1

Zakład Japonistyki i Koreanistyki, WO, UW

2009/10 semestr letni

Prof. dr hab. Ewa Pałasz-Rutkowska©

Dzieje Japonii (wykład II/3)

Okres Azuchi-Momoyama 安土桃山 1573-1603 (2)

Stosunki z zagranicą – okres Muromachi

1. Chiny (dynastie: Yuan 1279-1368; Ming 1368-1644): od IX w. brak stosunków
oficjalnych; handel prywatny: zapotrzebowanie na luksusowe przedmioty; Ashikaga
Yoshimitsu godzi się być poddanym cesarza Chin
- 1401 r.: misja na dwór chiński, stosunki wznowione; 1404 – pierwszy statek handlowy
z Japonii, do 1547 r. 17 razy; tzw. handel zaświadczony (kangō bōeki 勘合貿易)
- Yoshimochi (4. 1395-1423) wstrzymuje handel; 1432: Yoshinori (6. 1428-1441)
nawiązuje, rozwój; z Chin: surowy jedwab, tkaniny, ceramika, malarstwo, monety
miedziane; z Japonii: miecze, zbroje, wachlarze, surowce (miedź, siarka)
2. Korea (Koryŏ 918-1392 i Chosŏn 1392-1910): 1366: pokojowe stosunki z Japonią
3. Królestwo Ryūkyū (1429: monarchia), wymiana handlowa: Naha ważny port
międzynarodowy dla Azji Wsch. i Połud.-Wsch.
4. Ezochi: stopniowe podporządkowywanie Ajnów, rdzennej ludności
5. Piraci (wakō) XIII-XVI; Tsushima, Iki, Matsura; XIV: ataki Koreę i wybrzeża Chin
6. Europejczycy w Japonii – „południowi barbarzyńcy” nanban 南蛮
- 1543: Portugalczycy na Tanegashimie: atrakcyjne towary gł. z Chin i Europy (jedwab)
oraz muszkiety/arkebuzy – nieznana w Japonii „celna” broń palna; rozwój handlu z
panami feudalnymi na Kiusiu - wpływ na ich bogacenie się oraz zmiana technik walki,
wpływ na przebieg wojen
- 1584 – Hiszpanie, 1609 – Holendrzy, 1613 - Anglicy
- chrześcijaństwo; 1549: pierwszy jezuita w Japonii, Francisco de Javier (Xavier;
Franciszek Ksawery); od 1593 franciszkanie; I kościół katolicki w Japonii (w
Yamaguchi) = nanbandera, czyli świątynia południowych barbarzyńców;
konwertyci w Japonii (1551 r – 1500; 1570 - 30 tys., 1605 - 750 tys.): wiara, czy
korzyści z handlu dla pana?; rywalizacja misjonarzy

Stosunki z zagranicą – okres Azuchi-Momoyama

I. Oda Nobunaga – esteta i kolekcjoner: zainteresowany towarami z Europy
- wspiera działania misjonarzy – przeciwwaga dla klasztorów buddyjskich
- docenia wiedzę księży (medycyna, kartografia, produkcja broni, druk, malarstwo)
1. Jezuici portugalscy, Gaspar Villela, Luis Frois
2. Ōmura Sumitada z księstwa Hizen (1563: chrzest jako- pierwszy daimyō)

Prof. Ewa Pałasz-Rutkowska© Dzieje Japonii cz. II wykład 3

2009/10 semestr letni

2

- port Nagasaki: pozwala osiedlać się jezuitom; 1580: przekazał w ofierze
- 1582: wraz z Arimą Harunobu i Ōtomo Yoshishige, daimyō-katolikami, realizuje
pomysł jezuity Alessandro Valignano – poselstwo na dwór papieski (4 nawróconych
młodych Japończyków: Itō Mancio, Chijiwa Miquel, Nakaura Jiliao i Hara Martinho);
przez Makao i Goa do Lizbony, Rzymu (tu audiencja u papieża Grzegorza XIII);
odwiedzili kilka państw europejskich; 1590: powrót do Japonii.
II. Toyotomi Hideyoshi – znawca sztuki
1. promuje korzystny dla Japonii handel zagraniczny, więcej statków w portach na
Kiusiu, w okolicach Kioto
2. antycudzoziemskie przepisy prawne; rywalizacja Portugalczyków z Hiszpanami
1587: 1. nakaz opuszczenia Japonii przez misjonarzy i zakaz chrześcijaństwa
1597: spalono lub ukrzyżowano 26 chrześcijan (w tym 6 Europejczyków)

Kultura

Dalszy rozwój dziedzin z epoki poprzedniej
1. teatr nō; Hideyoshi miłośnikiem, sam recytuje i gra
2. ceremonia herbaty: Sen-no Rikyū 千利休 (1522-91), autor podstawowych zasad
etykiety i kanonów estetycznych wabicha = wyciszone spotkania herbaciane:
- Takeno Jōō: pierwszy użył terminu wabi (ubóstwo, prostota, skromność)
- ustalenie zasad architektonicznych chashitsu, utensyliów, przebiegu ceremonii
(temae); czarki – cenne wyroby sztuki
- Rikyū a Nobunaga i Hideyoshi: główny mistrz ceremonii, autorytet; samobójstwo
3. architektura – budownictwo zamków obronnych na płaskim terenie: pierwszy zamek
w Azuchi (1579); zamek Hideyoshiego w Osace; Shirasagijō (Himejijō);
4. zdobnictwo i malarstwo (szkoła Kanō)
6. wpływy europejskie: - kartografia, druk: pierwszy słownik japońsko-portugalski
(1604; 32.800 haseł); bajki Ezopa;
- zapożyczenia językowe z portugalskiego: bateren (padre, ojciec), kirishitan (cristão,
chrześcijanin), pan (pão, chleb), tabako (tabaco, tytoń), kasutera (castella, ciasto
biszkoptowe);
- malarstwo olejne, miedziorytnictwo
- motywy na tradycyjnych wyrobach z laki (np. zestawach do kaligrafii, puzderkach na
lekarstwa inrō) i bogato złoconych parawanach, typowych dla szkoły malarskiej Kanō
- elementy strojów – dla kolekcjonerów-elegantów