P O L I T E C H N I K A W A R S Z A W S K A

W Y D Z I A Ł Z A R Z Ą D Z A N I A

LABORATORIUM ERGONOMII I KSZTAŁTOWANIA ŚRODOWISKA PRACY

Wysiłek fizyczny

ĆWICZENIE 2a

Ocena wydolności fizycznej podczas wykonywania pracy

Opracowanie:
Zespół LEiKŚP

Warszawa, 2009 r.

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

2

1. Teza badawcza
Częstość skurczów serca (HR) osiągana w warunkach równowagi czynnościowej podczas
submaksymalnych wysiłków dynamicznych i jej liniowa zależność z maksymalnym pochłanianiem
tlenu przez organizm (VO

2max

) może być podstawą do oceny wydolności fizycznej człowieka.

2. Parametry badane

maksymalne pochłanianie tlenu

3. Wartości mierzone

częstość tętna HR [ud/min]

uśredniona częstość skurczów serca z ostatnich 3-ch minut wysiłku (HR

sub

)

4. Aparatura badawcza

ergometr rowerowy

pulsometr

5. Opis stanowiska badawczego

Stanowisko badawcze składa się z pulsometru i ergometru rowerowego. Przed przystąpieniem
do jazdy na ergometrze, należy go dostosować do indywidualnych cech osoby badanej.

6. Normy i przepisy prawne
Normatywy higieniczne wartości granicznych wydatku energetycznego zawarte są w przepisach:

Kodeks Pracy z dnia 26.06.1974 (z późniejszymi zmianami)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz.
1650)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 w sprawie badań i pomiarów

czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 73, poz. 645)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz.
313)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 w sprawie profilaktycznych posiłków i

napojów (Dz.U. Nr 60, poz. 279)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 w sprawie wykazu prac

wzbronionych kobietom (Dz.U. Nr 114, poz. 545)

7. Sposób prowadzenia badań

Warunki wykonania ćwiczenia

*

prędkość obrotowa – 50 [obr/min]

obciążenie pracą – 50 do 150 [W]

czas pracy – od 5 do 8 [min]

Przygotowanie do wykonania ćwiczenia

dostosować ergometr do wymiarów antropometrycznych osoby badanej

lekko zmoczyć nadajnik pulsometru i nałożyć go na klatkę piersiową tak aby przebiegał tuż
pod piersiami

Nałożyć odbiornik pulsometru na lewą rękę i włączyć go przyciskiem „start” (nie dotyczy
ergometru z wbudowanym odbiornikiem)

Usiąść na ergometrze, oprzeć ręce o kierownicę, wsadzić stopy w „noski” pedałów i w tej
pozycji pozostać jedną minutę.

Test

przeprowadzić pomiar spoczynkowej wartości HR

rozpocząć test

-

Badana osoba wykonuje wysiłek na ergometrze

-

Tempo jazdy jest stałe

-

Od początku wysiłku rejestrowana jest, co minutę, częstość skurczów serca (HR).

-

W czasie pierwszych trzech minut pracy należy ustawić wielkość obciążenia tak, aby tętno
w czasie badania mieściło się w przedziale 120 – 170 ud/min.

-

Po max. ośmiu minutach zakończyć test, zejść z roweru i odpocząć 5 min. w pozycji
siedzącej.

-

Po 5-tej min. odpoczynku zbadać wartość HR.

*)

Osoba prowadząca ćwiczenia może określić inne parametry wykonania ćwiczenia.

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

3

8. Zestawienie wyników badań

Informacje o osobie badanej

Osoba 1 – osoba n

Wiek

Płeć

Wzrost

Waga

Czy do testu przystępuje przed czy po posiłku?

Czy uprawia sport wyczynowy?

Czy wykonywał jakiś wysiłek przed testem?

Czy w ciągu 12 h przed testem spożywał alkohol?

Czy jest w trakcie przyjmowania jakiś leków?

Czy nie przechodził lub jest w trakcie leczenia chorób serca,
układu oddechowego, tarczycy, cukrzycy, innych?

Ogólne samopoczucie przed testem, (infekcja, bóle gardła,
dreszcze, itp.

Wyniki pomiaru częstości tętna (HR) w czasie eksperymentu
Przed wysiłkiem

Po 1 min.

Po 2 min.

Po 3 min.

Po 4 min.

Po 5 min.

Po 6 min.

Po 7 min.

Po 8 min.

5 min po wysiłku

Średnie HR podczas całego wysiłku

Średnie HR podczas trzech ostatnich minut wysiłku

9. Opracowanie wyników

Analiza opisowa i w postaci wykresu zmian HR w zależności od czasu trwania wysiłku

Obliczenie przewidywanego maksymalnego pochłaniania tlenu (VO

2max

), na podstawie

uśrednionego HR z trzech ostatnich minut wysiłku, w oparciu o tabelę 1.

Ocena wydolności fizycznej w oparciu o tabelę 2.

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

4

Mężczyźni

Kobiety

HR

[ud/min]

Maksymalny pobór tlenu [litry/min]

HR

[ud/min]

Maksymalny pobór tlenu [litry/min]

50

[watt]

100

[watt]

150

[watt]

200

[watt]

250

[watt]

50

[watt]

75

[watt]

100

[watt]

125

[watt]

150

[watt]

120

2.2

3.5

4.8

120

2.6

3.4

4.1

4.8

121

2.2

3.4

4.7

121

2.5

3.3

4.0

4.8

122

2.2

3.4

4.6

122

2.5

3.2

3.9

4.7

123

2.1

3.4

4.6

123

2.4

3.1

3.9

4.6

124

2.1

3.3

4.5

6.0

124

2.4

3.1

3.8

4.5

125

2.0

3.2

4.4

5.9

125

2.3

3.0

3.7

4.4

126

2.0

3.2

4.4

5.8

126

2.3

3.0

3.6

4.3

127

2.0

3.1

4.3

5.7

127

2.2

2.9

3.5

4.2

128

2.0

3.1

4.2

5.6

128

2.2

2.8

3.5

4.2

4.8

129

1.9

3.0

4.2

5.6

129

2.2

2.8

3.4

4.1

4.8

130

1.9

3.0

4.1

5.5

130

2.1

2.7

3.4

4.0

4.7

131

1.9

2.9

4.0

5.4

131

2.1

2.7

3.4

4.0

4.6

132

1.8

2.9

4.0

5.3

132

2.0

2.7

3.3

3.9

4.5

133

1.8

2.8

3.9

5.3

133

2.0

2.6

3.2

3.8

4.4

134

1.8

2.8

3.9

5.2

134

2.0

2.6

3.2

3.8

4.4

135

1.7

2.8

3.8

5.1

135

2.0

2.6

3.1

3.7

4.3

136

1.7

2.7

3.8

5.0

136

1.9

2.5

3.1

3.6

4.2

137

1.7

2.7

3.7

5.0

137

1.9

2.5

3.0

3.6

4.2

138

1.6

2.7

3.7

4.9

138

1.8

2.4

3.0

3.5

4.1

139

1.6

2.6

3.6

4.8

139

1.8

2.4

2.9

3.5

4.0

140

1.6

2.6

3.6

4.8

6.0

140

1.8

2.4

2.8

3.4

4.0

141

2.6

3.5

4.7

5.9

141

1.8

2.3

2.8

3.4

3.9

142

2.5

3.5

4.6

5.8

142

1.7

2.3

2.8

3.3

3.9

143

2.5

3.4

4.6

5.7

143

1.7

2.2

2.7

3.3

3.8

144

2.5

3.4

4.5

5.7

144

1.7

2.2

2.7

3.2

3.8

145

2.4

3.4

4.5

5.6

145

1.6

2.2

2.7

3.2

3.7

146

2.4

3.3

4.4

5.6

146

1.6

2.2

2.6

3.2

3.7

147

2.4

3.3

4.4

5.5

147

1.6

2.1

2.6

3.1

3.6

148

2.4

3.2

4.3

5.4

148

1.6

2.1

2.6

3.1

3.6

149

2.3

3.2

4.3

5.4

149

2.1

2.6

3.0

3.5

150

2.3

3.2

4.2

5.3

150

2.0

2.5

3.0

3.5

151

2.3

3.1

4.2

5.2

151

2.0

2.5

3.0

3.4

152

2.3

3.1

4.1

5.2

152

2.0

2.5

2.9

3.4

153

2.2

3.0

4.1

5.1

153

2.0

2.4

2.9

3.3

154

2.2

3.0

4.0

5.1

154

2.0

2.4

2.8

3.3

155

2.2

3.0

4.0

5.0

155

1.9

2.4

2.8

3.2

156

2.2

2.9

4.0

5.0

156

1.9

2.3

2.8

3.2

157

2.1

2.9

3.9

4.9

157

1.9

2.3

2.7

3.2

158

2.1

2.9

3.9

4.9

158

1.8

2.3

2.7

3.1

159

2.1

2.8

3.8

4.8

159

1.8

2.2

2.7

3.1

160

2.1

2.8

3.8

4.8

160

1.8

2.2

2.6

3.0

161

2.0

2.8

3.7

4.7

161

1.8

2.2

2.6

3.0

162

2.0

2.8

3.7

4.6

162

1.8

2.2

2.6

3.0

163

2.0

2.8

3.7

4.6

163

1.7

2.2

2.6

2.9

164

2.0

2.7

3.6

4.5

164

1.7

2.1

2.5

2.9

165

2.0

2.7

3.6

4.5

165

1.7

2.1

2.5

2.9

166

1.9

2.7

3.6

4.5

166

1.7

2.1

2.5

2.8

167

1.9

2.6

3.5

4.4

167

1.6

2.1

2.4

2.8

168

1.9

2.6

3.5

4.4

168

1.6

2.0

2.4

2.8

169

1.9

2.6

3.5

4.3

169

1.6

2.0

2.4

2.8

170

1.8

2.6

3.4

4.3

170

1.6

2.0

2.4

2.7

Tabela 1
Wielkość VO

2max

( l/min). 1kpm = 0,16 W.

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

5

Tabela 2.
Stopień wydolności fizycznej w zależności od maksymalnego pochłaniania tlenu.

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

6

ZAŁĄCZNIK 1 Karta oceny ryzyka na stanowisku pracy

KARTA OCENY RYZYKA NA STANOWISKU PRACY

Data

Nr Karty

Zespół przeglądowy:
Ewa Górska – pełnomocnik Dziekana WIP ds.
BHP i Nauki
Tomasz Reszka – pracownik laboratorium

Stanowisko pracy

Stanowisko do oceny obciążenia fizycznego
pracą

Liczba narażonych

Charakterystyka stanowiska pracy: Stanowisko wyposażone w ergometr rowerowy,
pulsometr bezprzewodowy, komputer oraz stół.

Dokumenty odniesienia:
PN-N018002
instrukcje

Lp

.

Źródło zagrożenia

Ewentualny

skutek

Ciężkość

szkód

Prawdopodobieństwo

Oszacowanie

ryzyka

Działania obniżające

ryzyko

1.

Przeciążenie w czasie
jazdy na ergometrze
rowerowym

Skurcz mięśni

mała

prawdopodobne

średnie

Nie przekraczanie wartości
tętna 170 [ud/min]

Zakwaszenie
mięśni

mała

prawdopodobne

średnie

Omdlenie

duża

mało prawdopodobne

małe

2.

Upadek z ergometru
rowerowego

Skaleczenie

mała

prawdopodobne

średnie

Nie przekraczanie zadanej
prędkości obrotowej.
Dostosowanie ergometru do
wymiarów
antropometrycznych osoby
badanej.

Stłuczenie

duża

mało prawdopodobne

małe

3.

Wywrócenie ergometru
rowerowego

Stłuczenie ciała

średnia

mało prawdopodobne

małe

Korzystanie z urządzeń
zgodnie z instrukcją obsługi

4.

Regulacja wysokości
siedziska ergometru
rowerowego

Skaleczenie

mała

prawdopodobne

małe

Korzystanie z urządzeń
zgodnie z instrukcją obsługi

5.

Porażenie prądem

Oparzenia

duża

mało prawdopodobne

małe

Korzystanie z urządzeń
zgodnie z instrukcją obsługi.

Zgon

duża

mało prawdopodobne

małe

Zatwierdził:

Ocena obciążenia fizycznego pracą

Laboratorium Ergonomii i Kształtowania Środowiska Pracy

7

ZAŁĄCZNIK 2 Instrukcja BHP - Stanowisko badawcze: Ocena wydolności fizycznej
podczas wykonywania pracy

Opis stanowiska badawczego
Zgodnie z instrukcją badawczą pkt 5.

Sposób przeprowadzenia badań
Zgodnie z instrukcją badawczą pkt 7.

Uciążliwości i zagrożenia mogące wystąpić na stanowisku podczas wykonywania
badań:

1. przeciążenie w czasie jazdy na ergometrze rowerowym,
2. upadek z ergometru rowerowego,
3. wywrócenie ergometru rowerowego,
4. regulacja wysokości siedziska ergometru rowerowego,
5. porażenie prądem elektrycznym o napięciu do 1kV.

Wykaz czynności niedozwolonych:

1. niestosowanie się do zadanego tempa pracy i stopnia obciążenia pracą,
2. włączanie urządzeń przed udzieleniem szkolenia stanowiskowego, zapoznaniem się z

instrukcją ich obsługi i bez zgody prowadzącego,

3. manipulowanie przy aparaturze badawczej (szczególnie przy przewodach i

wtyczkach).

Nie stosowanie się do powyższych zaleceń może spowodować:

1. skurcze i zakwaszenie mięśni,
2. omdlenie,
3. stłuczenie ciała,
4. skaleczenie.
5. porażenie prądem.

Czynności do wykonania przed rozpoczęciem ćwiczenia

1. Zapoznanie się z instrukcją badawczą oraz instrukcją obsługi aparatury badawczej.
2. Wysłuchanie szkolenia stanowiskowego.
3. Zapoznanie się z kartą oceny ryzyka zawodowego.

Czynności do wykonania po zakończeniu ćwiczenia

1. Wyłączenie urządzeń diagnostycznych i aparatury badawczej.
2. Odłożenie aparatury w miejsce składowania lub przekazanie prowadzącemu zajęcia.
3. Zgłoszenie prowadzącemu zajęcia spostrzeżonych awarii sprzętu lub wyposażenia.

Postępowanie w sytuacji awarii lub wypadku:

1. Bezzwłocznie powiadomić prowadzącego zajęcia.
2. Udzielić pomocy poszkodowanym.
3. Jeżeli to konieczne powiadomić stosowne służby, tj. straż pożarną, pogotowie

ratunkowe, pogotowie energetyczne.