1

Zakład Japonistyki i Koreanistyki, WO, UW

2009/10 semestr letni

Prof. dr hab. Ewa Pałasz-Rutkowska©

Dzieje Japonii (wykład II/2)

Okres Azuchi-Momoyama 安土桃山 (1573-1582; 1582-1598;1598-1603) (1)

Oda Nobunaga, Toyoyomi Hideyoshi – jednoczenie Japonii

Azuchi: zamek nad jez. Biwa w prow. Ōmi; Momoyama: w Fushimi, Kioto
Nadal trwa proces gekokujō; w II połowie XVI w. najsilniejsze rody sengoku daimyō to:
na Kiusiu: Shimazu, Ōtomo, Ryūzōji; na Sikoku: Chōsokabe; na Honsiu: Mōri, Saitō,
Asai, Asakura, Imagawa, Takeda, Uesugi
I.

Oda Nobunaga 織田信長 (1534-1582)

1. Ród Oda w prowincji Owari (ob. pref. Aichi); shugodai u rodu Shiba (sankanrei) –
konflikt osłabia ród; rozłam w rodzinie Oda – Nobunaga kontynuuje dzieło ojca i
jednoczy rodzinę, stopniowo zdobywając coraz większą władzę
2. Droga do (względnej) supremacji:
- 1560: bitwa w wąwozie Okehazama (Owari): walka z Imagawą Yoshimoto, który
usiłował dostać się do Kioto (Tokugawa Ieyasu jako zakładnik dowódcą u Imagawy);
Oda i 2 tys. wojowników pokonuje 25 tys. armię Imagawy = spektakularne zwycięstwo
i początek drogi do dominacji
- 1562: sojusz z Ieyasu (ziemie w prow. Mikawa, sąsiad od wschodu),; sojusz z Takedą
Shingenem, który walczy z Uesugim Kagekatsu;
– zdobywanie ziem (w kierunku stolicy) i wpływów = umacnianie pozycji
- dwór cesarki proponuje by Nobunaga ochraniał stolicę – odmowa (za wcześnie)
- 1567: Toyotomi Hideyoshi po stronie Ody, zdobywa mu ziemie
- 1568: Oda wkracza do Kioto – pomoc dla Ashikagi Yoshiakiego – siogunem;
Yoshiaki - Takeda, Asai, Asakura, Mōri, klasztory (Enryakuji: Hieizan i
Ishiyama-Honganji: Settsu, czyli ob. Osaka), grupy fanatyków religijnych = zmora Ody
- 1570: dalsze walki
- 1571: atak Ody na Hieizan; 1580 – zniszczona po latach walk forteca Honganji
- 1573 – walka z siogunem i wojskami przeciwników; Yoshiaki opuszcza Kioto =
obalenie Ashikagów = koniec Muromachi bakufu; Oda zwycęża A i A; umiera Takeda
Shingen, następcą syn Katsuyori
- 1575: bitwa pod Nagashino (kontrmarsze; kontrowersje) - zwycięstwo nad rodem
Takeda; film Kurosawy Akiry Kagemusha (Sobowtór)
- 1576: Nobunaga oddaje Owari synowi, Nobutadzie, a sam do Ōmi, gdzie zamek
Azuchi (uk. 1579); cd walk: 1582 – koniec rodu Takeda

2

Prof. Ewa Pałasz-Rutkowska© Dzieje Japonii cz. II wykład 2

2009/10 semestr letni

- 1582: zdrada Akechiego Mitsuhide - Oda popełnia samobójstwo w Honnōji (Kioto), a
Nobutada w zamku Nijō; Hideyoshi wyrusza na Akechiego, który ginie z rąk chłopów!
2. Skutki: podporządkowanie 20 z 68 prowincji, gł. centralna Japonia; lenna wasalom;
- od 1574: spisy ludności jako podstawa nowego podatku – od produktu: miarą wartości
ziemi wartość produktu w ryżu, jaki można było z niej zebrać (kokudaka; koku 石= ok.
180 l. ryżu); dobre stosunki z dworem; rozbraja chłopów i mnichów; wspiera kupców

II.

Toyotomi Hideyoshi 豊臣秀吉 (1536-1598) – syn chłopa

1. Droga do supremacji – wielki talent strategiczny, organizacyjny
- 1558: na służbie sojusznik Nobunagi, szybko awansuje, walczy dla Ody
- 1573: samodzielny sengoku daimyō, lenno w Echizen i Ōmi (zamek Nagahama);
zaopiekował się żoną i córkami pokonanego Asaiego (samobójstwo) – jedna z nich
Ochacha, jego ulubioną konkubiną Yodogimi
- 1582: kampania przeciw rodowi Mōri, ma go wesprzeć Akechi, zdrajca Ody; po
śmierci seniora, przejmuje schedę, kontynuując dzieło podporządkowywania
- 1583-90: budowa zamku w Osace
- od 1584: dalsze walki, sojusz z Tokugawa Ieyasu
- 1585: wyprawa na Sikoku; nazwisko Fujiwara i tytuł kampaku
- 1587: pacyfikacja Kiusiu; 1590 pacyfikacja rodu Hōjō (Odawara)
- 1592-1598: wyprawy na Koreę; I atak na półwysep, 220 tys. wojowników przeciw
Koreańczykom i Chińczykom, negocjacje; 1597: wznowienie walk 150 tys., duże straty;
2. Problemy z następcą Hideyoshiego: synek Tsurumatsu umiera w 1591
- 1591: wyznacza siostrzeńca Hidetsugu (przejmuje kampaku), Hideyoshi - taikō 太閤,
były kanclerz; - 1594 Hideyoshi przenosi się do zamku w Fushimi (Momoyama)
- 1593: rodzi się syn Hideyori; 1595: Hidetsugu zmuszony do samobójstwa
- 1598: powołuje radę pięciu starszych (gotairō 五大老) – seniorzy głównych rodów
(Ieyasu, Mōri Terumoto, Uesugi Kagekatsu, Maeda Toshie, Ukita Hideie), ale
odpowiedzialna przed radą pięciu pełnomocników (gobugyō五奉行)
3. Skutki: do 1590 Hideyoshi podporządkowuje sobie 99% Japonii; 8 prowincji w
Kantō jako lenno dla Ieyasu; od 1590 – okres hegemonii H., dyktator wojskowy; jedyny
dyspozytor ziemi – nadania; 1598: zasoby krajowe = 18,5 mln koku – H. ma 2 mln.
4. Powstaje definicja daimyō, pana feudalnego = posiadacz ziemi, dostarczającej nie
mniej niż 10 tys. koku ryżu rocznie; wojownicy administrują swoimi lennami; nowe
zależności wasalne; przesiedlenia