PROJEKT CELOWY Nr 6T07 2004 C/6413
„KRAJOWY SYSTEM ZARZĄDZANIA BUDOWLANYMI
PRZEDSIĘWZIĘCIAMI INWESTYCYJNYMI
FINANSOWANYMI Z UDZIAŁEM ŚRODKÓW
PUBLICZNYCH I POMOCOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ”
IV.
ZASADY ORGANIZACJI
PRZEDSIĘWZIĘĆ BUDOWLANYCH
224
12. WYBÓR FORM
ORGANIZACYJNYCH REALIZACJI
PRZEDSIĘWZIĘĆ INWESTYCYJNYCH
225
12.1. Wprowadzenie
Dokonanie właściwego wyboru formy realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego jest
możliwe dopiero po przeprowadzeniu analizy stanu otoczenia przyszłej inwestycji oraz po
określeniu i sprecyzowaniu wybranych właściwości (cech) podmiotu inwestycyjnego,
będącego realizatorem tego przedsięwzięcia. Procedura postępowania oceniającego będzie
miała charakter sekwencyjny. Kolejnymi etapami postępowania przy wyborze właściwej
formy realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego w warunkach polskich powinno być
ustalenie:
I. Sposobu finansowania, gdzie istnieje możliwość zastosowania następujących wariantów
finansowania przedsięwzięcia:
−
Zamawiający realizuje inwestycję ze środków własnych – wtedy stosuje
najbardziej przez siebie znaną i wykorzystywaną metodę realizacji,
−
Zamawiający korzysta z finansowania ze środków publicznych i z uwagi na
odpowiednie przepisy i regulacje prawne zobowiązany jest do przyjęcia z góry
określonego sposobu postępowania,
−
Zamawiający korzysta z finansowania pochodzącego z funduszy Unii Europejskiej
i siłą rzeczy musi spełniać wszystkie wymogi formalne, warunkujące uzyskanie
tych środków,
−
Zamawiający realizuje inwestycję w systemie przedsięwzięć publiczno –
prywatnych (p. p. p.) i zobowiązany jest do przestrzegania zasad i przepisów
właściwych dla tego systemu.
II. Liczby kontraktów, gdzie inwestor musi podjąć decyzję czy przedsięwzięcie będzie
realizowane w oparciu o jeden łączny kontrakt, bądź w ramach kilku oddzielnych
kontraktów zawartych z projektantami i wykonawcami przedsięwzięcia.
III. Stopnia zaangażowania Zamawiającego w realizację przedsięwzięcia, gdzie istnieje
możliwość wystąpienia następujących wariantów:
−
Inwestor w ramach własnych zasobów personalnych przeprowadza w pełni
przygotowania i realizację inwestycji. Natomiast do jednostek zewnętrznych
kieruje zamówienia tylko na zrealizowanie czynności specjalistycznych (np.
sporządzenie projektów, wykonanie określonych robót budowlanych itp.),
−
Zamawiający ogranicza swoje funkcje jedynie do ogólnego nadzoru nad
przebiegiem realizowanej inwestycji. Natomiast wszystkie czynności związane
z przygotowaniem i wykonaniem przedsięwzięcia przekazuje wybranej jednostce,
226
w oparciu o umowę powierniczą na zrealizowanie wszelkich czynności
inwestorskich, lub też na zasadzie umowy – zlecenia obejmującej wykonanie tylko
określonych w niej zadań,
−
Różnorodne rozwiązania pośrednie, w których Zamawiający może część
obowiązków związanych z realizacją inwestycji przejąć na siebie, a niektóre z nich
– np. koordynację robót budowlanych czy dobór określonych podwykonawców –
przerzucić na wybranego wykonawcę (np. w ramach umowy o generalnym
wykonawstwie itp.).
IV. Rodzaju wynagrodzenia dla wykonawcy, gdzie: może to być wynagrodzenie ryczałtowe
lub kosztorysowe (rozliczeniowe).
Z powyższych rozważań wynika, iż zbiór opcji realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego –
finansowanego ze środków publicznych oraz funduszy Unii Europejskiej – będzie ograniczał
się do metod zaprezentowanych w tablicy 12.1.
Tablica 12.1.
Zbiór opcji realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego w ramach funduszów społecznych
i pomocowych UE
L
P
.
K
RYTERIUM
WYBORU
T
YP
ZAWIERANEGO
KONTRAKTU
ODDZIELNY
KONTRAKT
DLA
P
ROJEKTANTA
I
W
YKONAWCY
JEDEN
WSPÓLNY
KONTRAKT
DLA
P
ROJEKTANTA
I
W
YKONAWCY
1
2
3
4
1
Rozliczenie
ryczałtowe
Projektowanie – Przetarg –
Budowa
DBB
Projektowanie – Budowa
DB
2
Rozliczenie
kosztorysowe
Projektowanie – Przetarg –
Budowa (DBB)
Zarządzanie Budową (CM)
—
W postępowaniu rozważa się trzy grupy kryteriów:
czynniki charakteryzujące przedsięwzięcie inwestycyjne,
czynniki charakteryzujące Zamawiającego i filozofię jego postępowania,
istniejące warunki (otoczenie) zewnętrzne.
227
Stopień spełnienia poszczególnych kryteriów w odniesieniu do rozważanego przedsięwzięcia,
określają udzielone odpowiedzi na – przyporządkowane do każdego czynnika – pytania
krytyczne. Przyjęta procedura postępowania jest dość przejrzysta, prosta i umożliwiająca
eliminację nie odpowiednich do zastosowania opcji. Przedstawiony w tablicy 12.1 zbiór
rozpatrywanych opcji realizacji danej inwestycji posegregowano według:
przewidywanej liczby kontraktów,
rodzaju wynagrodzenia dla wykonawcy.
Należy mieć na uwadze fakt, iż szczególnie w przypadku nietypowych rozwiązań i wymagań,
mogą wystąpić pewne trudności przy formułowaniu odpowiedzi na niektóre pytania
krytyczne. Wtedy potrzebna i przydatna okaże się pomoc wykwalifikowanych
i doświadczonych doradców.
12.2.
Zasady postępowania w ramach przyjętego algorytmu
Merytoryczne podstawy rozstrzygnięć Zamawiającego, dotyczące przygotowania i wyboru
formuły realizacji przedsięwzięcia, powstają po wykonaniu przez niego działań
przewidzianych w fazie A – Przygotowanie. Wynikiem zrealizowania działań objętych
etapami A1, A2, A3 jest zbiór opracowań, wchodzących w skład Studium Wykonalności
Inwestycji, które szczegółowo definiuje następujące elementy:
przedmiot projektu,
cele przedsięwzięcia,
produkty i rezultaty inwestycji,
przewidywane nakłady inwestycyjne,
harmonogram realizacji przedsięwzięcia i jego wykonalność techniczną,
regulacje prawne i ekonomiczne w odniesieniu do problematyki ochrony środowiska,
trwałość projektu w aspekcie zapewnienia środków finansowych na funkcjonowanie
inwestycji (w okresie użytkowania),
możliwości sfinansowania budowy przedsięwzięcia oraz zrównoważenia poniesionych
nakładów korzyściami wynikającymi z jego realizacji.
Całość procedury wyboru metody realizacji planowanej inwestycji powinna się więc zamknąć
w etapach następującego algorytmu postępowania:
1. Podjęcie decyzji o wyborze źródła (z jakich środków) finansowania przedsięwzięcia.
2. Określenie cech charakteryzujących (właściwości) rozpatrywane przedsięwzięcie, które
wynikają z jej natury oraz zamierzeń Zamawiającego.
228
3. Określenie cech charakteryzujących (właściwości) Zamawiającego, jego prawdopodobnej
polityki postępowania wobec inicjowanego przedsięwzięcia oraz stanu uwarunkowań
zewnętrznych.
4. Przeprowadzenie procedury wyboru zgodnie z przyjętym schematem postępowania.
5. Sformułowanie ostatecznego (generalnego) wniosku.
Przedstawiono to na rysunku 12.1
Czynności określone w wyżej wymienionych punktach wykonywane są przy pomocy mniej,
lub bardziej sformalizowanych analiz, umożliwiających sformułowanie krótkich odpowiedzi
na pytania zestawione w tablicach 12.2. – 12.4. Tablice te stanowią szablon dla
przeprowadzania wyboru formy realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego. Pytania
zamieszczone w poszczególnych wierszach tablic determinują dwa warianty odpowiedzi ––
„TAK” lub „NIE”. Wybór i zakreślenie właściwej opcji skutkuje uzyskaniem (odczytanej
w następnej kolumnie nr 4 sugestii, którą z metod realizacji przedsięwzięcia budowlanego
powinno się zastosować. Oczywiście uzyskany w ten sposób zbiór nie zawsze jednakowych
zaleceń należy wnikliwie przeanalizować, wychwycić ewentualne sprzeczności i dopiero
potem sformułować ostateczne wnioski i odpowiedzi.
229
Rys. 12.1. Propozycja algorytmu postępowania przy wyborze formy realizacji
przedsięwzięcia inwestycyjnego
230
1. Podjęcie decyzji o wyborze
źródła finansowania
przedsięwzięcia
inwestycyjnego
1a. Zewnętrzne
prywatne źródła
finansowania
3. Określenie właściwości
(cech) Zamawiającego
START
4.
Przeprowadzenie
procedury wyboru
7. Sformułowanie
ostatecznych
wniosków
STOP
2. Określenie właściwości (cech)
rozpatrywanego przedsięwzięcia
1b. Fundusze
pomocowe Unii
Europejskiej
8. Wybór opcji
6. Czy
istnieje możliwość
jednoznacznego wyboru
opcji
Nie
Tak
5. Analiza otrzymanych wyników
4a. Odpowiedzi na
pytania krytyczne
z tablic 4.8 – 4.10
1c. Publiczne środki
finansowe
2b. Przeznaczenie
przedsięwzięcia
inwestycyjnego
2a. Zakres i rozmiar
przedsięwzięcia
inwestycyjnego
Tablica 12.2
.
Określenie sposobu finansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego
L
P
.
P
YTANIE
KRYTYCZNE
O
DPOWIEDŹ
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
K
ONSEKWENCJE
ODPOWIEDZI
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
1
2
3
4
1
Czy Zamawiający zamierza
zrealizować
przedsięwzięcie
inwestycyjne przy wykorzystaniu
zewnętrznych prywatnych źródeł
finansowania?
TAK
Rozważenie wdrożenia
procedury PPP zgodnie
z obowiązującymi przepisami
NIE
Przejście do punktu 2
2
Czy Zamawiający zamierza
zrealizować
przedsięwzięcie
inwestycyjne przy wykorzystaniu
konkretnego
funduszu
pomocowego (np. ze środków
finansowych UE)?
TAK
Konieczność zapoznania się
z wymaganiami wybranego
funduszu oraz zastosowanie
podanej procedury
NIE
Przejście do punktu 3
3
Czy Zamawiający zamierza
zrealizować
przedsięwzięcie
inwestycyjne przy wykorzystaniu
finansowania ze środków
publicznych?
TAK
Przeprowadzenie procedury
zawartej w tablicach 12.3. –
12.4.
NIE
Ponowne przeanalizowanie
koncepcji finansowania
przedsięwzięcia
Komentarz do tablicy 12.2:
Punkt 1
Decyzja, która z alternatywnych metod realizacji przedsięwzięcia będzie najbardziej
odpowiednia musi być podjęta już w fazie przedprojektowej inwestycji i w sposób właściwy
udokumentowana. Trzeba więc przewidzieć wystarczający zapas czasu oraz przygotować
odpowiednią dokumentację i wyjaśnienia umożliwiające zaaprobowanie alternatywnej opcji
wyboru, jeśli ona jest najbardziej odpowiednia.
Punkt 2
231
Każda opcja realizacji wykorzystuje kompletny fundusz przedsięwzięcia. Natomiast statutowe
fazy finansowania przewidzianych do wykorzystania funduszy wywierają znaczny wpływ na
wybór konkretnej opcji np. zastosowania opcji D/B przy wykorzystaniu funduszu, który nie
finansuje kompleksowo projektowani i wznoszenia, nie jest możliwe.
Tablica 12.3.
Określenie właściwości przedsięwzięcia inwestycyjnego
L
P
.
P
YTANIE
KRYTYCZNE
O
DPOWIEDŹ
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
K
ONSEKWENCJE
ODPOWIEDZI
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
1
2
3
4
1
Czy z przyjętych terminów
realizacji wynika, iż wystąpi
nakładka w fazie projektowania i
wznoszenia obiektów?
TAK
Możliwa do zastosowania
opcja DB i CM. Przejście do
punktu 1 (tablica 12.4)
NIE
Możliwa do zastosowania
opcja DBB. Przejście do
punktu 2
2
Czy jest czas na ukończenie etapu
projektowania przed przyjętym
terminem rozpoczęcia budowy?
TAK
Możliwa do zastosowania
opcja DBB. Przejście do
punktu 3
NIE
Możliwa do zastosowania
opcja DB i CM. Przejście do
punktu 1 (tablica 12.4)
3
Czy zakres prac jest trudny do
zdefiniowania?
TAK
Możliwa do zastosowania
opcja DB i CM. Przejście do
punktu 1 (tablica 12.4)
NIE
Możliwa do zastosowania
opcja DBB. Przejście do
punktu 4
4
Czy istnieje dostatecznie duża
możliwość
wystąpienia
ewentualnych zmian w fazie
realizacyjnej (wykonawczej)?
TAK
Możliwa do zastosowania
opcja DB i CM. Przejście do
punktu 1 (tablica 12.4)
NIE
Możliwa do zastosowania
opcja DBB. Przejście do
punktu 5
232
L
P
.
P
YTANIE
KRYTYCZNE
O
DPOWIEDŹ
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
K
ONSEKWENCJE
ODPOWIEDZI
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
1
2
3
4
5
Czy potrzebny lub konieczny jest
udział wykonawcy w trakcie
realizacji procesu projektowania?
TAK
Możliwa do zastosowania
opcja DB i CM. Przejście do
punktu 1 (tablica 12.4)
NIE
Możliwa do zastosowania
opcja DBB. Przejście do
punktu 6
6
Czy wymagania odnośnie realizacji
rozpatrywanego przedsięwzięcia
inwestycyjnego są w pełni
określone i zdefiniowane?
TAK
Możliwa do zastosowania
opcja DBB
NIE
Możliwa do zastosowania
opcja DB i CM. Przejście do
odpowiedzi zawartych w
tablicy 4.10.
Komentarz do tablicy 12.3:
Punkt 2
Stanowi właściwie uściślenie i doprecyzowanie pytania pierwszego. Jeżeli przedsięwzięcie
wymaga wcześniejszego rozpoczęcia prac budowlanych, jeszcze w trakcie trwania fazy
projektowania, to powstaje problem tzw. przejęcia odpowiedzialności za zarządzanie
projektowaniem i terminowym określanie potrzeb projektu. Wtedy rodzi się pytanie, który
z uczestników procesu inwestycyjnego powinien tę odpowiedzialność na siebie wziąć.
Zaistnienie takiej sytuacji powoduje przeniesienie ryzyka projektowego do części
realizacyjnej oraz sugeruje zastosowanie metody DB lub CM/GC.
Punkt 3
Jeżeli w planowanej inwestycji przewiduje się możliwość wystąpienia w trakcie jej realizacji
znacznych zmian, to wtedy należy rozważyć alternatywną opcję wykonania tego
przedsięwzięcia.
Przykład może stanowić obiekt, w którym najemcy są jeszcze nieznani lub będą często się
zmieniać. W tym przypadku problem identyfikacji najemców może przyczynić się do
konieczności pojawienia się zmian we wszystkich fazach przedsięwzięcia (z fazą
wykonawczą włącznie).
Punkt 5
Jeśli obecność wykonawcy w trakcie realizacji fazy projektowej jest konieczna dla:
233
zdefiniowania zakresu inwestycji,
ustalenia poprawności wykonania rysunków i obliczeń konstrukcyjnych
zatwierdzenia możliwości zrealizowania w terminie wszystkich robót ujętych w
harmonogramie,
potwierdzenia poprawności sporządzonego budżetu przedsięwzięcia.
Należy w tym przypadku rozważyć możliwość zastosowania jednej z alternatywnych – do
opcji DBB – metod realizacji przedsięwzięcia (np. DB lub CM).
Uogólniony komentarz do wyników uzyskanych w tablicy 12.3:
Przy „dogodnym” układzie analizowanych danych o planowanej inwestycji może zdarzyć się
przypadek iż, wszystkie uzyskane zalecenia (zakreślone w kolumnie nr 4) będą sugerowały
wybór opcji DBB. Z reguły będzie on dotyczył w miarę przeciętnego przedsięwzięcia,
realizowanego w nie wymuszonych warunkach (np. przewidywanej od 10 lat w wydatkach
danej gminy wymiany okien w szkole). Nie zawsze jednak tak być musi, ponieważ
w niektórych wierszach tablicy mogą wystąpić sugestie zastosowania innych metod
wykonania (DB, CM) inwestycji. Wtedy należy odnieść się do właściwego (adekwatnego)
materiału, na podstawie którego sformułowano zawarte w określonym wierszu odpowiedzi.
O ile nie znajdzie się błędów, nieścisłości czy sprzeczności w rozumowaniu, to należy
przeanalizować ewentualne konsekwencje, jakie mogą zaistnieć dla przedsięwzięcia wskutek
zastosowania opcji DBB. Istnieje prawdopodobieństwo, że wystarczające będzie przejście od
metody podstawowej DBB – rozliczenie ryczałtowe, na opcję DBB – rozliczenie
kosztorysowe.
Tablica 12.4.
Określenie Cech Zamawiającego, jego filozofii działania oraz ich skutków dla realizacji
przedsięwzięcia inwestycyjnego
L
P
.
P
YTANIE
KRYTYCZNE
O
DPOWIEDŹ
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
K
ONSEKWENCJE
ODPOWIEDZI
NA
PYTANIE
KRYTYCZNE
1
2
3
4
1
Czy Zamawiający będzie wykorzystywał
personel zewnętrzny do weryfikacji
jakości?
TAK
Możliwość zastosowania opcji
CM. Przejście do punktu 2
A
NIE
Możliwość zastosowania opcji
DB. Przejście do punktu 2
B
234
2
A
Czy własny personel Zamawiającego
posiada wystarczające doświadczenie przy
realizacji przedsięwzięcia metodami
alternatywnymi?
TAK
Możliwość zastosowania opcji
CM i DB. Przejście do punktu 3
NIE
Przejście do punktu 2
B
2
B
Jeśli personel Zamawiającego nie posiada
wystarczającego doświadczenia przy
realizacji przedsięwzięcia metodami
alternatywnymi, to czy zostanie on
uzupełniony o pracowników z zewnątrz
(lub agencję) o wymaganym i
odpowiednim doświadczeniu?
TAK
Zamawiający
powinien
opracować plan uzupełnienia
personelu
pracownikami,
posiadającymi
niezbędne
doświadczenie (po realizacji tego
znajdzie się w pozycji 2
A
„TAK”).
Przejście do punktu 3
3
Czy Zamawiający potrzebuje i może
uczestniczyć w procesie wyboru i
szacowania wykonawców rynkowych i
dostawców?
TAK
Możliwość zastosowania opcji
CM. Przejście do punktu 4
NIE
Możliwość zastosowania opcji
DB. Przejście do punktu 4
4
Czy Zamawiający chce mieć wgląd do
wszystkich informacji Wykonawcy?
TAK
Możliwość zastosowania opcji
CM. Przejście do punktu 5
NIE
Możliwość zastosowania opcji
DB. Przejście do punktu 5
5
Czy Zamawiający dysponuje własnym
personelem do nadzoru profesjonalnych
projektantów oraz czy może wykorzystać
tych pracowników do zarządzania
projektowaniem?
TAK
Możliwość zastosowania opcji
CM. Przejście do punktu 6
NIE
Możliwość zastosowania opcji
DB. Przejście do punktu 6
6
Czy Zamawiający wymaga utrzymania
pojedynczej jednostki odpowiedzialnej za
koordynację, wzajemną współpracę oraz
zdolność
produkcyjną
całego
przedsięwzięcia?
TAK
Możliwość zastosowania opcji
CM. Przejście do punktu 7
NIE
Możliwość zastosowania opcji
DB. Przejście do punktu 7
7
Czy
Zamawiający
przewiduje
zrealizowanie
przedsięwzięcia
inwestycyjnego zawierając jeden kontrakt?
TAK
Zalecane zastosowanie opcji DB
NIE
Zalecane zastosowanie opcji CM
Komentarz do tablicy 12.4:
Punkt 1
Jeżeli personel Zamawiającego nie jest wystarczający, to należy szczególną uwagę skupić na
metodzie DB. W przypadku zaistnienia konieczności zastosowania opcji DB przy
235
niewystarczającym własnym personelu, trzeba zatrudnić dodatkowych wykwalifikowanych
pracowników, w celu stwierdzenia i zweryfikowania żądanej przez Zamawiającego jakości.
Punkt 2
Jeżeli personel (agencja) Zamawiającego nie jest dostatecznie doświadczony w zarządzaniu
kapitałem (środkami finansowymi) przeznaczonym na dane przedsięwzięcie, to bez względu
na proponowaną metodę realizacji, powinien on uzyskać wsparcie ze strony doświadczonych
i kompetentnych w tym zakresie pracowników zewnętrznych (lub agencji).
Punkt 3
Jeżeli nie jest wymagany wysoki stopień elastyczności w wielu elementach składowych
przedsięwzięcia, to odpowiednie wybory kwalifikacyjne pozwolą uzyskać właściwą kontrolę i
większą przejrzystość kosztów.
Punkt 4
Jeżeli przedsięwzięcie wymaga otwartych stosunków współpracy, to trzeba rozważyć wybór
odpowiedniej metody kwalifikacji.
Punkt 5
Zdolność i konieczność zarządzania projektowaniem w przedsięwzięciu inwestycyjnym
stanowią w obu przypadkach argument przeciw metodzie D/B oraz powód do zastosowania
oddzielnych kontraktów dla projektowania i wznoszenia.
Punkt 6
Skonsolidowana oraz integralna natura metody DB przy wykorzystaniu pojedynczego
kontraktu, pozwala Zamawiającemu na utrzymanie pojedynczej jednostki odpowiedzialnej za
przedsięwzięcie oraz umożliwia wyeliminowanie ewentualnych sporów, które mogłyby
zaistnieć pomiędzy projektantem i wykonawcą (oczywiście wewnątrz DB). Rozwiązania
kompromisowe często stanowią przyczynę utraty przez Zamawiającego, możliwości
wywierania nacisku (wpływania) na postępowanie zespołu projektowo-wykonawczego.
Komentarz ogólny do tablicy 12.4
Po zakreśleniu w tablicy (kolumna nr 3) wybranej odpowiedzi („TAK” lub „NIE”) otrzymuje
się zbiór zaleceń sugerujących zastosowanie konkretnej opcji realizacji przedsięwzięcia.
W skrajnym przypadku we wszystkich wierszach tablicy może zostać polecona ta sama
metoda wykonania rozpatrywanej inwestycji. Natomiast w pozostałych wariantach
odpowiedzi mogą wystąpić różne kombinacje sugerowanych metod przeprowadzenia procesu
budowlanego. Przy założeniu, iż właściwą opcją realizacji będzie ta, która powtarza się
236
najczęściej, należy w pierwszej kolejności przeanalizować wiersze zalecające wybór innego
sposobu. Następnie powinno się sprawdzić czy zanotowana w danym wierszu odpowiedź jest
prawidłowa, jeśli tak – to przeanalizować ewentualne konsekwencje, jakie mogą zaistnieć dla
przedsięwzięcia wskutek zastosowania dominującej opcji. Potem trzeba sformułować ostatnie
wnioski i odpowiedzi oraz podjąć ostateczną decyzję.
237
238
13.UZUPEŁNIENIE ZASAD KSZBPI
DOTYCZĄCYCH INNYCH FORM
ORGANIZACJI REALIZACJI
PRZEDSIĘWZIĘCIA NIŻ
PROCEDURA KLASYCZNA
239
13.1 Ustalenia wstępne
W dotychczas przedstawionych ustaleniach odnoszących się do opisu faz
przedsięwzięcia dla Etapów A-4 i B-4 omówiono jedynie działania przyporządkowane
procedurze klasycznej. Przyjęcie tej procedury zakłada prowadzenie przedsięwzięcia w takim
układzie, że w początkowym okresie dokonuje się projektowania obiektu (a więc
przygotowania związanej z tym obiektem kompleksowej dokumentacji technicznej przez
wybranego na wstępie – wg stosownej procedury – w ramach Etapu A-4 wykonawcę), a po
zakończeniu tego projektowania w ponownym postępowaniu dokonuje się wyboru
wykonawcy robót budowlanych (w ramach Etapu B-4).
Zgodnie z dokonanymi ustaleniami przyjęto, iż w ramach niniejszych opracowań
omówione zostaną także dwie inne opcje organizacyjne realizacji przedsięwzięcia, a
mianowicie:
−
zastosowanie procedury obejmującej zaprojektowanie obiektu i wykonanie robót
budowlanych związanych z jego realizacją przez jednego wykonawcę – wybór tego
wykonawcy następuje w ramach Etapu A-4, oraz
−
zastosowanie procedury odnoszącej się do realizacji inwestycji w ramach
Partnerstwa Publiczno – Prywatnego (PPP), a więc przy współpracy podmiotu
publicznego i partnera prywatnego służącej realizacji zadania publicznego na
zasadach określonych w Ustawie o PPP (Dz.U. Nr 169/2005) i wynikających z niej
rozporządzeniach wykonawczych (Dz.U. Nr 129/2006).
13.2
Uzupełnienia i ustalenia dotyczące zastosowania procedury obejmującej
zaprojektowanie obiektu i wykonanie robót budowlanych związanych z jego
realizacją przez jednego wykonawcę, którego wybór następuje w ramach ETAPU
A-4
13.2.1 Uzupełnienia i ustalenia odnoszące się do ETAPÓW A-1, A-2 i A-3 FAZY A
PRZYGOTOWANIE
Przyjmuje się, iż w takim przypadku działanie 1.20.150 Opracowanie Wstępnych
Założeń Przedsięwzięcia i wszystkie kolejne działania wykonywane będą przy podjętej
decyzji o występowaniu jednego wykonawcy prac projektowych i robót budowlanych. Przy
uwzględnieniu tej decyzji opracowane będą wszystkie dokumenty występujące w ETAPACH
A-1, A-2 i A-3. Ne zmienia się jednak nazw dotyczących występujących w tych etapach
decyzji i przyporządkowanych im dokumentów za wyjątkiem:
240
Działania 1.30.190 – które przyjmuje dla omawianego przypadku nazwę
„Opracowanie Planu Fazy Projektowania Obiektu i Wykonania Robót Budowlanych”
i której wynikiem jest Dokument o nazwie „Plan Fazy Projektowania Obiektu i
Wykonania Robót Budowlanych” (A.3.9).
13.2.2 Ustalenia dotyczące Rozdziału II DZIAŁANIA I DOKUMENTY odnoszące się
do p. 6 pt.: Schemat przebiegu działań w przedsięwzięciu budowlanym oraz do
podpunktu:
6.1.4 ETAP A-4 Zawarcie umowy na prace projektowe i wykonanie robót
(Załącznik Nr 13.1)
13.2.3 Ustalenia dotyczące Rozdziału II DZIAŁANIA I DOKUMENTY odnoszące się
do p. 7 pt.: Wykaz dokumentów stanowiących wejścia i wyjścia w poszczególnych
fazach i etapach budowlanego przedsięwzięcia inwestycyjnego oraz do
podpunktu
7.1.4 ETAP A-4
Wybór wykonawcy prac projektowych i robót budowlanych
oraz zawarcie umowy
(Załącznik 13.2)
13.2.4
Ustalenia dotyczące Rozdziału III OPISY FAZ PRZEDSIĘWZIĘCIA odnoszące
się do p. 8 FAZA A PRZYGOTOWANIE oraz do podpunktu 8.1 Sekwencje prac
w Fazie A przyporządkowane działaniom:
−
w grupie Realizacja
−
w grupie Zakończenie
(Załącznik 13.3)
13.2.5 Ustalenia dotyczące Rozdziału III OPISY FAZ PRZEDSIĘWZIĘCIA odnoszące
się do p. 8 FAZA A PRZYGOTOWANIE oraz do podpunktu 8.4 Realizacja
przyporządkowane kilku działaniom
8.4.6 Działanie 1.40.100 Przygotowanie postępowania dla udzielenia zamówienia
na wykonanie prac projektowych i robót budowlanych
Przygotowanie to powinno być przeprowadzone wg postanowień Ustawy PZP przez
zamawiającego, tj. osobę fizyczną lub organizację wyłonioną z organizacji inwestora lub
powołaną stosowną umową dotyczącą przyjętej dla danego przedsięwzięcia działalności
inwestora zastępczego lub inwestora powierniczego. Jest to osoba lub organ, który zgodnie z
241
obowiązującymi inwestora przepisami, statutem lub umową jest upoważniony do zarządzania
zamawiającym. W przypadku stosowania w jednostkach samorządu terytorialnego zasad
KSZBPI funkcję kierownika zamawiającego należy identyfikować ze stanowiskiem wójta,
burmistrza lub prezydenta miasta, a więc władzami wykonawczymi tych jednostek.
Zgodnie z ustaleniami wynikającymi z Dokumentów: A.1.5 „Wytyczne dla założeń
przedsięwzięcia”, A.2.6 „Decyzje dotyczące formuły realizacji przedsięwzięcia” oraz A.3.7/1
„Organizacja przedsięwzięcia” – przygotowanie to będzie ukierunkowane na wybór
wykonawcy prac projektowych i robót budowlanych w drodze postępowania przetargowego
(przetarg nieograniczony lub przetarg ograniczony) lub w trybie dialogu konkurencyjnego.
Zarówno w przypadku postępowania przetargowego, jak też dialogu konkurencyjnego
kierownik zamawiającego powołuje Komisję Przetargową wyznaczając również jej
przewodniczącego i sekretarza. Komisji tej powinny być dostarczone przez kierownika
przedsięwzięcia następujące uprzednio opracowane dokumenty:
A.2.6 „Decyzja dotycząca formuły realizacji przedsięwzięcia”
A.3.5 „Podstawowe założenia przedsięwzięcia wraz z załącznikami A.3.5/1 do A.
3.5/9
A.3.7 „Plan zarządzania przedsięwzięciem” wraz z załącznikami A.3.7/1 do A.3.7/6
A.3.9 „Plan Fazy Projektowania Obiektu i Wykonania Robót Budowlanych” wraz z
załącznikami A.3.9/1 do A.3.9/…
A.3.11 „Dokumenty wymagane na uzyskanie zezwolenia na realizację
przedsięwzięcia, tj. A.3.11/1 „Plan realizacji przedsięwzięcia” i A.3.11/2
„Wniosek o zezwolenie na realizację przedsięwzięcia” oraz
A.3.12 „Zezwolenie na realizację przedsięwzięcia”.
Komisja Przetargowa powinna dysponować Ustawą PZP wraz z wynikającymi z tej
Ustawy rozporządzeniami wykonawczymi. Zakłada się, że członkowie tej Komisji znają
dokładnie postanowienia tej Ustawy i treść tych rozporządzeń.
Kierownik zamawiającego określa także tryb pracy oraz zakres obowiązków członków
Komisji. Powinien przez to zapewnić sprawne jej działanie, indywidualizację
odpowiedzialności jej członków za wykonane czynności oraz przejrzystość jej prac. W
przypadku, gdy działanie Komisji wymaga dysponowania specjalną wiedzą – kierownik
zamawiającego z własnej inicjatywy lub na wniosek przewodniczącego Komisji Przetargowej
może powołać biegłych.
W przypadku decyzji o postępowaniu przetargowym powinny być opracowane przez
Komisję Przetargową (która uzyskała specjalne w tym zakresie upoważnienia kierownika
242
zamawiającego) lub też przez osoby trzecie działające na zlecenie kierownika zamawiającego
następujące dokumenty:
A.4.1/P
„Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia” (SIWZ)
A.4.2/P
„Regulamin Postępowania Przetargowego”
A.4.3/P
„Szacunkowa wartość przedmiotu zamówienia na prace projektowe i
wykonanie robót”.
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia powinna być opracowana wg ustaleń
podanych w Rozdziale 2 Ustawy PZP pt.: „Przygotowanie postępowania”, a zawartość tego
dokumentu powinna spełniać wymagania Art. 36 tej Ustawy.
W ramach opisu przedmiotu zamówienia w SIWZ powinien być podany program
funkcjonalno – użytkowy (wg ustaleń stosownego Rozporządzenia podanego w Dz.U.
2002/204 poz. 2072) zawierający:
−
ogólne opisy i ogólne właściwości funkcjonalno – użytkowe, a także szczegółowe
właściwości funkcjonalno – użytkowe określone jako właściwy program, a także
opis wymagań zamawiającego dotyczących rozwiązań budowlano –
konstrukcyjnych i instalacyjnych obiektu oraz warunków wykonania i odbioru
robót budowlanych
Wymagania stawiane w tym przypadku w SIWZ wykonawcy powinny sprowadzać się
do:
−
wykonania pełnego zakresu wymaganej dokumentacji technicznej, a więc
Dokumentacji Wstępnej, Dokumentacji Podstawowej wraz z opracowaniami
uzupełniającymi wymaganymi dla złożenia wniosku i uzyskania pozwolenia na
budowę oraz Dokumentacji Wykonawczej i Specyfikacji Warunków Technicznych
Wykonywania i Odbioru Robót, a także
−
wykonania na podstawie tej dokumentacji Robót w zakresie upoważniającym
inwestora do wystąpienia o uzyskanie zezwolenia na użytkowanie obiektu, a po
wydaniu tego dokumentu – do przekazania obiektu zamawiającemu przy
spełnieniu wszystkich wymagań wynikających z zwartej pomiędzy stronami
Umowy, w tym ustaleń dotyczących gwarancji i rękojmi.
Wykonawcy stawiane są także wymagania, aby warunki podstawowe projektowania,
budowy oraz użytkowania obiektu były zgodne z postanowieniami Art. 5 Ustawy PB.
W SIWZ powinny być także podane ustalenia zamawiającego dotyczące zakresu
sprawdzania przez jego służby wykonywanej jw. dokumentacji technicznej.
243
W SIWZ w wymaganiach stawianych w stosunku do wykonawców pragnących wziąć
udział w postępowaniu przetargowym należy bezwzględnie wymagać przedstawienia:
−
założeń do przewidywanej organizacji zespołu realizującego prace projektowe
−
założeń do przewidywanego do stosowania Planu Jakości Projektowania
−
założeń do przewidywanego do stosowania Planu Jakości Realizacji Budowy oraz
−
założeń do innych wymagań wynikających z Planu Fazy Projektowania Obiektu
oraz Wykonania Robót budowlanych.
Regulamin postępowania przetargowego obejmować powinien kompleks działań,
jakie podejmowane będą w ramach danego postępowania. Opracowanie to powinno zawierać:
– informacje wstępne, – harmonogram przebiegu postępowania w ramach FAZY A-4,
– ustalenia szczególne dotyczące organizacji i pracy Komisji Przetargowej i jej członków,
– ustalenia szczegółowe dotyczące organizacji i trybu pracy biegłych, – tryb przygotowania
protokołu z postępowania, – charakterystykę kolejnych działań i czynności występujących w
procedurze przetargowej (ze szczególnym uwzględnieniem sposobów badania i oceny
wykonawców oraz nadesłanych ofert).
Szacunkowa wartość przedmiotu zamówienia zostaje określona przez Komisję
Przetargową na podstawie poprzednich ustaleń dokonanych w ramach ETAPÓW A-1, A-2 i
A-3.
Dialog konkurencyjny to tryb udzielenia zamówienia, w którym po publicznym
ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający prowadzi z wybranymi przez siebie zgodnie z
postanowieniami Ustawy PZP wykonawcami dialog, a następnie zaprasza ich do składania
ofert.
Podjęcie udzielenia zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego może mieć jednak
miejsce jedynie wówczas, gdy:
1) nie jest możliwe udzielenie zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego lub
przetargu ograniczonego, ponieważ ze względu na szczególnie złożony charakter
zamówienia nie można opisać przedmiotu zamówienia zgodnie z Art. 30 i 31
Ustawy PZP lub obiektywnie określić uwarunkowań prawnych lub finansowych
wykonania zamówienia oraz
2) cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty.
W przypadku decyzji o dialogu konkurencyjnym Komisja Przetargowa opracowuje w
pierwszej kolejności następujące Dokumenty:
244
A.4.1/D
„Opis potrzeb i wymagań zamawiającego określonych w sposób
umożliwiający przygotowanie się wykonawców do udziału w dialogu”
A.4.2/D
„Regulamin postępowania w trybie dialogu konkurencyjnego”
Dokument A.4.1/D powinien być opracowany w sposób zapewniający możliwość
przeprowadzenia dialogu zapewniającego w dalszej kolejności – po jego zakończeniu –
przygotowanie przez Komisję Przetargową Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia o
właściwej dokładności i przejrzystości opisu przedmiotu zamówienia.
Regulamin postępowania w trybie dialogu konkurencyjnego (Dokument A.4.2/D)
obejmować powinien kompleks działań, jakie podejmowane będą w ramach danego
postępowania, a które dotyczyć będę zarówno dialogu, jak też dalszych działań (po złożeniu
przez wykonawców ofert z jednoczesnym podaniem ceny) prowadzonych (w przypadku
pozytywnego przebiegu postępowania) do zawarcia umowy pomiędzy stronami na
projektowanie obiektu i wykonanie robót. Opracowanie to powinno zawierać: – informacje
ogólne, – harmonogram przebiegu postępowania odnoszący się zarówno do dialogu, jak też
dalszych działań występujących w ramach tego trybu postępowania, – ustalenia szczegółowe
dotyczące organizacji i trybu pracy Komisji Przetargowej i jej członków, – ustalenia
szczegółowe dotyczące organizacji i trybu pracy biegłych, – tryb przygotowania protokołu z
całokształtu postępowania, – charakterystykę kolejnych działań i czynności występujących
przy postępowaniu wg tego trybu (ze szczególnym uwzględnieniem sposobów badania i
oceny wykonawców oraz nadesłanych ofert).
W ramach działania 1.40.100 po zakończeniu przygotowania postępowania Kierownik
Przedsięwzięcia (z upoważnienia kierownika zamawiającego) dokonuje oceny wykonanych
prac, sporządzając „Protokół z oceny przygotowania procedury postępowania” (Dokument A.
4.4/P lub A.4.4/D).
8.4.7 Działanie 1.40.110 Przeprowadzenie postępowania dla wyboru wykonawcy
prac projektowych i wykonania robót budowlanych
W przypadku decyzji o postępowaniu przetargowym jego przebieg ma miejsce na
podstawie ustaleń przyjętych w Dokumentach:
A.4.1/P
„Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia”
A.4.2/P
„Regulamin Postępowania Przetargowego”
A.4.4/P
„Protokół z oceny przygotowania postępowania przetargowego”
Ustawa PZP przyjmuje, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach w każdym
czasie, przed upływem terminu składania ofert zamawiający może modyfikować treść SIWZ.
Dokonaną modyfikację zamawiający niezwłocznie przekazuje wszystkim wykonawcom,
245
którym przekazano ten dokument. W przypadku, gdy SIWZ jest udostępniona na stronie
internetowej – zmiany należy zamieścić także na tej stronie. Modyfikacja nie może jednak
dotyczyć kryteriów oceny ofert, warunków udziału w postępowaniu oraz sposobu oceny ich
spełnienia. W pewnych przypadkach modyfikacje mogą powodować przedłużenie przez
zamawiającego terminu składania ofert.
Wprowadzone przez zamawiającego zmiany dotyczące wszelkich terminów
odnoszących się do przebiegu postępowania przetargowego powinny prowadzić do
aktualizacji harmonogramu zamieszczonego w Dokumencie A.4.2/P.
Dokumentami stanowiącymi efekt finalny działania 1.40.110 dla tego postępowania
są:
„Protokół z postępowania przetargowego (A.4.5/P) przygotowany przez Sekretarza
Komisji Przetargowej” oraz Akceptacja (decyzja) kierownika zamawiającego dla
wyników postępowania przetargowego na wybór wykonawcy prac projektowych i
robót budowlanych (A.4.6/P).
W przypadku decyzji o postępowaniu wg zasad określonych dla dialogu
konkurencyjnego jego przebieg ma miejsce na podstawie ustaleń Dokumentów:
A.4.1/D
„Opis potrzeb i wymagań zamawiającego określonych w sposób
umożliwiający przygotowanie się wykonawców do udziału w dialogu”
A.4.2/D
„Regulamin postępowania w trybie dialogu konkurencyjnego”
Ustawa PZP nie przewiduje zmian Dokumentu A.4.1/D w trakcie przebiegu
postępowania (praktycznie po przekazaniu wykonawcom zaproszonym do dialogu). Tym
udziałowcom dialogu mogą być jednak udzielone wyjaśnienia dotyczące tego Dokumentu.
Dialog prowadzony jest indywidualnie z poszczególnymi zaproszonymi
wykonawcami. Ma on charakter poufny i może dotyczyć wszelkich aspektów zamówienia.
Żadna ze stron, bez zgody drugiej strony nie może ujawnić informacji technicznych i
handlowych związanych z dialogiem.
Dialog prowadzony jest do momentu, gdy Komisja Przetargowa jest w stanie określić
w wyniku porównania rozwiązań proponowanych przez poszczególnych wykonawców (jeśli
jest to konieczne) rozwiązanie lub rozwiązania najbardziej spełniające potrzeby
zamawiającego.
Ustawa PZP stanowi, że zamawiający może po zakończeniu dialogu dokonać zmiany
wymagań będących przedmiotem dialogu. Wyniki dialogu (przy ewentualnej zmianie
założeń) są podstawą do opracowania przez Komisję Przetargową Dokumentu D.4.7/D
„Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia przygotowana po zakończeniu dialogu”, wg
246
którego przygotowywane są przez wykonawców oferty podające m.in. cenę wykonania prac
projektowych i robót budowlanych. Oferty te stanowią przedmiot stosownych ocen Komisji
Przetargowej dla wyboru oferty najkorzystniejszej lub przedstawienia wniosku o
unieważnienie postępowania.
Dokumentami stanowiącymi efekt finalny działania 1.10.110 dla tego postępowania
są:
„Protokół z przebiegu dialogu konkurencyjnego (A.1.5/D) przygotowany przez
Sekretarza Komisji Przetargowej dotyczący kompleksu działań ujętych w tym trybie
zamówienia” oraz Akceptacja (decyzja) kierownika zamawiającego dla wyników
postępowania w trybie dialogu konkurencyjnego na wybór wykonawcy prac
projektowych i robót budowlanych” (A.1.6/D).
8.4.8 Działanie 1.40.120 polegające na akceptacji władz wykonawczych
inwestora przebiegu postępowania o wybór wykonawcy prac
projektowych oraz robót budowlanych związanych z realizacją obiektu, a
także na przedstawieniu do władzy zwierzchniej wniosku o zezwolenie na
zawarcie stosownej w tym zakresie Umowy
Działania te prowadzone są przez Kierownika Przedsięwzięcia, który przedstawia
władzy wykonawczej do akceptacji komplet dokumentów odnoszących się do przygotowania
i przeprowadzenia postępowania oraz dokument stwierdzający akceptację kierownika
zamawiającego dla wyników tego postępowania przyjętych przez Komisję Przetargową.
Akceptacja władzy wykonawczej stanowić będzie Dokument A.4.8/P lub A.4.8/D. Działanie
to ma jednak miejsce jedynie wówczas, gdy kierownikiem zamawiającego nie jest władza
wykonawcza inwestora.
W ramach tego działania Kierownik Przedsięwzięcia przygotowuje również i
przedstawia wniosek do władzy zwierzchniej inwestora (decydenta) o zezwolenie za zawarcie
Umowy, o której mowa wyżej (Dokument A.4.9). Ma to miejsce jedynie wówczas, gdy
władza zwierzchnia (decydent) stawia w tym zakresie określone w stosownych przepisach
wymagania.
247
13.2.6 Ustalenia dotyczące Rozdziału III OPISY FAZ PRZEDSIĘWZIĘCIA odnoszące
się do p. 8 FAZA A PRZYGOTOWANIE oraz do podpunktu 8.7 Kontrola
końcowa i zakończenie Fazy A przyporządkowana działaniom:
8.7.4 Kontrola zewnętrzna w Fazie A poprzedzająca zawarcie Umowy na prace
projektowe i wykonanie robót
Kontrola ta obejmująca Przegląd 3c przeprowadzana jest wyłącznie wówczas, gdy
postawione zostaną w tym zakresie stosowne wymagania ze strony władzy zwierzchniej
inwestora, tj. decydenta.
W ramach tego przeglądu władza wykonawcza inwestora przedstawia władzy
zwierzchniej komplet dokumentów odnoszących się do przygotowania i przeprowadzenia
postępowania na wybór wykonawcy prac projektowych i wykonania Robót, dokument
stanowiący akceptację kierownika zamawiającego sporządzony dla wyników tego
postępowania oraz egzemplarz umowy, która ma być podpisana pomiędzy stronami.
Wynikiem takiego przeglądu jest wydanie przez władzę zwierzchnią inwestora, a więc
decydenta Dokumentu A.4.10 stanowiącego „Zezwolenie na zawarcie Umowy na prace
projektowe i wykonanie Robót”.
W przypadku nie stawiania wymagań dotyczących takiego przeglądu przez władze
zwierzchnie inwestora przyjmuje się, iż Dokument A.4.7/P (lub A.4.7/D) stanowiący
Akceptację władz wykonawczych inwestora dla wyników przeprowadzonego postępowania
stanowić będzie jednoczesne zezwolenie na zawarcie Umowy na prace projektowe i
wykonanie robót. Przy założeniu jednak dla takiego przypadku, że kierownikiem
zamawiającego jest władza wykonawcza inwestora zezwolenie na zawarcie Umowy na prace
projektowe i wykonanie robót stanowić będzie przyporządkowany odpowiednim
postępowaniem Dokument A.4.6/P (lub A.4.6./D), tj. Akceptacja kierownika zamawiającego
dla wyników przeprowadzonego postępowania.
8.7.5
Działanie 1.40.130 – Zawarcie Umowy
na wykonanie prac projektowych i wykonanie
robót
Po uzyskaniu stosownego zezwolenia, o którym mowa w p. 8.7.4 niniejszego
opracowania, upoważnieni przedstawiciele stron przystępują do ustalonego w SIWZ aktu
podpisania Umowy,
248
Przyjmuje się, że Dokument A.4.11 stanowi zawarta Umowa na prace projektowe i
wykonanie robót (wraz z kompletem załączników).
Z podpisaniem Dokumentu A.4.11 zakończony zostanie ETAP 4 FAZY A.
249
ZAŁĄCZNIK 13.1
6.1.4. ETAP A-4 Zawarcie Umowy na prace projektowe i wykonanie Robót
250
A.2.6
A.3.5
A.3.7
A.3.9
A.3.11
A.3.12
+
Ustawa
1.40.100
Przygotowanie postępowania
dla udzielenia zamówienia
na prace projektowe
i wykonanie Robót
A.4.1/P, A.4.2/P, A.4.3./P
SIWZ, Regulamin Postępowania
Przetargowego i Szacunkowa
Wartość przedmiotu zamówienia
na prace projektowe i wykonanie
Robót
lub
A.4.1/D, A.4.2/D
Opis potrzeb i wymagań
zamawiającego
określonych
w
sposób
umożliwiający
przygotowanie się
wykonawców do udziału w dialogu
i Regulamin Postępowania
w trybie dialogu konkurencyjnego
A.4.4/P lub A.4.4/D
Protokół oceny przygotowania
postępowania
1.40.110
Przeprowadzenie postępowania
dla wyboru wykonawcy
prac projektowych
i wykonania Robót
1.40.120
Akceptacja władz
wykonawczych
inwestora przebiegu
postępowania
oraz przedstawienie do władzy
zwierzchniej inwestora wniosku
o zezwolenie na zawarcie
umowy
Przegląd 3c
A.4.1/P,
A.4.2/P,
A.4.3/P
lub
A.4.1/P,
A.4.1/D
A.4.4/P
lub
A.4.4/D
A.4.5/P
lub
A.4.5/D
A.4.6/P
lub
A.4.6/D
A.4.5/P lub A.4.5/D
Protokół z przeprowadzenia
postępowania
A.4.6/P lub A.4.6/D
Akceptacja kierownika
zamawiającego
A.4.7/P lub A.4.7/D
Akceptacja władzy wykonawczej
inwestora
A.4.8/P
Wniosek do władzy zwierzchniej
inwestora o zezwolenie zawarcia
umowy
o
wykonanie
prac
projektowych
i wykonania Robót
A.4.7/D
SIWZ przygotowana
po zakończeniu dialogu
ZAŁĄCZNIK 13.1 cd.
251
A.4.7/D
A.4.6/P
lub
A.4.6/D
A.4.8/P
lub
A.4.8/D
A.4.9
Przegląd 3c
Ocena wyników postępowania
na udzielenie zamówienia
dokonywana przez władze
zwierzchnie inwestora lub
uznanie za ostateczną
akceptację kierownika
zamawiającego dokonaną
w ramach działania 1.40.110
względnie akceptację władz
wykonawczych inwestora
dokonaną w ramach 1.40.120
A.4.10
Zezwolenie
na
zawarcie
umowy
na
prace
projektowe
i
wykonanie
1.40.130
Podpisanie umowy
na prace projektowe
i wykonanie Robót
A.4.10
A.4.11
Zawarta umowa na prace
projektowe i wykonanie Robót
łącznie
z
kompletem
załączników
1.40.120
1.40.100
?
N
ZAŁĄCZNIK 13.2
7.1. ETAP A-4 Wybór wykonawcy prac projektowych
Dokument A.4.1/P Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ)
Dokument A.4.2/P Regulamin Postępowania Przetargowego
Dokument A.4.3/P Szacunkowa wartość przedmiotu zamówienia na prace
projektowe i wykonanie Robót
lub
Dokument A.4.1/D Opis potrzeb i wymagań zamawiającego określonych w
sposób umożliwiający przygotowanie się wykonawców do
udziału w dialogu konkurencyjnym
Dokument A.4.2/D Regulamin postępowania w trybie dialogu
konkurencyjnego
Dokument A.4.3/D nie występuje
Dokument A.4.4/P Protokół z oceny przygotowania procedury postępowania
przetargowego
lub
Dokument A.4.4/D Protokół z oceny przygotowania procedury postępowania
w trybie dialogu konkurencyjnego
Dokument A.4.5/P Protokół z przebiegu postępowania przetargowego
Dokument A.4.6/P Akceptacja (decyzja) kierownika zamawiającego dla
wyników postępowania przetargowego na wybór
wykonawcy prac projektowych i wykonania Robót
lub
Dokument A.4.5/D Protokół z przebiegu postępowania w trybie dialogu
konkurencyjnego
Dokument A.4.6/D Akceptacja (decyzja) kierownika zamawiającego dla
wyników postępowania w trybie dialogu konkurencyjnego
na wybór wykonawcy prac projektowych i wykonania
Robót
Dokument A.4.7/P nie występuje
Dokument A.4.7/D Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia
przygotowana po zakończeniu dialogu
Dokument A.4.8/P Akceptacja władzy wykonawczej inwestora przebiegu
postępowania przetargowego o wybór wykonawcy prac
projektowych i wykonania Robót
lub
Dokument A.4.8/D Akceptacja władzy wykonawczej inwestora przebiegu
postępowania w trybie dialogu konkurencyjnego o wybór
wykonawcy prac projektowych i wykonania Robót
lub
przy występowaniu określonych wymagań władzy zwierzchniej inwestora
(decydenta)
252
Dokument A.4.9
Wniosek do władzy zwierzchniej inwestora o zezwolenie
na zawarcie umowy na prace projektowe i wykonanie
Robót
Dokument A.4.10
Zezwolenie na zawarcie umowy na prace projektowe i
wykonanie Robót
przy nie występowaniu wymagań jw. przyjmuje się, że:
Dokument A.4.8/P lub A.4.7/D jest odpowiednikiem Dokumentu A.4.9
względnie
Dokument A.4.6/P lub A.4.6/D jest odpowiednikiem Dokumentu A.4.9
Dokument A.4.11
Zawarta umowa na prace projektowe i wykonanie Robót.
253
13.3. U
ZUPEŁNIENIA
I
USTALENIA
DOTYCZĄCE
ZASTOSOWANIA
PARTNERSTWA
PUBLICZNO
-
PRYWATNEGO
DO
REALIZACJI
PRZEDSIĘWZIĘCIA
BUDOWLANEGO
13.3.1. Wprowadzenie
Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) jest formą długoterminowej współpracy sektora
prywatnego i publicznego w ramach świadczenia usług. Celem tego typu współpracy jest
osiągnięcie obopólnych korzyści, a jej kluczową cechę stanowi ukierunkowanie na realizację
zarówno celów komercyjnych, jak i społecznych dla danego przedsięwzięcia. Stosowanie
partnerstwa publiczno-prywatnego przyniosło wymierne korzyści przy rozbudowie i rozwoju
infrastruktury na całym świecie oraz w wielu krajach europejskich.
Dlatego też podpisanie umowy PPP pomiędzy podmiotem publicznym a spółką celową
mającą realizować przedsięwzięcie (oznaczaną czasem skrótem SPV – od angielskiego
Special Purpose Vehicle) oraz uzgodnienie warunków współpracy pomiędzy poszczególnymi
podmiotami prywatnymi (w tym również między spółką SPV i jej podwykonawcami) stanowi
z reguły element niezbędny do zawarcia umów o finansowanie inwestycji. W procesie
realizacji przedsięwzięcia PPP znacznie wyróżnia się więc fazę przygotowania inwestycji i
fazę jej realizacji. Na rys. 13.1
przedstawiono poszczególne etapy i fazy przygotowania
koncepcji PPP do momentu osiągnięcia tzw. zamknięcia finansowego. Zaprezentowano na
nim standardowy proces wdrażania przedsięwzięcia PPP w krajach, gdzie tego typu procesy
realizowane są na szeroką skalę. Nie uwzględniono tu trudności, jakie mogą ewentualnie
wystąpić w krajach, w których nie istnieją szersze ramy dla funkcjonowania koncepcji PPP,
mające znaczący wpływ na harmonogram.
W trakcie fazy projektowania spółka SPV realizuje prace związane z opracowaniem
szczegółowego projektu technicznego obiektu, który ma zostać wybudowany, spełniając przy
tym szereg funkcji planistycznych, organizacyjnych, administracyjnych i wdrożeniowych.
Przykładowe zestawienie odpowiedzialności za realizację poszczególnych praz zestawiono
w tablicy 13.1.
1
Partnerstwo publiczno-prywatne jako metoda rozwoju infrastruktury w Polsce; Raport Ameryka skiej Izby …..
ń
w Polsce; Warszawa 2002 r.
254
Rys. 13.1. Etapy przedsięwzięcia PPP w fazie przygotowania (do zamknięcia finansowego)
255
Określenie potrzeb sektora
publicznego.
Skoncentrowanie na wynikach
praca sektora prywatnego
zamiast na sposobach.
Szerokie ujmowanie zakresu
usług w całym okresie
współpracy.
Umożliwienie wdrażania
innowacyjnych rozwiązań.
Analiza korzyści netto
wynikających z
realizacji
przedsięwzięcia.
Zatwierdzenie
przedsięwzięcia do
realizacji oraz
zapewnienie środków
na sfinansowanie prac.
Zaproszenie do składania
oświadczeń o zainteresowaniu
przedsięwzięciem.
Przygotowanie dokumentacji
przetargowej.
Kwalifikacja wstępna oraz
zaproszenie do składania
ofert.
Ocena ofert technicznych.
Utworzenie krótkiej listy oferentów.
Ocena ofert finansowych.
Powołanie zespołu negocjacyjnego.
Określenie pozycji negocjacyjnej.
Uzgodnienie warunków realizacji
przedsięwzięcia z osobami
podejmującymi ostateczne
decyzje.
Zamkniecie struktury kontraktowej
przedsięwzięcia po stronie
sektora prywatnego.
Zamknięcie Finansowe.
Analiza wykonalności
przedsięwzięcia.
Analiza możliwych opcji
realizacji
przedsięwzięcia.
Oszacowanie finansowych i
innych konsekwencji
realizacji
przedsięwzięcia oraz
związanych z tym
ryzyk.
Powołanie zespołu
wdrożeniowego.
Zatrudnienie doradców.
Opracowanie planu prac
przygotowawczych do
realizacji przedsięwzięcia.
Weryfikacja korzyści netto
wynikających z realizacji
przedsięwzięcia.
Weryfikacja zgodności
przedsięwzięcia z
założoną polityką.
Weryfikacja „wskaźnika
korzyści”.
Uzyskanie wymaganych
pozwoleń.
Negocjowanie
szczegółowych
warunków umowy
Weryfikacja końcowa
Proces przetargowy
Przygotowanie procesu
przetargowego
Analiza preferowanej
opcji
Studium opcji
Zdefiniowanie usług
Tablica 13.1.
Odpowiedzialność za realizację poszczególnych prac
Przygotowanie przedsięwzięcia
Wdrożenie przedsięwzięcia
Projektowanie i budowa obiektu
Eksploatacja i utrzymanie obiektu
SEKTOR PRYWATNY
•
Identyfikacja i ocena
poszczególnych ryzyk związanych z
przedsięwzięciem;
•
Określenie optymalnej struktury
realizacji przedsięwzięcia;
•
Powołanie podmiotu
odpowiedzialnego za formalną
realizację prac (Spółka SPV);
•
Opracowanie konkurencyjne oferty
na realizację prac.
•
Uzupełnienie wymaganych
pozwoleń, decyzji i opinii;
•
Prognoza przychodów z realizacji
przedsięwzięcia;
•
Opracowanie mechanizmu płatności
– określenie ceny za realizację
przedsięwzięcia;
•
Pozyskanie kapitału na realizację
prac;
•
Uzgodnienie struktury finansowej
przedsięwzięcia oraz wymaganych
zabezpieczeń;
•
Negocjowanie warunków
współpracy z podwykonawcami.
•
Przeprowadzenie odpowiednich prac
związanych z istniejącym
uzbrojeniem terenu;
•
Opracowanie szczegółowego
projektu technicznego;
•
Budowa obiektu zgodnie z
ustalonym harmonogramem i
wynagrodzeniem;
•
Sprawne przekazanie obiektu do
eksploatacji spółce operatorskiej;
•
Ubezpieczenie przedsięwzięcia.
•
Eksploatacja i utrzymanie obiektu
oraz inwestycje odtworzeniowe,
mające na celu dotrzymanie
uzgodnionych standardów
wykonania prac;
•
Utrzymanie majątku w
odpowiednim stanie w momencie
przekazania go sektorowi
publicznemu;
•
Obsługa długu oraz realizacji zwrotu
dla udziałowców Spółki SPV;
•
Realizacja zobowiązań
wynikających z przejętych ryzyk
(m.in. ubezpieczenie, ryzyko
inflacyjne).
SEKTOR PUBLICZNY
•
Zdefiniowanie przedsięwzięcia i
przygotowanie wstępnej
dokumentacji;
•
Powołanie zespołu wdrożeniowego
odpowiedzialnego za opracowanie
szczegółowej specyfikacji
przedsięwzięcia, odpowiednich
danych, materiałów i informacji
potrzebnych do realizacji inwestycji;
•
Przygotowanie i podjęcie formalnej
decyzji o realizacji przedsięwzięcia;
•
Zatrudnienie zespołu doradców;
•
Opracowanie dokumentacji
przetargowej;
•
Organizacja i przeprowadzenie
przetargu.
•
Pozyskanie i zabezpieczenie
funduszy niezbędnych do realizacji
okresowych płatności na rzecz
sektora prywatnego;
•
Wykup terenów i nabycie praw
użytkowania infrastruktury
związanej z przedsięwzięciem;
•
Uzyskanie wymaganych pozwoleń,
decyzji i opinii, umożliwiających
rozpoczęcie prac;
•
Wybór preferowanego oferenta;
•
Negocjowanie ostatecznych
warunków realizacji
przedsięwzięcia.
•
Monitorowanie prac podmiotu
prywatnego;
•
Uzgadnianie obszarów
ewentualnych zmian specyfikacji
zamówienia oraz związanych z tym
rekompensat dla sektora
prywatnego;
•
Realizacja – ewentualnie –
zobowiązań ubezpieczeniowych w
zakresie danego obiektu.
•
Monitorowanie prac podmiotu
prywatnego;
•
Realizacja płatności na rzecz
podmiotu prywatnego
(uzależnionych od dostępności i
poziomu użytkowania danej
infrastruktury).
256
257
Przy realizacji przedsięwzięcia ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) dąży się do
przerzucenia (przeniesienia) ryzyka inwestycyjnego na partnera, który jest najlepiej
przygotowany do zarządzania tym właśnie ryzykiem, co jednocześnie oznacza ponoszenie
relatywnie najniższych kosztów. Umożliwia to obniżenie kosztów realizacji całego
przedsięwzięcia przy zachowaniu optymalnego poziomu zabezpieczenia inwestycji przed
ewentualnym wystąpieniem niekorzystnych okoliczności. W konsekwencji – optymalny
transfer ryzyka może nie być związany z całkowitym jego przeniesieniem na innego
uczestnika procesu inwestycyjnego, ponieważ może okazać się, iż podział pomiędzy
partnerami umowy PPP, lub zachowanie pewnych rodzajów ryzyka po jednej z tych stron jest
korzystniejsze.
W tablicy 13.2 zaprezentowano przykładową alokację podstawowych rodzajów ryzyk dla
typowego przedsięwzięcia drogowego realizowanego w ramach partnerstwa publiczno-
prywatnego.
Tablica 13.2.
Alokacja podstawowych rodzajów ryzyk w typowym przedsięwzięciu drogowym
realizowanym w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego
RYZYKO
SEKTOR
PUBLICZNY
SEKTOR
PRYWATNY
WSPÓLNIE
Uzyskanie niezbędnych pozwoleń
Pozyskanie gruntów
Ryzyko utrudnień w realizacji prac
spowodowanych koniecznością szczegółowego
spełnienia wymagań projektu technicznego
Ryzyko wzrostu kosztów budowy
Ryzyko związane z opóźnieniem prac
Ryzyko utrudnień spowodowanych odkryciami
archeologicznymi
Ryzyko wzrostu kosztów utrzymania
Ryzyko utrudnień spowodowanych wadami
ukrytymi obiektu / wyposażenia związanego z
przedsięwzięciem
Ryzyko utrudnień spowodowanych siłami
wyższymi
Ryzyko, iż rzeczywisty poziom stóp
procentowych przekroczy poziom zakładany na
początku
Ryzyko, że rzeczywisty poziom inflacji
258
RYZYKO
SEKTOR
PUBLICZNY
SEKTOR
PRYWATNY
WSPÓLNIE
przekroczy poziom zakładany na początku
Ryzyko wystąpienia utrudnień z powodu
protestów społecznych
13.3.2. Realizacja partnerstwa publiczno-prywatnego w warunkach polskiej gospodarki
rynkowej
Zagadnienie partnerstwa publiczno-prywatnego określono w Ustawie z dnia 28 lipca 2005 r.
(Dz. U. Nr 169 poz. 1420) jako „współpracę podmiotu publicznego i partnera prywatnego
opartą na umowie o partnerstwie publiczno-prywatnym, służącą realizacji zadania
publicznego, jeżeli odbywa się ono na zasadach określonych w Ustawie.
Zgodnie z Ustawą tematem partnerstwa publiczno-prywatnego w przedsięwzięciach
budowlanych mogą być następujące działania:
a) „zaprojektowanie lub realizacja inwestycji z wykonaniem zadania publicznego;
b) świadczenie usług publicznych przez okres powyżej 3 lat, jeśli obejmuje ono eksploatację,
utrzymanie lub zarządzanie niezbędnym do tego składnikiem majątkowym;
c) działanie na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego, w tym rewitalizacji czy
zagospodarowania miasta (bądź jego części lub innego obszaru), przeprowadzenie
realizacji przedsięwzięcia na podstawie przedłożonego przez podmiot publiczny projektu
lub połączone z jego zaprojektowaniem przez partnera prywatnego przy założeniu, iż jego
wynagrodzenie nie będzie mieć formy zapłaty sumy pieniężnej przez podmiot publiczny;
d) przedsięwzięcie pilotażowe promocyjne, naukowe, edukacyjne lub kulturowe,
wspomagające realizację zadań publicznych, jeżeli wynagrodzenie partnera prywatnego w
dużej mierze będzie pochodziło ze źródeł innych, niż środki podmiotu publicznego”.
Z istoty opracowywanego tematu wynika, iż w obszarze zainteresowania jego autorów będą
działania oznaczone odpowiednio literami a) i c).
W rozdziale drugim Ustawy sprecyzowano zasady przygotowania dokumentacji dla
partnerstwa publiczno-prywatnego oraz obowiązki, które w ramach tego procesu należą do
podmiotu publicznego. Zgodnie z Ustawą jest on zobowiązany do przeanalizowania całego
przedsięwzięcia, określenia jego efektywności oraz możliwości wystąpienia ewentualnych
zagrożeń przy jego realizacji związanych m.in. z:
1. wielkością ryzyka związanego z realizacją projektowanego przedsięwzięcia
z uwzględnieniem różnych opcji podziału odpowiedzialności pomiędzy podmiotem
259
publicznym i partnerem prywatnym, jak również wpływu tego ryzyka na poziom długu
publicznego i deficytu sektora finansów publicznych;
2. aspektami ekonomiczno-finansowymi projektowanego przedsięwzięcia, w tym
porównania kosztów jego realizacji w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego z innym,
alternatywnym sposobem współpracy;
3. porównaniem korzyści wynikających z realizacji przedsięwzięcia budowlanego w ramach
partnerstwa publiczno-prywatnego z możliwością wystąpienia korzyści i zagrożeń
społecznych przy zastosowaniu innej metody współpracy;
4. stanu prawnego składników majątkowych, jeżeli prawo do tychże składników
majątkowych będzie przeniesione lub ustanowione przez podmiot publiczny na rzecz
partnera prywatnego lub spółki, o której mowa w artykule 19 ust. 1.
W dalszej części Ustawy – rozdział 4 art. 19 – określono zasady sporządzania umów
w partnerstwie publiczno-prywatnym oraz wytyczne odnoszące się do ich głównych
elementów składowych. W zależności od typu opracowywanego tematu umowa pomiędzy
podmiotem publicznym i partnerem prywatnym powinna zawierać:
1 cel i przedmiot przedsięwzięcia oraz harmonogram jego realizacji (p. 1);
2 łączną wartość środków przewidzianych na realizację całego przedsięwzięcia będącego
przedmiotem umowy, niezależnie od źródła ich pochodzenia (p. 2);
3 uprawnienia podmiotu publicznego w zakresie bieżącej kontroli realizacji przedsięwzięcia
przez partnera prywatnego lub spółkę, o której mowa w Ustawie (art. 19 ust. 1) oraz
określone zasady przeprowadzania przez strony wspólnej okresowej oceny przebiegu
realizacji przedsięwzięcia, razem z bieżącymi uaktualnieniami i ustaleniami
realizacyjnymi (p. 6);
4 podział odpowiedzialności pomiędzy partnerami, wynikający z ewentualności wystąpienia
ryzyka związanego realizacją przedsięwzięcia.
Uzupełnienie Ustawy stanowią cztery rozporządzenia opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 5
z dnia 13 lipca 2006 r. do których należą:
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2006 r. w sprawie niezbędnych
elementów analizy przedsięwzięcia budowlanego w ramach partnerstwa publiczno-
prywatnego. Zaprezentowano w nim elementy składowe analizy ekonomiczno-finansowej
dla każdego sposobu realizacji przedsięwzięcia, która powinna więc zawierać:
−
całkowite nakłady finansowe przedsięwzięcia;
−
źródła finansowania inwestycji;
260
−
przewidywane koszty;
−
rachunek zysków i strat dla całego przedsięwzięcia;
−
rachunek przepływów pieniężnych obejmujących całe przedsięwzięcie;
−
wyliczone podstawowe wskaźniki efektywności realizacji inwestycji, w tym
wewnętrzne stopy zwrotu z przedsięwzięcia oraz jego zaktualizowaną wartość netto;
−
koszty, zagrożenia i korzyści społeczne, wynikające z realizacji planowanej
inwestycji.
Rozporządzenie to – oprócz konieczności zidentyfikowania ryzyka wpływającego na
realizację danego przedsięwzięcia – nakazuje sporządzenie następujących dokumentów
uzupełniających:
−
analiza i ocena prawdopodobieństwa wystąpienia poszczególnych rodzajów ryzyka;
−
oszacowanie wartości poszczególnych rodzajów ryzyka;
−
oszacowanie wpływu poszczególnych rodzajów ryzyka na przedsięwzięcie, w tym
zależności od przekazania poszczególnych rodzajów ryzyka podmiotowi publicznemu
lub partnerowi prywatnemu;
−
sposoby i koszty zapobiegania, przeciwdziałania lub minimalizowania skutków
wystąpienia zidentyfikowanych rodzajów ryzyka.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowego
zakresu, form i zasad sporządzania informacji, dotyczących umów o partnerstwie
publiczno-prywatnym. Określono w nim formy przedstawiania informacji dotyczących
umów o partnerstwie publiczno-prywatnym, które powinny być zaprezentowane w postaci
tabelarycznej zgodnie z wytycznymi, zamieszczonymi w załącznikach do rozporządzenia.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż w załączniku nr 4, określane poszczególne rodzaje
ryzyka inwestycyjnego sklasyfikowano na trzy kategorie tj. jako „wysokie”, „średnie”,
„niskie”. Natomiast w załączniku nr 5 – trzeba określić w tysiącach PLN kwotę każdego
rozpatrywanego ryzyka, jaką poniesie odpowiednio podmiot publiczny i partner prywatny.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie ryzyk
związanych z realizacją przedsięwzięć w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.
Określono w nim 56 rodzajów ryzyk inwestycyjnych, zestawionych w 17 grup. Pierwszą
grupę stanowią ryzyka wynikające z samej realizacji budowy, które powodują zmiany jej
kosztów i terminów m.in. wskutek przebudowy lub rozbudowy w ramach
przedsięwzięcia, jak również z funkcjonowaniem udostępnionych już składników
majątkowych, a w szczególności:
261
−
opóźnienia w zakończeniu robót budowlanych;
−
niezgodności z warunkami dotyczącymi ustalonych standardów wykonania robót;
−
wzrost kosztów;
−
wystąpienie nieścisłości w specyfikacji wyboru partnera prywatnego;
−
wpływ czynników zewnętrznych;
−
wystąpienie nieadekwatnych do celu przedsięwzięcia rozwiązań w dokumentacji
projektowej;
−
pojawienie się lub zastosowanie do realizacji przedsięwzięcia nowych technologii
wznoszenia;
−
wystąpienie wad fizycznych lub prawnych zmniejszających wartość, bądź użyteczność
składnika majątkowego.
−
Po przeprowadzeniu analizy wymagań i wytycznych formalno-prawnych, którym
powinien sprostać podmiot publiczny, chcący zawrzeć umowę o partnerstwie
publiczno-prywatnym z partnerem prywatnym – w celu realizacji przedsięwzięcia
budowlanego – można zbudować następującą listę niezbędnych jej elementów
składowych, a więc:
−
cel i przedmiot umowy;
−
harmonogram realizacji przedmiotu;
−
normy jakościowe, wymagania i standardy stosowane przy realizacji przedsięwzięcia;
−
przyjęta technologia realizacji inwestycji;
−
koncepcja przeprowadzania bieżącej kontroli realizacji przedsięwzięcia przez podmiot
publiczny i przez partnera prywatnego;
−
całkowite nakłady finansowe na planowaną inwestycję;
−
źródła finansowania przedsięwzięcia;
−
koszty przedsięwzięcia;
−
rachunek zysków i strat obejmujący całą inwestycję;
−
obliczenie podstawowych wskaźników efektywności realizacji przedsięwzięcia, w tym
wewnętrzne stopy zwrotu z inwestycji oraz zaktualizowanej wartości netto
przedsięwzięcia;
−
koszty, zagrożenia i korzyści społeczne, wynikające z realizacji planowanej
inwestycji;
−
zidentyfikowane ryzyka z realizacji przedsięwzięcia;
262
−
oszacowane skutki zaistnienia wcześniej zidentyfikowanych ryzyk przedsięwzięcia;
−
koncepcja podziału ryzyk oraz wynikającej z nich odpowiedzialności pomiędzy
podmiotem publicznym i partnerem prywatnym
Elementy te muszą być określone do momentu tzw. zamknięcia finansowego, czyli do chwili,
w której uzgodnione zostaną wszystkie warunki realizacji przedsięwzięcia, włącznie
z zasadami jego finansowania. Instytucje finansujące, podejmując zobowiązanie finansowania
przedsięwzięcia, opierają się m.in. na warunkach współpracy pomiędzy pozostałymi
uczestnikami procesu inwestycyjnego.
Po przeanalizowaniu schematu postępowania i dokumentów omówionych w Zadaniu 3 można
określić, w którym działaniu należy szukać właściwych informacji, niezbędnych do
prawidłowego przygotowania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, zgodnie z Ustawą
z dnia 28 lipca 2005 r.
Porównując wymagania stawiane umowom o partnerstwie publiczno-prywatnym ze strony
Ustawy z opracowanym w rozdziale 7 Zadania 6 oraz opisami faz realizacji przedsięwzięcia –
przedstawionych w rozdziale 8 wynika, że dla podjęcia procedury PPP podmiot publiczny
powinien mieć już wykonane działania oraz posiadać przygotowane gotowe wszystkie
dokumenty, przewidziane co najmniej dla etapu A 2. W przypadku przerzucenia na partnera
prywatnego decyzji o wyborze lokalizacji inwestycji, lub objęte fazą A 3 – jeśli partner
publiczny sam chce decydować o lokalizacji przedsięwzięcia, bądź materiał przedstawiony
w fazie A 2 jest zbyt mało dokładny dla sprostania wymaganiom Ustawy. Przewidziane
w Fazie A działania i dokumenty pozwalają na utworzenie elementów umowy, dotyczących
planowanej inwestycji i jej ewentualnej lokalizacji. Natomiast kwestia koniecznych do
rozważenia i rozpatrzenia możliwych do poniesienia ryzyk i niepewności inwestycyjnych,
wymaga szerszego spojrzenia i specjalnych analiz.
Przed zawarciem umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym odpowiednie działania
i analizy powinien przeprowadzić również partner prywatny, w celu uzyskania pewności, iż
będzie w stanie zrealizować, opłacalne również dla niego, przedmiotowe zamówienie.
Ustalenia te stanowią ważny czynnik z tego względu, iż odpowiedzialnością za szereg ryzyk
inwestycyjnych obarcza się właśnie sektor prywatny.
Reasumując można stwierdzić, że Ustawa, wraz z obowiązującymi z nią rozporządzeniami
jest kłopotliwa i czasochłonna w zastosowaniu. Ustawa weszła w życie w 2005 r., a na jej
podstawie nie podpisano żadnej umowy.
Wielokrotne publiczne wystąpienia wysokich urzędników Ministerstwa Gospodarki świadczą
o pełnej świadomości faktu, iż w obowiązującej Ustawie przeszacowano ocenę ryzyka
263
inwestycyjnego przedsięwzięć, co skutecznie odstraszyło od jej wykorzystania. Obecnie
opracowywana jest nowa wersja tej Ustawy. Z dostępnych informacji wynika, że w nowej
wersji Ustawy bardziej skupiono się na zdefiniowaniu zadań publicznych i korzyściach obu
stron z partnerstwa. Poszerzono również zakres i obszar projektów możliwych do wspólnej
realizacji (m.in. o przedsięwzięcia w zakresie edukacji i budownictwa mieszkaniowego.
Ponadto przewidziano uproszczone analizy dla mniejszych przedsięwzięć, co znacznie ułatwi
korzystanie z koncepcji partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) przy zaspokajaniu potrzeb
społeczności na terenie powiatów lub nawet gmin.
Zgodnie z oświadczeniami prasowymi, w chwili obecnej znowelizowana Ustawa o PPP
znajduje się na ostatnim etapie uzgodnień międzyresortowych i przewiduje się, iż powinna
wejść w życie do końca 2007 r.
264
14.WYMAGANIA INWESTORA
DLA
POZOSTAŁYCH UCZESTNIKÓW
PRZEDSIĘWZIĘĆ
265
14.1 Założenia wstępne
W wyniku realizacji każdego podejmowanego procesu budowlanego inwestor publiczny
zamierza uzyskać określony obiekt przystosowany do spełnienia przyporządkowanych mu
funkcji użytkowych, gwarantujących bezpieczeństwo i trwałość w wymaganym czasie przy
określonych nakładach inwestycyjnych oraz przy założonych kosztach eksploatacji pod
warunkiem naturalnie właściwego jego użytkowania i prowadzenia odpowiedniej
konserwacji.
W niniejszym opracowaniu jako pozostałych uczestników przedsięwzięć, w stosunku do
których inwestor publiczny stawia określone wymagania należy rozumieć publiczne lub
prywatne organizacje, konsorcja lub osoby fizyczne, z którymi organizacja kontraktująca
zawiera stosowne umowy w wyniku obowiązujących procedur. Zakres zadań zleceniodawcy
odniesiony do określonej inwestycji definiuje zadania wymagane od konkretnego
zleceniobiorcy oraz określa tło i cele projektu, planowane działania, oczekiwane nakłady i
produkty, budżet, harmonogram działań i opis prac. Te ustalenia powinny być jednoznacznie
zawarte w Specyfikacjach Istotnych Warunków Zamówienia opracowywanych przez
inwestora dla poszczególnych działań lub zespołów działań dotyczących danej inwestycji.
Niniejsze wymagania odnoszą się do podstawowych organizacji uczestniczących w
przygotowaniu i dalszej realizacji przedsięwzięcia działających na podstawie umów cywilno
– prawnych zawartych pomiędzy inwestorem i daną organizacją merytorycznie związaną z
określonym uczestniczeniem w realizacji przedsięwzięcia.
Omówione wymagania dotyczyć będą organizacji:
−
Konsultanta,
−
Nadzoru Inwestorskiego,
−
Projektanta,
−
Generalnego Realizatora Inwestycji lub Wykonawcy.
Dla zapewnienia właściwego poziomu jakości pozostałych uczestników przedsięwzięć
inwestor może zastosować dość różne strategie zarządzania.
Pierwsza z nich polega na przyjęcia założenia, że wystarczającą gwarancją osiągnięcia
wymaganych wyników jest powierzenie działań konsultingowych, opracowania dokumentacji
technicznej i technologicznej obiektu oraz kierowania robotami budowlano – montażowymi i
ich wykonania, a także nadzorowania przebiegu prac organizacjom zapewniającym, że prace
te będą wykonywane przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. Przy tym
założeniu działania kontrolne w procesie budowlanym można określić jako zmierzające do
266
wykrycia wadliwie wykonanych elementów obiektu (w tym np. przy użyciu niewłaściwych
materiałów, czy też niewłaściwego wyposażenia). Działania te sprowadzają się do tradycyjnie
rozumianej kontroli jakości polegającej na zmierzeniu, zbadaniu, oszacowaniu lub
sprawdzeniu określonych właściwości obiektu oraz porównaniu wyników z wymaganiami.
Ta strategia zarządzania przedsięwzięciem inwestycyjnym może być określana jako
strategia wykrywania wad i niezgodności z wymaganiami. Trzeba ją jednak obecnie uznać
jako nieekonomiczną, gdyż ujawnienie zaistniałej wady oznacza, że zastosowano czas i
pieniądze w realizację działań niewłaściwych. Konieczne będzie więc w takich sytuacjach
pokrycie określonych dodatkowych kosztów związanych z doprowadzeniem do wymaganego
stanu – przynajmniej przez jednego z uczestników przedsięwzięcia. W pewnych sytuacjach
może dotyczyć to również inwestora.
Druga strategia zarządzania ma na celu uzyskanie przez inwestora odpowiedniego
stopnia pewności, że poszczególni uczestnicy przedsięwzięcia są zdolni do uzyskania
wyników w sposób gwarantujący spełnienie ustalonych wymagań.
Aby jednak inwestor uzyskał taką pewność, każdy uczestnik budowlanego
przedsięwzięcia inwestycyjnego powinien zaplanować i w odpowiedni sposób opisać
wszystkie systematyczne działania, które zamierza zastosować do osiągnięcia i utrzymania
odpowiedniego poziomu jakości swoich świadczeń. Stworzenie systemu takich działań
znacznie ogranicza ryzyko powstania dodatkowych kosztów realizacji procesu
inwestycyjnego, wymaga jednak pewnej dodatkowej wiedzy od wszystkich uczestników
przedsięwzięcia w zakresie formułowania dokumentacji systemu jakości oraz stałej oceny
osiąganych efektów technicznych i organizacyjnych.
Ze strony organizacji inwestora bezpośredniego (czy też inwestora zastępczego
lub inwestora powierniczego) właściwe ustalenia dotyczące systemu jakości określają
przyjęte przez KSZBPI procedury odnoszące się do działań zarządczych występujących
w procesach strategicznego i operacyjnego zarządzania, jak też procedury
przyporządkowane odpowiednim narzędziom i technikom wspomagającym.
267
14.2 Wymagania inwestora (zamawiającego) formułowane w Specyfikacji Istotnych
Warunków Zamówienia (SIWZ)
Wśród opisów wymaganych do przedstawienia w SIWZ Ustawa PZP podaje
„wymagania dotyczące zabezpieczenia należytego wykonania umowy”. W przypadkach
budowlanych przedsięwzięć inwestycyjnych objętych ustaleniami KSZBPI inwestorzy
powinni w ramach SIWZ podawać ustalenia stanowiące wymagania zamawiającego w
odniesieniu do strategii zarządzania, która obowiązywać będzie pozostałych uczestników
procesu inwestycyjnego. Wymagania zamawiającego podane w takiej specyfikacji mogą być
przedstawione:
w postaci Księgi jakości przedsięwzięcia, której kolejne rozdziały zawierają
wytyczne ogólnych procedur zapewnienia jakości w zakresie działań organizacji
konsultingowych, wykonywania dokumentacji technicznej i technologicznej,
zakupów i dostaw, realizacji robót budowlano – montażowych oraz zobowiązań
gwarancyjnych i pogwarancyjnych wykonawcy lub
w postaci listy ogólnych procedur zapewnienia jakości oraz szczegółowych
planów jakości, które dany uczestnik przedsięwzięcia powinien opracować i
przedstawić zamawiającemu do akceptacji przed przystąpieniem do realizacji
swojego zakresu świadczeń.
Wymagania zamawiającego powinny również określać terminy dokonywania
ostatecznych uzgodnień poszczególnych części planu jakości opracowywanego przez danego
uczestnika przedsięwzięcia tak, aby każde świadczenie było rozliczane wyłącznie na
podstawie planu zaakceptowanego przez zamawiającego. Podkreśla się przy tym, że
akceptacja planu jakości przez zamawiającego nie może zwalniać wykonawcy z obowiązku
stałej kontroli skuteczności monitorowania systemu jakości ustanowionego przez wykonawcę
i wprowadzania odpowiednich zmian w wypadku stwierdzenia niezgodności z wymaganym
poziomem jakości świadczeń.
Pod określeniem „plan jakości” należy rozumieć dokument specyfikujący, które
procedury (a więc ustalone pisemnie sposoby przeprowadzenia działania lub procesu) i
związane z nimi zasoby należy zastosować, kto i kiedy ma je realizować w odniesieniu do
określonego przedsięwzięcia, procesu i jego zamierzonego wyniku lub umowy.
Przyjmuje się założenie wpisywania do każdej umowy, że wykonawca określonych
prac (robót) ustanowi system zapewnienia jakości w celu wykazania stosowania się do
268
wymagań zamawiającego. System ten będzie zgodny ze szczegółami ustanowionymi w
umowie, a zamawiający (lub wskazana przez niego organizacja) będzie upoważniony do
kontrolowania każdego aspektu tego systemu.
Szczegóły wszystkich procedur i dokumentów potwierdzających ich przestrzeganie
powinny być przedłożone do wiadomości zamawiającemu (lub wskazanej przez niego
organizacji) zanim rozpocznie się każdy z etapów ujętych umową prac czy też robót. Dowody
wcześniejszego zatwierdzenia ich przez wykonawcę powinny być zaznaczone na każdym
dokumencie o charakterze technicznym zanim zostanie on przedłożony zamawiającemu.
Przestrzeganie systemu zapewnienia jakości nie zwalnia wykonawcy prac czy też
robót z żadnego obowiązku, zobowiązań, ani też odpowiedzialności objętych umową.
14.3 Elementy systemu zapewnienia jakości tworzone przez – podejmujących
współpracę z inwestorem – pozostałych uczestników procesu inwestycyjnego
Specyfika organizacyjna budowlanych przedsięwzięć inwestycyjnych wskazuje, że w
zakres działań dotyczących zapewnienia jakości powinny wchodzić:
analiza potrzeb i wymagań dotyczących poziomu jakości dokonywana przez
inwestora w celu ustalenia metod postępowania w projektowaniu i wykonywaniu
obiektu;
sterowanie jakością rozumiane jako proces regulacyjny polegający na
bezpośrednim oddziaływaniu na jakość dokumentacji i wykonania obiektu przez
stałą obserwację przebiegu prac, porównywanie rezultatów z wymaganiami oraz
usuwanie ewentualnych niezgodności i ich przyczyn.
Wszystkie takie działania powinny być zaplanowane przed rozpoczęciem realizacji
określonych świadczeń umownych podejmowanych przez danego uczestnika przedsięwzięcia.
Powinno to być jednoznacznie potwierdzone opisaniem tych działań w odpowiednich planach
jakości przyporządkowanych poszczególnym uczestnikom procesu inwestycyjnego
współdziałającym z inwestorem. Każdy taki plan jakości powinien składać się z części
ogólnej i części szczegółowej.
Część ogólna danego planu jakości powinna opisywać system jakości ustanowiony
przez danego uczestnika przedsięwzięcia i zawierać:
opis struktury organizacyjnej służb odpowiedzialnych za jakość realizowanych
świadczeń;
269
wykaz i ogólny opis działań, które będą podjęte w celu zapewnienia jakości
świadczeń.
Część szczegółowa planu jakości powinna być sporządzona dla świadczeń
częściowych, których jakość realizacji decydująco wpływa na jakość przedmiotu
przedsięwzięcia budowlanego. Przez pojęcie świadczeń częściowych należy rozumieć
wyodrębnione elementy dokumentacji projektowej, dostawy materiałów budowlanych i
wyposażenia obiektu o specjalnym znaczeniu oraz wyodrębnione elementy obiektu lub
specjalne procesy wykonawcze związane z realizacją robót budowlanych.
Do każdego świadczenia częściowego powinny być szczegółowo zaplanowane i
opisane metody, sposoby i środki postępowania zapewniające spełnienie określonych
wymagań jakości odnoszących się do tego świadczenia. Część szczegółowa planu jakości
może zawierać zbiory szczegółowych planów, procedur i instrukcji wykonania oraz kontroli
poszczególnych świadczeń częściowych bezpośrednio wpływających na jakość obiektu.
Podstawę opracowania poszczególnych planów jakości mogą stanowić elementy
dokumentacji systemów jakości poszczególnych uczestników przedsięwzięcia odpowiednio
dostosowane do specyfiki i warunków realizacji świadczeń stanowiących przedmiot umowy
zawartej przez zamawiającego z danym uczestnikiem przedsięwzięcia. Jednak w praktyce
dość często okazuje się, że systemy jakości pewnych firm uczestniczących w przedsięwzięciu
dotyczą strategii odmiennej od strategii zamawiającego (inwestora). Okazuje się również, że
fakt dysponowania przez daną firmę certyfikatem zgodności systemu jakości z wymaganiami
PN-EN-ISO 9000:2001 nie stanowi jeszcze o tym, że w konkretnym wypadku taka firma
prawidłowo rozpozna i spełni stawiane w tym zakresie przez inwestora wymagania. Stąd
wskazane jest, aby plany jakości poszczególnych uczestników przedsięwzięcia były
sporządzane zgodnie z wymaganiami ustalonymi indywidualnie przez zamawiającego z
uwzględnieniem specyficznych cech konkretnego przedsięwzięcia. Te wymagania
zamawiającego (inwestora) powinny określać formę prezentacji systemu jakości
ustanowionego przez danego uczestnika w celu zapewnienia jakości świadczeń przez niego
realizowanych oraz kryteria akceptacji tego systemu przez zamawiającego.
270
14.4 Wymagania Inwestora w odniesieniu do Konsultanta
Konsultant to profesjonalnie przygotowana niezależna osoba fizyczna lub organizacja
wyspecjalizowana w przygotowaniu i prowadzeniu procesu inwestycyjnego, która może być
powołana przez Inwestora na każdym etapie prac przygotowawczych, czy też dalszych
działań związanych z realizacją inwestycji. Podstawowe zadania Konsultanta wynikają z
zakresu czynności, działań i opracowań, dla których Inwestor uzna, że nie dysponuje
służbami własnymi o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu. W związku z tym
podejmuje decyzję o zleceniu Powołanemu Konsultantowi określonych prac i zawarciu z nim
stosownej umowy zgodnie z istniejącymi w tym zakresie przepisami i wymaganiami
Decydenta określonego dla danej inwestycji..
Inwestor, w zależności od etapu procesu, w którym jest powoływany Konsultant,
ustala wymagania, które będą dotyczyły np.:
−
opracowania wytycznych dotyczących planu działania służb Konsultanta dla
spełnienia wymagań Inwestora i uzyskania akceptacji Inwestora oraz wymaganego
Systemu Zapewnienia Jakości w odniesieniu do wykonywanych czynności i
pełnionych funkcji,
−
opracowania wytycznych dla ustanowienia procedur obowiązujących Konsultanta
przy realizacji Przedsięwzięcia,
−
opracowania wytycznych dla przedstawienia sposobu przygotowania Założeń
Przedsięwzięcia,
−
opracowania wytycznych dla Wstępnego Studium Wykonalności oraz Studium
Wykonalności Przedsięwzięcia,
−
opracowania podstawowych wytycznych dla Podstawowych Założeń
Przedsięwzięcia oraz Planu Zarządzania Przedsięwzięciem,
−
opracowania wytycznych dotyczących składania Informacji/Raportów dla
Inwestora z przebiegu prac.
W zależności od zleconego zakresu działań i czynności, powołany Konsultant może
przejąć funkcje Zarządzającego Przedsięwzięciem i powołać Kierownika Przedsięwzięcia. W
takim przypadku Inwestor przedstawi wytyczne dotyczące zakresu czynności, składu zespołu
oraz wymaganych kwalifikacji Kierownika Przedsięwzięcia, a także sposobu zatwierdzenia.
W takich przypadkach może występować cały zakres stosownych działań Konsultanta
271
odnoszących się również do wymaganych dla inwestycji opracowań analitycznych i
technicznych.
14.5 Wymagania Inwestora w odniesieniu do Nadzoru inwestorskiego.
W podanych niżej ustaleniach dla ustanowienia Nadzoru inwestorskiego przyjęto, że
organizacja sprawująca nadzór inwestorski jest inną organizacja niż organizacja Konsultanta.
Dopuszcza się jednak również, że w ramach procesu inwestycyjnego funkcję Konsultanta i
Nadzór inwestorski pełni jedna wyspecjalizowania organizacja.
Przyjmując założenie jak wyżej oraz ustalenie, że działalność Nadzoru inwestorskiego
rozpoczyna się w momencie rozpoczęcia budowy, Inwestor określa dla Nadzoru
inwestorskiego wymagania, które będą zawierały m.in.:
−
wytyczne dotyczące uzyskiwania akceptacji Inwestora dla technik sprawowania
nadzoru i planu działań służb Nadzoru inwestorskiego w celu spełnienia wymagań
Inwestora,
−
wytyczne dotyczące wymaganego Systemu Zapewnienia Jakości organizacji
Nadzoru inwestorskiego w odniesieniu do wykonywanych czynności i pełnionej
funkcji,
−
wytyczne dla ustanowienia procedur obowiązujących Nadzór przy realizacji
Przedsięwzięcia np. Procedury kontroli harmonogramów, Procedur potwierdzania
wykonania rzeczowo-finansowego, Procedur odbiorów częściowych, odbioru
końcowego i ostatecznego, itp.
−
wytyczne dotyczące składania Informacji dla Inwestora z przebiegu prac
przygotowawczych Przedsięwzięcia oraz działań dotyczących realizacji inwestycji.
14.6 Wymagania Inwestora w odniesieniu do Projektanta
W zależności od przyjętych zasad realizacji Przedsięwzięcia, a więc:
1) przy założeniu występowania odrębnej umowy na Projektowanie i odrębnej na
Wykonanie obiektu,
lub
2) przy założeniu występowania łącznej umowy na Projektowanie z Wykonaniem
obiektu
wytyczne dla Projektanta w zakresie jego działań będą ostatecznie dość podobne, za
wyjątkiem zależności umownych.
272
Inwestor, uwzględniając sposób realizacji Przedsięwzięcia powinien ustanowić
wymagania obowiązujące Projektanta dotyczące m. in.:
−
sposobu powołania i zatwierdzania zespołów roboczych – projektowych w
organizacji Projektanta,
−
zawartości Planu projektowania,
−
planu przeglądów projektów i zatwierdzeń Inwestorskich odpowiednio dla
koncepcji, dokumentacji podstawowej i wykonawczej,
−
wymagań w zakresie ustanowienia Systemu Zapewnienia Jakości (w tym
stosownych Procedur np. zgłoszenia projektu do przeglądu i przeglądu projektu,
uzyskania zatwierdzenia etapu projektowania lub określonej formy dokumentacji),
−
wymagań w zakresie opracowania przez Projektanta Procedur odbiorowych (w
tym Procedury odbiorów częściowych i odbioru końcowego oraz uzyskiwania
bieżących płatności),
−
zasad i terminów składania Inwestorowi stosownych Raportów.
14.7 Wymagania Inwestora w odniesieniu do Generalnego Realizatora Inwestycji
lub Wykonawcy
W zależności od przyjętych zasad realizacji Przedsięwzięcia, a więc:
1) przy założeniu występowania odrębnej umowa na Projektowanie i odrębnej na
Wykonanie obiektu,
lub
2) przy założeniu występowania łącznej umowy na Projektowanie z Wykonaniem
obiektu
wytyczne dla Generalnego Realizatora Inwestycji / Wykonawcy w zakresie działań
związanych z realizacją przedsięwzięcia będą odpowiednio zróżnicowane.
Poniżej omówiono podstawowe wymagania, które powinien postawić Inwestor dla
realizacji umowy obejmującej odrębne zlecenie dla wykonania robót:
−
wytyczne dla ustanowienia organizacji kierownictwa budowy,
−
wytyczne spełnienia warunków dla przekazania – przejęcie placu budowy,
zgłoszenie osób pełniących funkcje techniczne (dokumenty formalne),
273
−
wymagania odnośnie opracowania i uzyskania zatwierdzenia przez Inwestora
zagospodarowania placu budowy,
−
wymagania w zakresie opracowań i uzyskania zatwierdzeń Inwestora (lub
Konsultanta lub Nadzoru Inwestorskiego) technologii i organizacji robót
budowlanych wraz z obowiązkiem uzyskaniem zatwierdzeń Inwestora,
−
wytyczne dla ustanowienia Systemu Zapewnienia Jakości dla wykonania
przedmiotu umowy,
−
wymagania w zakresie opracowania Procedur związanych z realizacją robót przez
Generalnego Realizatora Inwestycji / Wykonawcę, np.: Procedura zapewnienia
jakości robót, kontroli harmonogramu, uzyskania bieżących płatności, odbiorów
częściowych i/lub końcowego. Zalecenia dla opracowania Planu Jakości,
−
wytyczne obejmujące zasady, zakres i terminy składania Inwestorowi Raportów
wstępnych, bieżących oraz końcowego.
W przypadku realizacji Przedsięwzięcia wg zasady zlecenia Projektowania wraz z
Wykonaniem obiektu, wymagania Inwestora powinny być odpowiednio uszczegółowione w
odniesieniu do faktycznego zakresu prac projektowych i wykonawczych.
14.8 Wymagania Inwestora odnoszące się do odpowiedzialności i ubezpieczeń
działających na jego zlecenie pozostałych uczestników przedsięwzięcia
Problemy odpowiedzialności i wymaganych ubezpieczeń powinny być jednoznacznie
sformułowane w zawieranych pomiędzy stronami umowach cywilno – prawnych. Mogą one
w praktyce odnosić się do bardzo różnorodnych niedopełnień obowiązków tych umów. Mogą
ostatecznie dotyczyć np. usunięcia w określonych terminach zaistniałych wad projektowych,
czy wykonawczych związanych z obiektem lub przekazania inwestorowi rekompensat
finansowych za np. niedotrzymanie objętych umową terminów realizacji prac, czy też robót
lub nie usunięcia zaistniałych wad w stosownie określonych w umowach terminach.
Obecnie problemy te stają się dość często przedmiotem sporów sądowych, które w
wielu przypadkach ze względu na brak precyzyjnych ustaleń umownych prowadzone są przez
bardzo długi okres czasu, a efektem są bardzo zróżnicowane rozwiązania finalne.
Coraz częściej w krajowej literaturze technicznej pojawiają się opracowania dotyczące
tej właśnie problematyki. Przy przygotowywaniu przez Inwestora wymagań na wykonane
prace/roboty warto zapoznać się z następującymi artykułami:
274
−
G. Chrabczyński, A. Heine „Definicja wady budowlanej” Inżynier Budownictwa
Nr 3/2006,
−
G. Chrabczyński, A. Heine „Błędy projektanta” Inżynier Budownictwa
Nr 7,8/2006,
−
G. Chrabczyński, A. Heine „Dobra praktyka inżynierska w odniesieniu do wad”
Inżynier Budownictwa Nr 10/2006,
−
A. Heine „Gwarancja i rękojmia w umowach budowlanych FIDIC” Inżynier
Budownictwa Nr 4/2007,
W opracowaniach tych podjęto m.in. próbę zdefiniowania pojęcia wady budowlanej i
próbę przeprowadzenia uzupełniających analiz dotyczących tej problematyki. Dokonano tego
po wstępnym zaprezentowaniu ustaleń w tym zakresie na Forum DRBF (Dispute Resolution
Bard Foundation – międzynarodowej organizacji zrzeszającej ekspertów zajmujących się
rozstrzyganiem sporów w budownictwie z siedzibą w Seatle w USA – Forum jest jej
biuletynem).
Przyjęta ostatecznie definicja „wady budowlanej” jest przeznaczona do rozstrzygania
sporów, których przedmiotem nie jest stwierdzona właściwość obiektu, a jedynie kwalifikacja
tej właściwości.
W definicji tej przyjęto:
−
Wadą jest każda niekorzystna i niezamierzona właściwość wybudowanego
obiektu, utrudniająca zgodne z przeznaczeniem korzystanie z niego, bądź jego
konserwację, lub obniżająca jego estetykę albo komfort użytkowników, która daje
się wyeliminować przy pomocy współczesnej techniki budowlanej.
−
Wadą jest nie tylko właściwość, lecz także stwierdzony brak właściwości obiektu,
o której sprzedający (=wykonawca) zapewnił kupującego (=właściciela).
−
W odniesieniu do instalacji i urządzeń wadą jest także niemożność uzyskania
wymaganych parametrów (ilości bądź jakości) produktu, zawodność działania,
nadmierna energio-, materiało-, czy pracochłonność, nadmierna ilość lub
szkodliwość odpadów, szkodliwy wpływ na środowisko.
−
Brak lub wadliwość dokumentacji technicznej, którą na mocy umowy
wykonawca winien przekazać zamawiającemu, a w tej liczbie rysunków
powykonawczych, instrukcji konserwacji i obsługi, a także nie przekazanie na
osobnym nośniku programów, bądź kodów sterujących potrzebnych do
275
samodzielnego użytkowania zainstalowanych urządzeń bez odpłatnego udziału
dostawcy stanowi samoistną wadę niezależnie od tego, czy przedmiot, do którego
odnosi się ten brak jest materialnie wykonany poprawnie czy nie.
Ubezpieczenie od odpowiedzialności zaangażowanych przez Inwestora pozostałych
uczestników budowlanego przedsięwzięcia inwestycyjnego powinno być dokonywane ściśle
wg wymagań Inwestora. Przykładowo w przypadku Konsultanta dotyczy ono zwykle
odpowiedzialności za złamanie ustaleń umowy dotyczących podjętych usług oraz
odpowiedzialności za straty lub szkody spowodowane w majątku Inwestora. W przypadku
natomiast Generalnego Wykonawcy Inwestycji lub Wykonawcy ubezpieczenie dotyczy
Robót, Urządzeń oraz Dokumentów Wykonawcy i powinno obejmować pełen koszt
odtworzenia łącznie z kosztem ewentualnego wyburzenia, usunięcia gruzu oraz honorariami
ekspertów i zyskiem.
276