujące.roz-

wiązania.z.pogranicza.prawa.międzynarodowego.publicznego.i.krajowego.prawa.karnego,.a.także.

innych.dziedzin.prawa,.stanowią.odrębną.gałąź.prawa.międzynarodowego,.którą.można.nazwać.

międzynarodowym.prawem.antykorupcyjnym..W.jego.ramach.można.wyróżnić.międzynarodowe.

antykorupcyjne.prawo.karne..Ta.dziedzina.obejmuje.przepisy.nakazujące.reglamentację.zachowań.

korupcyjnych,.które.składają.się.na.zespół.antykorupcyjnych.przepisów.o.charakterze.karnym..

Ma.ona.wyraźnie.wyodrębniony.przedmiot.regulacji.i.oparta.jest.na.autonomicznych.źródłach.

§ 2. Definicja osób na eksponowanych stanowiskach politycznych w III dyrektywie...

27

Dorobek.obu.gałęzi.w.zakresie.norm.dotyczących.PEP.stanowi.przede.

wszystkim.III.dyrektywa.oraz.Konwencja.Narodów.Zjednoczonych.prze-

ciwko.korupcji,.przyjęta.przez.Zgromadzenie.Ogólne.Narodów.Zjednoczo-

nych.dnia.31.października.2003.r..(ang..United.Nations.Convention.against.

Corruption,.Dz..U..z.2007.r..Nr.84,.poz..563)

23

..Definicje.PEP.zawarte.w.tych.

regulacjach.skomentowane.zostaną.w.następnej.części.rozdziału.I

24

.

Badania.zrealizowane.dla.potrzeb.niniejszej.publikacji

25

.wskazują,.

że.w.prawie.wszystkich.państwach.członkowskich.UE.termin.„osoby.na.

eksponowanych.stanowiskach.politycznych”.nie.funkcjonował.przed.im-

plementacją.III.dyrektywy..Wszystkie.jednostki.analityki.finansowej.(Fi-

nancial Intelligence Unit).zapytane.o.kwestie.związane.z.definicją.wskazały,.

że.przed.wejściem.w.życie.III.dyrektywy.PEP.nie.było.instytucją.prawną.

§ 2. Definicja osób na eksponowanych stanowiskach

politycznych w III dyrektywie i konwencji ONZ

przeciwko korupcji (UNCAC)

Definicja.PEP.ma.znaczenie.dla.stosowania.rozwiązań.międzynaro-

dowego.prawa.antykorupcyjnego.i.międzynarodowego.prawa.przeciw.

praniu.pieniędzy,.rozwiązań.krajowych.państw.stron.konwencji.bądź.

państw.członkowskich.UE,.a.wreszcie.–.dla.poszczególnych.podmiotów.

realizujących.obowiązki.antykorupcyjne.czy.przeciw.praniu.pieniędzy..

Rozwiązania. prudencyjne. III. dyrektywy. i. UNCAC. powinny. stanowić.

norm..Należy.jednak.zauważyć,.że.obok.międzynarodowego.antykorupcyjnego.prawa.karnego.

w.ramach.międzynarodowego.prawa.antykorupcyjnego.powstała.druga,.osobna.sfera.regulacji..Ta.

gałąź.wyodrębniła.się.w.wyniku.procesu.umiędzynarodawiania.prawa.antykorupcyjnego.innego.

niż.karne..Obejmuje.ona.antykorupcyjne.przepisy.o.charakterze.cywilnym,.administracyjnym.i.in-

nym..Por..C..Nowak,.Korupcja w polskim prawie karnym na tle uregulowań międzynarodowych,.Warszawa.

2008,.s..134..Dziedzina.ta.ma.zatem.podobny.charakter,.jak.międzynarodowe.prawo.przeciw.praniu.

pieniędzy.

23.

United.Nations.Convention.against.Corruption,.COM/2003/0751.(dalej.UNCAC)..Kon-

wencja.weszła.w.życie.w.dniu.14.grudnia.2005.r..Polska.podpisała.konwencję.w.Meridzie.w.dniu.

10.grudnia.2003.r..Jej.ratyfikacja.była.wymieniana.jako.jeden.z.celów.II.etapu.Strategii.Antykorup-

cyjnej..Została.ratyfikowana.w.dniu.15.września.2006.r..Do.konwencji.nie.przystąpiły.państwa,.do.

których.mogą.być.transferowane.dochody.z.działalności.korupcyjnej,.np..Szwajcaria,.co.zmniejsza.

jej.praktyczne.znaczenie..Por..C..Nowak,.Korupcja...,.s..200.

24.

Pomocniczo.zostanie.także.zaprezentowana.definicja.z.40.zaleceń.FATF.

25.

Ankieta.badawcza.znajduje.się.w.załączniku.A..Dalej.dla.określenia.tych.badań.będzie.

używany.zwrot:.„badania.FIU.w.UE”..Wyniki.tych.badań.omówiono.szczegółowo.w.rozdziale.IV.

28

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

spójny.instrument.dotyczący.monitorowania.transakcji.PEP..Tymczasem.

już.definicje.PEP.znacząco.się.różnią,.a.tym.samym.dają.pierwszą.i.pod-

stawową.przeszkodę.dla.umacniania.praktyki.stosowania.nowych.norm.

przeciwdziałania.praniu.pieniędzy.i.ograniczania.korupcji..Komentatorzy.

przyczyn.tych.różnic.twierdzą

26

,.że.wynika.to.przede.wszystkim.z.wrażli-

wości.na.wszystkie.rozwiązania.prawne,.które.dotyczą.bezpośrednio.poli-

tyków,.a.więc.osób,.które.odpowiadają.za.stanowienie.prawa..Wydaje.się,.

że.należy.również.wskazać.na:

1). zawartość.katalogów.państw.stron.związanych.postanowieniami.do-

tyczącymi.PEP

27

,

2). zakres.kategorii.podmiotów,.które.mają.bezpośrednio.realizować.po-

stanowienia.dotyczące.PEP

28

,

3). otoczenie.prawne.instrumentów.dotyczących.monitorowania.trans-

akcji.i.rachunków.PEP

29

.

Definicje. zawarte. w. III. dyrektywie. i. UNCAC. są. zbieżne. jedynie.

w.sensie.ogólnym,.kiedy.przyjmuje.się,.że.PEP.oznaczają.osoby.fizyczne,.

które.sprawują.lub.sprawowały.znaczące.funkcje.publiczne,.a.także.człon-

ków.ich.najbliższej.rodziny.i.osoby.znane.jako.bliscy.współpracownicy.

tych.osób.

W.związku.z.powyższym.warto.wskazać.różnice.w.definicjach.PEP.

z.III.dyrektywy.i.UNCAC.w.następujących.obszarach:

1). miejsce.zamieszkania.osoby.uznawanej.za.PEP,

2). katalog.znaczących.funkcji.publicznych,

3). zakres.członków.rodziny.uznawanych.za.PEP,

4). zakres.bliskich.współpracowników.uznawanych.za.PEP

30

.

26.

Por..T.S..Greenberg,.L..Gray,.D..Schantz,.C..Gardner,.M..Latham,.Politically Exposed Persons.

Preventive.Measures for the Banking Sector,.Washington.D.C..2010,.s..25.

27.

Unikalność.UNCAC.polega.m.in..na.tym,.że.sięga.ona.głębiej.niż.inne.dokumenty.w.odnie-

sieniu.do.mienia.uzyskanego.w.wyniku.praktyk.korupcyjnych..Kompleksowy.sposób.traktowania.

korupcji.i.podkreślanie.znaczenia.odzyskiwania.mienia.przez.państwa.dotknięte.korupcją.(głównie.

wielką.korupcją.polityczną).według.ONZ.wynika.ze.specyfiki.tej.globalnej.organizacji.zrzeszającej.

zarówno.państwa.bogate,.jak.i.biedne,.dotknięte.korupcją.w.ogromnej.skali..Tej.perspektywy,.rzecz.

jasna,.brakuje.UE.czy.nawet.Radzie.Europy..Por..C..Nowak,.Korupcja...,.s..195..

28.

III.dyrektywa.kierowana.jest.do.instytucji.finansowych.i.kredytowych.oraz.niektórych.

podmiotów.pozafinansowych,.natomiast.art..52.UNCAC.stosuje.się.wyłącznie.wobec.instytucji.fi-

nansowych.

29.

W.III.dyrektywie,.z.uwagi.na.jej.prewencyjny.charakter,.zawarto.szeroki.katalog.instru-

mentów.określanych.jako.środki.bezpieczeństwa.finansowego..W.UNCAC.rozwiązania.dotyczące.

PEP.są.de facto.jedynymi,.które.mogą.być.określane.tym.mianem.

30.

§ 2. Definicja osób na eksponowanych stanowiskach politycznych w III dyrektywie...

29

Tabela 1..Porównanie.definicji.PEP.w.aktach.prawa.międzynarodowego.i.za-

leceniach.FATF

Elementy

definicji

UNCAC

III dyrektywa

Zalecenia FATF

Podstawa

definicji

Osoby,.które.

sprawują.lub.

sprawowały.

znaczące.funkcje.

publiczne,.jak.

również.człon-

kowie.ich.rodzin.

i.współpracow-

nicy

Osoby.fizyczne,.

które.sprawują.lub.

sprawowały.znaczą-

ce.funkcje.publiczne,.

jak.również.człon-

kowie.najbliższej.

rodziny.oraz.osoby.

znane.jako.bliscy.

współpracownicy.

tych.osób

Osoby,.które.

pełniły.lub.

pełnią.ważne.

funkcje.publicz-

ne.w.innych.

państwach,.

jak.również.

członkowie.naj-

bliższej.rodziny.

oraz.osoby.zna-

ne.jako.bliscy.

współpracowni-

cy.tych.osób

Osoba krajowa/

zagraniczna

Zarówno.za-

graniczna,.jak.

i.krajowa.(nie.

wyszczególniono)

PEP.rezydujący.

w.innym.kraju.

(art..13.ust..4..

III.dyrektywy)

Wyłącznie.

zagraniczne

Okres traktowa-

nia (uznawania)

osoby jako PEP

Nie.określono

Jeden.rok.po.opusz-

czeniu.stanowiska.

(art..2.ust..4.dyrekty-

wy.2006/70/WE)

Nie.określono

Zakres członków

rodziny uznawa-

nych jako PEP

Nie.określono

1).małżonkowie;

2).osoby.pozostające.

we.wspólnym.

pożyciu.z.PEP,.

traktowane.przez.

prawo.krajowe.jak.

małżonkowie;

3).dzieci.i.małżonko-

wie.tych.dzieci.lub.

osoby.pozostające.

z.nimi.we.wspól-

nym.pożyciu;

4).rodzice.(art..2.

ust..2.dyrektywy.

2006/70/WE)

Nie.określono.

30

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

Elementy

definicji

UNCAC

III dyrektywa

Zalecenia FATF

Zakres bliskich

współpracowni-

ków

Osoby.lub.przed-

siębiorstwa.blisko.

powiązane.z.PEP

1

1).każda.osoba.fizycz-

na,.która.jest.znana.

jako.współwłaści-

ciel.podmiotów.

prawa.założonych.

na.rzecz.PEP.

lub.jako.osoba.

pozostająca.z.PEP.

w.ścisłej.współ-

pracy.zawodowej.

(gospodarczej);

2).każda.osoba.

fizyczna,.która.jest.

jedyną.upraw-

nioną.do.majątku.

podmiotów.

prawa,.jeśli.zostały.

one.założone.na.

rzecz.PEP.(art..2.

ust..3.dyrektywy.

2006/70/WE)

Nie.określono

Głowy państw

Nie.wyszczegól-

nione

Wyszczególnione.

(art..2.ust..1.lit..a.dy-

rektywy.2006/70/WE)

Uwzględnione

Szefowie rządów

Nie.wyszczegól-

nieni

Wyszczególnieni.

(art..2.ust..1.lit..a.dy-

rektywy.2006/70/WE)

Uwzględnieni

Ministrowie

i członkowie

parlamentu

Nie.wyszczegól-

nieni

Ministrowie,.za-

stępcy.ministrów,.

wiceministrowie.

oraz.członkowie.par-

lamentu.(art..2.ust..1.

lit..a.i.b.dyrektywy.

2006/70/WE)

Nie.wyszcze-

gólniono,.ale.

wskazuje.się.na.

wyższych.urzęd-

ników.rządo-

wych.i.wyższych.

polityków

Członkowie partii

politycznych

Nie.wyszczegól-

nieni

Nie.wyszczególnieni

Ważni.człon-

kowie.partii.

politycznych

1

30.

Interpretative notes to the official records (travaux preparatoires) of the negotiations of the United

Nations.Convention against Corruption.(United Nations, New York, October 7, 2003),.A/58/422/Add..1,.§.50.

§ 2. Definicja osób na eksponowanych stanowiskach politycznych w III dyrektywie...

31

Elementy

definicji

UNCAC

III dyrektywa

Zalecenia FATF

Przedstawiciele

sądownictwa

Nie.wyszczegól-

nieni

Sędziowie.sądów.

najwyższych,.try-

bunałów.konstytu-

cyjnych.oraz.innych.

organów.sądowych,.

których.orzeczenia.

nie.podlegają.zaskar-

żaniu,.z.wyjątkiem.

trybów.nadzwyczaj-

nych.(art..2.ust..1.

lit..c.dyrektywy.

2006/70/WE)

Funkcjonariu-

sze

Przedstawiciele

sił zbrojnych

Nie.wyszczegól-

nieni

Wyżsi.rangą.oficero-

wie.(art..2.ust..1.lit..e.

dyrektywy.2006/70/

WE)

Funkcjonariu-

sze

Przedstawiciele

przedsiębiorstw

państwowych

Nie.wyszczegól-

nieni

Członkowie.struktur.

administracyj-

nych,.zarządczych.

lub.nadzorczych.

przedsiębiorstw.

państwowych.(art..2.

ust..1.lit..f.dyrektywy.

2006/70/WE)

Członkowie.

zarządów.

przedsiębiorstw.

państwowych

Przedstawiciele

dyplomacji

Nie.wyszczegól-

nieni

Ambasadorowie.

i.chargé d’affaires

(art..2.ust..1.lit..e.

dyrektywy.2006/70/

WE)

Nie.wyszczegól-

nieni

Przedstawiciele

banku central-

nego

Nie.wyszczegól-

nieni

Członkowie.trybu-

nałów.obrachun-

kowych.i.zarządów.

banków.centralnych.

(art..2.ust..1.lit..d.

dyrektywy.2006/70/

WE)

Nie.wyszczegól-

nieni

32

Rozdział I. Definicja osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne i definicje pokrewne

Elementy

definicji

UNCAC

III dyrektywa

Zalecenia FATF

Wyłączenia

Nie.ma

Osoby.publiczne.na.

stanowiskach.śred-

nich.i.niższych.(art..2.

ust..1.dyrektywy.

2006/70/WE)

Osoby.na.

stanowiskach.

średnich.i.niż-

szych

Źródło:. opracowanie. własne. na. podstawie:. T.S.. Greenberg,. L.. Gray,. D.. Schantz,. C.. Gardner,.

M..Latham,.Politically Exposed Persons. Preventive Measures for the Banking Sector,.Washington.

D.C..2010,.załącznik.C,.s..79–81.

1. Krajowe i zagraniczne osoby

na eksponowanych stanowiskach politycznych

W. UNCAC,. III. dyrektywie. oraz. w. zaleceniu. nr. 6. FATF. przyjęto.

różne.ujęcie.osoby.na.eksponowanym.stanowisku.politycznym.z.uwagi.

na.jej.miejsce.zamieszkania.(pochodzenia)..Konwencja.UNCAC.nie.roz-

różnia.PEP.krajowego.i.zagranicznego..Zatem.wzmocniony.monitoring.

rachunków.PEP.w.państwie.X.w.celu.ewentualnego.wykrycia.podejrza-

nych.transakcji.wynikający.z.art..52.ust..1.UNCAC.realizowany.jest.na.

tych.samych.zasadach.w.stosunku.do.np..ministra.w.rządzie.państwa.X,.

jak.i.ministrów.z.rządu.państwa.trzeciego..Trzeba.poza.tym.pamiętać,.że.

UNCAC.podpisało.140.państw,.a.106.ją.ratyfikowało

31

.i.żadne.nie.złożyło.

zastrzeżeń.co.do.treści.art..52.ust..1..W.art..3.pkt.8.III.dyrektywy,.w.którym.

definiuje.się.PEP,.nie.dokonano.rozróżnienia.na.osoby.krajowe.i.zagranicz-

ne..Jednocześnie.w.art..13.III.dyrektywy,.który.to.przepis.traktować.należy.

jako.rozszerzenie.definicji,.obowiązek.prudencyjny.odnosi.się.do.osoby.

zamieszkałej.w.innym.państwie.członkowskim.lub.państwie.trzecim

32

..Na-

tomiast.w.zaleceniu.nr.6.FATF.PEP.traktuje.się.jako.osobę.zagraniczną,.bez.

względu.na.miejsce.zamieszkania

33

.

31.

Dane.za:.C..Nowak,.Korupcja...,.s..193–194.

32.

O.podziale.PEP.w.kontekście.realizowanych.obowiązków.prudencyjnych.mowa.jest.już.w.pkt.

25.preambuły.do.III.dyrektywy:.„Międzynarodowe.wysiłki.na.rzecz.walki.z.korupcją.uzasadniają.zwró-

cenie.większej.uwagi.na.tego.typu.przypadki.oraz.stosowanie.ogółu.standardowych.zasad.identyfikacji.

klienta.w.stosunku.do.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.politycznych.na.szczeblu.krajowym,.zaś.

wzmocnionych.zasad.identyfikacji.klienta.w.stosunku.do.osób.na.eksponowanych.stanowiskach.poli-

tycznych.zamieszkujących.w.innych.Państwach.Członkowskich.lub.państwach.trzecich”..

33.

W.nocie.interpretacyjnej.do.zalecenia.nr.6.FATF.zachęca.się.kraje.do.rozszerzenia.definicji.

PEP.na.osoby.krajowe.

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

kliknij tutaj

.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

Bookarnia Online

.