Droga czytelniczko,
Ten e-book został przygotowany specjalnie dla Ciebie. Mam nadzieję, że wiedza
w nim zawarta wzbogaci Twój warsztat logopedyczny. Rodzicu, Tobie z kolei muszę
pogratulować za to, że jesteś aktywna i chcesz wiedzieć więcej. Bardzo to cenię.
„Diagnoza logopedyczna w pigułce” to wynik kilku lat pracy w zawodzie
logopedy. Możesz go kopiować, rozdawać, drukować i używać do pracy :) W zamian nie
proszę o wiele. Chciałabym, abyś miała na względzie to, że stworzyłam tego e-booka po
to, aby Ci pomóc. Podziel się nim z innymi - ze znajomymi, terapeutami czy rodzicami.
Każdy może pobrać mojego e-booka ze strony
na newsletter, tak jak Ty to zrobiłaś. Zaproś znajomych do odwiedzenia mojego bloga,
jestem pewna, że znajdą tam wiele ciekawych informacji.
I jeszcze kilka słów o tym czego nie możesz robić z niniejszym e-bookiem :) Nie
możesz pobierać korzyści majątkowych wykorzystując tego e-booka. Wiedza w nim
zawarta jest uniwersalna, ale prosiłabym żebyś powiedziała mi jeżeli chcesz wykorzystać
e-book lub Kartę Diagnozy Logopedycznej w opublikowanej formie na warsztatach lub
w innych formach przekazu publicznego, również w Internecie. Nie możesz też
modyfikować ani rozdzielać treści zawartych w tym e-booku, gdyż stanowią one
nierozłączną całość. Oczywiście przy diagnozie nie musisz drukować całego e-booka,
wystarczy Karta Diagnozy Logopedycznej.
Dziękuję, że jesteś i zapraszam do lektury!
Kamila Anna Czachorowska
Logopeda, Neurologopeda
© 2014 logopasja
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Spis treści
4
6
7
9
11
14
16
33
39
42
50
51
Diagnoza logopedyczna – dlaczego o niej piszę?
Kto powinien skorzystać z e-booka?
Dla jakich dzieci jest przewidziana Karta Diagnozy
Co zawiera „Diagnoza logopedyczna w pigułce”?
W jakich warunkach przeprowadzić diagnozę?
Lista rzeczy przydatnych podczas diagnozy.
Jak interpretować uzyskane wyniki?
3
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Diagnoza
logopedyczna -
dlaczego o
niej piszę?
M
oim zdaniem dobrze przeprowadzona diagnoza
logopedyczna jest kluczem do sukcesu w terapii
logopedycznej. To od wyniku diagnozy zależy pierwszy krok w
pracy terapeutycznej z dzieckiem. To ona wyznacza kurs
wszystkich podejmowanych później działań. Jest to
niezmiernie ważny element pracy każdego logopedy, bo
przecież od czegoś trzeba zacząć aby móc pomóc dziecku. Bez
dobrze przeprowadzonej diagnozy, bez ustalenia sobie punktu
wyjścia oraz kierunku i celów terapii, często działa się
chaotycznie. Takie postępowanie może wpływać na
nieefektywną, przedłużającą się terapię lub, co gorsza, na
nieuchwyceniu realnego problemu dziecka. Czy o to chodzi?
Jasne, że nie. Stąd pomysł na tego e-booka.
Wielu logopedów na samą myśl o ciągnących się w
nieskończoność diagnozach dostaje białej gorączki. Po głowie
krążą myśli: znowu to samo, ale nuda, jak długo jeszcze?
Chciałabym, żeby od dziś diagnoza kojarzyła Ci się z czymś
niesamowitym, nowym i świeżym. Przecież to spotkanie z
młodym człowiekiem, którego podczas diagnozowania
poznajesz a potem mu pomagasz. Stajesz się „mała cegiełką”
w jego życiu. Niejednokrotnie to Ty - logopeda, jesteś
punktem wyjściowym do dalszego diagnozowania dziecka.
Zmieniasz przez to jakość jego życia. Nie możesz jednak
zapominać, że to ono pomaga Tobie stawać się lepszym
terapeutą i człowiekiem.
4
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Z tym materiałem praca będzie ciekawsza i łatwiejsza!
Ciekawsza, ponieważ jego usystematyzowana forma,
konkretne wskazówki pozwolą Ci na zestawianie wyników
wszystkich diagnoz dziecka i tym samym będziesz mogła
śledzić jego progres i wyciągać wnioski. Łatwiejsza, bo
wszystko co poukładane i rozplanowane jest w życiu prostsze.
Kolejnym istotnym powodem dlaczego opracowałam ten
materiał to fakt, że jestem logopedą, ale nie mieszkam w
Polsce. Jak już zapewne wiesz, przeprowadziłam się do Anglii.
Żyjąc w innym kraju, który rządzi się odmiennymi prawami,
gdzie dostęp do specjalistów jest ograniczony, dokładam
wszelkich starań, by świadomość rodziców i nauczycieli, była
na tyle duża, aby mogli oni pomóc dzieciom jak najszybciej.
Dla nich diagnoza logopedyczna to również punkt wyjścia do
podjęcia działań profilaktycznych oraz kontaktu z logopedą
lub innym specjalistą. Z doświadczenia wiem, że czas, a
raczej jego nie marnowanie, jest niezwykle ważne. W wielu
przypadkach szybkie dostrzeżenie problemu i podjęcie terapii
przyniosło bardzo pozytywne rezultaty.
5
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Kto powinien
skorzystać z
e-booka?
P
rzede wszystkim logopedzi, którzy chcieliby
usystematyzować przeprowadzanie diagnozy logopedycznej
tak, aby była ona treściwa, rzetelna i oczywiście przydatna w
tworzeniu ewentualnego planu terapii dla dziecka.
Będzie on bardzo przydatny zwłaszcza dla młodych
adeptów tego zawodu, którzy dopiero zaczynają pracę z
dziećmi a nie mogą znaleźć drogowskazu jak zabrać się za
diagnozę i od czego zacząć terapię. Pamiętam swoje
poszukiwania takich informacji w książkach i różnych
publikacjach kilka lat temu. Nie zapomnę, jak posługiwałam
się schematami diagnoz, które były długie, nużące dla mnie i
dziecka a nie dawały mi odpowiedzi na pytanie: „Co ja mam
teraz robić?” Dlatego znając emocje, które są z tym
związane, ułatwiam Ci zadanie :)
„Diagnoza logopedyczna w pigułce” pomoże także
rodzicom i nauczycielom którzy, widzą i słyszą, że dziecko ma
jakiś problem. Chociaż tutaj chciałabym podkreślić ważną
myśl – jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, udaj się do
specjalisty! Lepiej będzie dla Ciebie i dziecka, gdy osoba,
która zna się na swojej pracy potraktuje Cię jako lekko
przeczuloną mamę lub nauczycielkę. Nigdy nie jest za
wcześnie ani za późno, by próbować pomóc dziecku! Proszę,
pamiętaj o tym.
6
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Dla jakich
dzieci jest
przewidziana
karta
diagnozy?
Dziecko
rozwijające się w
normie
W wieku od 3 lat
K
arta diagnozy logopedycznej zawarta w e-booku
„Diagnoza logopedyczna w pigułce” to narzędzie
diagnostyczne skonstruowane z myślą o dziecku rozwijającym
się w normie, w wieku od 3 lat, u którego chcesz przede
wszystkim zdiagnozować lub wykluczyć wadę wymowy. Jest
ono przydatne podczas badań przesiewowych. Oto kilka
ważnych rozwinięć powyższej myśli :)
...to dziecko, u którego nie dostrzegasz problemów
rozwojowych.
...oznacza dolną granicę wieku. Wyznaczyłam ją
ponieważ uważam, że proces diagnostyczny młodszych dzieci
powinien przebiegać inaczej i diagnosta powinien skupiać się
na zupełnie innych umiejętnościach dziecka. Poza tym, trudno
byłoby zdiagnozować u 2 latka jakąkolwiek wadę wymowy.
Pomimo że sądzę, że to narzędzie diagnostyczne nie jest
odpowiednie dla dzieci młodszych, nie podważam sensu
diagnozowania takich dzieci. Jak najbardziej jestem za tym,
żeby takie maluchy diagnozować w trybie natychmiastowym
po pojawieniu się jakiejkolwiek wątpliwości prawidłowego
rozwoju. W tej kwestii głoszę hasło: „dmuchaj na zimne”!
Celowo nie określiłam górnej granicy wieku. Sama
stwierdzisz czy dziecko, które chcesz diagnozować nie jest
„zbyt duże”, by wykonać proponowane zadania lub czy musi
ono wykonać wszystkie zadania w proponowanej przeze mnie
formie.
7
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Teraz sprawa bardzo ważna. Gdy diagnozowane dziecko
nie podejmie próby wykonania zadań zawartych w tym
materiale lub, z którąś próbą nie poradzi sobie w ogóle, jest
to również pewien wyznacznik. Taka sytuacja wymaga
szybkiej konsultacji z laryngologiem, psychologiem dziecięcym
i logopedą (gdy to nie on przeprowadza diagnozę). Jeżeli
jesteś logopedą i ten schemat diagnozy nie zadziałał w
przypadku diagnozowanego przez Ciebie dziecka, konieczne
jest pogłębienie diagnozy i obserwacja oraz skierowanie
dziecka na konsultację z laryngologiem i psychologiem
dziecięcym. To, że nie jesteś w stanie poradzić sobie z
konkretnym przypadkiem w tym momencie nie jest niczym
złym. Zapytaj bardziej doświadczonego logopedę o zdanie.
Zajrzyj też na moją stronę. Przeczytaj książkę traktującą o
problemie, z którym przyszło Ci się zmierzyć. Idź na szkolenie.
Największy błąd to bycie biernym. Jeżeli spróbujesz zrobić
choć jeden dodatkowy krok, wyjdziesz naprzeciw problemom,
które napotkasz, to powinnaś być z siebie dumna. Bądź
proaktywna a dowiesz się czym jest synergia i że w sumie
bardzo ją lubisz :)
8
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Co zawiera
„Diagnoza
logopedyczna
w pigułce”?
Potrzebna
dygresja :)
W
e-booku znajduje się moja wiedza i doświadczenia w
diagnozowaniu dzieci, które mają problem z mówieniem lub /
i wymową. Zawarłam w nim swoją propozycję schematu
diagnozy logopedycznej, która łączy w sobie różne podejścia
diagnostyczne i daje pewien obraz dziecka. Czy pełny – raczej
nie, ponieważ, by taki uzyskać nie wystarczy jedno spotkanie.
Jednak na pewno e-book ułatwi Ci podjęcie decyzji co należy
dalej zrobić z dzieckiem po jednym spotkaniu. Dowiesz się czy
warto dziecko zdiagnozować ponownie, zwracając uwagę na
inne umiejętności, a może poprosić o konsultację z innym
specjalistą lub zwyczajnie rozpocząć terapię.
Pamiętaj proszę o pewnych kwestiach. Gdy prosisz
rodzica dziecka o kontakt z innym specjalistą (laryngologiem,
psychologiem lub innym) w sprawie poszerzenia diagnozy a
sama widzisz, że dziecko potrzebuje pomocy, rozpocznij z nim
terapię jak najszybciej. Chociażby ze względu na to, że takie
spotkanie może mieć bardzo odległy termin i znowu wszystko
rozciągnie się w czasie. A to działa na niekorzyść dziecka.
Jeżeli rozpoczęcie terapii nie jest możliwe, ponieważ
uważasz, że nie podołasz z różnych względów – poziom
umiejętności, doświadczenie w danych przypadkach, zbyt
trudny przypadek to są dwie drogi wyjścia.
Pierwsza to poproszenie o pomoc osobę, która wie jak
podejść do dziecka, co zrobić oraz będzie chętna by być
Twoim doradcą. Ja też miałam i mam takie osoby, które
wiedzą ode mnie więcej, mają doświadczenie i są otwarte na
doradzanie. To bardzo ważne.
9
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Druga opcja to polecenie rodzicowi zaufanej osoby,
która na pewno pomoże dziecku. Tu nie chodzi o
„spychologię”, ale o konkretną pomoc dla dziecka. Ja staram
się w taki sposób postępować, gdy wiem, że moja pomoc
będzie dla dziecka niewystarczająca. Nie jest niczym złym
powiedzenie: „Nie dam rady, ale znam kogoś kto Wam
pomoże” niż podejmowanie się terapii, która zabierze czas
dziecku i nie da rezultatów.
Dobrze, już wracam do tematu, bo dygresja była
długa :)
W e-booku umieściłam konkretny sposób na
zdiagnozowania dziecka, który w moim przypadku się
sprawdza i działa, gdy tylko dziecko „spełnia” wspomniane
wcześniej warunki. Poprzez ten materiał chcę przeprowadzić
Cię krok po kroku przez całą diagnozę. Tłumacząc dlaczego
coś robię tak, a nie inaczej. Dopowiadam również na co
powinnaś zwrócić uwagę podczas całego procesu.
Oprócz tego dołączyłam spis potrzebnych rzeczy i
książek, z których możesz skorzystać, by przeprowadzić
diagnozę. Na końcu wyjaśniam jak należy interpretować
wyniki i jak rozmawiać z rodzicami.
10
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
W jakich
warunkach
przeprowadzić
diagnozę?
T
ak, wiem, często się o tym pisze i zazwyczaj schemat
się powtarza. Chcę o tym wspomnieć bo uważam, że
pomijanie tego faktu może znacząco wpłynąć na wynik
diagnozy oraz późniejszą jej interpretację. Niewielkim
nakładem sił możesz ułatwić zadanie nie tylko dziecku ale i
sobie.
P r z e d e w s z y s t k i m d i a g n o z a p o w i n n a b y ć
indywidualna. Nie rozumiem jak można diagnozować dzieci w
grupie. To przecież wpływa na jakość diagnozy. Mi trudno
skupić się na 2 jednocześnie :) A jak można skupiać się na 10
dzieci w tym samym czasie? Zanotować wszystko? Nie wiem.
Moim zdaniem uzyskuje się wtedy fragmentaryczną wiedzę o
każdym obserwowanym dziecku. Diagnoza będzie bardzo
powierzchowna, by mogła stać się punktem wyjściowym do
ewentualnego procesu terapeutycznego. Oczywiście,
obserwacja danego dziecka i jego zachowań w grupie to w
ogóle inna sytuacja, która jest istotna. Ale przy założeniu, że
diagnozujemy dziecko bez problemów rozwojowych, nie jest
konieczna.
Niezwykle ważne jest pomieszczenie, w którym
diagnozujemy. Powinno to być miejsce, które dziecko zna lub
w którym już było. Dzięki temu nie będzie się rozpraszać i
skupi się na wykonywaniu proponowanych zadań. Wiem, że
bardzo często jest to nie do zrobienia, ponieważ dziecko
przychodzi na diagnozę niejednokrotnie „z ulicy”. Jeżeli
częściej znajdujesz się w takiej sytuacji powinnaś
przystosować przestrzeń, w której przyszło Ci pracować, by
była ona przyjazna.
11
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Krótko rzecz ujmując musi być ona jak najbardziej
poukładana. Pomoce powinny być posegregowane, ułożone
estetycznie. Nie mogą znajdować się wszędzie. Dobrze byłoby,
gdyby miały swoje konkretne miejsce. U mnie doskonale
sprawdza się przykrywanie pomocy, gier jednolitym,
nieprześwitującym materiałem, który komponuje się z
pokojem. Świetnie sprawdza się mój pomarańczowy koc :)
Oczywiście nie można też przesadzać i warto pamiętać, żeby
pomieszczenie wyglądało naturalnie. Uwaga dziecka musi być
skupiona na Tobie, Twoich prośbach oraz materiałach i grach,
których akurat używasz.
Kiedy diagnozuję dziecko w jego rodzinnym domu,
najczęściej robię to przy stole lub biurku lub na podłodze
(zależy od wieku dziecka) w pokoju gościnnym lub kuchni.
Dopiero potem, po diagnozie idę z dzieckiem do jego pokoju i
tam bawiąc się razem z nim prowadzę obserwację, głównie
zależy mi na mowie spontanicznej. Napiszę o tym trochę
później. Powtórzę jeszcze raz to co napisałam przed chwilą –
wybieram takie miejsce by było w nim jak najmniej rzeczy
ciekawych dla dziecka. Tym samym, to ja mam najciekawsze
zabawki i to ze mną warto porozmawiać :)
Istotna jest też cisza i spokój. Dziecko nie może
otrzymywać w tym samym czasie zbyt wielu bodźców. Jeśli
tak będzie, zapewne nie skupi się i nie wykona zadań na 100%.
Kiedy zachowana jest ta zasada a pomimo to dziecko się nie
koncentruje na zadaniach, warto bacznie obserwować
dziecko. Może to być dla Ciebie wskazówka, że coś innego
przeszkadza dziecku w koncentracji, a problem rozwoju oraz
mowy jest przez to bardziej złożony.
12
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Na końcu warto wspomnieć o dwóch rzeczach.
Powinnaś siedzieć z boku dziecka po jego prawej stronie.
Ułatwi mu to odbiór bodźców językowych oraz będzie
przydatne dla Ciebie do zaobserwowania ruchów języka
dziecka. Pozycja siedzenia w stosunku do dziecka wynika z
budowy mózgu oraz konkretnych obszarów, które stymulujemy
rozmawiając.
Drugą istotną wskazówką jest to, że diagnozowanie
dziecka przed ścianą, gdzie wisi lusterko mija się
niejednokrotne z celem. Dlaczego? Bardzo często dzieci
zamiast współpracować, „stoją” mimy do lusterka. Poza tym
lusterko często nie przydaje się ani do diagnozy ani do terapii.
Choć są przypadki, w których pomaga zbudować świadomość
dziecka o ruchach i możliwościach jego warg i języka.
Osobiście bardzo rzadko z niego korzystam. Gdybym miała
wybierać to najdogodniejszym rozwiązaniem jest lusterko,
które można zasłonić. Gdy go potrzebuję jest, gdy
przeszkadza zasłaniam je.
13
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Lista rzeczy
przydatnych
podczas
diagnozy.
W
tabeli wymieniłam rzeczy, które uatrakcyjnią i
ułatwią przeprowadzenie diagnozy. Oczywiście, z czasem
sama zadecydujesz, które są bardziej a które mniej przydatne
w Twoim przypadku. Nie opisywałam jakie to mają być
przedmioty. Nie określałam ich kształtu, wielkości ani koloru.
Chciałam raczej, żebyś „poczuła” jakiego rodzaju przedmioty
będą pomocne. A wtedy zobaczysz, że sama podejmiesz
właściwą decyzję i okaże się, że wszystkie posiadasz.
Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłaś to teraz proszę Cię,
wydrukuj teraz Kartę Diagnozy Logopedycznej umieszczoną
na końcu tego e-booka.
Śledź proszę jednocześnie poszczególne zadania z karty
diagnozy i poniższej tabeli. Postępując w taki sposób
najłatwiej jest zrozumieć o co chodzi. Zawsze w pierwszej
kolejności przeczytaj polecenia do zadania z karty diagnozy a
potem odczytaj notatki z tabeli. Numery zadań z karty
odpowiadają liczbom z tabeli.
Do dzieła. Zaczynamy!
14
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Numer zadania
Co warto mieć?
1 – 9
Dyktafon (choć nie jest wymagany). Ja go bardzo często używam.
Oczywiście zapytaj rodziców czy wyrażają zgodę na nagrywanie
dziecka.
1
Zabawki, duży obrazek, historyjki obrazkowe składające się z 3, 4,
5 lub 6 elementów w zależności od wieku dziecka. To wszystko po
to, żeby nawiązać rozmowę i stworzyć przyjazną atmosferę.
2
Zabawki, przedmioty odpowiednie do wieku badanego. Potrzebne
będzie również pudełko z przykrywką lub wieczkiem. W razie
potrzeby skorzystaj z książki Afa – skala. Jak badać mowę dziecka
afatycznego, autorstwa A. Paluch, E. Drewniak – Wołosz, L. Mikosza
lub Sprawdź jak mówię E. Stecko.
3
Osobę, która pomoże w przeprowadzeniu tej próby.
4
Miód, dżem, suchy prażony ryż, łyżeczkę.
5
Dobre źródło światła.
6
Wiatraczek, świeczkę, bańki mydlane, słomkę ze zginającą się
„szyją”, skrawki papieru.
7
Obrazki, na których zilustrowane są te przedmioty, osoby, zjawiska
(choć nie jest to konieczne), grę planszową lub grę, w której trzeba
zdobyć wiele elementów, by ją rozpocząć.
8
Materiał opracowany na podstawie książki B. Rocławskiego Słuch
fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka oraz z książki E. Szeląg i
A. Szymaszek Test do badania słuchu fonematycznego dzieci i
dorosłych.
9
Zabawkowy telefon, duża morska muszla, kalejdoskop lub
ozdobioną rolkę po ręczniku papierowym, kartkę i kredkę –
ołówkową lub świecową lub ołówek, piłkę – najlepiej dmuchaną,
plażową. Zajrzyj też do książki J. Cieszyńskiej Wczesna diagnoza i
terapia zaburzeń autystycznych. Metoda Krakowska.
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Jak
przeprowadzić
diagnozę?
Data
Dane dziecka i
rodziców
Zadania
T
o jest punkt najistotniejszy. To w nim znajdują się
informacje w jaki sposób należy posługiwać się całym
narzędziem diagnostycznym. Opisałam jak korzystać z każdej
jego części, bardzo dokładnie :) Wytłumaczyłam też dlaczego
wszystkie elementy tej karty są dla mnie znaczące. Tutaj
również bardzo przydatna będzie cała karta diagnozy.
Dla wielu banał, dla mnie niekoniecznie. Dlaczego? Data
usprawni ustalenie wieku dziecka. Ponadto, jeśli w przyszłości
będziesz chciała wykorzystać tę kartę do przeprowadzenia
ponownej diagnozy informacja o dacie pierwszej diagnozy
bardzo się przyda. Uprości ona określenie co uległo zmianie w
wymowie dziecka od momentu pierwsze spotkania do
następnego.
Prócz imienia i nazwiska powinnaś znać datę urodzenia
dziecka. To dzięki tej informacji (i powyższej) obliczysz wiek
dziecka w dniu badania. Ważne by wiek badanego podać z
dokładnością do miesięcy. To pomoże wyznaczyć czego
powinnaś wymagać od dziecka podczas diagnozy. Będzie to
niezbędne przy wyciąganiu wniosków po przeprowadzeniu
diagnozy. Osobiście zawsze proszę rodziców o numer telefonu
i adres e-mail. Ułatwia to późniejszą komunikację.
Zapraszam Cię do zapoznania się jak przeprowadzam
każde zadanie z Karty Diagnozy Logopedycznej. Oczywiście,
gdy poczujesz się pewniej zachęcam Cię do modyfikacji
zaproponowanych przeze mnie zadań. Możesz zmieniać
kolejność ich wykonywania, tak aby przebieg diagnozy był w
Twoim przypadku sprawniejszy.
16
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 1
Swobodna
obserwacja mowy.
To zadanie ma pomóc Ci w przełamaniu pierwszych
lodów i nieśmiałości dziecka. Rozmowa sama w sobie także
jest niezmiernie ważna. Trzeba ją poprowadzić umiejętnie,
ponieważ ma pomóc zarówno w zbudowaniu relacji z
dzieckiem ale także w procesie diagnostycznym. Podczas tego
zadania trzeba dużo słuchać. Zwracaj uwagę na to, czy
dziecko adekwatnie odpowiada na Twoje pytania i czy w
prawidłowy sposób włącza się w rozmowę. Obserwuj jakich
używa słów, jak buduje zdania, jak radzi sobie z wymową
wyrazów oraz fleksją języka polskiego. Bardzo często podczas
tej próby zauważysz czy dziecko rozumie to, co do niego
mówisz, czy w ogóle lubi mówić, rozmawiać, opowiadać. A
może jest wycofane, małomówne i niechętne do współpracy.
Pamiętaj, że to zadanie, jak każde inne, ma być dla
dziecka miłym czasem. Dlatego warto mieć ze sobą zabawki,
duży obrazek i historyjki obrazkowe. Zabawki są atrakcyjne
dla dzieci 3, 4–letnich. Dla starszych dzieci lepiej sprawdzą się
np. figurki postaci z bajek, itp. Oczywiście powinny być one
dostosowane do wieku dzieci. Ciekawym rozwiązaniem jest
odegranie scenki z użyciem zabawek, przedmiotów. To
pomaga dziecku otworzyć się, ale również pozwoli Ci
zaobserwować jak dziecko wciela się w role podczas takiej
zabawy.
Gdy położysz przed dzieckiem 3, 4-letnim duży obrazek,
mam tu na myśli format A4 lub większy, zadawaj mu pytania
tj.: Co to?, Kto to?, A co robi?, A jaki to kolor?, Dlaczego (ktoś
z obrazka) jest wesoły? itp. Dzieciom w wieku 5+ pozwól
opowiedzieć o obrazku samodzielnie.
17
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 2
Rozumienie poleceń.
Podobnie wykorzystaj historyjkę obrazkową. Dzieciom
3, 4-letnim opowiedz historyjkę i ułóż obrazki. Następnie
poproś je o samodzielne opowiedzenie tej historyjki. Jeśli
dziecko nie radzi sobie z zadaniem, zadaj mu pytania
dotyczące treści historyjki.
Dzieci w wieku 5+ zachęć do samodzielnego ułożenia
historyjki i opowiedzenia jej. Podczas tej próby zapamiętuj i
notuj jak najwięcej. Możesz też nagrywać całe spotkanie na
dyktafon, by potem móc do niego wrócić.
Rozumienie mowy jest kluczem do nauki języka. Bez
rozumienia dziecko nie będzie mówić a o nauce poprawnej
wymowy, można w takiej sytuacji zapomnieć. Są też dzieci,
które rozumieją ale nie mówią. To trochę inna „bajka”.
Dlatego nie będę się tu i teraz nią zajmować. Gdy badam
rozumienie u dzieci w wieku 3+ i nie widzę problemów w
kontakcie z dzieckiem, zazwyczaj posługuję się tylko
poleceniami zawartymi w tabeli z zadania nr 2. Jednak w
momencie, gdy nie jestem pewna czy dziecko rozumie
wszystko o co je proszę, sięgam do książek / pomocy
wymienionych w tabeli umieszczonej w rozdziale Lista rzeczy
przydatnych podczas diagnozy.
Spójrz na zadanie nr 2 z karty diagnozy. Pod tytułem
tego zadania umieściłam wykropkowane pole. Zapisz w tym
miejscu swoje obserwacje dotyczące rozumienia wydawanych
poleceń w trakcie trwania całej diagnozy.
18
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Co oznaczają skróty użyte w Karcie diagnozy logopedycznej w zadaniu numer 2 i jak je
interpretować?
Wiek
dziecka
Numer
zadania
Użyte polecenia
Jak korzystać z polecenia
Dziecko od
3 do 7 lat
1.
Zrób to co ja.
Podskocz, klaśnij, uśmiechnij się. Gdy Ty podskoczysz,
k l a ś n i e s z , i t p . t o s p r a w d z i s z u m i e j ę t n o ś ć
naśladowania. To też ważne. Kiedy powiesz np.
podskocz, bez wykonania tej czynności, zweryfikujesz
czy dzie cko rozumie to, o co je pro sisz.
Przy drugim wariancie nazywasz tylko czasownik, bez
mówienia: Zrób to co ja.
2.
Daj mi … .
W miejsce kropek wstaw nazwę przedmiotu tak, by
polecenie brzmiało poprawnie.
3.
Daj mi … i … .
Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
4.
Weź … i połóż na
/ pod … .
Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
5.
Weź D/ M … i
połóż do … .
D = duży/ a/ e, M = mały / a/ e
Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
Dziecko 7+
6.
Połóż … pod a …
za … .
Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
7.
Weź … i trzymaj
nad swoją
głową.
Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
8.
Weź … i połóż
obok… .
Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
9.
Weź Ż … i połóż
z P/ L strony
…. .
Ż = kolor (w tym przypadku żółty).
10.
Weź D/ M Ż … i
połóż blisko /
daleko od … .
D = duży/ a/ e, M = mały / a/ e. Ż = kolor (w tym
przypadku żółty). Znaczenie kropek – patrz punkt 2.
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 3
Badanie słuchu
metodą
akumetryczną.
Jest to badanie subiektywne, więc w przypadku
wątpliwości musisz poradzić się specjalisty. W karcie diagnozy
umieściłam propozycję poleceń i słów, które można
wykorzystać. Chciałam Ci pokazać czym powinna różnić się ta
próba w przypadku dzieci młodszych i starszych. Zachęcam do
korzystania właśnie z tych poleceń i słów.
Tak jak wspominałam kilka akapitów wyżej przy tym
zadaniu przyda Ci się pomoc innej osoby. Może to być np.
rodzic dziecka lub współpracownik z gabinetu. W
ostateczności możesz też wytłumaczyć dziecku co ma zrobić i
na czym polega jego zadnie. Oczywiście w taki sposób możesz
postąpić, gdy wiesz, że dziecko będzie w stanie zrozumieć i
zastosować Twoje polecenia.
Na początku powinno się wytłumaczyć dziecku jak
będziemy się bawić. Dzieciom młodszym zawsze mówię: „Ty
zostaniesz tutaj, ja będę stała dalej. Będę prosić Cię, żebyś
mi coś pokazała. Zrób to, gdy tylko usłyszysz, o co Cię
proszę”. Dziecku starszemu także wyjaśnij o co chodzi, ale
poproś o powtarzanie usłyszanych wyrazów.
20
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 4
Sprawność warg i
języka.
Osobę pomagającą poinstruuj, by ustała naprzeciwko
dziecka w odległości około 20 centymetrów. Bardzo ważne
jest, aby ta osoba zniżyła się do poziomu dziecka, tak by mieć
z dzieckiem kontakt wzrokowy. Następnie Twój pomocnik
zatyka jedno ucho dziecku. Robi to za pomocą małego
elementu chrzęstnego w uchu dziecka i swojego palca
wskazującego. Obydwoje stoją bokiem do Ciebie. Tak by ucho,
które jest skierowane w Twoją stronę było odsłonięte,
niezatkane. Ty odchodzisz wtedy na odległość 5 metrów (5
dużych kroków) i prosisz dziecko o wykonanie czynności lub
powtórzenie słów. Pamiętaj, że wszystko co mówisz podczas
próby akumetrycznej, powinnaś mówić szeptem. Wszystkie
czynności należy powtórzyć z drugim uchem. Po zbadaniu
pierwszego ucha daj dziecku 5 minut przerwy i wytchnienia,
pozwalając tym samym, aby zatykane przed chwilą ucho
„wróciło do normy”. Nie chcesz przecież, by badanie było
nierzetelne tylko dlatego, że zbyt szybko podjęłaś diagnozę
drugiego ucha.
W tym zadaniu należy zaproponować dziecku
powtórzenie po Tobie konkretnych ruchów warg i języka.
Radzę zrobić to w formie zabawy – „Zrób tak, jak ja”. Nie
tłumacz dziecku, że teraz to to, a teraz to tamto. Ty masz
wiedzieć co chcesz zrobić, a dla dziecka mają to być śmieszne
miny. Gdy zaczniesz zbytnio opisywać dziecku co ma teraz
zrobić z językiem lub ustami zniechęci się i nie podejmie
próby wykonania zadania. Są dzieci, które wstydzą się
powtórzyć wygibasy buzi i języka. Warto wtedy mieć ze sobą
ryż, miód, itd. Smarując dziecku odpowiednie miejsca w jamie
ustnej możesz je zachęcić do realizacji zadania. Pamiętaj
tylko, aby zapytać się rodziców czy dziecko toleruje konkretne
pokarmy i czy możesz z nich skorzystać, żeby mu pomóc.
21
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 5
Warunki
anatomiczne jamy
ustnej.
Jednak dla większości dzieci sam fakt, że dorosła osoba
wytyka przy nich język, to już idealny powód do
uczestniczenia w takiej zabawie :)
Długo zastawiałam się czy pisać o tym zadaniu. Z jednej
strony uważam, że jest to element znaczący każdej diagnozy.
Z drugiej jednak zdaję sobie sprawę, że nie jestem dentystą
ani specjalistą z zakresu ortodoncji i laryngologii. Często
jednak jest tak, że to ja zwracam uwagę na to, że warto
bardziej dbać o higienę jamy ustnej dziecka. Próchnica szaleje
a szóstki wcale nie wypadną, bo są to pierwsze zęby stałe i
ludzie mają je na całe życie. Często proponuję kontakt z
ortodontą, bo różnica położenia pomiędzy szczęką a żuchwą
jest na tyle duża, że powinien obejrzeć to specjalista i
określić czy to jeszcze norma czy już patologia. Dodatkowo
podniebienie twarde jest bardzo wysokie, języczek
zakańczający podniebienie miękkie nie jest ruchomy, a
migdały są tak wielkie, że zastanawiam się jak dziecko
przełyka. Bardzo często mam w tym momencie diagnozy
wątpliwości. Ty też możesz je mieć. Nie znam fachowych
określeń. Mogę jedynie, na zdrowy rozsądek, ocenić normę i
zasugerować do kogo pójść z dzieckiem, gdy coś mi nie gra.
Czasem bardzo proste rady mogą zwrócić uwagę rodzica na
znaczące kwestie, z których do tej pory nie zdawał sobie
sprawy. Pewnie zadajesz sobie pytanie: „Czy muszę o tym
mówić”? Ja mam na to pewien sposób. Im sama więcej wiesz,
tym bardziej globalnie możesz pomóc dziecku, które
diagnozujesz. Nie sugeruję teraz, żebyś robiła drugi lub trzeci
fakultet, ale jedna książka miesięcznie nie zaszkodzi. Od
czasu do czasu pojedź też na jakieś szkolenie.
22
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Zęby
Zgryz
Moim zdaniem, jeśli tylko Twoje rady wyjdą na korzyść
dziecka, dlaczego nie zasygnalizować tego rodzicom? Przecież
to wpłynie na jakość życia dziecka.
Oglądam je głównie pod kątem próchnicy. Patrzę czy
rozpoczęła się ich wymiana. Czy rosną prosto. Przyglądam się
też czy dziecko nie ma „pozjadanych” przednich zębów
(zazwyczaj górnych jedynek). Może to świadczyć o tym, że gdy
mówi ma pewien przyruch i to deformuje zęby lub w nocy
zgrzyta zębami, co powoduje ich skracanie. W przypadku
przyruchów podczas wymawiania konkretnych głosek,
osobiście podejmuję terapię z dzieckiem. Zgrzytaniu zębów
można zapobiec. Istnieją specjalne nakładki na zęby, które
uniemożliwiają ich obijanie się, gdy dziecko śpi.
Oceniam czy wygląda on w miarę normalnie :) Czy
żuchwa nie jest zbyt mocno schowana lub czy nie jest
przesadnie wysunięta do przodu. Czy zęby zamykają się
prawidłowo. Nie schodzą na bok. Czy np. górne zęby zamiast
opierać się na dolnych nie wiszą bez podpory.
23
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Wędzidełko
podjęzykowe
Język
Podniebienie
miękkie i twarde
Wykonuję dwie próby, by ocenić jego prawidłowość.
Pierwsza polega na podniesieniu i przytrzymaniu języka na
wałku dziąsłowym, za górnymi zębami. Wtedy doskonale widać
wędzidełko podjęzykowe. Oceniam czy nie jest ono za krótkie
i czy nie utrudnia dziecku podniesienia języka maksymalnie do
góry, gdy ma otwartą buzię. Oglądam także samo wędzidełko
podjęzykowe. Jak jest ono zbudowane. Czy nie jest zbyt
rozbudowane i mięsiste. Druga próba polega na wysunięciu
języka maksymalnie na brodę. Zbyt krótkie wędzidełko
podjęzykowe charakteryzuje się tym, że przy tej próbie
będzie ciągnęło środkową część języka do góry, tworząc
wcięcie, które przypomina kształtem serce, takie które
rysujemy.
Zwracam uwagę głównie na to czy jest on symetryczny,
czy nie „skręca” w prawo lub w lewo i czy nie ma nalotu,
który może być objawem np. wyjałowienia organizmu lub
grzybicy. Zawsze zapytaj rodziców czy dziecko nie przyjmuje
leków, gdyż one niejednokrotnie wypływają na wygląd języka.
Sprawdzam czy podniebienie twarde nie jest wysokie i
wąskie. Oglądając podniebieniu miękkie zwracam uwagę
głównie na ruchomość języczka. Proszę dziecko, by wysunęło
język na brodę i w ten sposób powiedziało [a] lub [e].
Języczek powinien odchylić się ku górze. Tutaj warto
dopowiedzieć jedną istotną kwestię. Uvula (języczek) może
czasem skręcać w prawo lub w lewo, gdy migdały są bardzo
powiększone. Gdy jednak nie są one powiększone a uvula
skręca w prawo lub lewo należy skonsultować dziecko z
neurologiem dziecięcym.
24
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Migdały
Podsumowanie
zadania
ZADANIE 6
Oddychanie.
W swojej praktyce logopedycznej spotkałam się
kilkukrotnie z podwójnym języczkiem. Także nie przestrasz
się, gdy zobaczysz właśnie taki „obrazek”. Takie sytuacje nie
zdarzają się często. Jeżeli rodzice nie są pod opieką poradni
specjalistycznej poproś ich o konsultację z laryngologiem.
Dzieci z taką budową uvuli mają nosowe zabarwienie głosu.
Przy takiej anomalii języczka walka z nosowaniem otwartym
jest bardzo trudna.
Zawsze staram się zajrzeć dziecku w gardło, ale bez
użycia szpatułki. Nie chcę, by kojarzyło mnie ono z lekarzem i
nabrało niepotrzebnego dystansu już przy pierwszym
spotkaniu. Migdały są czasem tak duże, że praktycznie nic
poza nimi nie widać a ich rozmiar utrudnia ruch języczka.
Wtedy warto odesłać dziecko do laryngologa, zwłaszcza gdy z
rozmowy z rodzicem wynika, że dziecko często ma stany
kataralne lub choroby górnych dróg oddechowych.
Gdy tylko nie jestem pewna swoich ocen zawsze
uświadamiam rodziców, że ja nie jestem specjalistą od
anatomicznej budowy jamy ustnej i zawsze proszę ich, by
udali się w zależności od potrzeb do dentysty, ortodonty,
laryngologa, neurologa dziecięcego lub chirurga szczękowego.
Pierwsze dwie próby wyszczególnione w Karcie
Diagnozy Logopedycznej, czyli sprawdzenie czy dziecko
potrafi nabrać powietrze nosem i wypuścić ustami oraz to, czy
umie posługiwać się słomką, przeprowadzam w formie zabawy
kontrolowanej :) Podczas całej diagnozy obserwuj dziecko w
jaki sposób oddycha. Oddycha nosem czy ustami? To ważna
informacja. Przede wszystkim dlatego, że dziecko w wieku 3+
powinno oddychać nosem, gdy nie ma kataru.
25
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 7
Próba wyrazów.
W przypadku wątpliwości dopytaj się rodzica czy nie jest one
podziębione lub chore. Być może katar jest stałym bywalcem
w nosie dziecka. Kieruj wtedy dziecko prosto do laryngologa.
Aby sprawdzić czy dziecko potrafi nabrać powietrze
nosem i wypuścić ustami, zaproponuj mu by np. puściło bańki
mydlane, wprawiło wiatraczek w ruch. Starsze dzieci poproś
po prostu o wykonanie wdechu nosem i wydechu ustami. Gdy
dziecko ma katar możesz zasugerować wydmuchanie nosa.
Jeżeli nie jesteś w stanie wyegzekwować wykonania tego
zadania wrócić do niego za jakiś czas.
Próba ze słomką polega na przeniesieniu skrawka
papieru z jednego miejsca na drugie. Z doświadczenia wiem,
że dzieci niejednokrotnie piją soki przez słomkę, a nie są w
stanie wykonać tego zadania.
Mam nadzieję, że czytając ten tekst śledzisz bacznie
Kartę Diagnozy Logopedycznej. Przyjrzyj się teraz tabelce z
zadania nr 7. U mnie działa ona fantastycznie. Sprawdza się
zarówno podczas diagnozy, rozmowy z rodzicem i układaniem
ewentualnego planu terapii. Wykorzystuję ją także do
przeprowadzenia ponownej diagnozy i obserwacji postępów
dziecka. W tym zadaniu dziecko może nazywać obrazki lub
powtarzać za Tobą słowa. Jeżeli to nie działa, możesz zagrać z
dzieckiem w grę planszową podczas, której po każdym ruchu
dziecko powtórzy słowo z tabeli. Przydatna też będzie gra, w
której najpierw trzeba zdobyć, za powtórzone słowa, jej
elementy aby potem w nią zagrać.
26
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Na górze tabeli umieszczonej w Karcie Diagnozy
Logopedycznej podany jest rok życia dziecka oraz to, ile ma
lat i miesięcy. Dzięki temu wiesz czego możesz wymagać od
dziecka, co jest normą rozwojową a co stanowi problem i jest
wadą wymowy.
Słowa w tabeli zostały dobrane tak, by dziecko z danej
grupy wiekowej poradziło sobie z nimi. Na początku moja
karta diagnozy wyglądała inaczej. Było w niej więcej
wyrazów. Były one zbudowane zupełnie inaczej. Mianowicie
tak, że w jednym wyrazie była tylko jedna głoska, którą
chciałam obserwować. To dobry pomysł na początek
diagnozowania. Możesz go wypróbować. To może ułatwiać
diagnozowanie. Teraz te wyrazy nie zachowują tej zasady.
Jest ich tylko 24. Aczkolwiek, gdy czuję taką potrzebę „na
gorąco” wymyślam dodatkowe wyrazy. Tak, by mieć pełniejszy
obraz dziecka.
Dziecko, które skończyło 3 lata powinno poradzić sobie
z powtarzaniem słów z pierwszej kolumny. Powinno mieć same
„plusy”. Dziecko, które ma już 4 lata powinno mieć „plusy” w
pierwszej i drugiej kolumnie, itd. Oczywiście zarówno 3–latek
i 10–latek muszą wypowiedzieć wyrazy ze wszystkich kolumn.
Przez usystematyzowanie tych wiadomości wiesz, że
dziecko 3–letnie może nie wypowiedzieć słowa „szafa” lub
„rak” tak samo, jak powinno powtórzyć je dziecko 5, 6-letnie.
Ponadto, gdy widzisz tę tabelę i masz przed sobą dziecko 5–
letnie, które np. nie wymawia głoski [s], wiesz, że trzeba
rozpocząć terapię. Podobnie jest, gdy diagnozujesz 8-latka,
który wszędzie w tabeli powinien mieć „plusy” a ich w
pewnych miejscach nie ma.
27
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Na co zwracam
uwagę?
Przede wszystkim na to, jak dziecko mówi, jak
zamienia głoski i czy w ogóle to robi. Czy głoski jeśli są
wypowiadane to brzmią prawidłowo? Gdzie znajduje się język
dziecka, gdy artykułuje poszczególne głoski wyrazu. Czy nie
widać go pomiędzy zębami dziecka? Co sprawia mu problem -
grupy spółgłoskowe, długie słowa, a może powtórzenie wyrazu
w ogóle nie jest możliwe? Może dziecko mówi tylko 1 głoskę
lub sylabę z całego słowa, jeśli tak, to którą? Te wszystkie
rzeczy są kluczowe w czasie diagnozy wymowy.
Ponadto, kiedy oceniasz wymowę dziecka ważny jest
powrót do zapisków z zadania nr 1 i zestawienia wniosków
płynących przynajmniej z tych dwóch zadań.
Jeżeli próba wyrazów jest zbyt łatwa lub czujesz, że
nie masz pełnego obrazu dziecka zachęcam Cię do
przeprowadzenia próby zdań, w których głoska, która Cię
zastanawia, niepokoi pojawi się kilkukrotnie, np. [ć] Ciocia ma
ciemną ćmę, [sz] Szajka myszy mieszka w szopie, [r] Rak
poradził się Roberta o radę, itp.
28
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Proponowane przeze mnie oznaczenia, których używam podczas diagnozy do oznaczenia
problemów w dziecięcej wymowie.
Problem
Jak go oznaczyć?
1. Dziecko zamieniło 1 głoskę w wyrazie na
inną.
Zapisz jak brzmiało całe słowo,
np. „gol” = „doj”.
2. Dziecko nie wypowiedziało danej głoski w
wyrazie lub dodało głoskę lub sylabę w
słowie.
Zapisz uzyskany „wyraz”, np. „lalka” =
„laka” lub w przypadku dodania np. „lalka”
= „laltka”.
3. Dziecko powtórzyło tylko część wyrazu.
Zapisz jak dziecko zrealizowało to słowo np.
„zabawka” = „ka”.
4. Głoska w wyrazie nie brzmiała czysto, coś mi
nie pasuje.
Podkreśl tę głoskę falistą linią „~” w
wyrazie. Opisz jakie masz odczucia, np.
g ł o s k a „ m o k r a ” , g ł o s k a j e s t j a k b y
realizowana w gardle, mówi jak Kaczor
Donald, itp.
5. Podczas wymawiania konkretnej głoski w
wyrazie język dziecka wciął się pomiędzy
jego zęby i widziałam go z przodu.
Pokreśl tę głoskę prostą linią „_” w słowie.
6. Podczas wymawiania konkretnej głoski w
wyrazie język dziecka wciął się pomiędzy
jego zęby i widziałam go tylko z prawej
strony.
Pokreśl tę głoskę „_” w słowie i odnotuj P
(jak prawa strona).
7. Podczas wymawiania konkretnej głoski w
wyrazie język dziecka wciął się pomiędzy
jego zęby i widziałam go tylko z lewej strony.
Pokreśl tę głoskę „_” w słowie i odnotuj L
(jak lewa strona).
8. Podczas wymawiania konkretnej głoski w
wyrazie język dziecka wciął się pomiędzy
jego zęby i widziałam go z przodu oraz
prawej i lewej strony.
Pokreśl tę głoskę „_” w słowie i odnotuj „U”
(dla mnie kojarzy się z kształtem żuchwy).
W punktach od 4 do 8 ważne jest, by odnotować ewentualną przyczynę takiej realizacji
głoski w wyrazie, np. brak zębów, wymiana zębów, nadmiar śliny w jamie ustnej, itp.
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 8
Słuch fonemowy.
ZADANIE 9
Określenie
lateralizacji.
Ucho
Słuch fonemowy jest to umiejętność różnicowania
fonemów, które różnią się między sobą jedną cechą
dystynktywną danego języka. Dzięki niemu odróżniamy
fonem /r/ od /l/, /g/ od /k/, /s/ od /c/, itd.
W diagnozie sprawdzam go dopiero w tym momencie,
gdy mam rozpisane czarno na białym jakie głoski dziecko
zamienia. Słuch fonemowy należy badać przy wadach wymowy
z zakresu paralalii. Gdy sięgniesz do przywołanych wcześniej
przeze mnie książek dowiesz się jak to zrobić. Dla dzieci 3, 4–
letnich polecam książkę B. Rocławskiego, gdyż materiał w niej
zawarty jest prosty. Dla dzieci w wieku 5+ wykorzystaj
proponowane zestawienia zdań, zapisane i zilustrowane w
książce E. Szeląg i A. Szymaszek.
Jej określenie polega na zbadaniu, którego ucha użyje
dziecko, gdy będzie miało porozmawiać przez telefon, którym
okiem zajrzy przez dziurkę od klucza do drugiego pokoju,
którą ręką rysuje i którą nogą kopnie piłkę. Ustalenie
lateralizacji jest niezmiernie ważne ze względu szybkość i
poziom opanowania języka. Brak jej ukształtowania lub
niezdecydowanie dziecka może wpływać niekorzystanie na
jego funkcjonowanie i rozwój umiejętności językowych.
Pokaż dziecku zabawkowy telefon i udawaj, że dzwoni.
Dziecko powinno odebrać i powiedzieć „halo?”. Powtórz tę
próbę kilkukrotnie. Odnotuj, do którego ucha dziecko
przykładało telefon. Dla pewności możesz wykorzystać dużą
muszlę z morza. Przytrzymaj dziecku muszlę w linii środkowej
i zobacz, którym uchem będzie słuchało „szumu fal”.
30
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Oko
Ręka
Noga
Połóż przed dzieckiem kalejdoskop lub ozdobioną
kolorowym papierem rolkę po ręczniku papierowym. Poproś,
aby wypatrzyło przedmiot położony na stoliku w linii
środkowej w stosunku do dziecka.
Połóż przed dzieckiem kartkę i kredkę. Poproś, aby
narysowało coś dla Ciebie. Młodszym dzieciom można
narysować kreski – pionową i poziomą, koło, krzyżyk do
odwzorowania. Zwróć uwagę na to, jak i którą ręką dziecko
trzyma kredkę.
Zagraj z dzieckiem w piłkę. Zwróć uwagę na to, którą
nogą dziecko ją kopie.
Jeżeli nie jesteś w stanie jednoznacznie określić, które
ucho, oko, rękę i nogę dziecko preferuje poproś rodzica o
obserwacje w domu, podczas spacerów, wspólnych zabaw.
Niech przyjrzą się uważniej jak dziecko funkcjonuje na co
dzień. Ich obserwacje powinny ułatwić Ci prawidłową ocenę
lateralizacji. Pamiętaj, aby w tych ćwiczeniach nie podawać
dziecku przedmiotu do ręki. Zasygnalizuj o tym także
rodzicowi. Przedmiot, którym badasz dziecko należy zawsze
kłaść w linii środkowej dziecka, tak by nie sugerować
wykonania czynności konkretnym uchem, okiem, ręką i nogą.
Najkorzystniejsza jest lateralizacja jednostronna, czyli,
że dziecko wybiera prawe ucho, oko, rękę i nogę lub lewe
ucho, oko, rękę i nogę. Lateralizacja skrzyżowana, czyli np. L
ucho, L oko, P ręka, P noga wpływa niekorzystnie na rozwój
dziecka. Bardzo niekomfortową sytuacją dla rozwoju języka i
nie tylko, jest sytuacja lewouszności i oburęczność.
31
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Uwagi i
zalecenia.
Zachęcam Cię do zapoznania się z książką „Wczesna
diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych. Metoda
Krakowska” napisaną przez J. Cieszyńską. Jest w niej
naprawdę dużo wartościowych informacji, nie tylko na temat
lateralizacji.
To miejsce na Twoje notatki i obserwacje odnośnie
rzeczy, które nie zostały ujęte w tej karcie diagnozy. Pozwolą
Ci one na dokładniejsze poznanie dziecka i tym samym ułatwią
dostosowanie zadań terapeutycznych. Zapisz tutaj także uwagi
od rodziców. W zaleceniach staraj się odnotować to, o co ich
poprosiłeś lub o czym z nim rozmawiałaś.
32
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Jak
interpretować
uzyskane
wyniki?
4 ROK ŻYCIA .
Dziecko ma 3 lata 0
miesięcy - 3 lata 11
miesięcy.
T
a diagnoza, jak na diagnozę dziecka rozwijającego się
w normie jest dość długa i nie boję się użyć stwierdzenia,
wyczerpująca. Dlaczego nie należy bagatelizować żadnej
rzeczy, która wyniknie podczas diagnozy. Jeżeli jesteś
rodzicem i masz wątpliwości lepiej skonsultuj się ze
specjalistą i omów z nim swoje dylematy. Jeżeli jesteś
logopedą porozmawiaj z rodzicem dziecka. Wyjaśnij mu w
czym jest problem, poproś o ewentualne dodatkowe
spotkanie, na którym przeprowadzisz poszerzoną diagnozę
dziecka, do której przygotujesz się pod kątem konkretnego
przypadku i czym prędzej rozpoczynaj terapię. Poinformuj o
potrzebie konsultacji dziecka z innymi specjalistami. Nie ma
czasu do stracenia. Podczas terapii ważne jest, abyś wzięła
pod uwagę nie tylko problemy artykulacyjne dziecka.
Ze względu na to, że karta diagnozy miała pomóc Ci w
diagnozie wad wymowy u dziecka napisałam również jak
powinnaś interpretować wyniki.
Dziecko powinno:
• wymawiać głoski: [t], [d], [n], [l], [k], [g], [f], [w],
• realizować głoski szeregu ciszącego – [ś], [ź], [ć], [dź],
• próbować wymawiać głoski szeregu syczącego – [s], [z],
[c], [dz];
Dziecko może:
•
substytuować (zamieniać) głoskę:
◦ [l] na [j] (bliżej 3 urodzin),
◦ [s] na [ś],
◦ [sz] na [ś] lub [s], [r] na [j] lub [l],
• mówić niektóre słowa "po swojemu",
33
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Kiedy terapia?
5 ROK ŻYCIA.
Dziecko ma 4 lata 0
miesięcy – 4 lata 11
miesięcy.
• skracać wyrazy lub je "przekręcać" lub / i zniekształcać,
• jąkać się rozwojowo (w takiej sytuacji należy poradzić
się terapeuty jak postępować z dzieckiem);
Dziecko:
• nie potrafi na prośbę rodzica / terapeuty podnieść np.
języka do nosa, itp.,
• wymawia głoski [l], [t], [d], [n] lub / i inne –
interdentalnie (język dziecka wchodzi pomiędzy jego
zęby) lub bocznie (głoski brzmią jakby były wymawiane
przez Kaczora Donalda),
• zamienia głoski:
◦ [l] na [j] (bliżej 4 urodzin),
◦ [w] na [f],
◦ [d] na [t],
◦ [ź] na [ś],
◦ [dź] na [ć],
◦ [k] na [t],
◦ [g] na [d] konsekwentnie w każdym wyrazie;
Dziecko powinno:
• wymawiać wszystkie głoski, o których mowa powyżej,
• realizować poprawnie głoski szeregu syczącego
◦ [s], [z], [c], [dz],
•
próbować artykułować głos
ki szeregu szumiącego
◦ [sz], [ż], [cz], [dż];
34
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Kiedy terapia?
6 ROK ŻYCIA.
Dziecko ma 5 lat 0
miesięcy – 5 lat 11
miesięcy.
Kiedy terapia?
Dziecko może:
•
zamieniać głoski:
◦ [sz], [ż], [cz], [dż] na [s], [z], [c], [dz],
◦ [r] na [l];
Dziecko:
• ma jakiekolwiek problemy z wymową głosek z 4 r.ż.,
• realizuje głoski szeregu syczącego – [s], [z], [c], [dz] lub
/ i inne interdentalnie (język dziecka wchodzi pomiędzy
jego zęby) lub bocznie (głoski brzmią jakby były
wymawiane przez Kaczora Donalda),
• zamienia głoski szeregu syczącego
◦ [s], [z], [c], [dz] na [ś], [ź], [ć], [dź];
Dziecko powinno:
• wymawiać wszystkie głoski zgodne z normami podanymi
w 4 i 5 r. ż.,
• realizować głoski tzw. szeregu szumiącego
◦ [sz], [ż], [cz], [dż],
• w wieku około 6 lat artykułować poprawnie głoskę [r],
choć w literaturze ta granica nie jest jasno określona;
Dziecko może:
•
zamieniać głoskę [r] na [l] (na początku tego okresu);
Dziecko:
•
ma jakiekolwiek problemy z wymową głosek z 4 lub / i
5 r.ż.,
35
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
7 ROK ŻYCIA I
DZIECKO
STARSZE.
Dziecko ma 6 lat 0
miesięcy i więcej...
Podsumowanie i
rady.
• realizuje głoski szeregu szumiącego – [sz], [ż], [cz], [dż]
lub / i inne interdentalnie (język dziecka wchodzi
pomiędzy jego zęby) lub bocznie (głoski brzmią jakby
były wymawiane przez Kaczora Donalda),
• zamienia głoski:
◦ szeregu szumiącego [sz], [ż], [cz], [dż] na [ś], [ź],
[ć], [dź] lub [s], [z], [c], [dz],
◦ [r] na [l] (pod koniec tego etapu);
Dziecko powinno:
• realizować wszystkie głoski języka polskiego
prawidłowo;
Terapię w tym wieku zaleca się, gdy dziecko:
• ma jakiekolwiek problemy z wymową głosek.
Na obraz dziecka po diagnozie nie powinna rzutować
tylko wady wymowy. Znaczące jest także to, jak dziecko
rozumie to, co do niego mówisz. Jak buduje zdania, jak
rozbudowanym słownictwem operuje, jak potrafi nawiązać
rozmowę, itp. Elementy, które stanowią problem dla dziecka
powinnaś uwzględnić w późniejszym programie terapii.
„Nadgonienie” innych umiejętności zawsze wesprze rozwój
mowy i wymowy. W trakcie terapii zawsze wspieraj rozwój
poznawczy młodego człowieka. Proponuj interesujące i
różnorodne zadania, gry, które będą rozwijać dziecko. Twórz
zajęcia z myślą o dziecku, które chce dobrze się bawić, ale Ty
chcesz go czegoś nauczyć. Szybko zobaczysz, że terapia wad
wymowy będzie wtedy ciekawsza i efektywniejsza :)
36
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
O wadach wymowy.
Wad wymowy jest wiele. Nie wymieniłam wszystkich
możliwych, ponieważ jest to dość mocno skomplikowane. Tak
na dobrą sprawę to obraz wad wymowy w dużej mierze
zależny jest od dziecka. Skupiłam się na tych, które są moim
zdaniem najważniejsze. Mam nadzieję, że wkrótce te
informacje staną się dla Ciebie „chlebem powszednim”, o ile
już nie są.
Jest jednak jedno małe „ale”. Nie u wszystkich dzieci
można zdiagnozować wadę wymowy, ponieważ u niektórych
pewne zjawiska są normą rozwojową. Co dla 3–latka jest
normą w przypadku dziecka 8–letniego już nią nie jest.
Pomimo, że 3–latek nie wymawia głoski [r] to nie można
klasyfikować tego jako wadę wymowy. Mówienie o tym jak o
wadzie wymowy jest niewłaściwe. Co innego, gdy zbyt małe
dziecko realizuje błędnie głoski z późniejszego okresu. Jest to
problem, który trzeba „wziąć na warsztat”.
W poniższej tabeli rozpisałam jakie wady wymowy
można wyszczególnić w konkretnej grupie wiekowej. W
sytuacji, gdy u dziecka zdiagnozujesz wadę wymowy należy
rozpocząć terapią.
Gdy dostrzegasz problem z wymową u dziecka a nie
możesz odnaleźć go w tabeli to nie znaczy wcale, że nie
istnieje. On jest, tyle, że ja go nie wymieniłam :) Zawsze
szukaj odpowiedzi, na to co Cię zastanawia.
37
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
4 r. ż.
(dziecko ma od 3 lat 0
miesięcy do 3 lat i 11
miesięcy)
5 r. ż.
(dziecko ma od 4 lat 0
miesięcy do 4 lat i 11
miesięcy)
6 r. ż.
(dziecko ma od 5 lat 0
miesięcy do 5 lat 11
miesięcy)
7 r. ż.
(dziecko ma od 6 lat 0
miesięcy do 6 lat i 11
miesięcy)
[l] = [j] = paralambdacyzm
[l] = [j] =
paralambdacyzm
[l] = [j] = paralambdacyzm [l] = [j] = paralambdacyzm
[k] = [t] = parakkapacyzm
[k] = [t] =
parakkapacyzm
[k] = [t] = parakkapacyzm
[k] = [t] = parakkapacyzm
[g] = [d] = paragammacyzm [g] = [d] =
paragammacyzm
[g] = [d] = paragammacyzm [g] = [d] = paragammacyzm
[w] = [f], [d] = [t], itp.
wymowa bezdźwięczna
[w] = [f], [d] = [t], itp.
wymowa bezdźwięczna
[w] = [f], [d] = [t], itp.
wymowa bezdźwięczna
[w] = [f], [d] = [t], itp.
wymowa bezdźwięczna
Głoski [ś, ź, ć, dź] = [s, z,
c, dz] = parasygmatyzm
Głoski [ś, ź, ć, dź] = [s,
z, c, dz] lub odwrotnie =
parasygmatyzm
Głoski [ś, ź, ć, dź] = [s, z,
c, dz] lub odwrotnie =
parasygmatyzm
Głoski [ś, ź, ć, dź] = [s, z, c,
dz] lub odwrotnie =
parasygmatyzm
Głoski [t, d, n, l]
realizowane z językiem
między zębami =
seplenienie międzyzębowe
Głoski [t, d, n, l]
realizowane z językiem
między zębami =
seplenienie
międzyzębowe
Głoski [sz, rz, cz, dż]
zamieniane są na [s, z, c,
dz] lub [ś, ź, ć, dź] =
parasygmatyzm
Głoski [sz, rz, cz, dż]
zamieniane są na [s, z, c,
dz] lub [ś, ź, ć, dź] =
parasygmatyzm
Głoski [ś, ź, ć, dź], [s, z, c,
dz] lub [sz, rz, cz, dż]
realizowane z językiem
między zębami =
seplenienie międzyzębowe
Głoski [ś, ź, ć, dź], [s, z,
c, dz] lub [sz, rz, cz, dż]
realizowane z językiem
między zębami =
seplenienie
międzyzębowe
Głoski [t, d, n, l]
realizowane z językiem
między zębami =
seplenienie międzyzębowe
Głoska [r] = [l] lub [j] =
pararotacyzm
Zniekształcanie głoski [r]
Zniekształcanie głoski [r] Głoski [ś, ź, ć, dź], [s, z, c,
dz] lub [sz, rz, cz, dż]
realizowane z językiem
między zębami =
seplenienie międzyzębowe
Głoski [t, d, n, l]
realizowane z językiem
między zębami = seplenienie
międzyzębowe
Zniekształcanie głoski [r]
Głoski [ś, ź, ć, dź], [s, z, c,
dz] lub [sz, rz, cz, dż]
realizowane z językiem
między zębami = seplenienie
międzyzębowe
Zniekształcanie głoski [r]
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Jak rozmawiać
z rodzicem?
P
rzede wszystkim szczerze, szczerze i jeszcze raz
szczerze. Moim zdaniem, rodzicom trzeba tłumaczyć co z
czego wynika. Mówić o skutkach wad wymowy. Podczas
rozmowy zawsze traktuję ich jako współtowarzyszy. Przecież
jeżeli rozpoczniemy terapię musimy mieć ze sobą dobre
relacje, by wspólnie działać dla dobra dziecka. Logopeda nie
powinien stawiać się wyżej, ponad rodzicem. Gdy rodzic wie,
że logopeda jest szczery i otwarty także stara się mówić
uczciwie. Ja bynajmniej w to wierzę i wiem, że takie
podejście przynosi bardzo dobre rezultaty :)
W czasie rozmowy przedstawiam zapisaną kartę
diagnozy, omawiając ją z rodzicem punkt po punkcie.
Informuję co każde zadanie miało sprawdzić i jak poradziło
sobie z nim dziecko. Jeżeli jest to możliwe podpowiadam, co
mogą zacząć robić już dziś, by wspomóc dziecko. Często
dopytuję rodzica czy to, co zaobserwowałam na diagnozie jest
normą także w domu, na co dzień. Kiedy dostrzegam taką
potrzebę otwarcie proponuję podjęcie terapii. Argumentuję
swoje stanowisko. Nigdy nie nalegam, by rodzic podjął
decyzję natychmiast. Zgodzenie się na terapię to coś więcej
niż powiedzenie: „Tak, zgoda. To pani zacznie pracę z ...”.
Uświadamiam rodzica, że jego zaangażowanie w terapię jest
konieczne i niezbędne. Wiem, że bez rodzica sama mało
zdziałam.
39
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Gdy rodzic zadaje pytanie: „Ile potrwa terapia”?,
odpowiadam: „Nie wiem”. Przewidywanie czasu trwania
terapii jest zbyt ryzykowne. Zależy o wielu czynników. Na to
pytanie nikt nie zna odpowiedzi. Skutek terapii zależy przede
wszystkim od rodziców, ich dyscypliny i powtarzania ćwiczeń z
dzieckiem w domu. Rodzice nie zdają sobie sprawy z tego, że
sami muszą wziąć udział w terapii. Logopeda prowadzi
dziecko, organizując mu fajną i pożyteczną terapię w formie
zabawy i ćwiczeń. Ale to nie wszystko! Logopeda ma
obowiązek pamiętać o wskazówkach dla rodziców. Terapia to
zawsze praca wielu osób. Nigdy o tym nie zapominam. Dlatego
tak ogromną wagę przykładam do współpracy z rodzicem. Poza
tym widzę pewną zależność. Im rodzicowi bardziej zależy i
ćwiczy z dzieckiem, tym terapia przynosi lepsze i szybsze
efekty. W takiej sytuacji: dziecko, rodzic i ja odnosimy
zwycięstwo :)
Kiedy w czasie mojego badania zauważam coś, co mnie
zaniepokoiło od razu mówię o tym rodzicowi. Kieruję dziecko
wraz z rodzicem do specjalistów. Najczęściej są nimi:
laryngolog, psycholog dziecięcy, neurolog dziecięcy, chirurg
szczękowy i terapeuta Integracji Sensorycznej (SI). Czasem też
proszę o konsultację okulistyczną. To wszystko zależy od
przypadku dziecka. Ważne jest ze strony logopedy nie
popadanie w rutynę w przekazywaniu informacji. Trzeba
„wyczuć” rodzica i wczuć się w jego sytuację, w której słyszy,
że jego dziecko potrzebuje pomocy. W sytuacji trudniejszej,
gdy proszę rodzica o kontakt z innymi specjalistami
niejednokrotnie słyszę pytania: „A co mu jest? Przecież jest
normalny? Po co mu to? Przecież on jest mały. Wyrośnie z
tego”. Wtedy tłumaczę, że są pewne rzeczy, które mnie
niepokoją.
40
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Z racji tego, że rodzice zgłosili się do mnie chcę, żeby dziecko
zostało zdiagnozowane rzetelnie, żeby rodzice mieli pewność
co się z nim dzieje. Wspominam także o czasie, którego nie
można tracić w żadnym przypadku. Zazwyczaj też wyjaśniam,
że skonsultowanie dziecka, którego zachowanie mnie
zastanawia, z psychologiem dziecięcym lub laryngologiem jest
sprawą normalną. Nie świadczy o tym, że dziecko jest
„nienormalne”, choć rodzice reagują tak, jakbym właśnie to
chciała im powiedzieć. Jako logopeda zwyczajnie potrzebuję
takiej konsultacji, która w efekcie może pomóc dziecku, a na
pewno w niczym nie zaszkodzi. Trzeba bardzo wyraźnie
zaznaczać granice w kwestiach związanych z ogólnym
rozwojem dziecka, aby rodzice nie poczuli się urażeni. Musisz
być wyrozumiała, ale tak jak w każdej relacji – komunikacja
musi zachodzić w obie strony. Rodzice muszą zrozumieć Twoją
sytuację, ale przede wszystkim sytuację w której sami się
znajdują i w jaki sposób mogą dalej pomóc dziecku.
41
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Diagnoza odbyła się w ..............................., dn. …...........................
KARTA DIAGNOZY LOGOPEDYCZNEJ
Imię:
…...........................................................
Nazwisko:
…...........................................................
Data urodzenia dziecka:
…...........................................................
Wiek dziecka w dniu badania: …...........................................................
Kontakt do Rodziców:
…...........................................................
adres:
…...........................................................
…...........................................................
telefon:
…...........................................................
adres e-mail:
…...........................................................
Dodatkowe informacje:
…...........................................................
…...........................................................
ZADANIE 1. Swobodna obserwacja mowy.
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 2. Rozumienie poleceń.
…...........................................................................................................
.............................................................................................................
.............................................................................................................
…................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
Wiek
badanego
Numer
zadania
Polecenie
zal.
Jeśli nie, dlaczego?
Dziecko
od 3 do 7
lat
1.
Zrób to co ja.
2.
Daj mi … .
3.
Daj mi … i … .
4.
Weź … i połóż na / pod … .
5.
Weź D/ M … i połóż do … .
Dziecko
7+
6.
Połóż … pod a … za … .
7.
Weź … i trzymaj nad swoją
głową.
8.
Weź … i połóż obok… .
9.
Weź Ż … i połóż z P/ L strony …. .
10.
Weź D/ M Ż … i połóż blisko /
daleko od … .
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 3. Badanie słuchu metodą akumetryczną
(metoda subiektywna).
Dziecko 3, 4-letnie
Ucho lewe
zal.
Ucho prawe
zal.
Pokaż nos.
Pokaż oko.
Pokaż ucho.
Pokaż nogę.
Pokaż brzuch.
Pokaż rękę.
Pokaż buzie.
Pokaż włosy.
Dziecko 5+
Ucho lewe
zal.
Ucho prawe
zal.
Ela
Ola
Tomek
Domek
Szum
Sum
Biurko
Piórko
Rak
Mak
ZADANIE 4. Sprawność warg i języka.
Zadanie
zal.
Jeśli nie, dlaczego?
Język do nosa
Język na brodę
Język w prawo
Język w lewo
Język do przodu
Język do tyłu
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Oblizanie warg ruchem
okrężnym
Wypchnięcie językiem
prawego polika
Wypchnięcie językiem
lewego polika
Masowanie języka o
górne zęby
Ułożenie języka w rurkę
Kląskanie
Przesłanie 3 buziaków
ZADANIE 5. Warunki anatomiczne jamy ustnej.
Co sprawdzać?
+
-
Mam wątpliwości
Zęby
Zgryz
Wędzidełko
podjęzykowe
Język
Podniebienie twarde
Podniebienie
miękkie
(chodzi o języczek)
Migdały
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 6. Oddychanie.
Dziecko potrafi nabrać powietrze nosem i wypuścić
ustami.
Tak
Nie
Dziecko umie zassać papierek używając słomki.
Tak
Nie
OBSERWACJA PODCZAS CAŁEJ DIAGNOZY
Dziecko oddycha nosem.
Tak
Nie
Dziecko oddycha ustami.
Tak
Nie
Jeśli tak, dlaczego?
ZADANIE 7. Próba wyrazów.
4 r. ż. (dziecko
ma od 3 lat 0
miesięcy do 3 lat i
11 miesięcy)
5 r. ż. (dziecko
ma od 4 lat 0
miesięcy do 4 lat i
11 miesięcy)
6 r. ż. (dziecko
ma od 5 lat 0
miesięcy do 5 lat
11 miesięcy)
7 r. ż. (dziecko ma
od 6 lat 0 miesięcy
do 6 lat i 11
miesięcy)
Kamień
Samochód
Szafa
Rak
Gol
Zabawka
Szampon
Rower
Tata
Cela
Rzeka
Larwa
Dach
Cukierek
Czapka
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Fala
Dzwon
Dżem
Wata
Lalka
Siano
Zima
Cicho
Dzień
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 8. Słuch fonemowy.
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
ZADANIE 9. Określenie lateralizacji.
Ucho
Oko
Ręka
Noga
UWAGI
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
ZALECENIA
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
…..........................................................................................................
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Bibliografia
Cieszyńska J., 2011, Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń
autystycznych. Metoda Krakowska,
D e m e l G . , 1 9 8 2 , Minimum logopedyczne nauczyciela
przedszkola,
Kaczmarek L., 1977, Nasze dziecko uczy się mowy,
Łobacz P., 2005, Prawidłowy rozwój mowy dziecka, [w:]
Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, pod red. T.
Gałkowskiego, E. Szeląg i G. Jastrzębowskiej,
Paluch A., Drewniak – Wołosz E., Mikosza L., 2012,
Afa – skala.
Jak badać mowę dziecka afatycznego,
Rocławski B., 2010, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i
praktyka,
Stecko E., Sprawdź jak mówię,
Szeląg E., Szymaszek A., 2006, Test do badania słuchu
fonematycznego dzieci i dorosłych.
50
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Dziękuję!
Zapraszam Cię
na moją
stronę.
Masz pytanie?
Nagraj się!
J
eżeli dotarłaś aż tutaj – gratuluję! Zapewne masz
głowę pełną informacji. Spokojnie. Na początku to jest trochę
skomplikowane, za 10 razem będzie już dobrze :) Przede
wszystkim dziękuję Ci za Twój czas. Mam nadzieję, że
pomogłam Tobie i dzieciom, które masz pod swoją opieką
terapeutyczną. Jeżeli jesteś rodzicem to gratuluję Ci jeszcze
mocniej. Zazdroszczę terapeucie, który będzie z Tobą
współpracował. Taki proaktywny rodzic to prawdziwy skarb.
Życzę Ci – logopedo, rodzicu, wszystkiego dobrego.
Powodzenia! Nie bój się zadawać pytania, bo kto pyta nie
błądzi i staje się mądrzejszy oraz w końcu znajduje
odpowiedzi na swoje pytania.
W
ystarczy, że klikniesz na logo a zostaniesz
przeniesiona na moją stronę WWW. Znajdziesz tam ciekawe
wpisy, podcasty i mnóstwo materiałów. Mam nadzieję, że już
powiedziałaś swoim znajomym skąd masz tego e-booka :)
C
zy wiedziałaś, że możesz zadać mi pytanie na mojej
stronie WWW? Co w tym takiego niezwykłego, powiesz? Nagraj
swoje pytanie, a ja odpowiem Ci na nie w kolejnym
PODCAŚCIE! Kliknij na link w obrazku poniżej, żeby przeczytać
jak to działa.
51
Diagnoza Logopedyczna w Pigułce
Sama o sobie.
Kamila Anna Czachorowka
Logopeda, Neurologopeda
J
estem absolwentką wydziału Nauk Społecznych na
kierunku Wczesna Edukacja z Logopedią oraz Magisterskich
Studiów Uzupełniających na kierunku Logopedia, Specjalizacja
Neurologopedia na Uniwersytecie Gdańskim i Gdańskim
Uniwersytecie Medycznym. Byłam Prezesem Naukowego Koła
Logopedów przy Katedrze Logopedii Uniwersytetu Gdańskiego
oraz kierownikiem, pierwszego w historii Uczelni,
Europejskiego Dnia Logopedy.
W Polsce pracowałam m.in. w:
• Pomorskim Centrum Słuchu i Mowy „Medincus” w
Gdańsku;
• IWRD w Gdańsku;
• Niepublicznym przedszkolu „Królestwo Fantazji” w
Gdańsku;
• Przedszkolu Językowym „Kraina Tęczy” w Gdańsku;
• Studenckim Radio „Mors” i innych miejscach.
Obecnie pomagam polskim dzieciom mieszkającym w Swindon
i okolicach. Prywatnie żona. Lubię dobry film i pływanie. Moje
motto brzmi: „Masz jedno życie, nie prześpij go”.
52