599

9/2004

praktyka szkolna

23

– wie, ˝e w wyobraêni wszystko mo˝e si´

zdarzyç;

– potrafi dostrzec charakterystyczne cechy

wyglàdu i przedstawiç je Êrodkami malar-
skimi, stosuje ró˝ne techniki;

– dba o w∏asne zdrowie, ch´tnie uczestniczy

w zaj´ciach ruchowych;

– poprawnie odczytuje i zaznacza wskaza-

nia zegara;

– wykonuje mno˝enie dwóch czynników

w zakresie 30;

– potrafi wyraziç uczucia i emocje, ch´tnie

uczestniczy w grach dramowych;

– jest kreatorem w∏asnych muzycznych wy-

obra˝eƒ.

■

MONIKA SZCZEPA¡SKA

Kràg tematyczny: Ziemia planeta pe∏na ta-
jemnic
Temat dnia: Zwierz´ta mórz i oceanów
Cele operacyjne
Uczeƒ:
– dà˝y do rozwiàzania sytuacji proble-

mowej;

– wspó∏dzia∏a w zespole, organizuje miejsce

i materia∏y do pracy;

– poprawnie formu∏uje pytania;
– potrafi wybraç wa˝ne informacje z ró˝-

nych êróde∏ i zaprezentowaç je kolegom;

– umie zapisaç swobodny tekst, wyjaÊniç

poj´cia: wyspa, rozbitek, ocean, morze;

ci´stwa. Warunki sà trudne: mróz, Ênieg,
zadanie jednak trzeba wykonaç, bo zespó∏
czeka na wiadomoÊci, na decyzj´. Rodzi si´
poczucie obowiàzku, odpowiedzialnoÊci,
ofiarnoÊci i poÊwi´cenia dla grupy, poczucie
przynale˝noÊci do zespo∏u.

Podczas wykonywania çwiczeƒ w terenie

dzieci spotykajà wielu ludzi, majà okazj´ ze-
tknàç si´ z ich pracà, budzi si´ poczucie po-
szanowania cz∏owieka, jego pracy, wyników
tej pracy i dobra spo∏ecznego.

Dzieci nie pozostajà oboj´tne na pi´kno

przyrody. Poczucie pi´kna dzia∏a z nieodpar-

Mgr

STANIS¸AW LIS

wicedyrektor Szko∏y Podstawowej nr 9

w ZamoÊciu

PIERWSZA NAGRODA W KONKURSIE „˚YCIA SZKO¸Y”

Scenariusz zaj´ç przeprowadzonych w klasie II Szko∏y Podstawowej
w Stypu∏owie. Autorka otrzyma∏a za t´ prac´ pierwszà nagrod´ w konkursie
pod has∏em „Rozwijamy twórczà aktywnoÊç dziecka” og∏oszonym przez
redakcj´ „˚ycia Szko∏y” w grudniu ubieg∏ego roku.

tà si∏à na psychik´ i uczucia dziecka. Mo˝e
tych uczuç na razie nie potrafi wyraziç s∏owa-
mi, ale zwielokrotnione drà˝à w jego psychi-
ce g∏´bokie Êlady wyra˝ajàce si´ w umi∏owa-
niu ojczystego kraju.



Ziemia

– planeta pe∏na tajemnic

600

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

24

Metody: praktycznego dzia∏ania, s∏owna, od-
grywanie ról, problemowa i poszukujàca.
Formy: indywidualna zró˝nicowana, grupo-
wa zró˝nicowana, zbiorowa.
Przygotowanie sali:

W sali lekcyjnej przygotowana jest wyspa

z palma kokosowà. Na wyspie znajdujà si´ po-
numerowane pióra z papieru w czterech kolo-
rach, w liczbie równiej liczbie uczniów w klasie.
Na odwrocie napisana jest treÊç zadaƒ. Wysp´
otacza woda, w niej le˝y butelka z listem.

Na brzegu z piasku wysypana jest pla˝a, sà

muszelki, ˝ó∏w i imitacja ogniska, w którym
ukryty jest w´giel do rysowania. W kufrze znaj-
dujà si´ materia∏y do dzia∏aƒ plastycznych
i konstrukcyjno-technicznych. Na stoliku wy-
stawione sà encyklopedie, ksià˝ki i czasopi-
sma. Obok materia∏y papiernicze, kszta∏ty
zwierzàt oraz przybory do pisania i malowania.

Ka˝dy uczeƒ otrzymuje pióro z wycinanki

samoprzylepnej. Sà one w takich samych ko-
lorach i majà identyczne numery jak zadania

ZAJ¢CIA W KLASIE

Przebieg zaj´ç:

Pomoce:

1. Wypowiedzi na temat scenerii w klasie.

– Kaseta z nagraniem

– Samodzielne próby wyjaÊnienia poj´ç: wyspa, ocean, morze.

szumu morza,

– Wyszukiwanie i odczytywanie przez dzieci tych poj´ç

– encyklopedie, s∏owniki.

w encyklopedii.

2. „Zabawa w skojarzenia”

– Ma∏e karteczki w kolorze

– Dzieci podajà propozycje wyrazów zwiàzanych z okreÊleniem

˝ó∏tym, przybory do pisania,

wyspa i zapisujà na oddzielnych karteczkach.

– du˝y karton z napisem

– Dokonujà podzia∏u na oÊrodki tematyczne i nadajà tytu∏y, np.: zwierz´ta, roÊliny, owoce

WYSPA, klej,

egzotyczne, rzeczy, ludzie i wypoczynek, Êrodki transportu, bogactwa naturalne, pogoda itp.

– papier rysunkowy, w´giel

– Naklejajà posegregowane tematycznie wyrazy na du˝y karton,

rysunkowy, imitacja

na Êrodku którego widnieje napis WYSPA.

ogniska, muszelki.

3. Podanie i zapisanie propozycji uczniów dotyczàcych realizacji zaj´ç.

– Co chcieliby robiç w dzisiejszym dniu?

Uczniowie majà zapisaç propozycje na kawa∏ku papieru

wyrzuconym przez morze, ale nie majà przyborów do pisania.

Szukajà sposobu rozwiàzania problemu.

– Czym pisaç? Na pla˝y jest ognisko, w nim jest w´giel, którym mo˝na pisaç.

– Jaki jest ogieƒ? Ogieƒ si´ pali, jest goràcy, mo˝na si´ poparzyç, jest niebezpieczny.

– Jak rozwiàzaç ten problem? Na pla˝y le˝à muszelki, którymi mo˝na nabieraç wod´.

(NaÊladowanie czynnoÊci.)

4. ¸owienie butelki z listem od rozbitka Waldka (uczeƒ ciàgnie butelk´ za sznurek).

– List w butelce, termometr.

– Wys∏uchanie listu czytanego przez ucznia.

– WyjaÊnienie poj´cia: rozbitek.

– Rozwiàzanie zadania matematycznego: odczytanie temperatury na szkolnym termometrze,

obliczenie ró˝nicy.

– Analiza treÊci listu: dzieci z numerami parzystymi uk∏adajà pytania, koledzy z numerami

nieparzystymi odpowiadajà.

TreÊç listu:

Bezludna Wyspa, 3.02. 2004 r.

CzeÊç kole˝anki i koledzy z klasy drugiej

Witam Was bardzo serdecznie, mam na imi´ Waldek. Jestem rozbitkiem, poniewa˝ statek, którym
p∏ywa∏em po oceanie zatonà∏ w czasie sztormu. Zamieszka∏em na bezludnej wyspie.

601

25

9/2004

praktyka szkolna

Tutaj jest bardzo ciep∏o, temperatura wynosi 32°C, a u Was? Ile wynosi ró˝nica mi´dzy
temperaturà na wyspie i w waszej miejscowoÊci? Na poczàtku by∏o wspaniale, ciep∏o, spokojnie,
bardzo du˝o owoców, wiele interesujàcych zwierzàt ˝yjàcych w wodzie. Jednak najcudowniejsze
by∏y ptaki. Przylecia∏y tu, aby w ciep∏ym klimacie sp´dziç zim´. Swoim Êpiewem przypomina∏y mi
o ojczystym kraju. Niestety na wyspie zamieszka∏ z∏y duch, chce jà zatopiç
i wyp´dziç wszystkie ptaki. Nie mogà teraz wróciç do Polski, bo u
Was jest zima, zgin´∏yby z g∏odu i mrozu. Krà˝à wi´c niespokojnie nad wyspà. Czasami uda im si´
po kryjomu chwileczk´ odpoczàç, gdy duch zapada w sen.
Ptaki majà szans´ uratowaç wysp´, ale muszà wykonaç 3 zadania, które przygotowa∏ im
wróg. Pomó˝cie ptakom, liczà na waszà pomoc, ja tak˝e. Je˝eli b´dziecie mieli problemy z zadaniami,
poszukajcie informacji w ksià˝kach lub poproÊcie o pomoc Waszà Panià.
Na rozwiàzanie ka˝dego zadania macie 45 minut, czas rozpocz´cia i zakoƒczenia zaznaczcie na
kartach z zegarami. Pierwsze zadania znajdujà si´ na piórach, które le˝à na wyspie.
Ale jak si´ tam dostaniecie, gdy doko∏a tyle wody?

Waldek

5. Budowanie tratw i statków.

– Walizka z: patykami, korà, rolkami

Podzia∏ uczniów na 4 grupy wg kolorów piór. Szukanie sposobu

po papierowych r´cznikach,

przedostania si´ przez ocean po zadania.

sznurki, druciki, gazety,

Wykorzystywanie do rozwiàzania zadania „wyrzuconych” przez

– 3 du˝e zegary bez

morze skarbów.

wskazówek na tablic´.

6. WyjaÊnienie zasad zaznaczania czasu na kartach z zegarami.

i karty z 3 zegarami

Uczeƒ otrzymuje kart´ z trzema zegarami, zaznacza na pierwszym

i tekstem do uzupe∏nienia

kolorem niebieskim indywidualny czas rozpocz´cia zadania, a czerwonym zakoƒczenia.

dla ka˝dego ucznia.

Uzupe∏nia zdania:

Jest godzina ……….. Zadanie zakoƒczy∏em (∏am) o godzinie ……….

Min´∏o ………. minut.

Na tablicy znajdujà si´ 3 podobne zegary do oznaczenia czasu rozpocz´cia i zakoƒczenia

zadaƒ przez ca∏à klas´.

7. Rozwiàzywanie zadania nr 1

– Pióra z treÊcià zadaƒ, ksià˝ki

Odszukiwanie na wyspie piór z zadaniami (wg numerów piór,

i czasopisma o zwierz´tach mórz

które dzieci otrzyma∏y przed klasà).

i oceanów, przybory do

Zadania podzielone sà na trzy grupy:

pisania, malowania,

A. Wyszukiwanie informacji z ksià˝ek i czasopism na temat zwierzàt, sporzàdzenie notatek,

kszta∏ty zwierzàt, tekst z lukami.

malowanie kszta∏tów zgodnie z ilustracjami (uczeƒ zbiera informacje na temat jednego zwierz´cia).

– krab – rekin – p∏aszczka – rozgwiazda – ˝ó∏w – wà˝ morski – ma∏˝a – Êlimak morski – delfin

– oÊmiornica – meduza – konik morski

Polecenie:

Znajdê najciekawsze informacje na temat …………………………… (np. kraba),

które chcia∏byÊ przekazaç kolegom i kole˝ankom w klasie, zrób notatk´. Odszukaj kszta∏t

swojego zwierz´cia i pomaluj dowolnymi przyborami, zgodnie z ilustracjà w ksià˝ce.

Polecenie:

Znajdê i przeczytaj informacje na temat ……………….. (np. meduzy), które chcia∏byÊ przekazaç

kolegom i kole˝ankom w klasie.

Uzupe∏nij przygotowany tekst wyrazami z ramki. Odszukaj kszta∏t swojego zwierz´cia i pomaluj

dowolnymi przyborami, zgodnie z ilustracjà w ksià˝ce.

Tekst z lukami:

Koniki morskie

Koniki morskie to ……………, które ˝yjà w ciep∏ych morzach. P∏ywajà w pozycji pionowej.

Przebieg zaj´ç:

Pomoce:

602

26

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

Przebieg zaj´ç:

Pomoce:

D∏ugoÊç ich …………… wynosi od 5 cm do 20 cm. Majà chwytny ………………., którym

przyczepiajà si´ do podwodnych …………………. i koralowców.

M∏ode koniki wyl´gajà si´ z …………….…….. z∏o˝onych przez samic´ czyli ………………..

Przychodzà na Êwiat po 4 tygodniach. Przez ten czas nosi je w ……………. na brzuchu ich

tata – samiec.

roÊlin mam´ ryby torbie cia∏a ogon jajek

Meduza

Meduza to …………………., które ˝yje we wszystkich oceanach na kuli ziemskiej.

Jej cia∏o przypomina przezroczystà ……………… Ma kszta∏t dzwonu.

Otaczajà go d∏ugie ………………. dochodzàce do 7 m.

Pokryte sà parzyde∏kami z jadem, którym parali˝uje swoje …………

˚ywi si´ ………………i krewetkami. Jad meduzy mo˝e byç tak˝e Êmiertelny dla ………………

ofiary galaretk´ rybami zwierz´ cz∏owieka ramiona

B. Tworzenie swobodnego tekstu.

Polecenie:

Dokoƒcz opowiadania, które zaprezentujesz swoim kolegom i kole˝ankom:

Na bezludnej wyspie sp´dza∏y zim´ ptaki z ró˝nych krajów.

By∏o tam ciep∏o i spokojnie, gdy nagle …………………….

C. Wprowadzenie g∏oski „w”, zapoznanie z budowà ryby.

Zadanie przeznaczone jest dla 2 uczniów drugorocznych, których umiej´tnoÊci dydaktyczne

sà na poziomie elementarzowym.

Polecenie:

Zadanie zrób z panià i Sebastianem (wariant dla drugiego ch∏opca podobny).

• Analiza s∏uchowa wyrazów:

woda, wyspa, Waldek.

Dzielenie wyrazów na sylaby.

– Wymienianie kolejnych g∏osek, uk∏adanie muszelek.

– Muszelki.

– Wymienianie pierwszej g∏oski.

• Synteza s∏uchowa

Jedno dziecko wymienia kolejne g∏oski dowolnego wyrazu rozpoczynajàcego si´ g∏oskà „w”,

drugie odgaduje jaki to wyraz.

Potem nast´puje zmiana ról.

• Wprowadzenie litery „w, W”, drukowanej, pisanej, ma∏ej i wielkiej.

–

Weso∏a szko∏a.

– S∏uchanie tekstu czytanego przez nauczyciela

Raj nad wodà,

Podr´cznik kl. 1. s. 14.

Nauczanie zintegrowane.

– Udzielanie odpowiedzi na pytania dotyczàce treÊci czytanki,

Cz´Êç 2.

porównanie z ilustracjà i wystrojem klasy.

– Pokaz wzorów liter, odszukanie w ksià˝ce.

• Nauka pisania litery „w, W”

– Wzory liter „w, W”,

– pokaz z objaÊnieniem,

(drukowana, pisana,

– uk∏adanie z plasteliny,

ma∏a, wielka), plastelina,

– pisanie po Êladzie na pergaminie,

pergamin, liniatura z lite-

– pisanie w liniaturze z „wyspà”.

rami „w, W”.

• åwiczenia w tworzeniu i czytaniu sylab z g∏oskà „w”

– Ma∏˝e z literami do tworzenia

– sylabowe ma∏˝e.

sylab.

wa, wi, we, aw, ów….

• Zadanie integrujàce uczniów s∏abych z klasà:

– Rysunek ryby, przybory

Omówienie budowy ryby w ksià˝ce, malowanie szablonu

do malowania, karteczki

603

27

9/2004

praktyka szkolna

przygotowane dla danego ucznia na wyspie.
Dzieci nie zabierajà do klasy tornistrów.
Sala gimnastyczna

Przybory: wstà˝ki, ma∏e kocyki, pi∏ka,

drabinki, ∏aweczka, folia przezroczysta (ma-
larska), ró˝ne rodzaje miar (krawieckie, sto-
larskie, drewniane, jednometrowe szkolne,
przybory uczniowskie do mierzenia), nagra-
nie szumu morza.

Przebieg zaj´ç:

Rozwiàzywanie zadania nr 2.
Przed wyjÊciem na sal´ gimnastycznà

dzieci ponownie oznaczajà na kartach

Przebieg zaj´ç:

Pomoce:

dowolnymi przyborami, naklejanie napisów z cz´Êciami cia∏a ryby

z nazwami cz´Êci cia∏a ryby.

(praca pod kierunkiem nauczyciela).

Budowa ryby:

otwór g´bowy – oko – linia boczna – otwór skrzelowy – brzuch – p∏etwa grzbietowa

p∏etwa brzuszna – p∏etwa piersiowa – p∏etwa ogonowa – p∏etwa odbytowa

(Wyrazy trudne do odczytania dla tych uczniów nauczyciel g∏osuje, a uczniowie

dokonujà syntezy.)

Uwaga!

Uczniowie, którzy wykonujà zadania wczeÊniej mogà zagraç w domino

– Domino obrazkowo-wyrazowe

obrazkowo-wyrazowe lub obrazkowo-zdaniowe o zwierz´tach mórz i oceanów.

i obrazkowo-zdaniowe.

PrzejÊcie do sali komputerowej

8. Uzupe∏nienie wiadomoÊci o rybach i ssakach morskich w sali komputerowej

Wariant A:

– Multimedialna

– Wyszukiwanie informacji o przygotowywanych zwierz´tach

Encyklopedia przyrody,

w multimedialnej

Encyklopedii przyrody. Nowe

Horyzonty,

1996

– Odszukanie na globusie nast´pujàcych miejsc: morza i wybrze˝a

Optimum Pascal

morskiego oraz rafy koralowej.

Multimedia S.A.

– Przy pomocy suwaka i ruchomej lupy odszukanie swojego

zwierz´cia w naturalnym Êrodowisku.

– S∏uchanie informacji czytanych przez lektora.

– Samodzielne czytanie wiadomoÊci.

– Oglàdanie sekwencji wideo, np. p∏ywajàce w stadzie orki i delfiny,

poruszanie si´ p∏aszczki, ryby tropikalne – napompowanie si´ naje˝ki itp.

Wariant B.

–

Klik uczy czytaç,

åwiczenia z literà „w, W” w multimedialnym programie

Klik uczy czytaç.

WSiP 1999.

9. Prezentacja zadaƒ i prac plastycznych na wyspie.

10. Analiza swobodnych tekstów.

– Zapisanie nazwisk autorów, tytu∏ów i odczytanie tekstów.

– Wybór najlepszego, uzasadnianie oraz g∏osowanie.

– Przepisanie utworu na tablic´, poprawienie b∏´dów ortograficznych, j´zykowych,

rzeczowych.

– Dyskusja nad treÊcià i kompozycjà.

Fot. 1 Zabawa w skojarzenia zakoƒczona podzia∏em wyrazów
na oÊrodki tematyczne

604

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

28

imiona zaczynajà si´ g∏oskà np. M – Marty-
na, Micha∏, Maciek, potem J – Justyna, na-
st´pnie E – Ewa itp.

Wà˝ morski

(çwiczenie ze wstà˝kà)

Wà˝ wije si´ na dnie oceanu, poniewa˝

oddycha powietrzem, musi wynurzaç si´
z wody w regularnych odst´pach czasu.

Dzieci robià g∏´boki wdech, nabierajà po-

wietrza i wolno je wypuszczajà, chodzàc po
sali ty∏em, naÊladujàc wstà˝kà ruchy w´˝a.
Gdy wypuszczà powietrze, zatrzymujà si´
podnoszà do góry r´ce, stajà na palcach i po-
nownie nabierajà powietrza. åwiczenie po-
wtarzajà kilka razy.

Krab pustelnik

(çwiczenie z kocem)

Ma∏e kraby chodzà bokiem po sali, szukajà

opuszczonych muszli na nowy dom. Muszle
(koce) rozmieszczone sà przy drabinkach.
Kraby zawieszajà wstà˝ki na drabinkach, za-
bierajà domki i stajà w rozsypce w sali. Kocyki
k∏adà na pod∏odze. Na polecenie nauczyciela
wchodzà na kocyk i ciasno si´ zwijajà w k∏´-
bek. Powoli rosnà, prostujàc cia∏o, r´ce i nogi.
Gdy wszyscy si´ rozciàgn´li, nauczyciel poleca
zmieniç muszl´-dom, tak jak to robià kraby.
Przypomina, ˝e kraby poruszajà si´ bokiem.

Kraby–dzieci w siadzie kl´cznym zajmujà

miejsca na kocykach, jeden z nich nie ma do-
mu. Na sygna∏ wstajà, chodzà bokiem pomi´-
dzy domkami, na drugi sygna∏ zajmujà jak
najszybciej wolnà muszl´. Krab, który nie
znalaz∏ domu, odpada z zabawy, zabierajàc
ze sobà jeden kocyk. Zabawa trwa do mo-
mentu, a˝ pozostanie jeden zwyci´zca.

P∏aszczka

(çwiczenie z kocem)

Dzieci w siadzie skrzy˝nym zak∏adajà na

plecy kocyk i z wyprostowanymi r´koma two-
rzà skrzyd∏a p∏aszczki. Wykonujà sk∏ony na
boki, do przodu, biegajà. Kucajàc poruszajà
si´ po sali, uderzajà skrzyd∏ami – p∏ywajà na
dnie oceanu. Le˝à p∏asko na dnie, na sygna∏
podnoszà tylko g∏owy, gdy si´ zm´czà, odpo-
czywajà i powtarzajà çwiczenie.

Ryby i ssaki w wodzie

(çwiczenie na kocu)

Na z∏o˝onym kocu dzieci w le˝eniu przo-

dem z wyprostowanymi do przodu r´koma

z zegarami czas rozpocz´cia çwiczeƒ niebie-
skim kolorem.

Nauczyciel zaprasza uczniów w podwod-

nà podró˝, do krainy morskich zwierzàt.

NaÊladowanie falowania wody (çwiczenie

ze wstà˝kà)

Za pomocà wstà˝ek uczniowie wykonujà

fale ma∏e i du˝e, poruszajàce si´ w gór´, w dó∏
i w bok. Pracujà r´kà prawà, lewà, wykonujà
zawirowania wody wokó∏ w∏asnego cia∏a. Wo-
da si´ uspokaja, dzieci siadajà na pod∏odze.

Meduza

(çwiczenie ze wstà˝kà)

Nauczyciel zak∏ada na siebie przeêroczy-

stà foli´, naÊladujàc meduz´. Czu∏ki tworzy
ze wstà˝ek zebranych od dzieci, siedzàcych
w rozsypce. Dzieci stajà si´ morskimi zwie-
rz´tami, rybkami, krewetkami, którymi od˝y-
wiajà si´ meduzy.

Meduza porusza si´ pomi´dzy dzieçmi,

falujàc wstà˝kami. Je˝eli jakieÊ parzyde∏ko
dotknie dziecka, zostaje wch∏oni´te pod fo-
liowy dzwon.

Gdy ca∏a klasa znajdzie si´ pod dzwonem,

wychodzà spod niego, ∏apià koƒce wstà˝ek,
drugie nadal trzyma nauczyciel i poruszajà
si´ za nim wg podawanego rytmu:

Nast´pnie od∏àczajà si´ od meduzy, za-

bierajàc wstà˝ki. Najpierw dzieci, których

Fot. 2 Kinga zalewa wodà z muszli ognisko, aby wyjàç w´giel
do pisania

605

9/2004

praktyka szkolna

29

i z∏o˝onymi nogami naÊladujà p∏ywanie ryb –
poruszajà cia∏em na boki. Delfiny, wieloryby
i orki to ssaki, p∏ywajà, poruszajàc cia∏o w gó-
r´ i w dó∏, od czasu do czasu wynurzajà si´
z wody, pobierajàc powietrze.

Koniki morskie

(çwiczenie na drabince)

Koniki morskie to ryby, które przyczepia-

jà si´ ogonami do wodnych roÊlin i w tej po-
zycji tkwià nieruchomo przez d∏u˝szy czas.
Dzieci wchodzà na drabinki i nieruchomiejà.
Zwisajà na r´kach w dó∏, podnoszà ogony
(z∏àczone nogi) do przodu lub na boki.

Âlimak morski

(çwiczenie z ∏aweczkà)

Dzieci schodzà z drabinek, pe∏zajà po

pod∏odze do ska∏y (∏aweczki), która stoi na
Êrodku sali gimnastycznej. Przeciàgajà si´ po
∏awce, schodzà na pod∏og´ i pe∏zajàc, tworzà
ko∏o na Êrodku sali.

Rozgwiazdy

(çwiczenie ze wstà˝kami)

Uczniowie stojà w kole, nauczyciel zapra-

sza do Êrodka szeÊcioro dzieci. Pi´cioro
z nich przynosi ze sobà wstà˝ki. Jedno dziec-
ko ∏apie wszystkie koƒce wstà˝ek, pozosta∏e
trzymajà za ich drugie koƒce, w ten sposób
tworzà rozgwiazd´. Dzieci na kole rzucajà
pi∏kà w ramiona rozgwiazdy, je˝eli trafià

w jakieÊ rami´ zamieniajà si´ miejscami. Na-
st´puje wówczas regeneracja (odbudowa)
cz´Êci utraconego cia∏a.

OÊmiornica

(çwiczenie ze wstà˝kami)

Dzieci ze wstà˝kami swobodnie poruszajà

si´ po sali, na sygna∏ zatrzymujà si´, nauczy-
ciel podaje do obliczenia wybranemu ucznio-
wi dzia∏anie z tabliczki mno˝enia. Je˝eli od-
powie prawid∏owo, koledzy i kole˝anki stojà-
cy najbli˝ej tworzà wokó∏ niego oÊmiornic´,
pozostali obiegajà oÊmiornic´ dooko∏a. Po-
nownie biegajà po sali i powtarzajà çwicze-
nie, tym razem po utworzeniu oÊmiornicy
biegajà w ko∏o pod wstà˝kami, nast´pnym
razem przeskakujà przez wstà˝ki, które trzy-
mane na wysokoÊci kolan.

Mierzenie zwierzàt

(çwiczenie ze wstà˝-

kami) – wst´p do realizacji treÊci matema-
tycznych.

Dzieci losujà kartki z nazwami zwierzàt

i ich d∏ugoÊcià. Majà odczytaç informacje
i korzystajàc z dowolnej miary, odmierzyç na
wstà˝ce d∏ugoÊç podanà na kartce:

– oÊmiornica 9 m
– meduza 2 m
– p∏etwal b∏´kitny 26 m
– rozgwiazda 50 cm

Fot. 4 Na dnie oceanu ˝erujà p∏aszczki

606

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

30

– rekin brodatka 3 m 20 cm
– wà˝ morski 1 m 50 cm
– delfin 4 m
– krab 25 cm
– ˝ar∏acz bia∏y 7 m 50 cm
– konik morski 15 cm
– ˝ó∏w skórzasty 2 m
– rekin wielorybi 20 m
– Êlimak morski 10 cm
– p∏aszczka 7 m
– orka 10 m
– ma∏˝a 5 cm
Uk∏adajà podpisy od „najkrótszego” lub

„najd∏u˝szego” zwierz´cia.

¸awica ryb

(çwiczenie ze wstà˝kami)

Uczniowie podnoszà wstà˝ki i poruszajà

si´ w rytm muzyki za wybranym przewodni-
kiem. Na s∏owa: „rekin p∏ynie” zmieniajà
kierunek.

Krab – „czyÊciciel” pla˝

Dzieci poruszajà si´ przy nagraniu szumu

morza, naÊladujà kraby, chodzà bokiem
i sprzàtajà sal´ gimnastycznà po zaj´ciach.

˚ó∏wie

˚ó∏wie – uczniowie opuszczajà wod´,

spokojnym krokiem wychodzà na làd, aby na
pla˝y z∏o˝yç jaja, z których wyl´gnà si´ ma∏e
˝ó∏wie (wprowadzenie do zaj´ç matematycz-
nych w klasie).

Po zakoƒczeniu zaj´ç uczniowie odczytu-

jà godzin´ na zegarze klasowym i zaznaczajà
czerwonym kolorem na kartach pracy. Uzu-
pe∏niajà zdania z lukami, obliczajà czas wy-
konywania çwiczeƒ. Podobne czynnoÊci przy
pomocy dzieci wykonuje nauczyciel.

SPOSTRZE˚ENIA PO PRZEPROWADZENIU ZAJ¢å

Zaj´cia nt. „Zwierz´ta mórz i oceanów”

przeprowadzi∏am stosujàc cztery typy po-
dejÊç pedagogicznych:

Przebieg zaj´ç:

Pomoce:

Rozwiàzywanie zadania nr 3.

Drama w matematyce

1. Oznaczenie czasu rozpocz´cia zadania nr 3 na zegarach.

– Karta pracy z zegarami,

plastikowe kulki – jajka.

2. Mno˝enie liczb w zakresie 30.

W pude∏kach na stolikach le˝à jajka (plastikowe kulki). Dzieci zamieniajà si´ w ˝ó∏wie i sk∏adajà

na pla˝y jajka wed∏ug okreÊlonego przez nauczyciela porzàdku. Podaje dzia∏anie na mno˝enie,

zadaniem ucznia jest g∏oÊne podanie wyniku i zaniesienie odpowiedniej iloÊci kulek na pla˝´.

3. Wa˝enie na wadze szalkowej.

– Waga szalkowa, piasek,

Przysypywanie jajek piaskiem. Nauczyciel prosi dwóch uczniów o odmierzenie do 2

2 opakowania od jajek

pojemników okreÊlonej liczby jajeczek z piaskiem (np. Ola 2 razy po 9 jajek, Kasia 4 razy

niespodzianek i przezroczyste

po 6 jajek) i podanie iloczynu tych liczb. Umieszczajà pojemniki na wadze

pojemniki.

i ustalajà, co pokazuje waga, gdzie jest wi´cej, gdzie mniej czy mo˝e po równo.

4. Rozwiàzywanie zadaƒ tekstowych na mno˝enie w zakresie 30.

– Kartki z treÊcià zadaƒ .

Uczniowie pracujà w 4 grupach, przedstawiajà kolegom treÊç zadaƒ matematycznych

za pomocà gestów i rekwizytów:

a) treÊç zadania i pytanie podane jest na kartce,

b) podana jest treÊç, dzieci muszà przed demonstracjà u∏o˝yç pytanie,

Fot. 5 Dzieci zbudowa∏y tratw´ z patyków.

607

31

9/2004

praktyka szkolna

Przygotowania

W lekcji uczestniczy∏o szesnastu uczniów

klasy drugiej. Uczniowie nie widzieli sali z przy-
gotowanà scenografià. Zaj´cia rozpocz´∏y si´
przed salà od samodzielnego, a nast´pnie z po-
mocà encyklopedii wyjaÊnienia poj´ç: wyspa,
morze, ocean. W ten sposób zach´cam dzieci
do korzystania z ksià˝ek, êród∏a informacji.

– podejÊcie zadaniowe
– projektowanie okazji edukacyjnych
– oferty edukacyjne
– podejÊcie sytuacyjne.
Celem podj´tych przeze mnie dzia∏aƒ by-

∏o stworzenie sytuacji zaskakujàcej i prowo-
kujàcej do dzia∏ania, a przez to sprzyjajàcej
uczeniu si´.

Przebieg zaj´ç:

Pomoce:

c) na podstawie ilustracji nale˝y u∏o˝yç zadanie tekstowe,

d) u∏o˝yç zadanie tekstowe o dowolnej treÊci.

Przyk∏ady zadaƒ:

Zad. 1.

Woda wyrzuci∏a na pla˝´ 3 razy po 7 muszelek. Ile muszelek le˝y na pla˝y?

Zad. 2.

Jedna meduza ma 10 ramion, druga 3 razy wi´cej. Ile ramion ma druga meduza?

Zad. 3.

Na roÊlinie schowa∏o si´ 9 koników morskich, na drugiej 4 razy wi´cej. Ile koników

schowa∏o si´ na drugiej roÊlinie?

Zad. 4.

W morzu p∏ywa∏y 3 p∏aszczki, rekinów p∏ywa∏o 3 razy wi´cej. Ile rekinów p∏ywa∏o w morzu?

Zad. 5.

Na wyspie chodzi 6 krabów, obok palmy 5 razy wi´cej. Ile krabów chodzi obok palmy?

Zad. 6.

Wà˝ morski zjad∏ 2 razy po 8 ryb. Ile ryb zjad∏ wà˝ morski?

5. Odczytywanie i zapisywanie czasu zegarowego po zakoƒczeniu ostatniego zadania. Uczniowie

dobrze liczàcy mogà policzyç ∏àczny czas wykonania 3 zadaƒ, zamieniç minuty na godziny i minuty.

Podsumowanie zaj´ç:

1. Wspólne u∏o˝enie dwóch wersji domina o zwierz´tach wodnych.

– Domino o zwierz´tach

(dwie wersje),

2. Samoocena zadaƒ wykonanych przez dzieci.

– opaski na g∏owy z dziobami

ptaków

3. Szcz´Êliwe ptaki odpoczywajà na wyspie. Dzieci zak∏adajà papierowe dzioby, uk∏adajà piosenki

– cukierki.

lub Êpiewajà wczeÊniej poznane. Lecà po kokosowe niespodzianki – cukierki ukryte na palmie

w pojemnikach po jajkach niespodziankach.

4. Ewaluacja zaj´ç:

Koƒczenie zdaƒ:

– Najbardziej podoba∏o mi si´ …………………………………..

– Najciekawsze by∏o …………………………………………….

– By∏em zachwycony ……………………………………………

– Wiele przyjemnoÊci sprawi∏o mi ………………………………

– Nauczy∏em si´ ………………………………………………….

– Nie podoba∏o mi si´ ……………………………………………

– Najtrudniejsze dla mnie by∏o …………………………………..

– Przeszkadza∏o mi ………………………………………………

5. Ocena zaj´ç:

Na pojedynczej cz´Êci pnia palmy uczniowie stawiajà od 0 do 10

– Elementy palmy,

punktów za przeprowadzone zaj´cia. Natomiast na kokosach rysujà

karton z wyspà z bibu∏y.

swojà min´, która ilustruje nastrój po zaj´ciach.

Z tych elementów tworzymy wspólnie wysp´ z palmami.

608

32

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

Nast´pnie dokona∏am wst´pnej diagnozy

poziomu wiedzy moich wychowanków na poru-
szany temat. Przeprowadzi∏am „Zabaw´ w sko-
jarzenia”. Polega∏a ona na tym, ˝e uczniowie
g∏oÊno podawali i zapisywali na ma∏ych kartecz-
kach wyrazy, które kojarzy∏y im si´ z wyrazem
wyspa. Taka forma powoduje, ˝e dzieci pracujà
aktywnie, przeÊcigajà si´ w wymyÊlaniu wyra-
zów, ka˝dy chce pisaç. Wyrazy podawane przez
kolegów podsuwajà nowe pomys∏y.

Kolejnà czynnoÊcià by∏o grupowanie wy-

razów i nadawanie nazw ogólnych. Dzieci
prawid∏owo segregowa∏y wyrazy, jednak nie-
które mia∏y k∏opoty z uogólnieniami.

Przygotowana dekoracja sali wywo∏a∏a

oczekiwany efekt: zachwyt, zdziwienie, doty-
kanie i sprawdzanie, czy elementy sà ˝ywe
czy sztuczne. Uczeƒ z silnymi zaburzeniami
emocjonalnymi (z domu dziecka) prosi o po-
nowne w∏àczanie szumu morza i Êpiewu pta-
ków. Nadmiernie ruchliwy werbalnie i ru-
chowo, nie mogàcy skoncentrowaç uwagi na
zaj´ciach – uspokaja si´, w∏àczajàc do pracy.

Dzieci mówià, co chcà robiç

Bardzo cenne sà dla mnie oferty eduka-

cyjne proponowane przez dzieci. Pytajàc je,
co chcia∏yby robiç, czujà si´ samodzielne

i wspó∏odpowiedzialne za swojà edukacj´.
Nie oznacza to biernoÊci nauczyciela, wr´cz
przeciwnie – wykorzystuje to do ich i w∏asnej
aktywnoÊci.

Propozycje te zawsze zapisujemy. Dzieci

mia∏y papier wyrzucony przez ocean, jednak
nie mia∏y przyborów do pisania (celowo za-
broni∏am im wnoszenia tornistrów do klasy).

Sprowokowa∏am je do dzia∏ania, stawia-

jàc w sytuacji problemowej. Poradzi∏y sobie
doskonale. Wykorzysta∏y w´giel drzewny
z ogniska na pla˝y, a ognisko ugasi∏y wodà
nabieranà muszlà (elementy dramy).

Podczas pisania zawsze pami´tamy o po-

prawnej pisowni.

Kolejnà sytuacjà zaskakujàcà by∏ list

w butelce. Jego treÊç pobudzi∏a dzieci do
pracy. Nie narzuci∏am uczniom zadaƒ, o ich
wykonanie prosi autor listu, budzàc w dzie-
ciach poczucie odpowiedzialnoÊci za losy
ptaków. UmieÊci∏am w nim kilka treÊci mate-
matycznych. Ku mojemu zaskoczeniu uczeƒ
bardzo wolno pracujàcy na zaj´ciach mate-
matycznych pierwszy obliczy∏ ró˝nic´ pomi´-
dzy temperaturà na wyspie i w naszej miej-
scowoÊci.

Aby zmobilizowaç do aktywnego s∏ucha-

nia, podkreÊli∏am, ˝e dzieci z numerami pa-
rzystymi b´dà uk∏ada∏y pytania do treÊci li-
stu, a z nieparzystymi – odpowiada∏y. Po kil-
ku pytaniach zg∏osi∏y ch´ç zamiany ról.

Uczymy si´ wspó∏pracowaç

TreÊç listu wywo∏a∏a u dzieci poczucie od-

powiedzialnoÊci za losy ptaków. Ponownie
zostali postawieni w sytuacji problemowej.
Musieli zbudowaç jakiÊ Êrodek transportu,
aby przedostaç si´ na wysp´ po zadania. Sa-
modzielnie szukali rozwiàzaƒ. Musieli jed-
nak pracowaç w grupach i korzystaç z mate-
ria∏ów zgromadzonych w walizce. Zadanie to
(operacje twórcze, materia∏ otwarty, metody
twórcze) pozwoli∏o dzieciom na swobodnà
i zró˝nicowanà twórczoÊç techniczno-kon-
strukcyjnà. Powsta∏y statki z papieru i kory,
tratwy z patyków i rolek po papierowych
r´cznikach.

Pierwsze zadanie, które poleci∏ wykonaç

dzieciom z∏y duch, podzielone by∏o na trzy

Fot. 6 Prezentacja informacji i pracy plastycznej o meduzie.

609

9/2004

praktyka szkolna

33

wielkà atrakcjà by∏y litery ukryte w ma∏˝ach
– uczniowie zapami´tali t´ liter´.

Drugie zadanie, które przygotowa∏am dla

tych ch∏opców, skonstruowa∏am tak, aby by-
∏o przyjemnie, na miar´ ich mo˝liwoÊci, sta-
nowi∏o integralnà cz´Êç z ca∏à klasà. Musia-
∏am pami´taç o ich umiej´tnoÊciach czyta-
nia, dlatego wybra∏am budow´ ryby. Pomalo-
wanie ryby nie sprawi∏o im problemów, od-
nalezienie poszczególnych cz´Êci cia∏a rów-
nie˝. Wyrazy trudne do czytania g∏oskowa-
∏am, oni dokonywali syntezy.

Zaj´cia w sali komputerowej nie odby∏y si´,

poniewa˝ szko∏a zosta∏a okradziona w grudniu
ubieg∏ego roku. Cz´sto korzystaliÊmy z kom-
puterów, uczniowie sprawnie na nich pra-
cowali. W klasie pierwszej do wprowadzania
liter lub utrwalania pos∏ugiwali si´ multime-
dialnym programem Klik uczy czytaç, WSiP
1999. TreÊci matematyczno-przyrodnicze przy-
swajali dzi´ki programowi Klik uczy w zielonej
szkole, WSiP 1999, a prowadzone przeze mnie
pozalekcyjne zaj´cia z wychowania komuni-
kacyjnego uzupe∏nili korzystajàc z programu
Klik uczy zasad ruchu drogowego, WSiP 1999.

Prezentujemy swoje prace

Odczytanie zadaƒ i pokaz prac plastycz-

nych mia∏o odbywaç si´ przy stolikach, jed-
nak dzieci zaproponowa∏y, aby prezentacja
odbywa∏a si´ na wyspie. By∏a to dla nich do-
datkowa atrakcja i przyjemnoÊç.

Sposób sformu∏owania zadania zdopingo-

wa∏ uczniów do pracy, gdy˝ mieli zaprezento-

grupy. Uwzgl´dnia∏y mo˝liwoÊci intelektual-
ne ka˝dego ucznia, tempo pracy oraz zalece-
nia specjalistów z poradni psychologiczno-
-pedagogicznej.

W grupie A jedenaÊcie osób sporzàdzi∏o

notatki o zwierz´tach wodnych i malowa∏o je
dowolnymi przyborami zgodnie z ilustracjà
w ksià˝ce.

W tej samej grupie dwóch uczniów mia∏o

podobne zadanie, jednak zró˝nicowane
w stosunku do tej grupy. Pierwszy ze wzgl´du
na bardzo wolne tempo pracy, drugi ze
wzgl´du na bardzo niski poziom graficzny pi-
sma. Mieli krótsze informacje do czytania
i tekst z lukami do uzupe∏nienia.

W grupie B zadanie napisania swobodne-

go tekstu przydzieli∏am trzem dziewczynkom.
Dla nich sporzàdzenie notatek na podstawie
treÊci nie stanowi problemu. To zadanie
otwarte mia∏o rozwinàç ich twórczoÊç literac-
kà, a tak˝e çwiczyç ortografi´ i styl pisowni.

Pracujemy we w∏asnym rytmie

W grupie C znaleêli si´ dwaj ch∏opcy

(drugoroczni), którzy majà problemy z opa-
nowaniem umiej´tnoÊci czytania i pisania.
Zaj´cia te wykorzysta∏am do wprowadzenia
litery w, W, ˝eby zintegrowaç ich w pracy
z ca∏à klasà, tak˝e otrzymali zadanie do pre-
zentacji.

Doskonale bawili si´ operujàc muszelka-

mi przy analizie s∏uchowej. Ch´tnie zapisy-
wali liter´ w, W i wyrazy z tà literà w liniatu-
rze z wyspà. W çwiczeniach w czytaniu sylab

Fot. 7 Fale na oceanie

Fot. 8 Doskonale przeskakuje si´ przez d∏ugie macki Êmiornicy.

610

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

34

waç si´ przed kolegami. Ka˝dy musia∏ liczyç
tylko na siebie, pracowaç indywidualnie, po-
niewa˝ mia∏ do przygotowania informacje
o innym zwierz´ciu. Doprowadzenie zadania
do koƒca zmusza∏o do czytania i pisania.

Analiza swobodnych tekstów napisanych

przez dziewczynki przebiega∏a zgodnie z eta-
pami opracowanymi przez Freineta. Wystà-
pi∏y çwiczenia s∏ownikowe, ortograficzne,
gramatyczne, stylistyczne oraz w mówieniu
i czytaniu. Poprawiony tekst zosta∏ umiesz-
czony na klasowej gazetce.

Zaj´cia ruchowe odby∏y si´ w Êcis∏ej kore-

lacji z omawianym tematem. Do çwiczeƒ
wykorzysta∏am przede wszystkim wstà˝ki
i kocyki. Dzieci by∏y bardzo aktywne. Naj-
wi´kszà radoÊç sprawi∏o im, gdy w∏àczy∏am
si´ do zabawy jako meduza, przykryta prze-
zroczystà folià.

Do çwiczeƒ gimnastycznych mo˝na tak˝e

w∏àczyç treÊci dydaktyczne. W sposób natu-
ralny dzieci przyj´∏y zadania do wykonania,
np. rozpoznawanie pierwszej g∏oski, çwicze-
nia rytmiczne, utrwalanie zdobytych treÊci
przyrodniczych oraz matematyczne.

Zamieniamy si´ w ˝ó∏wie, çwiczymy
tabliczk´ mno˝enia

åwiczenia doskonalàce techniki rachun-

kowe sà dla dzieci przyjemniejsze, gdy w∏à-
czone sà elementy zabawy. Prawie ka˝dy
chce byç aktorem, dzieci mniej aktywne po-
budzajà si´ do twórczej pracy, uczniowie
z deficytami usprawniajà zaburzone funkcje.

Mog∏am odpytaç z tabliczki mno˝enia

uczniów siedzàcych przy stolikach, ale o wiele
ciekawsze by∏o zamienianie si´ w ˝ó∏wie, na-
Êladowanie ich ruchów, sk∏adanie jajek na pla-
˝y, a przy okazji obliczenie dzia∏aƒ na mno˝e-
nie. Uczniowie zdolniejsi wykonywali oblicze-
nia sprawnie w pami´ci, dla s∏abszych by∏y
konkrety w postaci jajek, ka˝dy odniós∏ sukces.

Do kolejnych çwiczeƒ wykorzysta∏am to, ˝e

dzieci z natury sà wra˝liwe na krzywd´ zwie-
rzàt, ch´tnie im pomagajà. Pod pretekstem
pomocy w przysypywaniu ˝ó∏wich jajek przed
drapie˝nikami odbywa∏o si´ mno˝enie dwóch
czynników i wa˝enie piasku. Zabaw´ z pia-
skiem po∏àczy∏am z porównywaniem ró˝nico-
wym, o ile wi´cej, mniej, po równo, w zale˝no-
Êci od stopnia umiej´tnoÊci danego ucznia.

Fot. 9 Dzieci zrywajà kokosowe niespodzianki – cukierki

611

9/2004

praktyka szkolna

35

Wieloletnie doÊwiadczenie pokaza∏o, ˝e
w ka˝dej grupie sà dzieci aktywniejsze i szyb-
ciej pracujàce. Dzieci nie powinny siedzieç
i bezczynnie oczekiwaç na pozosta∏a grup´.

Z myÊlà o takich dzieciach przygotowa-

∏am na zaj´cia domino o zwierz´tach mórz
i oceanów. Opracowa∏am dwie wersje: jedno
obrazkowo-wyrazowe (dla dzieci majàcych
trudnoÊci z czytaniem), drugie obrazkowo-
-zdaniowe (dla dzieci lepiej czytajàcych). Je-
˝eli druga wersja na danym etapie sprawia∏a
problemy, uczeƒ móg∏ dokonaç sprawdzenia
zadania z wersjà pierwszà.

Dodatkowo wolny czas dzieci poÊwi´ca∏y

czytaniu i oglàdaniu przyrodniczej literatury
zgromadzonej na stolikach oraz wykonywali
prace plastyczne (wszyscy malowali wysp´).

Dokonujàc podsumowania treÊci przy-

rodniczych pos∏u˝y∏am si´ dominami, dzieci
pracowa∏y w dwóch grupach, zadania wyko-
nali prawid∏owo.

Na poczàtku zaj´ç by∏o s∏uchanie muzyki,

na zakoƒczenie zaplanowa∏am tworzenie i wy-
konywanie. Dzieci przyjmujà role szcz´Êli-
wych ptaków, poniewa˝ dzieci z klasy drugiej
wykona∏y wszystkie zadania. Zak∏adajà dzio-
by, lecà na wysp´ i Êpiewajà u∏o˝one przez sie-
bie piosenki lub naÊladujà Êpiew ptaków. Sà
to doskona∏e çwiczenia narzàdów mowy.

Ewaluacja zaj´ç

Bardzo wa˝ny dla mnie moment zaj´ç to

ewaluacja. Chcia∏am uzyskaç odpowiedê na
nast´pujàce pytania:

1.

Czy forma zaj´ç by∏a interesujàca i pobu-
dzajàca uczniów do twórczej aktywnoÊci?

Wszyscy chcà graç

Drama na moich lekcjach matematyki,

podczas rozwiàzywania zadaƒ tekstowych, to
po∏àczenie improwizacji z inscenizacjà (rów-
nie˝ z u˝yciem rekwizytów). Dzia∏anie dzieci
oparte jest na treÊci zadania, którego auto-
rem mo˝e byç sam uczeƒ, nauczyciel lub za-
czerpni´te z podr´cznika. Wyst´puje wyraê-
ny podzia∏ na widzów i aktorów.

Wykorzystuj´ naturalnà sk∏onnoÊç cz∏o-

wieka do naÊladownictwa i zabawy. Wszyscy
chcà graç, zatem naturalnà kolejà rzeczy jest
koniecznoÊç przeczytania treÊci, dokonania
analizy i dopiero nast´puje prezentacja. Nie
zmuszam wi´c dzieci do czytania czy uk∏ada-
nia zadaƒ tekstowych.

U aktora i widza uruchamiania jest wy-

obraênia, wyst´puje wy˝szy poziom koncen-
tracji uwagi, a dzieci ze s∏abo rozwini´tym
myÊleniem abstrakcyjnym ∏atwiej rozumiejà
zadania matematyczne. Dodatkowo rozwija-
jà wra˝liwoÊç emocjonalnà i plastyk´ cia∏a.

„Zabawy z czasem“

Dzieci na poziomie nauczania zintegro-

wanego majà bardzo cz´sto problemy z po-
s∏ugiwaniem si´ zegarkiem. IloÊç çwiczeƒ wy-
st´pujàca w podr´czniku nie pozwala na
opanowanie tej umiej´tnoÊci przez wszyst-
kich uczniów. Wplatam wi´c drobne çwicze-
nia podczas realizacji ró˝nych treÊci lub wy-
korzystuj´ pytania dzieci o czas. Polecajàc
dzieciom wykonanie jakiegoÊ zadania, okre-
Êlam, ile majà czasu, pytam która jest godzi-
na, o której powinny zakoƒczyç, okreÊlajà
po∏o˝enie wskazówek na tarczy zegara. Po-
nadto podanie iloÊci czasu na wykonanie za-
dania powoduje, ˝e uczniowie wolniej pracu-
jàcy nie sà bezustannie pop´dzani przez na-
uczyciela, lecz muszà sami zmobilizowaç si´
do wi´kszej aktywnoÊci.

Podobnie postàpi∏am tym razem. Karty

pracy z zegarami i uzupe∏nianie tekstu z luka-
mi pozwoli∏y mi oceniç tempo pracy ka˝dego
dziecka oraz okreÊliç stopieƒ opanowania
umiej´tnoÊci odczytywania i zapisywania czasu.

W przygotowywaniu zaj´ç musz´ pami´-

taç o indywidualnym tempie pracy i dostoso-
waniu zadaƒ do mo˝liwoÊci ka˝dego ucznia.

Fot. 10 Chowamy ˝ó∏wie jajka przed drapie˝nikami

612

˚ycie Szko∏y

praktyka szkolna

41

36

– Przeszkadza∏o mi .....................................

Ucz.

Jak inni przeszkadzali, gdy ch∏opcy biega-

li po wyspie.

Dzieci dokona∏y tak˝e oceny zaj´ç za po-

mocà punktów, w skali od 0 do 10. Na poje-
dynczej cz´Êci pnia palmy wpisywali punkty,
na kokosach rysowali swoje miny, ilustrujàc
nastrój po zaj´ciach. Wszyscy postawili dzie-
siàtki i narysowali uÊmiechni´te buêki.

Pozytywnym efektem tych zaj´ç by∏o tak-

˝e przyniesienie przez uczniów literatury
przyrodniczej bez zach´cania przez nauczy-
ciela, a jedna dziewczynka wypisa∏a w domu
nazwy zwierzàt, które oglàda∏a i przeczyta∏a
kolegom w klasie.

Do ewaluacji wykorzystano tak˝e „Zaba-

w´ w skojarzenia”. Wszystko przebiega∏o tak
samo jak na poczàtku zaj´ç, tym razem dzie-
ci zapisywa∏y swoje propozycje wyrazów
zwiàzanych z poj´ciem wyspa na zielonych
karteczkach. Nast´pnie do planszy z ˝ó∏tymi
kartkami dokleiliÊmy tylko te wyrazy, któ-
rych nie by∏o na ˝ó∏tych. Dzia∏anie moje by-
∏o celowe, w ten sposób mog∏am sprawdziç,
czy wzbogaci∏o si´ s∏ownictwo dzieci (ucznio-
wie równie˝ to dostrzegli).

Przeprowadzone zaj´cia wymaga∏y ode

mnie wielkiego wysi∏ku organizacyjnego, ale
obserwujàc radoÊç w dzieci´cych oczach i uÊ-
miech na ich twarzach sàdz´, ˝e warto by∏o.



2.

Czy uczniowie zdobyli umiej´tnoÊci i wiado-
moÊci, które b´dà mogli stosowaç w ˝yciu?

3.

Czy zró˝nicowanie zadaƒ pozwoli∏o na od-
niesienie sukcesów wszystkim uczniom?

4.

Czy stosowane metody by∏y skuteczne?

Odpowiedê na postawione pytania uzyska-

∏am po rozmowie w kr´gu z moimi wychowan-
kami. Poprosi∏am dzieci o dokoƒczenie zdaƒ:

– Najbardziej podoba∏o mi si´ ...................

...........................................................................
Ucz.

Wszystko, sala, wyspa, gdy pani by∏a me-

duzà, zaj´cia w sali gimnastycznej, praca
w grupach.

– Najciekawsze by∏o ...................................

Ucz.

Gdy czytaliÊmy, pisanie opowieÊci, wiado-

moÊci o zwierz´tach, zaj´cia w sali.

– By∏em zachwycony ..................................

...........................................................................
Ucz.

Wyspà, robieniem palm na kartonie, jak

byliÊmy ptakami, gdy mierzyliÊmy zwierz´ta na
sali gimnastycznej.

– Wiele przyjemnoÊci sprawi∏o mi .............

...........................................................................
Ucz.

Budowanie tratwy, czytanie na wyspie,

udawanie zwierzàt morskich, niespodzianki
w kokosach, malowanie ryb, jak musieliÊmy
pomóc ptakom.

– Nauczy∏em si´ .........................................

Ucz.

O zwierz´tach ˝yjàcych w oceanie, wiele

ró˝nych rzeczy, czytaç.

– Nie podoba∏o mi si´ ................................

Ucz.

Jak niektórzy ch∏opcy nie mogli przeczy-

taç swojego tekstu.

– Najtrudniejsze dla mnie by∏o. ...............

...........................................................................
Ucz.

Udawanie konika morskiego i Êlimaka,

robienie ∏ódek.

L

ITERATURA

Encyklopedia juniora pod red. P. Warsiƒskiego,
Wydawnictwo RTW 1996.

Encyklopedia popularna PWN, Warszawa 1997, Wy-
dawnictwo Naukowe PWN Spó∏ka z o. o., tom 1–10.

J. Flis, Szkolny s∏ownik geograficzny, Warszawa
1985, WSiP.

Ilustrowana encyklopedia dla dzieci, Âwiat Ksià˝ki,
Warszawa 1996.

S. Jod∏owski, W. Taszycki, Zasady pisowni polskiej
i interpunkcji ze s∏ownikiem ortograficznym, Wro-
c∏aw 1986, Ossolineum.

RoÊliny, Warszawa 1995, Wydawnictwo „Arkady”.

S∏ownik j´zyka polskiego pod red. dr M. Szymcza-
ka, Warszawa 1988, PWN.

S∏ownik wyrazów obcych pod red. prof. dr J. To-
karskiego, Warszawa 1980, PWN.

Dost´pne czasopisma przyrodnicze, np. „˚ycie
Âwiata”, „Âwiat Wiedzy”.

Mgr

MONIKA SZCZEPA¡SKA

Szko∏a Podstawowa w Stypu∏owie