KROPLOWY WLEW DOŻYLNY

]

Pozajelitowe podawanie płynów stosuje

się zwłaszcza w tych przypadkach, w

których ze względu na stan zdrowia chory

nie przyjmuje płynów doustnie (wstrząs,

śpiączki różnego pochodzenia,

niedrożność jelit, okres po zabiegu

operacyjnym, wymioty itd.). Płyny podaje

się drogą dożylną w celu

PŁYNY PODAWANE DROGĄ
KROPLOWYCH WLEWÓW
DOŻYLNYCH

uzupełnienia w organizmie wody, energii,

elektrolitów, witamin, zwiększenia ciśnienia
osmotycznego osocza, a także jako
roztwory niektórych leków.

]

W ciągu doby można podać dożylnie
2—2,5 l płynów lub więcej — w zależności
od stopnia odwodnienia organizmu. Dobór
odpowiedniego rodzaju płynów i ich ilości
zależy od rodzaju zaburzeń występujących
u chorego. Każdy płyn ma odmienny skład i
w związku z tym inne zastosowanie.

]

Szybkość wypływu płynu z pojemnika
(ilość kropli na minutę) zależy od rodzaju
płynu, rodzaju choroby, stopnia
odwodnienia organizmu, wieku chorego
(zbyt szybkie wprowadzenie płynu
powoduje przeciążenie krążenia i
wystąpienie obrzęku płuc). Dostarczenie
płynów do układu krążenia wymaga
odpowiedniego regulowania szybkości ich
przepływu.

]

Osmoza jest to samorzutne przenikanie
(dyfuzja) rozpuszczalnika przez błonę
półprzepuszczalną z roztworu o mniejszym
stężeniu (lub czystego rozpuszczalnika) do
roztworu o większym stężeniu

OSMOTYCZNOŚĆ
ROZTWORÓW PODAWANYCH
DROGĄ DOŻYLNĄ

]

jest to ciśnienie na granicy

rozpuszczalnik—roztwór (lub na granicy

dwóch roztworów o różnych stężeniach),

które są oddzielone błoną

półprzepuszczalną (osmoza). Wartość

ciśnienia osmotycznego jest równa

ciśnieniu, jakie należałoby wywrzeć na

roztwór, aby zapobiec przenikaniu do niego

cząsteczek rozpuszczalnika.

Ciśnienie osmotyczne

]

są to receptory wrażliwe na zmiany ciśnienia
osmotycznego w organizmie, znajdujące się w
podwzgórzu mózgu. Wzrost ciśnienia osmotycznego
w płynach ustrojowych (głównie we krwi) powoduje
pobudzenie osmoreceptorów, w wyniku czego
następuje wyzwolenie uczucia pragnienia oraz
zwiększone wydzielanie hormonu wazopresyny
(antydiuretycznego, ADH), który przyczynia się do
zwiększonego wchłaniania zwrotnego wody w
kanalikach nerkowych, zapobiegając nadmiernemu
wydalaniu wody z moczem.

Osmoreceptory

]

jest to zespół procesów warunkujących
utrzymanie stałego ciśnienia
osmotycznego. Osmoregulacja obejmuje
pobieranie wody i soli mineralnych,
utrzymywanie odpowiedniej ich
równowagi w płynach ustrojowych i
wydalanie nadmiaru wody lub soli.

Osmoregulacja

]

jest to roztwór o ciśnieniu osmotycznym równym
ciśnieniu roztworu porównywanego. Ma
zastosowanie np. w lecznictwie, jako tzw.
roztwór fizjologiczny.

]

Roztwór fizjologiczny: 0,85% roztwór NaCl o
ciśnieniu osmotycznym równoważnym ciśnieniu
krwi. Jest stosowany we wlewach kroplowych w
celu uzupełnienia niedoboru wody w organizmie
bądź też jako rozpuszczalnik dla leków do
wstrzyknięć dożylnych.

Roztwór izotoniczny

(roztwór izoosmotyczny)

]

jest to roztwór o większym ciśnieniu
osmotycznym niż roztwór porównywany.
Komórki roślinne znajdujące się w
roztworze hipertonicznym kurczą się, tracą
turgor (jędrność) w wyniku przenikania
wody (drogą osmozy) z komórki do
roztworu. Podobnie zachowują się krwinki
czerwone.

Roztwór hipertoniczny

]

jest to roztwór o niższym ciśnieniu
osmotycznym niż roztwór porównywany.
Komórki roślinne znajdujące się w
roztworze hipotoniczym pęcznieją w
wyniku przenikania do nich (drogą
osmozy) wody z roztworu. Pęcznienie
może doprowadzić do pęknięcia komórki.
Podobnie zachowują się krwinki czerwone.

Roztwór hipotoniczny

]

jest to ciśnienie osmotyczne krwi, które
zależy w dużej mierze od rozpuszczonych
w nim soli mineralnych. Ciśnienie
osmotyczne krwi wynosi 0,7—0,9 MPa
(7—9 atm.), a ok. 60% tego ciśnienia jest
wywołane obecnością chlorku sodowego.
Takie samo ciśnienie osmotyczne ma płyn
wewnątrzkomórkowy.

Ciśnienie osmotyczne

osocza

]

Dostarczanie płynów do układu krążenia
wymaga odpowiedniego regulowania szybkości
ich przepływu. Osiąga się to poprzez stosowanie
regulatorów lub za pomocą pomp.

]

W codziennej praktyce stosowane są tzw. wlewy
grawitacyjne, składające się z pojemnika z
płynem oraz aparatu do wlewu. Regulowanie
szybkości podawanego płynu odbywa się tu za
pomocą

zacisków rolkowych.

Dawkowanie płynów

]

Przyjmuje się, że l ml zawiera 20 kropli.
Objętość podawanego płynu oblicza się
liczbą kropli na minutę. Podczas
długotrwałego wlewu z zastosowaniem
zacisków rolkowych szybkość przepływu
spada i wymaga częstej regulacji
(dokładność dawkowania za pomocą
zacisków rolkowych wynosi od 10 do 20%).

]

Na rynku pojawiają się

precyzyjne

regulatory kropli

stanowiące część składową

aparatu do wlewu, pozwalające na stałe
dawkowanie kropli (jednorazowe ustawienie
szybkości wlewu, które nie zmienia się w
czasie jego trwania) oraz

elektroniczne

regulatory ilości kropli

— urządzenie

wyposażone w zegar i stoper, wskazujące
szybkość wlewu w ml/h lub kroplach/min.

]

Dokładność

dawkowania i stałą

szybkość wlewu osiąga

się za pomocą

specjalnych urządzeń

— tzw. pomp.

Wyróżnia się pompy

infuzyjne i pompy

strzykawkowe.

Pompy

]

składają się z: napędu wymuszającego,

obwodu sterującego lub regulującego i

zestawu infuzyjnego. Regulowane są

przepływem kropli (liczbą kropli na

minutę) lub objętością (ml/h). Ich

dokładność, rzędu od + 10 do + 5%,

zależy od rodzaju płynu, objętości kropli,

ilości kropli (a więc także od rodzaju

aparatu do przetaczań).

Pompy infuzyjne (rolkowe,

perystaltyczne, tłokowe)

]

są aparatami ciśnieniowymi pozwalającymi

na podawanie zawartości jednej lub kilku

strzykawek (o pojemności 25, 50, 100 ml)

za pomocą napędu tłokowego. Pompa

umożliwia dawkowanie leku z szybkością

od 1 do 100 ml/h, a jej dokładność jest

rzędu ± 2%.

Pompy strzykawkowe

]

Pacjent leczony przez dłuższy czas
wlewami dożylnymi i lekami podawanymi
drogą dożylną narażony jest na
wprowadzenie zanieczyszczeń bakteryjnych
i cząsteczek nieorganicznych (gumy,
elastomerów, papieru, celulozy, szkła,
plastyku, nierozpuszczalnych soli).

Filtry

]

Zanieczyszczenia bakteryjne prowadzą do
takich powikłań, jak zakrzepowe zapalenie
żył, posocznica.

]

Aby uniknąć powikłań, wprowadza się do
lecznictwa filtry zatrzymujące
zanieczyszczenia. Jak wynika z badań, na
skuteczność działania filtrów ma wpływ
średnica ich otworów oraz ich umiejscowienie
(filtr powinien znajdować się jak najbliżej
pacjenta).

]

Czynności przygotowawcze

przed podłączeniem

kroplowego wlewu

dożylnego:

]

a — usunięcie

zabezpieczenia korka

butelki;

]

b — zaopatrzenie butelki w

zawieszenie;

]

c — dezynfekcja korka

butelki;

]

d — rozpakowanie aparatu

do przetaczania;

]

e — usunięcie osłonki z

końcówki wkłuwanej do

butelki;

]

f — wprowadzenie końcówki

aparatu do butelki.

]

Czynności przygotowawcze (II)

przed podłączeniem kroplowego

wlewu dożylnego:

]

a zamocowanie odpowietrznika,

zamknięcie zaciskacza na

drenie;

]

b — pierwszy sposób

wypełniania płynem komory

filtracyjnej (przy zwolnionym

zaciskaczu);

]

c — drugi sposób wypełnienia

płynem komory filtracyjnej

(przy zamkniętym zaciskaczu) -

polegający na naprzemiennym

uciskaniu i zwalnianiu ucisku na

obudowę komory;

]

d — wypełnienie płynem drenu

poniżej komory filtracyjnej.

]

Eliminacja przyczyny
zatrzymania
wypływu płynu z
pojemnika; sytuacje
stwarzające
możliwości
wprowadzenia
zakażenia przy
kroplowym wlewie
dożylnym.

]

Ośrodkowe ciśnienie żylne (OCŻ), zwane
też centralnym ciśnieniem żylnym, jest to
ciśnienie panujące w układzie żył
głównych w bezpośrednim sąsiedztwie
przedsionka prawego i jest wyrażane w
centymetrach słupa wody (cm H

O). OCŻ

pozwala na ocenę wydolności prawego
serca i objętości krwi krążącej.

Ośrodkowe ciśnienie żylne
(OCŻ)

Ciśnienie żylne w dużych żyłach zależy od

objętości krwi powracającej do serca i
zdolności serca do przepompowania jej na
obwód. Ośrodkowe ciśnienie żylne jest
funkcją czterech składowych:

]

objętości krwi w dużych żyłach;

]

rozciągliwości i kurczliwości przedsionka oraz

komory prawej;

]

naczynioruchowych właściwości dużych żył;

]

ciśnienia w klatce piersiowej.

występują w przypadku:

]

krwotoku,

]

znacznego ubytku osocza (oparzenie),

]

znacznego odwodnienia organizmu,

]

porażenia naczyń obwodowych (m.in. w
znieczuleniu rdzeniowym).

Wartości zmniejszone

występują w przypadku:

]

wstrząsu kardiogennego,

]

wstrząsu septycznego,

]

przeciążenia krążenia płynami.

Wartości zwiększone

]

Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego
jest dokonywany za pomocą cewnika,
umieszczonego w żyle głównej w pobliżu
przedsionka prawego, połączonego z
zestawem do pomiaru ciśnienia żylnego
(patrz niżej). Cewnik jest wprowadzony
do żyły głównej górnej przez: