0317; 10.11.2009, opracowanie nr 17., - Układ nerwowy centralny; Paul Esz

OBWODOWY UKŁĄD NERWOWY

–

skład

–

zwoje nerwowe

–

międzykręgowe

–

czaszkowe

–

rdzeniowe

–

autonomiczne

–

współczulne

–

przywspółczulne

–

nerwy czaszkowe

–

nerwy rdzeniowe

–

receptory

ZWOJE NERWOWE CZASZKOWE I RDZENIOWE

–

zwoje nerwowe czaszkowe

–

n. V, VIII, IX, X

–

zwoje nerwowe rdzeniowe

–

korzenie grzbietowe rdzenia kręgowego

–

podobna budowa

–

przewodzenie impulsów czuciowych

–

torebka (odpowiednik onerwia i nanerwia)

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

zrąb (odpowiednik śródnerwia)

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

otacza kom. nerwowe zwojowe

–

komórka zwojowa

–

rzekomojednobiegunowa

–

ciało kom. obwodowo

–

skupienia

–

pęcherzykowate jądro

–

kom. satelitarne / płaszczowe

–

otaczają jądro

–

wypustka → rozwidlenie → „T”

–

akson → dośrodkowo

–

dendryt → obwodowo → receptor

–

rodzaje

–

duże

–

bodźce proprioreceptywne

–

średnie

–

czucie z narządów wew.

–

małe

–

bodźce bólowe

NERWY OBWODOWE

–

tworzą pęczki włókien

–

zmielinizowane lub bezrdzenne

–

podtrzymywanie i ochrona → tkanka łączna właściwa

–

nerwy ruchowe

–

nerwy czuciowe

–

nerwy mieszane (również włókna autonomiczne)

–

zrąb

–

tkanka łączna właściwa

–

fibroblasty

–

nanerwie

–

otacza cały nerw

–

przynerwie

–

otacza okolicę nerwu

–

onerwie

–

otacza poszczególne pęczki

–

fibroblasty

–

ścisłe przyleganie

–

nieprzenikliwa otoczka

–

bariera krew-nerw

–

włókna kolagenowe

–

włókna sprężyste

–

śródnerwie / osłonka Keya-Retziusa

–

włókna siateczkowe

–

tkanka łączna właściwa

–

otacza pojedyncze włókna

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

–

funkcje (reguluje) → utrzymanie homeostazy

–

wydzielanie prze gruczoły

–

pracę serca

–

skurcze mięśni gładkich

–

naczyń krwionośnych

–

przewodu pokarmowego

–

przewodu oddechowego

–

macicy

–

funkcje kom. narządów wew.

–

układ trawienny

–

układ oddechowy

–

układ hormonalny

–

rozmnażanie

–

neuromediatory

–

acetylocholina

–

układ współczulny

–

układ przywspółczulny

–

noradrenalina

–

układ współczulny

–

podział

–

współczulny

–

przywspółczulny

–

aspekt funkcjonalny

–

1. neuron

–

ośrodkowy układ nerwowy

–

włókna przedzwojowe

–

synapsy z neuronem 2.

–

2. neuron

–

obwodowy układ nerwowy

–

włókna zazwojowe

–

synapsy z kom. efektorowymi

UKŁAD WSPÓŁCZULNY

–

część ośrodkowa

–

część pośrednia istoty szarej (Th1 – L2)

–

włókna przedzwojowe

–

korzenie przednie

–

nerwy rdzeniowe

–

gałęzie łączące

–

zwoje współczulne

–

synapsy z kom. zwojowymi

–

włókna zazwojowe (brak osłonki mielinowej)

–

zwoje współczulne

–

w pniach współczulnych

–

sploty przedkręgowe

–

towarzyszą naczyniom krwionośnym

–

zrąb → tkanka łączna właściwa

–

torebka łącznotkankowa (dla zwojów 1. grupy; dalsze nie mają)

–

komórki zwojowe

–

pęcherzykowate jądra

–

wyraźne jąderka

–

obfite ciałka Nissla

–

wielobiegunowe

–

liczne dendryty

–

1 akson

–

otoczone kom. glejowymi (satelitarnymi / płaszczowymi)

–

pomiędzy

–

komórki

–

dendryty

–

synapsy

–

dendryty-włókna przedzwojowe → lemocyty →
końcowe kom. glejowe

–

komórki pająkowate

–

mniejsze

–

częściowo otoczone kom. satelitarnymi

–

liczne wypustki

–

synapsy

–

kom. pająkowate

–

kom. zwojowe

UKŁAD PRZYWSPÓŁCZULNY

–

część ośrodkowa

–

jądra nerwów czaszkowych III, VII, IX

–

włókna przedzwojowe

–

zwój rzęskowy, podżuchwowy, uszny

–

jądra nerwu czaszkowego X

–

włókna przedzwojowe

–

sploty nerwowe narządów wewnętrznych

–

jądro pośrednio-boczne nerwów II – IV krzyżowych

–

korzenie przednie

–

gałęzie łączące

–

nerwy trzewne

–

narządy miednicy mniejszej

–

zwoje przywspółczulne

–

rodzaje i występowanie

–

zwój rzęskowy

–

zwój podżuchwowy

–

zwój uszny

–

sploty nerwowy narządów wewnętrznych

–

budowa

–

podobna do współczulnych

–

kom. mniejsze

–

częściowo otoczone kom. satelitarnymi

–

wypustki krótkie

REGENERACJA UKŁĄDU NERWOWEGO

–

obwodowy układ nerwowy

–

uszkodzenie (przecięcie, rozerwanie, pęknięcie) → degeneracja → gojenie →
regeneracja

–

zachowanie ciała kom. nerwowej (WARUNEK GOJENIA)

–

przecięcie

–

kikut bliższy

–

wstępna / pierwotna / wstępująca degeneracja(wielkość ↔
rozległość rozerwania)

–

rozpad aksonu

–

rozpad osłonki mielinowej

–

fuzja aksolemy

–

zamknięcie kikuta

–

powstanie kolbki końcowej

–

komórka nerwowa

–

wzrost objętości

–

rozpad tigroidu (ciałka Nissla) / chromatoliza

–

jądro mimośrodkowo, odlegle od ujścia aksonu

–

regeneracja przez wzrost odnóg w kierunku dystalnym

–

intensywny podział lemocytów

–

kikut dalszy

–

wtórna / zstępująca degeneracja Wallera (aksonu, rozgałęzień,
zakończeń, osłonek)

–

makrofagi
–

fagocytoza resztek

–

oczyszczanie rejonu degeneracji

–

wydzielanie cytokin (IL-1)
–

pobudzanie lemocytów
–

synteza NGF – czynnik wzrostowy nerwów

–

synteza błonowych glikoprotein

–

podział

–

ułożenie pasmowe wzdłuż osi długiej → pomost
do wzrostu aksonu (receptory dla NGF)

–

4-6 tyg. po uszkodzeniu

–

odbudowa tigroidu

–

jądro centralnie

–

po kilku miesiącach

–

odbudowa kolateraliów

–

odbudowa drzewa końcowego

–

ośrodkowy układ nerwowy

–

brak regeneracji (zasadniczo)

–

uszkodzenie → śmierć

–

regeneracja

–

ulega

–

monoaminoergiczne włókna niezmielinizowane

–

cholinergiczne włókna niezmielinizowane

–

aksony neuronów podwzógrza

–

mechanizm

–

fagocytoza → oczyszczanie obumarłych fragmentów

–

komórki mikrogleju

–

astrocyty

–

reaktywacja astrocytów

–

podział

–

synteza
–

GFAP – kwaśne włókniste białko glejowe

–

glejoza – blizna glejowa
–

oddzielona

blaszkami

(produkt

oligodendrocytów)

–

przeszkoda dla wzrastających aksonów

–

granica Redlicha-Obersteinera

–

granica układu nerwowego obwodowego i
ośrodkowego

–

możliwość regeneracji

–

astrocyty

–

oligendrocyty

–

lemocyty (migracja z ukł. obwodowego)

NARZĄDY ZMYSŁÓW

–

narząd zmysłu

–

struktura tkankowa

–

receptor

–

wyspecjalizowane kom. zmysłowe, nerwowe i zakończenia

–

rejestracja sygnałów

–

przekształcanie różnych form energii w potencjał czynnościowy

–

mechanicznej

–

nacisk

–

wibracja

–

ciśnienie hydrostatyczne

–

chemicznej

–

stężenie O

2

–

stężenie CO

2

–

stężenie jonu

–

fizycznej

–

fale elektromagnetyczne

–

fale akustyczne

–

podziały receptorów

–

I

–

eksterioceptory

–

interioceptory

–

proprioceptory

–

II

–

zakończenia bezosłonkowe dendrytów (np. czuciowe)

–

nagie zakończenia

–

skład skomplikowanych receptorów

–

wyspecjalizowane neurony

–

kom. węchowe

–

pręciki

–

czopki

–

wyspecjalizowane komórki zmysłowe

–

kom. narządu Cortiego

–

kom. rejestrujące smak

–

III

–

czucia somatyczne i trzewnego

–

mechanoreceptory

–

dotyk

–

nacisk

–

wibracje

–

fale akustyczne

–

termoreceptory

–

ciepło

–

zimno

–

nociceptory

–

ból

–

proprioceptory

–

położenie ciała względem siebie

–

chemoreceptory / osmoreceptory

–

zmiany stężenia

–

kubki smakowe

–

komórki węchowe

–

receptory fal elektromagnetycznych

–

światło

RECEPTORY CZUCIA SOMATYCZNEGO I TRZEWNEGO

–

występowanie

–

naskórek

–

skóra właściwa

–

tkanka podskórna

–

narządy wewnętrzne

–

nagie zakończenia lub złożone struktury

TERMORECEPTORY I NOCICEPTORY

–

termoreceptory (ciepło, zimno)

–

bezosłonkowe zakończenia dendrytów

–

nie do odróżnienia pod mikroskopem

–

występowanie

–

między kom. naskórka

–

między naskórkiem, a skórą właściwą

–

tkanka łączna narządów

–

nociceptory (ból)

–

bezosłonkowe zakończenia dendrytów

–

nie do odróżnienia pod mikroskopem

–

występowanie

–

między kom. naskórka

–

między naskórkiem, a skórą właściwą

–

tkanka łączna narządów

MECHANORECEPTORY

–

występowanie

–

skóra

–

tkanka podskórna

–

rodzaje

–

nagie dendryty neuronów czuciowych

–

niezrogowaciały naskórek

–

nerwowe dotykowe zakończenia korzeni włosów (wnikają aż do
pochewek)

–

ciałka Merkla - (ucisku, dotyk o małym nasileniu)

–

kom. nabłonkowa warstwy kolczystej naskórka

–

nagie zakończenie nerwowe

–

nie są kom. nerwowymi

–

pęcherzyki wydzielnicze

–

VIP – aktywny polipeptyd jelitowy

–

enkefalina

–

pankreostatyna

–

ciałka Meissnera - (wibracje małej częstotliwości)

–

kształt owalny

–

dwa bieguny

–

lemocyty

–

tkanka łączna onerwia

–

otacza lemocyty

–

fibroblasty

–

włókna kolagenowe

–

występowanie

–

brodawki skóry właściwej

–

skóra opuszki palców

–

skóra dłoni

–

skóra podeszwy

–

skóra warg

–

skóra sutków

–

spojówka

–

ciałka Krausego – (wibracje, położenie przestrzenne bodźca)

–

torebka

–

tkanka łączna

–

włókna nerwowe o przebiegu prostym

–

występowanie

–

skóra właściwa

–

tkanka podskórna

–

błony śluzowe

–

torebki stawowe

–

ciałka Ruffiniego – (rozciąganie, ucisk)

–

torebka

–

tkanka łączna

–

włókna nerwowe o przebiegu rozgałęzionym

–

występowanie

–

skóra właściwa

–

tkanka podskórna

–

błony śluzowe

–

torebki stawowe

–

ciałka blaszkowate Vatera-Paciniego – (wibracje o większych
częstotliwościach)

–

duże

–

owalne

–

włókna nerwowe zakończone kolbkami

–

równoległe blaszki

–

fibroblasty onerwia

–

włókna kolagenowe

–

istota podstawna tkanki łącznej

–

występowanie

–

tkanka podskórna

–

krezka

–

torebka stawowa

–

narządy wewnętrzne

–

mechanoreceptory C – (świąd)

–

zakończenia włókien nerwowych

–

lemocyty

–

błona podstawna naskórka

–

komórki zmysłowe ucha wewnętrznego

–

drgania bł. podstawnej

–

drgania błony nakrywkowej

–

drgania kom. włoskowatych

–

zginanie stereocyli

–

otwarcie kanałów potasowych

–

przepływ potasu z endolimfy do cytozolu stereocilii

–

przekazanie impulsu

PROPRIOCEPTORY

–

czucie głębokie

–

orientacja ciała i jego części w przestrzeni

–

w przedsionku, mięśniach, ścięgnach

WRZECIONKO NERWOWO-MIĘŚNIOWE

–

czucie głębokie

–

liczne w mięśniach wykonujących ruchy precyzyjne (ręki, okoruchowych)

–

łącznotkankowa osłonka (zmod. onerwie i śródnerwie)

–

śródwrzecionowe włókna mięśniowe

–

mniejsza średnica

–

wiele jąder

–

woreczek

–

szereg, centralnie, w cz. rozszerzonej

–

włókna pozawrzecinkowe (zwykłe włókna mięśniowe)

–

unerwienie

–

włókna czuciowe

–

tracą osłonkę mielinową przy przejściu przez osłonkę łącznotkankową

–

nagie

–

synapsy z włóknami mięśniowymi śródwrzecionowymi

–

w cz. centralnej → spiralnie

–

na końcach → kształt groniasty

–

włókna ruchowe

–

rogi przednie rdzenia kręgowego

–

synapsy z obwodowymi cz. śródwrzecionkowych kom. mięśniowych

WRZECIONKO MIĘŚNIOWO-ŚCIĘGNISTE

–

czucie głębokie

–

pogranicze mięśnia i ścięgna

–

osłonka łącznotkankowa

–

wnętrze

–

włókna kolagenowe

–

fibroblasty

–

unerwienie

–

czuciowe

–

włókna nagie

–

oplatają pęczki kolagenowe

POŁĄCZENIA NERWOWO-MIĘŚNIOWE

–

synapsy nerwowo-mięśniowe

–

płyta motoryczna

–

jednostka motoryczna

–

zakończenie aksonu

–

rozdęte

–

pęcherzyki wydzielnicze

–

pompa protonowa

–

transport acetylocholiny do pęcherzyków

–

błona presynaptyczna → aksolema

–

szczelina synaptyczna

–

błona postsynaptyczna → sarkolema

–

receptory dla acetylocholiny / transbłonowe białka sodowe

–

mechanizm

–

depolaryzacja bł. pres.

–

otwarcie kanałów wapniowych

–

wzrost stężenia wapnia

–

fuzja pęcherzyków z bł. pres.

–

uwolnienie acetylocholiny → hydroliza przez acetylocholinesterazę

–

wiązanie przez rec.

–

otwarcie kanałów sodowych

–

wzrost stężenia sodu

–

depolaryzacja błony

–

rozchodzenie potencjału wzdłuż sarkolemy kanalików T

–

skurcz kom. mm.

CHEMORECEPTORY

–

wrażliwe na stężenie związków chemicznych i pierwiastków → wytwarzanie potencjałów

–

recepcja zmian stężeń jonów – osmoreceptory

CHEMORECEPTORY SMAKU

–

pow. języka, krtani, podniebienia miękkiego

–

kubki smakowe

–

ok. 9000

–

liczba maleje z wiekiem

–

najwięcej na bocznych pow. brodawek okolonych

–

budowa

–

wyspecjalizowane komórki nabłonkowe

–

komórki zmysłowe

–

mikrokosmki na pow. wolnej
–

pokryte galaretowatą sub.

–

komórki podporowe

–

komórki podstawne

–

odnowa kom. kubka

–

włókna czuciowe

–

nagie zakończenia

–

w wgłobieniach cytoplazmy kom. podporowych i
podstawnych

–

synapsy z kom. zmysłowymi

–

rejestracja smaku

–

słonego i kwaśnego

–

bierne przenikanie sodu lub protonów

–

wzrost sodu → depolaryzacja

–

wzrost wodoru → otwarcie kanałów potasowych → wypływ na zew.

–

słodkiego

–

wiązanie cz. chemicznych z rec. Błonowymi

–

słodzików

–

glikoproteiny kom. zmysłowych

–

białko G (gustducyna)

–

aktywacja fosfolipazy C

–

synteza DAG i IP

3

–

wzrost wapnia w cytosolu

–

cukru

–

glikoproteiny kom. zmysłowych

–

białko G (gustducyna)

–

aktywacja cyklazy adenylanowej

–

synteza cAMP

–

aktywacja kinazy A

–

fosforylacja kanału potasowego

–

zamknięcie kanału potasowego

–

gorzkiego

–

glikoproteiny kom. zmysłowych

–

aktywacja podjednostki alfa białka G (gustducyna)

–

aktywacja fosfolipazy C

–

synteza DAG i IP

3

–

wiązanie z rec. kanałów dla potasu

–

aktywacja fosfodiesterazy

–

rozkład cAMP

–

spadek cAMP

–

odłączanie cAMP od kanałów wapniowych

–

otwarcie kanałów wapniowych

–

wzrost wapnia

–

aktywacja kanałów potasowych

–

wypływ potasu

–

przekazanie impulsu

CHEMORECEPTORY WĘCHU

–

okolica węchowa jamy nosowej

–

10 tys, różnych woni

–

każdy rec. → inny gen → inny rodzaj woni

–

nabłonek wielorzędowy walcowaty

–

gruczoły pęcherzywkowo-cewkowe

–

spłukiwanie sub. Zapachowe

–

śluz, płyn surowiczy

–

komórki węchowe

–

dwubiegunowe (rec. i wypustka)

–

rzęski na pow. wolnej

–

aksonema w cz. górnej

–

mikrotubule

–

wytwarzają potencjał czynnościowy

–

obecność rec. dla sub. wonnych

–

podstawa przechodzi w akson

–

przez bł. podstawną nabłonka → nici węchowe

–

komórki podporowe

–

mikrokosmki na pow. wolnej

–

komórki podstawne

–

u podstawy nabłonka węchowego

–

zdolność dzielenia i różnicowania w kom. nerwowe i węchowe

–

odnowa kom. nerwowych

–

przekazanie sygnału

–

związanie cz. z rec.

–

aktywacja białka G

–

zmiana konformacji

–

aktywacja cyklazy adenylanowej

–

synteza cAMP

–

wiązanie z kanałami sodowymi

–

otwarcie kanałów sodowych

–

depolaryzacja

–

aktywacja fosfolipazy C

–

rozkład difosforanu fosfatydyloinozytolu do DAG i IP

3

–

IP

3

→ otwarcie kanałów wapniowych

–

wzrost wapnia

–

otwarcie kanałów potasowych

–

wypływ potasu

–

przekazanie impulsu

NARZĄD PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWY, UCHO

–

zachowanie równowagi

–

orientacja w przestrzeni

–

recepcja fal akustycznych

–

części

–

ucho zewnętrzne

–

ucho środkowe

–

ucho wewnętrzne

UCHO ZEWNĘTRZNE

–

małżowina uszna

–

chrząstka sprężysta

–

ochrzęstna

–

skóra

–

włosy

–

gruczoły łojowe

–

gruczoły potowe

–

płatek

–

brak chrząstki

–

tkanka podskórna

–

przewód słuchowy zewnętrzny

–

kość skroniowa (cz. wew.)

–

chrząstna sprężysta (cz. zew.)

–

zam. bł. bębenkową

–

włosy

–

gruczoły łojowe

–

gruczoły woskowinowe

–

cewkowate

–

apokrynowe

–

wydzielanie woskowiny

–

żółtobrązowa

UCHO ŚRODKOWE

–

jama bębenkowa

–

błona śluzowa

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

nabłonek jednowarstwowy sześcienny / walcowaty urzęsiony

–

ujście trąbki

–

okolice bł. bębenkowej

–

struna bębenkowa

–

ścięgno m. napinacza bł. bębenkowej

–

kosteczki słuchowe

–

młoteczek, kowadełko, strzemiączko

–

stawy maziowe

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

błona bębenkowa

–

cz. wiotka – frag. Przednio-górny

–

cz. zew.

–

skóra przewodu

–

brak przydatków

–

cz. wew.

–

błona śluzowa jamy bębenkowej

–

tkanka łączna właściwa

–

warstwa wew.

–

przebieg okrężny

–

warstwa zew.

–

przebieg promienisty

–

włókna kolagenowe

–

fibroblasty

–

włókna sprężyste

–

trąbka słuchowa / Eustachiusza

–

chrząstka sprężysta (od strony jamy nosowo-gardłowej)

–

kość (od strony jamy bębenkowej)

–

stale zamknięta → otwieranie przy → wyrównywanie ciśnienia

–

krzyku

–

ziewaniu

–

połykaniu

–

błona śluzowa

–

nabłonek dwurzędowy walcowaty urzęsiony

–

komórki kubkowe

–

gruczoły śluzowe

–

grudki limfatyczne → migdałek trąbki

–

blaszka właściwa

–

zrost z okostną i ochrzęstną

UCHO WEWNĘTRZNE / BŁĘDNIK

–

błędnik kostny

–

przedsionek

–

kanały półkoliste

–

ślimak

–

błędnik błoniasty

–

tkanka łączna właściwa

–

przechodzi na okostną b. kost.

–

stabilizacja

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

części

–

łagiewka, woreczek, (w przedsionku)

–

przewód endolimfatyczny

–

łączy łagiewkę z woreczkiem → worek endolimfatyczny

–

przewody półkoliste (w kanałach półkolistych)

–

przestrzeń między b. bł. a b. kost. → przedłużenie przestrzeni podpajęczynówkowej

–

perilimfa („płyn mózgowo-rdzeniowy”)

–

otacza struktury błoniaste

–

endolimfa

–

wewnątrz struktur błoniastych

–

wytwarzana w przewodzie ślimaka i łagiewce

–

duże stężenie potasu

ŁĄGIEWKA I WORECZEK

–

tkanka łączna właściwa

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty → plamki statyczne

–

owalne

–

plamka woreczka

–

pionowa

–

kom. zmysłowe / włoskowate

–

kom. podporowe

–

plamka łagiewki

–

pozioma

–

kom. zmysłowe / włoskowate

–

kom. podporowe

–

kom. zmysłowe / włoskowate

–

1 kinetocylium na pow. wolnej

–

typowa aksonema

–

pozycja centralna w łagiewce

–

pozycja obwodowa w woreczku

–

30-100 stereocyliów

–

filamenty aktynowe

–

rodzaje

–

typ I – kubkowa

–

dendryty

–

sieć na pow.

–

synapsy

–

typ II – walcowate

–

aksony

–

dendryty

–

kom. podporowe

–

między kom. włoskowatymi

–

jądra u podstawy

–

błona kamyczkowa

–

na pow. plamki

–

kamyczki błędnikowe

–

sole wapnia

–

kom. ciemne

–

na ścianie przeciwległej do łagiewki

–

cechy kom. pompujących jony

–

wytwarzanie endolimfy (wraz z prążkiem naczyniowym przewodu ślimaka)

PRZEWODY PÓŁKOLISTE

–

kanały kostne

–

górny

–

tylny

–

boczny

–

w płaszczyznach prostopadłych

–

przewody błoniaste

–

ujście do łagiewki

–

obecność baniek

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

grzebienie baniek

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

kom. włoskowate

–

kom. podporowe

–

warstwa homogenna – osklepek

–

galaretowaty

–

pokrywa bańki

–

sięga do ściany przeciwległej

PRZEWÓD I WOREK ENDOLIMFATYCZNY

–

ściana

–

tkanka łączna właściwa

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

wyścieła przewód i worek

–

nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

absorpcja endolimfy

–

worek i pobliże worka

FUNKCJE APARATU PRZEDSIONKOWEGO

–

ruchy endolimfy

–

orientacja w przestrzeni

–

zachowanie równowagi

–

zmiana położenia osklepka i błony kamyczkowej

–

ruchy stereociliów i kinetocylium

–

stereocilia do kinetocilium

–

otwarcie kanałów potasowych

–

przepływ z endolimfy

–

depolaryzacja

–

stereocilia od kinetocilium

–

hiperpolaryzacja

–

zahamowanie przeowdzenia

–

różny kierunek usytuowania stereociliów i kinetocyliów → zmiana połżenia głowy →
różne pobudzenie

–

plamka łagiewki → ku środkowej linii ciała

–

plamka woreczka → od środkowej linii ciała

–

przewody półkoliste poziome → ku środkowej linii ciała

–

przewody półkoliste górne i tylne → od środkowej linii ciała

–

antagonistyczne działanie przewodów półkolistych leżących w tej samej płaszczyźnie po
różnych stronach

–

obrót głowy w lewo

–

depolaryzacja po stronie lewej

–

hiperpolaryzacja po stronie prawej

–

przyspieszenie kątowe → kanały półkoliste

–

przyspieszenie liniowe → woreczek i łagiewka

–

zmiana temp. → ruchy endolimfy

–

poprzez konwekcję

–

zimna i ciepła woda

–

odruch przedsionkowo-ocznyu

–

oczopląs

ŚLIMAK

–

kanał kostny

–

2,5 zwoju dookoła wrzecionka

–

przedzielony blaszką spiralną kostną

–

cz. przyśr. - kość gąbczasta, frag. Wrzecionka

–

zwój spiralny

–

cz. obwodo. -blaszka spiralna (błona podstawna)

–

narząd Cortiego

–

przewód ślimakowy

–

endolimfa

–

kom. zmysłowe

–

błona przedsionkowa / Reissnera w cz. górnej → podział przewodu na

–

schody przedsionka

–

nabłonek jednowarstwowy płaski

–

tkanka łączna właściwa (zrost z okostną)

–

perylimfa (może przepływać przez szparę osklepka)

–

schody ślimaka

–

schody bębenka

–

pon. blaszki podstawnej

–

nabłonek jednowarstwowy płaski (przechodzą w niego kom.
podporowe wew. str. kom. falang.)

–

tkanka łączna właściwa (zrost z okostną)

–

perylimfa (może przepływać przez szparę osklepka)

–

przewód ślimakowy właściwy / schody środkowe

–

narząd spiralny / Cortiego

–

kształt trójkąta

–

góra → bł. przedsionkowa

–

bocznie → nabłonek dwuwarstwowy sześcienny

–

tkanka łączna właściwa

–

bogate unaczynienie (prążek naczyniowy) → wytwarzanie endolimfy

–

nabłonek

–

kom. podstawne

–

u podstawy nabłonka

–

otaczają kom. brzegowe

–

kom. brzegowe

–

cechy kom. transportujących czynnie

–

mikrokosmki na pow. wolnej

–

wgłobienia na pow. podstawnej

–

mitochondria

–

włosowate naczynia krwionośne (!!! - normalnie
nabłonki są nieunaczynione)

–

pompowanie sodu i potasu → przepływ wody

–

narząd Cortiego

–

na bł. podstawnej

–

pow. boczne kom. nie przylegają do siebie → tunele

–

pow. wierzchołkowe → jednolita pow. → błona siatkowata

–

komórki podporowe

–

filarowe zewnętrzne i wewnętrzne

–

szeroka podstawa

–

na bł. podstawnej

–

zwężają się ku górze

–

szeroki kołnierz na wierzchołku (tworzenie bł. siateczkowej)

–

tworzą filar wew. i zew.

–

pomiędzy → tunel wew.

–

tunel zew.
–

między zew. szereg. Kom. falan., a kom. Hansena

–

na zew. od filaru zew. szeregi

–

kom. Hansena

–

kom. Klaudiusza

–

kom. Böttchera

–

falangowe zewnętrzne

–

3-4 szeregi

–

między filarem zew., a kom. Hensena

–

falangowe wewnętrzne

–

jeden szereg

–

po wew. str. filaru wew.

–

komórki włoskowate

–

wewnętrzne

–

kształt kubków (typ I)

–

jeden szereg

–

na kom. falang. wew.

–

szeregowo stereocilia na pow. wolnej

–

zewnętrzne

–

kształt walców (typ II)

–

na kom. falang. Zew.

–

3-4 szeregi

–

stereocilia na pow. wolnej; kształt „U”

–

dł. wzrasta od wew. do zew. szeregu i od podst. do
wierz. przewodu ślimakowego

–

pałeczki synaptyczne

–

w cytoplazmie

–

filament centralny

–

pęcherzyki

–

neurotransmiter

–

kierowanie pęcherzyków ku błonie

–

pow. podstawno-boczna

–

włókna dośrodkowe

–

akustyczne
–

dendryty kom. 2-biegun. z. spiralnego

–

do kom. włoskowatych zew. i wew.

–

spiralne
–

dendryty kom. 2-biegun. z. spiralnego

–

do kom. włoskowatych zew.

–

włókna odśrodkowe

–

jądro oliwki

–

droga oliwkowo-ślimakowa

–

włókna współczulne

–

zwój szyjny górny

–

unerwiają
–

prążek naczyniowy

–

zwój spiralny

–

n. krwio. narządu Cortiego

–

warga spiralna rąbka

–

tkanka łączna

–

fibroblasty

–

syn. i wyd. elemnt. sub. → bł. pokrywająca

–

zanurzone wierzchołki stereociliów kom. włoskowatych zewnętrznych

FUNKCJE ŚLIMAKA

–

redukcja stopnia odbicia przez kosteczki słuchowe

–

wzrost wydajności przekaźnictwa z powietrza do perylimfy

–

bł. okienka okrągłego wygasza wibracje perylimfy → przyjmowanie i rejestracja
kolejnego

–

drgania perylimfy → drgania błony podstawnej i narządu Cortiego

–

zależność miejsca w narządzie Cortiego od częstotliwości drgań

–

duże częstotliwości → podstawa ślimaka

–

małe częstotliwości → wierzchołek ślimaka

–

większe odchylenie błony podstawnej → więcej pobudzonych kom. włoskowatych →
większe natężenie

OKO

–

narząd wzroku

–

rejestracja fal elektromagnetycznych

–

gałka oczna

–

załamywanie światła

–

regulacja apertury tęczówki

–

zamiana energii na impulsy nerwowe

–

widzenie stereoskopowe

–

bo dwie gałki, każda trochę inaczej widzi

–

dodatkowe narządy oka

–

widzenie panoramiczne (mięśnie gałkoruchowe)

–

ochrona (powieki)

–

zapobieganie wysychaniu i zakażeniom (łzy)

BUDOWA GAŁKI OCZNEJ

–

kształt kuli

–

ściana z 3 warstw

–

twardówka → rogówka

–

naczyniówka → ciało rzęskowe i tęczówka

–

siatkówka → nabłonek pokrywający ciało rzęskowe, wew. pow. tęczówki

–

wnętrze

–

ciało szkliste

–

soczewka

–

tylna komora oka

–

między soczewką, a tęczówką

–

przednia komora oka

–

między soczewką, a rogówką

TWARDÓWKA

–

zew. warstwa ściany oka

–

5/6 jej pow.

–

na pow. przedniej → rogówka

–

z tyłu → zrost z oponą twardą

–

warstwa zew. - blaszka nadtwardówkowa

–

warstwa wew. - torebka Tenona

–

tkanka łączna właściwa

–

włókna kolagenowe (równolegle)

–

fibroblasty

–

przestrzeń Tenona

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

między blaszkami

–

ścięgna mięśni okoruchowych

–

ślizganie torebki względem blaszki nadtwrdówkowej

–

blaszka nadnaczyniówkowa

–

zrasta z wew. pow. twardówki

–

tkanka łączna właściwa

–

melanocyty

–

fibroblasty

–

włókna sprężyste

–

blaszka sitowa

–

otwory dla włókien nerwowych

–

z tyłu gałki

ROGÓWKA

–

przednia 1/6 pow. oka

–

przezroczysta

–

bezbarwna

–

przepuszcza światło (gorzej niż ciało szklise)

–

grubość - 1mm

–

5 warstwa

–

nabłonek wielowarstwowy płaski

–

5-6 warstw kom.

–

zdolność odnowy

–

nociceptory

–

blaszka graniczna przednia

–

brak kom.

–

włókna kolagenowe

–

istota właściwa

–

9/10 grubości

–

brak naczyń krwionośnych

–

bezproblemowy przeszczep allogeniczny (z człowieka na
człowieka)

–

odżywianie → dyfuzja

–

kolagen typu I i V

–

pęczki włókien kolagenowych

–

w istocie podstawowej

–

tworzenie blaszek

–

równoległe do pow.

–

różny kierunek pęczków w blaszkach

–

istota podstawowa → regularność ułożenia włókien →
przepuszczanie światła

–

siarczany chondroityny

–

siarczany keratanu

–

fibroblasty

–

limfocyty krążące

–

blaszka graniczna tylna

–

kolagen

–

sześciokąty

–

węzły

–

śródbłonek / nabłonek tylny rogówki

–

jednowarstwowy płaski

RĄBEK

–

połączenie twardówkowo-rogówkowe

–

pierścieniowe zagłębienie

–

bruzda wewnętrzna twardówki

–

bruzda zewnętrzna twardówki

–

kanał Schlemma / zatoka żylna twardówki

–

między bruzdami

–

śródbłonek

–

nieciągła błona podstawna

–

odprowadzanie płynu komór do ukł. Żylnego

–

25-35 kanałów zbiorczych → żyła nadtwardówkowa

BLONA NACZYNIOWA

–

warstwa środkowa ściany oka

–

skład

–

naczyniówka

–

ciało rzęskowe

–

tęczówka

NACZYNIÓWKA

–

ciemna (melanocyty)

–

blaszka nadnaczyniówkowa

–

oddziela naczyniówkę od twardówki

–

blaszka podstwna / Brucha

–

oddziela naczyniówkę od nabłonka barwnikowego siatkówki

–

skład

–

błona podstawna śródbłonka

–

włókna kolagenowe

–

warstwa włókien sprężystych

–

blaszka podstawna nabłonka barwnikowego siatkówki

–

warstwa zewnętrzna

–

tętnice

–

żyły

–

warstwa wewnętrzna

–

naczynia limfatyczne

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

fibroblasty

–

makrofagi

–

limfocyty

–

kom. tuczne

–

kom. plazmatyczne

–

melanocyty

CIAŁO RZĘSKOWE

–

kształt pierścienia

–

przednia część oka

–

wzdłuż brzegu soczewki

–

pokryte zmodyfikowaną siatkówką

–

bezbarwnikowy nabłonek jednowarstwowy walcowaty

–

barwnikowy nabłonek jednowarstwowy sześcienny

–

kom. pompujące jony (sodu; z nimi woda; → płyn komory oka)

–

mikrokosmki

–

mitochondria

–

fałdy na pow. podst.

–

mięsień rzęskowy

–

główna masa

–

część

–

podtwardówkowa – południkowa (m. napinający naczyniówkę)

–

pośrednia – promienista

–

powierzchowna – skośna (skurcz zwalnia napięcie obwódki
rzęskowej)

–

tkanka łączna właściwa

–

włókna sprężyste

–

części

–

wieniec rzęskowy

–

70 wyrostków rzęskowych

–

obrączka wieńcowa

TĘCZÓWKA

–

przedłużenie naczyniówki

–

kształt pierścienia

–

obecność źrenicy

–

fałdy na pow. przedniej

–

gładka pow. tylna

–

przekrój poprzeczny

–

nabłonek jednowarstwowy płaski (przedni)

–

warstwa graniczna zew.

–

tkanka łączna właściwa

–

włókna kolagenowe

–

fibroblasty

–

zrąb

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

włókna kolagenowe (promieniście)

–

melanofory

–

melanocyty (kolor oczu)

–

fibroblasty

–

m. zwieracz

–

miocyty gładkie

–

unerwienie przywspółczulne (zwój rzęskowy)

–

m. rozwieracz źrenicy

–

kom. mioepitelioidalne

–

unerwienie współczulne (zwój szyjny górny)

–

zmodyfikowana siatkówka

–

dwa nabłonki jednowarstwowe

–

na tylnej pow.

SOCZEWKA

–

przejrzysta

–

dwuwypukła (tylna krzywizna soczewki jest większa niż przednia)

–

sprężysta

1. możliwość akomodacji

–

połączona z ciałem rzęskowym

–

równik soczewki

–

elastynowe włókienka → obwódka rzęskowa → więzadełka soczewkowe

–

pokryta torebką soczewki

–

proteoglikany

–

włókna kolagenowe

–

nabłonek jednowarstwowy sześcienny

–

pod torebką

–

na pow. przedniej

–

zdolność podziałów

–

uzupełnianie ubytków

–

wnętrze

–

włókna soczewki

–

z nałonka

–

kształt „V”

–

od krawędzi ku równikowi → zwrot 90

O

→ do krawędzi

–

równolegle do pow.

–

krstalina w cytoplazmie

–

stabilne

–

nie ulegają wymianie

–

nie ulegają odnowie

–

powstają w życiu embrionalnym

CIAŁO SZKLISTE

–

wypełnia komórę szklistą (między soczewką, a siatkówką)

–

konsystencja żelu

–

99% wody

–

zrąb → sieć włókien kolagenowych

–

GAG (glikozaminoglikany), kwas hialuronowy

–

tk. łączna właściwa

–

kanał ciała szklistego / Cloqeta

–

od tylnej pow. soczewki do krążka n. wzrokowego

–

płyn wodny

SIATKÓWKA

–

wew. ściana oka

–

kom. podporowe glejowe (Müllera)

–

część wzrokowa / receptorowa

–

neuron I

–

pręciki i czopki

–

stykanie z nabłonkiem barwnikowym

–

neuron II

–

kom. dwubiegunowe

–

kom. poziome

–

kom. amakrynowe

–

środkowa cz. siatkówki

–

neuron III

–

kom. zwojowe

–

wew. cz. siatkówki

–

część niereceptorowa / rzęskowa i tęczówkowa

–

warstwy

–

warstwa barwnikowa

–

nabłonek barwnikowy

–

jednowarstwowy sześcienny

–

na bł. podstawnej naczyniówki

–

graniczna warstwa zew. dla siatkówki

–

jądra u podstawy kom.

–

ziarna melaniny → (ciemna barwa)

–

ułożenie zależne od oświetlenia
–

w ciemności – ziarna w cz. szczytowych (nie w
wypustkach) → większa czułość, mniejsza
rozdzielczość

–

w świetle – ziarna w wypustkach → większa
rozdzielczość, mniejsza czułość

–

pomiędzy
–

heterofagosomy (trawienie pęcherzyków, dyski
pręcików i czopków) → ciągła wymiana

–

gładka siateczka śródplazmatyczna

–

estryfikacja witaminy A

–

produkt estryfikacji → do czopków i pręcików

–

wypustki

–

wgłobienia

–

połączenia typu → nieprzepuszczalny (BARIERA KREW
SIATKÓWKA); (brak połączeń między czopkami i
pręcikami → choroby → odklejanie siatkówki

–

occludens

–

adherens

–

warstwa pręcików i czopków

–

zew. i wew. cz. czopków i pręcików

–

warstwa graniczna zew.

–

zew. zakończenia kom. glejowych

–

warstwa ziarnista (jądrowa) zew.

–

jądra czopków i pręcików

–

warstwa splotowata zew.

–

aksony

–

czopków

–

pręcików

–

synapsy

–

dendryty

–

kom. dwubiegunowych

–

kom. amakrynowych

–

kom. poziomychh

–

warstwa ziarnista (jądrowa) wew.

–

jądra

–

kom. dwubiegunowych

–

kom. amakrynowych

–

kom. poziomych

–

warstwa splotowata wew.

–

aksony

–

kom. dwubiegunowych

–

kom. poziomych

–

synapsy

–

dendryty kom. zwojowych

–

warstwa kom. zwojowych

–

jądra kom. zwojowych

–

warstwa włókien nerwowych

–

aksony kom. zwojowych

–

warstwa graniczna wew.

–

wew. zakończenia kom. glejowych

KOMÓRKI WZROKOWE PRĘCIKOWE I CZOPKONOŚNE

–

komórki wzrokowe pręcikonośne

–

neurony receptorowe

–

słabe światło monochromatyczne

–

brak odróżniania kolorów

–

odcinek zewnętrzny

–

zmodyfikowany dendryt

–

płaskie pęcherzyki

–

rodopsyna (purpura wzrokowa)

–

powstawanie

–

wpuklanie bł. kom. okol. przewężenia

–

ciągłe

–

stałe przesuwanie ku wierzchołku pręcika

–

egzocytoza

–

przewężenie

–

odcinek wewnętrzny

–

mitochondria

–

polisomy

–

syn. białek transbłonowych

–

opsyna (białko rodopsyny)

–

aparat Golgiego

–

wbudowywanie białek do pęcherzyka (ODNOWA KOM.)

–

cz. podstawna

–

rodzaj aksonu

–

buławkowate zgrubienie

–

synapsa

–

pręcik – dendryt kom. dwubiegunowej

–

pręcik – akson kom. poziomej

–

komórki wzrokowe czopkonośne

–

neurony receptorowe

–

silne światło

–

odróżnianie kolorów

–

dł. zależna od okol. siat (najdłuższe w plamce żółtej; najkrótsze w
okol. rąbka zębatego)

–

większa średnica

–

odcinki zewnętrzne → czopki

–

płaskie pęcherzyki

–

barwniki

–

jodopsyna

–

inne (czułe na barwę zieloną, niebieską, czerwoną)

–

połączenia typu neksus (synapsy elektryczne)

–

między amakrynowymi

–

między amakrynowymi, a poziomymi

–

filtracja oraz włączanie i wyłączanie syg. z kom. wzrokowych

–

rozdzielanie sygnałów o różnych częstotliwościach

KOMÓRKI NERWOWE DWUBIEGUNOWE, POZIOME I AMAKRYNOWE

–

komórki nerwowe dwubiegunowe

–

synapsa chem. z 2 lub więcej czopkami i pręcikami

–

synapsa z kilkoma kom. zwojowymi

–

nieliczne – synapsa tylko z 1 wz. i 1 zwo.

–

dendryt odbiera syg. od czopków i pręcików

–

akson → do kom. zwojowych

–

komórki nerwowe amakrynowe

–

wśród dwubiegunowych

–

brak aksonów

–

wiele dendrytów

–

synapsy z dendrytami

–

kom. amakrynowych

–

dwubiegunowych

–

poziomych

–

komórki nerwowe poziome

–

wśród dwubiegunowych

–

w pobliżu amakrynowych

–

aksony poziomo

–

synapsy z czopkami

–

dendryty poziomo

–

synapsy z pręcikami

–

przekazywanie impulsów między czopkami i pręcikami

–

połączenia typu neksus (synapsy elektryczne)

–

między amakrynowymi

–

między amakrynowymi, a poziomymi

–

filtracja oraz włączanie i wyłączanie syg. z kom. wzrokowych

KOMÓRKI NERWOWE ZWOJOWE

–

ok. 1 mln

–

duże

–

zasadochłonna cytoplazma

–

pęcherzykowate jądra

–

synapsy z aksonami kom. dwubiegunowych i kom. amakrynowymi → krążek nerwy
wzorkowego – … → blaszka sitowata twardówki → pień n. wzrokowego → ciała
kolankowate boczne

KOMÓRKI PODPOROWE SIATKÓWKI

–

duże kom. glejowe (Müllera)

–

filamenty pośrednie

–

glikogen

–

żywy metabolizm

–

astrocyty

–

kom. mikrogleju

–

cała szerokość siatkówki

–

funkcja podporowa i odżywcza

PLAMKA SIATKÓWKI I KRĄŻEK NERWU WZROKOWEGO

–

łagodne zagłębienie

–

bocznie od krążka n. wzrokowego

–

na przecięciu osi optycznej

–

cz. centralna – dołek środkowy

–

czopki (długie)

–

każdy czopek łączy się z 1 kom. dwubiegunową, a ta z 1 kom. zwojową i do mózgu

–

krążek

–

aksony kom. zwojowych

–

brak siatkówki

–

miejsce plamki ślepej

BARIERA KREW-SIATKÓWKA

–

nie przepuszcza nawet związków drobnocząsteczkowych

–

skład

–

kom. śródbłonka

–

blaszka podstawna naczyń krwionośnych siatkówki i naczyniówki

–

nabłonek barwnikowy

–

warstwa graniczna glejowa

CYTOFIZJOLOGIA SIATKÓWKI

–

pręciki

–

światło słabe

–

monochromatyczne

–

czerwień wzrokowa (rodopsyna)

–

w błonie dysków

–

retinal (aldehyd wit. A)

–

opsyna (skotopsyna)

–

światło

–

cis retinal → trans retinal

–

dysocjacja od opsyny

–

zmiana konformacji opsyny

–

zmiana konformacji białka G (transducyny); (również rekoweryny →
aktywacja cyklazy cGMP → → depolaryzacja)

–

aktywacja fosfodiesterazy

–

rozkłąd cGMP

–

odłączenie cGMP od kanałów sodowych i wapniowych

–

zamknięcie kanałów

–

hiperpolaryzacja

–

wydzielanie acetylocholiny i glutaminianu (pobudzające)

–

→ neuron II

–

hiperpolaryzacja kom. dwubiegunowych

–

generacja potencjałów czynnościowych przez kom. zwojowe

–

czopki

–

światło silne

–

recepcja barwy

–

3 rodzaje barwników

–

3 różne rodzaje czopków (rec. zielony, czerwony, niebieski)

–

stan spoczynku zew. odcinków czopków i pręcików

–

ciemność

–

kanały związane z cGMP

–

otwarte kanały sodowe i wapniowe

–

przepływ sodu

–

stała depolaryzacja

–

wytwarzanie melatoniny

–

wpływ na rytm okołodobowy

–

największe stężenie w nocy (podobnie jak melatonina szyszynki)

–

możliwość odnowy pręcików i czopków

NARZĄDY DODATKOWE OKA

–

powieki górna i dolna

–

ruchome fałdy

–

ochrona gałki ocznej

–

str. zew.

–

skóra

–

tk. podskórna

–

tk. łączna właściwa luźna

–

przesuwalna (ŁATWOŚĆ OBRZĘKU)

–

brak tk. Tłuszczowej

–

m. okrężny oka

–

str. wew.

–

tarczka

–

spojówka

–

m. dźwigacz powieki górnej

–

brzeg wolny

–

krawędź przednia

–

rzęsy (wymieniane co ½ roku)

–

krawędź tylna

–

szkielet

–

tarczka

–

tk. łączna właściwa zbita

–

włókna sprężyste

–

gruczoły Meiboma / tarczkowa

–

w górnej → 25

–

w donej → 20

–

łojowe

–

trzon → przewód odprowadzający → brzeg powieki

–

pęcherzyk wydzielniczy

–

łój
–

przedłuża czas parowania łzy

–

gruczoły łojowe (Zeissa)

–

gruczoły potowe (Molla)

–

linia szara

–

oddziela warstwę przednią powieki od tylnej

–

m. okrężny oka

–

szkieletowy

–

przebieg okrężny

–

skurcz → zaciska powieki

–

m. dźwigacz powieki

–

skurcz → podnosi powiekę

–

do górnej krawędzi tarczki gónej

–

spojówka

–

tylna pow. powieki, koniec na rąbku rogówki → worek spojówkowy

–

powiek, sklepień, gałki ocznej

–

ruchoma

–

zrost jedynie z tarczkami

–

błona śluzowa

–

blaszka właściwa

–

tkanka łączna

–

limfocyty

–

kom. plazmatyczne

–

dodatkowe gruczoły łzowe

–

nabłonek

–

wielowarstwowy płaski nierogowaciejący (brzeg powieki,
rąbek spojówki)

–

wielowarstwowy płaski (pozostałe czcz.)

–

kom. śluzowe

–

zdwojenie spojówki

–

z worka spoj.

–

kącik nosowy

–

→ fałd półksiężycowaty

–

kom. śluzowe

–

limfocyty

–

kom. plazmatyczne

–

miocyty gładkie

–

narząd łzowy

–

gruczoły łzowe oka

–

gruczoły łzowe spojówki

–

drogi odprowadzające łzy

–

gruczoł łzowy

–

nad gałką oczną

–

cz. boczno-górna oczodołu

–

pęcherzykowo-cewkowy

–

przypomina przyusznicę

–

6-12 płacików

–

przewody odprowadzające → górne sklepienie spojówki

–

kom. wydzielnicze

–

sześcienne

–

pęcherzyki wydzielnicze

–

kom. mioepitelioidalne

–

wydzielanie łez

–

zwilżanie pow. rogówki i spojówki

–

prod. pod koniec 1. miesiąca życia

–

przezroczyste

–

skład

–

woda

–

NaCl

–

białka

–

lizozym (trawi ściany kom. bakter.)

–

odpływ

–

grawitacja, włoskowatość, ruchy powiek

–

błona podśluzowa

–

błona śluzowa

–

blaszka właściwa

–

tkanka łączna właściwa luźna

–

nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony (jama nosowa)

–

nabłonek wielowarstwowy walcowaty (spojówka)

–

droga

–

górny i dolny kanalik łzowy

–

woreczek łzowy

–

przewód nosowo-łzowy

–

jama nosowa (pod małżowiną nosową dolną)