12

KULISTYKA

O

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

STYCZEŃ-LUTY • 1/2005

Często mówi się, że brązowe wycieki

na policzkach to uroda persa i tak ma
być, ale czy na pewno? Czy kot perski
to kot „zapłakany”?

Wycieki te to najczęściej wynik zapa-

lenia spojówek. Przyczyn tego zapalenia
jest kilka:
– koci herpeswirus FHV-1;
– koci kaliciwirus FCV;
– chlamydia;
– mykoplazma;
– inne bakterie.

K

OCI

HERPESWIRUS

FHV-1

Badając kota perskiego na podstawie

objawów klinicznych możemy stwierdzić
zakażenie FHV-1. Wirus ten jest bardzo
rozpowszechniony wśród kotów i każdy
lekarz spotkał się z nim w postaci popu-
larnego kataru kociego. Obecność FHV-1
w oczach jest najczęściej połączona z za-
paleniem górnych dróg oddechowych.
Najbardziej podatne na zakażenie są no-
worodki kocie, gdzie FHV-1 atakuje całe
mioty. Natomiast około 80% dorosłych
kotów jest bezobjawowymi nosicielami
tego wirusa. U nich dopiero w momencie
spadku odporności obserwujemy objawy
kliniczne (1).

przeciwzapalnych oraz przy towarzy-
szących nadkażeniach bakteryjnych
miejscowo antybiotyków, w kroplach
do oczu. Pamiętajmy, że u kotów z ob-
jawami obecności FHV-1 w spojówkach
nie stosujemy przeciwzapalnych leków
sterydowych, gdyż wywołują one immu-
nosupresję.

W celu podwyższenia odporności orga-

nizmu możemy podać ogólnie działające
preparaty immunostymulujące, np. Bay-
pamun. Warto również wykonać zabieg
chirurgiczny, polegający na korekcji
entropium kątów przyśrodkowych oraz
poszerzeniu ujść przewodów nosowo-
-łzowych. To najczęściej wystarcza, aby
pomóc kotu, o którym często mówi się,
że zapłakane oczy „to jego uroda”.

M

ARTWICA

ROGÓWKI

Oprócz wirusowego zapalenia spojó-

wek u persów spotykamy dosyć często
jeszcze jedną chorobę, a mianowicie
martwicę rogówki (miejscowa martwica
zrębu rogówki).

Oprócz persów rasami predysponowa-

nymi do martwaka rogówki są koty:
• burmskie;
• brytyjskie;
• syjamskie.

Chorują koty obu płci, najczęściej

między drugim a siódmym rokiem życia.
Do martwicy może dojść nawet w wieku
sześciu miesięcy. Nie odnotowano, aby
zmiana ta powstała u młodszych kociąt.
Do tej pory nie poznano etiologii tego scho-
rzenia. Przypuszcza się, że u ras predys-
ponowanych martwak rogówki może być
typem dziedzicznej dystrofii rogówki (2).

Objawy kliniczne

• Jednooczne lub obuoczne przekrwie-

nie spojówek oraz ich obrzęk.

• Wysięk, który początkowo jest surowi-

czy, a w ciągu tygodnia od wystąpienia
pierwszych objawów zmienia swój
charakter na ropny (1).
Brązowe zabarwienie sierści na policz-

kach to prawdopodobnie utleniająca się
krew, która wydostaje się z uszkodzo-
nych przez wirus naczyń krwionośnych
w spojówkach. Jest to objaw bardzo
charakterystyczny dla zapalenia spojó-
wek wywołanego przez FHV-1.

Objawy kliniczne u kotów perskich są

potęgowane przez układ anatomiczny
ich powiek. U tej rasy często spotykamy
się z entropium kątów przyśrodkowych
powiek, które oprócz drażnienia rogówki
przez włosy, powoduje zamknięcie światła
otworu nosowo-łzowego. Dlatego właśnie
u persów objawy zapalenia spojówek
są wyrażone tak mocno. Dodatkowo
uporczywy wyciek łez na policzki często
powoduje zmiany skórne na pyszczku.

Leczenie
Leczenie jest głównie objawowe. Polega

na podawaniu niesterydowych leków

Choroby oczu

u kotów perskich

Elwira Buczek, Jacek Garncarz

Okulistyczny Gabinet Weterynaryjny, Warszawa

Właściciel kota perskiego najczęściej kupuje go ze względu na piękne futro i olbrzymie,

wyraziste oczy. Niestety, właśnie oczy u tej rasy przysparzają lekarzom i opiekunom
kota wiele kłopotów.

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

Sytuacje, w których u kota dochodzi do spadku odporności

• stres, np.:wystawy, przybycie do domu nowego kota, zmiana właściciela;

• znieczulenie ogólne i zabiegi chirurgiczne;

• laktacja;

• endogenna immunosupresja wywołana np. przez: FeLV i FIV;

• egzogenna immunosupresja wywołana np. przez: kortykosterydy,

cyklosporynę czy chemioterapię

Tabela 1.

Fot. 1, 2, 3, 4. Objawy wirusowego zapalenia spojówek.

13

OKULISTYKA

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

STYCZEŃ-LUTY • 1/2005

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

Martwak rogówki był również roz-

poznany wtórnie do eksperymentalnie
wywołanej infekcji FHV-1 (Nasisse 1998),
(2), ale znaczenie zakażenia wirusem
przy powstawaniu martwicy nie zostało
jeszcze poznane.

Wśród lekarzy zdania są podzielone.

Istnieją teorie, że FHV-1 u ras predyspono-
wanych odgrywa mało znaczącą rolę w po-
równaniu do innych czynników, np. niedo-
mykalności powiek (Stiles 1997), (2).

Faktem bezspornym jest to, że chorują

głównie koty ras brachycefalicznych.
Najczęściej spotykamy się z tym proble-
mem u persów, ale stopniowo zaczynamy
go obserwować u kotów brytyjskich.

Powstanie martwaka jest najczęściej

poprzedzone pierwotnym schorzeniem
rogówki, takim jak:
• wrzodziejące zapalenie rogówki;
• herpeswirusowe zapalenie rogówki;
• zaburzenia w produkcji lub rozprowa-

dzaniu filmu łzowego.
U ras predysponowanych spotykamy

dodatkowo anomalie powiek:
• entropium;
• niedomykalność powiek;
• trichiasis, głównie w kącie przyśrod-

kowym szpary powiekowej.

Objawy kliniczne
Martwak rogówki zwykle jest statycz-

ny przez wiele lat, nie wywołując u kota
dyskomfortu. Odnotowano również przy-
padki gwałtownego rozwoju, aż do postaci
wymagającej operacji, w ciągu zaledwie
kilku tygodni, a nawet dni. Na szczęście
dla naszych pacjentów, przypadki takie
obserwujemy stosunkowo rzadko. Zwykle
rozwój choroby jest stopniowy i postępuje
etapami. Na samym początku widoczna jest
złocistobrązowa zmiana, usytuowana cen-
tralnie w rogówce, najczę-
ściej pokryta nabłonkiem
przednim rogówki. U ras
predysponowanych mar-
twak może występować
obuocznie (1).

W czasie trwania cho-

roby martwak przekształ-
ca się w ciemnobrązową,
a następnie czarną łu-
skę, która zaczyna się
uwypuklać ponad na-
błonek przedni rogówki. Wów-
czas towarzyszy temu obrzęk,
owrzodzenie i waskularyzacja
rogówki. Z reguły martwak
nie wnika głębiej niż do poło-
wy grubości zrębu rogówki.
Stwierdzono, że histologicznie
zmiany te charakteryzują się martwicą
zakrzepową kolagenu zrębu. Jednak
jego brązowe zabarwienie nie zostało do
końca poznane. Przypuszcza się, że ma

ono związek z substancjami chemicznymi
zawartymi w filmie łzowym (3).

Najnowsze badania udowadniają, że

brązowe zabarwienie martwaka wynika
z obecności w nim cząstek melaniny. Wy-
kryte podczas badania pod mikroskopem
elektronowym cząstki melaniny były sto-
sunkowo duże. Ich obecność na obrzeżach
martwaka świadczy o tym, że intensywność
przebarwienia nie zależy od wielkości
cząstek. Posługując się chro-
matografią cieczową (HPLC)
stwierdzono, iż zawartość
frakcji lipidowej filmu łzo-
wego jest niższa w oczach
dotkniętych chorobą niż
w całkowicie zdrowych (3).

Jednocześnie u chorego

kota w oku zdrowym spada
też poziom frakcji lipidowej.
Spadek ten może być po-
wiązany z przedwczesnym
rozprowadzaniem na po-
wierzchni rogówki frakcji
wodnej filmu łzowego. W wy-
niku tego dochodzi do zwięk-
szonego parowania cieczy
z powierzchni rogówki (3).

To odkrycie potwierdzałoby, że przyczyną

martwaka może być niedomykalność szpa-
ry powiekowej i związane z tym zaburzenia
w rozprowadzaniu filmu łzowego. Jedno-
cześnie zredukowany poziom frakcji lipido-
wej w drugim oku stwarza duże prawdopo-

dobieństwo wystąpienia
w nim martwaka.

Leczenie
Postępowanie lecznicze

uzależnione jest od tego,
jak głęboko w rogówkę
wnika martwak. Jeśli
u naszego pacjenta mar-
twak występuje w postaci
złocistobrązowej zmia-
ny pokrytej nabłonkiem

przednim rogówki i nie towa-
rzyszy temu stan zapalny ro-
gówki, możemy ograniczyć się
do leczenia farmakologicznego.
Stosujemy wówczas miejscowo
leki przeciwzapalne, antybio-
tyki, leki nawilżające rogówkę,

-interferon. W tym czasie martwak może

ulec organizacji – wtedy usuwamy go chi-
rurgicznie albo wręcz przeciwnie, staramy
się go „rozpłynnić” w rogówce. Ujemną

stroną tego drugiego rozwiązania jest czas
leczenia, gdyż może trwać ono nawet do
6 miesięcy (2).

W przypadku, gdy martwak jest zor-

ganizowany i sięga do połowy grubości
zrębu rogówki, wykonujemy blaszkową
keratektomię, usuwając uszkodzoną tkan-
kę rogówki. W celu zabezpieczenia rogówki
zaszywamy oko na 10 dni przy pomocy
trzeciej powieki lub osłaniamy ją stosując

miękkie szkła kontaktowe.

W skrajnych przypad-

kach, gdzie martwak sięga
do błony Descemeta i jego
oddzielenie się grozi per-
foracją rogówki, wówczas
wykonujemy blaszkową
keratektomię, a następnie
w miejsce po martwaku
przeszczepiamy uszypuło-
wany płat spojówki, które-

go zadaniem jest odżywienie
rogówki i nie dopuszczenie
do jej perforacji. Przez cały
okres leczenia właściciel
podaje swojemu pupilowi
krople do oczu.

Pamiętajmy, że postępo-

wanie chirurgiczne skraca czas leczenia
do miesiąca. Jednocześnie jest bardzo
skuteczne, gdyż w miejscach po prze-
szczepach spojówkowo-rogówkowych nie
tworzą się ponownie martwaki (1).

Leczenie martwicy rogówki jest dłu-

gotrwałe i wymaga ścisłej współpracy
między lekarzem a właścicielem zwierzę-
cia, dlatego uświadomienie opiekunowi
kota, z jak poważnym problemem mamy
do czynienia, jest drogą do odniesienia
sukcesu w procesie leczenia.

‰

Bibliografia

1. Barnet K.C. & S.M. Crispin, Feline ophthalmo-

logy, W.B. Saunders Company Ltd (1998).

2. Heidi J. Featherstone, Jane Sansom, Feli-

ne corneal sequestra: a review of 64 cases
(80 eyes) from 1993 to 2000, „Veterinary
Ophthalmology” (2004) 7, 4, 213-227.

3. Heidi J. Featherstone, Valerie J. Franklin, Jane

Sansom, Feline corneal sequestrum: laboratory
analysis of ocular samples from 12 cats, „Vete-
rinary Ophthalmology” (2004) 7, 4, 229-238.

Adres autorów:

Okulistyczny Gabinet Weterynaryjny,

02-927 Warszawa, ul. Zdrojowa 12

www.garncarz.pl

Fot. 5. Objawy wirusowego zapalenia spojówek,
formujący się centralnie martwak rogówki

Fot. 6. Martwica rogówki

Fot. 7, 8, 9 Martwica rogówki, widoczny obrzęk i waskularyzacja rogówki

Fot. 10. Blizna po usunięciu martwaka rogówki

Fot. 11. Usunięte martwaki rogówki